Definities en voorbeelden van onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten (O&O/R&D)

Transcriptie

1 Definities en voorbeelden van onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten (O&O/R&D) Dit document geeft definities en een beknopte lijst van voorbeelden van O&O-activiteiten in verschillende sectoren. Het bevat geen exhaustieve opsomming van O&O-activiteiten. U kan dus O&O-activiteiten hebben die niet zijn opgenomen in de onderstaande voorbeeldlijsten, maar die wel beantwoorden aan de principes en definities van O&O. U kan deze activiteiten wel degelijk in de vragenlijst rapporteren als O&O-activiteiten. 1. Bron Voor het meten van onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten hanteren wij internationale richtlijnen, meer bepaald van de Frascati Manual (OESO, 2015). Het volledige (Engelstalige) document vindt u hier. Het (Engelstalige) hoofdstuk dat specifiek en vrij uitgebreid handelt over de definitie van onderzoek en ontwikkeling vindt u hier. Hieronder geven wij enkele hoofdpunten weer. 2. Basisdefinitie van onderzoek en ontwikkeling (O&O/R&D) Onderzoek en ontwikkeling (O&O/R&D) omvat het creatieve werk dat op systematische wijze ondernomen wordt met als doel de beschikbare kennis uit te breiden ( ook de kennis van mens, cultuur, en maatschappij) en het gebruik van deze beschikbare kennis om nieuwe toepassingen te ontwerpen. (Frascati Manual, paragraaf 2.5, p. 44) 3. Hoe bepalen of het al dan niet om O&O/R&D gaat? Onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten hebben altijd als doel tot nieuwe bevindingen te komen en wetenschappelijke of technische onzekerheden weg te werken. Om van een O&O-activiteit te kunnen spreken, moet aan vier criteria voldaan zijn: - nieuw in vergelijking met de bestaande kennis binnen de sector - creatief: geen routinematig karakter - onzeker: O&O begint wanneer de oplossing van een probleem niet evident is en de uitkomst onzeker - gepland: er wordt tijd, budget, en personeel voor voorzien Ook activiteiten die deel uitmaken van een O&O-project worden beschouwd als O&O-activiteiten. 1

2 4. Wat behoort tot O&O/R&D? Onderzoek en ontwikkeling (O&O/R&D) omvat drie activiteiten: fundamenteel onderzoek, toegepast onderzoek, en experimentele ontwikkeling. fundamentele onderzoeksactiviteiten zijn gericht op het bekomen van nieuwe kennis, zonder al nieuwe mogelijkheden tot toepassingen in gedachten te hebben toegepaste onderzoeksactiviteiten zijn gericht op het bekomen van nieuwe kennis, waarbij men wel al nieuwe toepassingsmogelijkheden in gedachten heeft Dit impliceert dat er rekening wordt gehouden met bestaande kennis met als doel welbepaalde problemen op te lossen. Toegepast onderzoek resulteert in een proefmodel van het product, het proces, of de werkwijze. Men kan de kennis of de informatie die uit het toegepast onderzoek komt, in het algemeen patenteren of beschermen door geheimhouding. experimentele ontwikkeling is de testfase van de ontwikkeling en heeft als doel op een systematische manier te komen tot nieuwe of verbeterde producten, diensten, of processen 5. Wat behoort niet tot O&O/R&D? Alle activiteiten met een routinematig karakter, tenzij zij deel uitmaken van een O&O-project. testen en standaardisatie: Het handhaven van regionale, nationale, en internationale regelgeving en normen, ijking, routinematige controles, en analyses van materialen, componenten, producten, processen, bodem- en omgevingsstalen, maken geen deel uit van O&O. Echter, als producten aangepast moeten worden aan nieuwe normen en daarbij technische veranderingen aan het product moeten worden aangebracht, dan kan het bij die veranderingen wel gaan om O&O. onderzoeksactiviteiten in de mijnbouw- en petroleumindustrie: Deze activiteiten zijn van nature geen O&O. Ondanks de verwarring qua terminologie, gaat het hier om de prospectie van natuurlijke bronnen en niet om wetenschappelijk onderzoek. Het ontwikkelen van nieuwe exploratiemethoden valt echter wél onder O&O. Het installeren en op punt stellen van de nodige machines en uitrusting voor productie op grote schaal wordt op zich niet beschouwd als O&O, tenzij deze activiteit leidt tot bijkomende O&O, zoals de ontwikkeling van nieuwe machines of nieuwe procedures. design: onderzoeksactiviteiten die louter veranderingen van stijl of mode inhouden en die geen enkele technische vernieuwing teweegbrengen (in het bijzonder in de meubel- en textielindustrie) productie op proef bij het opstarten van een commercieel productieproces: eens alle nodige wijzigingen aan een prototype zijn aangebracht en de testfase in voldoende mate afgerond is, mogen de eerste reeksen geproduceerde producten in de inloopfase van het productieproces niet meer tot O&O gerekend worden. Tenzij deze inloopfase leidt tot wijzigingen in het ontwerp of de samenstelling van het product, is het hoofddoel hier immers niet de verbetering van het product zelf, maar het opstarten van de productie. De kosten van het op punt stellen van de nodige uitrusting voor de productie op grote schaal worden bijgevolg ook niet tot de O&O-uitgaven gerekend. 2

3 uitgaven voor patenten en licenties: werkingskosten, administratieve en juridische kosten gemaakt voor intellectuele eigendom ( intellectual property rights /IPR) 6. Speciale O&O-activiteiten In principe behoren ook volgende activiteiten tot O&O/R&D: het ontwerpen, bouwen, en testen van prototypes: deze activiteiten behoren tot O&O, of het nu gaat om één enkel prototype, of om verscheidene prototypes, en of die nu achtereenvolgens gemaakt zijn, dan wel alle tegelijk. Echter, wanneer de nodige wijzigingen aan de prototypes zijn aangebracht en de testfase in voldoende mate afgerond is, bereikt men het eindpunt van de O&O-fase. Het aanmaken van meerdere kopieën van een prototype voor tijdelijke commerciële, medische, of militaire doeleinden, na het afronden van de testfase, behoort niet meer tot O&O. Het is namelijk het doel van een prototype om de onderzoekshypotheses experimenteel na te gaan, om wetenschappelijke en technische twijfels en onzekerheden weg te nemen, zonder zich bezig te houden met hoe het product er in zijn finale productiestaat zal uitzien. opmerking: Bij erg grootschalige projecten en erg dure pilootinstallaties, zoals bij de bouw van een nieuw type van kernreactor of ijsbreker, wordt vaak voor een groot deel gebruik gemaakt van bestaande materialen en technologieën. Vaak worden deze ook gebouwd voor zowel onderzoeksdoeleinden als voor hun primair doel (vb. het opwekken van energie, het breken van ijs). De bouw van zulke installaties en prototypes mag niet in zijn geheel tot O&O gerekend worden, maar enkel die elementen die te maken hebben met het gebruik ervan als prototypes. de bouw en het beheer van een pilootinstallatie: dit behoort tot O&O zolang dit in hoofdzaak gebeurt om ervaring op te doen en om technische of andere gegevens te verzamelen, die gebruikt worden: - om onderzoekshypothesen te evalueren - om de samenstelling van producten te wijzigen (de gebruikte verhoudingen, bestanddelen, technieken, ) - om speciale apparatuur en installaties/constructies te ontwerpen die nodig zijn voor nieuwe bedrijfsprocessen - om de handleidingen en instructies voor te bereiden voor nieuwe bedrijfsprocessen Echter, zodra deze testfase voorbij is en een pilootinstallatie draait als een normale commerciële productie-eenheid, wordt haar activiteit niet meer gezien als O&O, zelfs als ze nog steeds pilootinstallatie wordt genoemd. 3

4 7. Onderscheid tussen intern verrichte en uitbestede O&O-activiteiten Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen intern verrichte en uitbestede O&O-activiteiten. o o intern verrichte O&O omvat O&O-activiteiten uitgevoerd met eigen personeel of externen (consultants, freelancers, zelfstandigen, academici) die onder de directe leiding van uw onderneming aan O&O/R&D werken - om nieuwe of verbeterde producten of diensten te ontwikkelen - voor eigen gebruik - voor gebruik binnen de groep - O&O/R&D op vraag van de klant - contractonderzoek uitgevoerd voor derden - eigen medewerkers tewerkgesteld bij klanten (vb. als consultants) - klinische testen (fase 1, 2, of 3) uitbestede O&O omvat O&O aangekocht door uw onderneming (op niveau van uw ondernemingsnummer) en verricht door andere ondernemingen of instellingen O&O-activiteiten van andere ondernemingen binnen uw groep (dochter-, zuster-, of moederondernemingen), uitgevoerd in opdracht van en betaald door uw onderneming (hetzij op contractbasis, hetzij via overheadregelingen) 8. Medewerkers betrokken bij intern verrichte onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten Dit zijn alle medewerkers die rechtstreeks betrokken zijn bij de intern verrichte O&O-activiteiten van uw onderneming. eigen personeel, zaakvoerders, en eigenaars - inclusief medewerkers die O&O-activiteiten uitvoeren (vb. als consultants) voor andere ondernemingen (binnen of buiten de groep), maar die op de loonlijst van uw onderneming staan externen (consultants, freelancers, zelfstandigen, academici) die onder de directe leiding van uw onderneming meewerken aan intern verrichte O&O-activiteiten: - afkomstig uit andere ondernemingen binnen uw groep - afkomstig uit andere ondernemingen of instellingen (buiten de groep) 4

5 Deze medewerkers betrokken bij de intern verrichte O&O-activiteiten van uw onderneming kunnen verschillende taken vervullen. onderzoekers en O&O-managers: wetenschappelijk geschoold personeel of leidinggevenden over O&O in uw onderneming technisch personeel dat op hoog niveau meewerkt onder de supervisie van onderzoekers of O&O-managers ondersteunend personeel: administratief personeel dat rechtstreeks betrokken is bij de O&O-activiteiten van de onderneming 9. Uitgaven voor intern verrichte onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten De bruto-uitgaven voor intern verrichte O&O-activiteiten zijn alle uitgaven die aan intern verrichte O&Oactiviteiten gespendeerd zijn, ongeacht de financieringsbron (vb. eigen vermogen, vergoedingen of financiële bijdragen van ondernemingen binnen of buiten de groep, overheidssteun, ). Binnen de uitgaven voor intern verrichte O&O kunnen vier grote kostenposten onderscheiden worden: brutoloonkosten van eigen O&O-medewerkers brutoloonkosten van de eigen O&Omedewerkers, ook indien deze medewerkers O&O-activiteiten uitvoeren (vb. als consultants) voor andere ondernemingen (binnen of buiten de groep), maar op de loonlijst van uw onderneming staan kost van externe O&O-medewerkers kost van externe O&O-medewerkers (consultants, freelancers, zelfstandigen, academici) die onder de directe leiding van uw onderneming meewerkten aan de intern verrichte O&O-activiteiten werkingsuitgaven (laboratorium)materiaal, water, brandstof, boeken, abonnementen op kranten en tijdschriften, lidmaatschap van wetenschappelijke organisaties, kosten gerelateerd aan kleine prototypes of modellen gemaakt door derden overheadkosten en direct toewijsbare kosten aan O&O voor vb. onderhoud, beveiliging, HR, boekhouding, en IT investeringen jaarlijkse bruto-uitgaven, zonder belastingen en afschrijvingen, voor de aankoop van vaste activa in het kader van de intern verrichte O&O-activiteiten van de onderneming. Het betreft dus nieuwe vaste activa die in het beschouwde jaar werden aangekocht specifiek voor O&O. niet brutoloonkosten van personeel van algemene diensten zoals HR en boekhouding (maar de hiermee verbonden overheadkosten worden wel mee opgenomen in de andere werkingsuitgaven) niet afschrijvingen en resterende boekwaarden van vorige jaren 5

6 aankoop van grond, uitgaven gedaan voor de bouw of aankoop van gebouwen specifiek voor O&O, inclusief de uitgaven gedaan voor belangrijke verbeterings-, aanpassings-, of herstellingswerken aankoop van instrumenten en uitrusting (groot materieel en zware uitrusting), gebruikt voor intern verrichte O&Oactiviteiten 10. Voorbeelden van O&O-activiteiten per sector Landbouw (Nace-BEL 01) onderzoek naar biologische bestuiving en bestrijding onderzoek naar nieuwe plantenrassen en naar verbeteringen van die rassen door middel van nieuwe kruising en bloeiproeven niet omschakeling van het gebruik van conventionele naar milieuvriendelijke insecticiden Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken (Nace-BEL 10-11) onderzoek naar en ontwikkeling van palmolie-vrije spreads onderzoek naar de vetzuursamenstelling van voedingsmiddelen en de ontwikkeling van gezondere alternatieven niet routinematige testen en metingen om de kwaliteit van voedingsmiddelen of dranken te bepalen juridische opvolging van regelgeving en Vervaardiging van textiel, kleding, hout, leer, en papier (Nace-BEL 13-17) ontwikkeling van nieuwe coatings die bv. brandvertragend werken integratie van elektronica in weefsels met geleidende draden voor sensoren onderzoek naar ecologischere productiemethoden zoals gebruik van zout water voor proceskoeling of recycleerbaarheid van producten en grondstoffen niet louter implementatie van nieuwe producten en technieken zoals het gebruik van nieuwe coatings of garen het aankopen van milieuvriendelijkere grond- en hulpstoffen design: louter veranderingen van stijl of mode die geen enkele technische vernieuwing teweegbrengen 6

7 10.4. Vervaardiging van chemische producten (Nace-BEL 20) synthese van nieuwe polymeren efficiëntieverhoging bij de omzetting van grondstoffen naar eindproduct ontwikkeling van nieuwe coatings, verven of inkten niet routinematige testen en metingen voor het bepalen van de kwaliteit schaalvergrotingen juridische opvolging van regelgeving en het invoeren van reeds bestaande technieken of het in gebruik nemen van machines die reeds op de markt zijn Farmaceutische sector (Nace-BEL 21) het uitvoeren van klinische testen (fase 1, 2, of 3) vernieuwde productie van eiwitten via celcultuur ontwikkeling van niet-invasieve prenatale testen niet de commercialisatiefase (fase 4), tenzij deze fase verdere wetenschappelijke of technologische vooruitgang teweegbrengt Vervaardiging van producten van rubber of kunststof, niet-metaalhoudende mineralen of metaal (Nace-BEL 22-25) ontwikkeling van een spiegel met geïntegreerde verlichting onderzoek naar onkruidwerende zanden ontwikkeling van brandwerende ventilatieroosters technische ontwikkeling in het kader van een nieuwe regelgeving niet productie van een nieuwe collectie zonder technologische vernieuwing louter technische ondersteuning van productieeenheden juridische opvolging van regelgeving en louter uitvoeren van berekeningen of metingen Vervaardiging van informaticaproducten en elektronische en optische producten en elektrische apparatuur (Nace-BEL 26-27) onderzoek naar netwerkalgoritmen ontwikkeling van temperatuurmeetsystemen op basis van optische glasvezel ontwikkeling van nieuwe sensoren en halfgeleiderproducten ontwikkeling van informatiesystemen om energiegebruik tijdens productieprocessen te meten niet aankoop van hardware of (embedded) software louter adaptatie van bestaande producten aan de eisen van een klant louter technische ondersteuning van productieeenheden 7

8 10.8. Vervaardiging van machines, apparaten, en werktuigen (Nace-BEL 28) project rond automatisering en robotisering van tuinbouwwerktuigen onderzoek naar nieuwe technologieën voor meer veelzijdige 3D-printers ontwikkeling van nieuwe materialen voor lichtere machines niet louter adaptatie van bestaande machines aan de eisen van een klant Vervaardiging van transportmiddelen (Nace-BEL 29-30) ontwikkeling van nieuwe assen voor EURO6- motoren onderzoek naar ergonomisch comfort bij langeafstandsvervoer methodiek van opbouw van trucks door middel van geplooide panelen ontwikkeling van spaken met locking systemen niet design: louter veranderingen van stijl of mode die geen enkele technische vernieuwing teweegbrengen Vervaardiging van meubelen (Nace-BEL 31) onderzoek naar ergonomisch comfort ontwikkeling van nieuwe systemen om meubelen om te vormen of functionaliteiten te combineren niet het aankopen van milieuvriendelijkere grond- en hulpstoffen design: louter veranderingen van stijl of mode die geen enkele technische vernieuwing teweegbrengen Vervaardiging van medische en tandheelkundige instrumenten en benodigdheden (Nace-BEL 32.5) ontwikkeling van stuurbare chirurgische endoscopische instrumenten ontwikkeling van nieuwe patiëntfixatiesystemen in oncologie en radiotherapie niet louter adaptatie van bestaande producten aan de eisen van een klant Reparatie en installatie van machines en apparaten (Nace-BEL 33) ontwikkeling van een nieuwe bumpersensor voor AGV-systemen op basis van sonar technologie niet louter adaptatie van bestaande producten of diensten aan de eisen van een klant 8

9 Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom, en gekoelde lucht; Winning, behandeling, en distributie van water; Afvalwaterafvoer; Inzameling, verwerking, en verwijdering van afval; Terugwinning; Sanering en ander afvalbeheer (Nace-BEL 35-39) onderzoek naar verbeterde verbrandingsparameters in een biokrachtcentrale onderzoek naar micropolluenten onderzoek naar kerncentrales die kernafval als brandstof gebruiken niet juridische opvolging van regelgeving en conformering naar milieuwetgeving asset management van de infrastructuur maintenance engineering Bouwnijverheid (Nace-BEL 41-43) onderzoek naar eigenschappen en/of toepassingen van materialen ontwikkeling van nieuwe bouwtechnieken ontwikkeling van berekenings- en ontwerptools, EN-normen of validatieprocedures niet haalbaarheidsstudies design: architecturale of esthetische aanpassingen milieu-impactstudies juridische opvolging van regelgeving en Groot- en detailhandel (Nace-BEL 45-47) onderzoek naar nieuwe of sterk verbeterde logistieke systemen, zoals bevoorradings- of inventarissystemen die bij de planning rekening houden met seizoenschommelingen of waves onderzoek naar processen bij het vermarkten van producten of diensten onderzoek naar nieuwe doseermethodes om zuurstoftherapie in ziekenhuizen te optimaliseren naar comfort en verbruik (Nace-BEL 46.46) niet uitbreiding van het gamma door de aankoop van nieuwe producten marktonderzoek Opslag en vervoerondersteunende activiteiten (Nace-BEL 52) ontwikkeling van traceermethoden voor zendingen (logistiek) niet het invoeren van een lean logistics proces real time optimalisatie van planningen louter adaptatie van bestaande diensten aan de eisen van een klant 9

10 Uitgeverijen, productie van films en video- en televisieprogramma s, programmeren en uitzenden van radio- en televisieprogramma s (Nace-BEL 58-60) onderzoek naar digitaal lesmateriaal niet aankopen van nieuwe software door vernieuwde methodes van mediagebruik scouting en casting Telecommunicatie (Nace-BEL 61) ontwikkeling van nieuwe communicatieprotocollen ontwikkeling van nieuwe spectrumaggregatiemethoden niet marktonderzoek Ontwerpen en programmeren van computerprogramma s, computerconsultancyactiviteiten, en aanverwante activiteiten (Nace-BEL 62) softwareontwikkeling die nieuwe stellingen of algoritmes in het gebied van de theoretische computerwetenschappen oplevert ontwikkeling op het niveau van besturingssystemen, architectuur, programmeertalen, data-management of communicatiesoftware niet ontwikkeling van bedrijfssoftware en informatiesystemen op basis van gekende methoden en bestaande software-tools het actualiseren of klantspecifiek maken van software ondersteuning en debugging van bestaande systemen omzetting en/of vertaling van programmeertalen Bank- en verzekeringssector (Nace-BEL 64-66) wiskundig onderzoek in de context van financiële risicoanalyse ontwikkeling van risicomodellen voor kredietbeleid onderzoek naar zelflerende algoritmen voor het aanbevelen van profielen aan gebruikers niet ontwikkeling van bedrijfssoftware en informatiesystemen op basis van gekende methoden en bestaande software-tools aankoop van software voor e-banking louter data analyse Adviesbureaus op het gebied van bedrijfsbeheer (Nace-BEL 70) onderzoek naar nieuwe softwaremodellen niet nieuwe marketingstrategieën uitwerken het aankopen van of het ontwikkelen van bedrijfssoftware en informatiesystemen op basis van gekende methoden en bestaande softwaretools uitdenken van de visie en strategie van de onderneming 10

11 Architecten en ingenieurs; technische testen en toetsen (Nace-BEL 71) onderzoek naar nieuwe meetmethoden; onderzoek naar wiskundige modellen om machinaal imperfecties te ontdekken ontwikkeling van meetsystemen voor het bepalen van de uitzettingscoëfficiënt van materialen niet routinematige analyses, testen, metingen en ontwerpen haalbaarheidsstudies het aankopen van of het ontwikkelen van bedrijfssoftware en informatiesystemen op basis van gekende methoden en bestaande softwaretools ondersteuning en debugging van bestaande systemen juridische opvolging van regelgeving en Speur- en ontwikkelingswerk op wetenschappelijk gebied (Nace-BEL 72) het uitvoeren van klinische testen (fase 1, 2, of 3) onderzoek rond plantenziekten bij toediening van meststoffen niet de commercialisatiefase (fase 4), tenzij deze fase verdere wetenschappelijke of technologische vooruitgang teweegbrengt Reclamewezen en marktonderzoek (Nace-BEL 73) onderzoek naar dataverzameling en gebruik van big data ontwikkeling van nieuwe platformen of methodes om potentiële klanten te bereiken niet het aankopen van of het ontwikkelen van bedrijfssoftware en informatiesystemen op basis van gekende methoden en bestaande softwaretools productie van een commercial Overige gespecialiseerde wetenschappelijke en technische activiteiten (Nace-BEL 74) onderzoek naar nieuwe meetmethoden; onderzoek naar wiskundige modellen om machinaal imperfecties te ontdekken ontwikkeling van meetsystemen voor het bepalen van de uitzettingscoëfficiënt van materialen niet routinematige analyses, testen, metingen en ontwerpen haalbaarheidsstudies het aankopen van of het ontwikkelen van bedrijfssoftware en informatiesystemen op basis van gekende methoden en bestaande softwaretools ondersteuning en debugging van bestaande systemen juridische opvolging van regelgeving en Menselijke gezondheidszorg (Nace-BEL 86) ontwikkeling of verbetering van nieuwe labotesten 11 niet routinematige analyses, testen en metingen