KWALITEITSMETHODIEK LEEFTIJDSCONTROLE VAN INTENTIE NAAR ACTIE EEN EVIDENCE BASED METHODIEK DIE DE NALEVING VAN DE LEEFTIJDSGRENS BEHEERSBAAR MAAKT

Transcriptie

1 KWALITEITSMETHODIEK LEEFTIJDSCONTROLE VAN INTENTIE NAAR ACTIE EEN EVIDENCE BASED METHODIEK DIE DE NALEVING VAN DE LEEFTIJDSGRENS BEHEERSBAAR MAAKT

2 ONZE VISIE Onderzoeksbureau Objectief wil een gezonde maatschappij stimuleren. Wij geloven in kennis van wetenschap en specifiek in de kracht van gedragsverandering. Wij geven inzicht in menselijke drijfveren, wat mogelijkheden biedt om gedrag op een positieve manier te veranderen. Vanuit een stevig fundament waarin wetenschap en praktijk elkaar ontmoeten, hebben we ons gespecialiseerd op het gebied van leeftijdsgrenzen en doorschenken. 36% LANDELIJK 2016* * Gewogen gemiddelde van alle type verkooppunten, afkomstig uit het landelijke onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens uit NOODZAAK TOT NALEVING VAN DE LEEFTIJDSGRENS Alcoholgebruik brengt veel risico s met zich mee, zeker voor minderjarigen. Voorbeelden zijn verminderde zelfbeheersing, een grotere kans op risicovol gedrag, ongevallen, geweld en zelfs vroegtijdige sterfte. Het is daarom belangrijk om een cultuur te stimuleren waarin de norm is om op een verantwoorde manier alcohol te verkopen. Het meest recente landelijke nalevingsonderzoek laat zien dat er op dit gebied nog veel te winnen valt. KWALITEITSMETHODIEK HET VERBETEREN VAN DE NALEVING VAN DE LEEFTIJDSGRENS Om de naleving van de leeftijdsgrens te verbeteren en beheersbaar te maken, heeft onderzoeksbureau Objectief een evidence based methodiek ontwikkelt. Het doel van de methodiek is om de gezondheid van jongeren te waarborgen, door de naleving van de leeftijdsgrens structureel te verhogen. De methodiek is gebouwd op de principes van het HACCP-systeem: Hazard Analysis and Critical Control Point system. Het nationaal en internationaal erkende voedselveiligheidssysteem. Dit systeem komt voort uit de Codex Alimentarius. Een van de drie hoofddoelen van deze Codex Alimentarius, is het beschermen van de gezondheid van consumenten. De codex werd opgericht door de Verenigde Naties en valt nu onder de verantwoordelijkheid van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Objectief heeft op dit succesvolle fundament de Kwaliteitsmethodiek leeftijdscontrole opgesteld; geheel gebaseerd op de wettelijk gestelde eisen en richtlijnen. Een groot bijkomend belang is dat het HACCP-systeem op dit moment reeds uitgangspunt vormt voor ons nationale voedselveiligheidssysteem. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) ziet als toezichthouder toe op deze uitgangspunten. Op het gebied van voedselveiligheid werken diverse brancheorganisaties, zoals het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL), Koninklijke Horeca Nederland (KHN) en de Vereniging Drankenhandel Nederland (VDN) al volgens deze richtlijnen. En met succes. Met deze methode is het nationale voedselveiligheidsbeleid beheersbaar gemaakt. De Kwaliteitsmethodiek leeftijdscontrole kan op eenzelfde wijze de naleving van de leeftijdsgrenzen beheersbaar maken. De best presterende supermarktketens op het gebied van leeftijdscontrole, en een aantal succesvolle lokale initiatieven, zijn reeds grotendeels gebaseerd op de belangrijkste elementen uit dit systeem. De belangrijkste elementen van de Kwaliteitsmethodiek leggen wij op de volgende pagina s aan je uit.

3 MYSTERYSHOPONDERZOEK Een van de onderdelen is het mysteryshoponderzoek. Hierbij gaan getrainde mysterykids samen met een ervaren auditor op pad om de naleving van de leeftijdsgrens in kaart te brengen. Objectief voert bij iedere locatie 1 aankooppoging en tot maximaal 1 herkansing per kwartaal uit. Door meerdere keren per jaar te controleren, ontstaat er periodiek zicht op de naleving en wordt er een continue controleperceptie ervaren. Bij iedere aankooppoging wordt het volgende vastgesteld: 1. Vraagt de verkoper de mysterykid naar zijn/haar leeftijd? 2. Vraagt de verkoper de mysterykid naar een officieel legitimatiebewijs? 3. Gebruikt de medewerker een hulpmiddel bij de beoordeling van het legitimatiebewijs? 4. Wordt er alcohol verkocht aan de mysterkid? Figuur 1. Schematische weergave Kwaliteitsmethodiek Leeftijdscontrole Kwartaal 1 Kwartaal 2 Kwartaal 3 Kwartaal 4 1e ronde Naast bovengenoemde metingen, doen de mysterykids en hun auditor waarnemingen die van invloed kunnen zijn op, of verband houden met het wel of niet naleven van de leeftijdsgrens door de verkoper. Na iedere aankooppoging wordt door de auditor een registratielijst ingevuld waarin alle waarnemingen worden opgenomen. Herkansing FEEDBACK Na afloop van ieder mysteryshopbezoek geven wij feedback aan de aanwezige leidinggevende verkoper. Feedback geeft namelijk inzicht in eigen handelen. Op deze manier kan een verkoper mogelijke fouten herstellen. Daarnaast beloon je met positieve feedback de verkoper voor het goed uitvoeren van de leeftijdscontrole. Vanuit de gedragspsychologie is bekend dat dat het geven van directe, gerichte feedback over wat goed en beter kan, verkopers motiveert om het gewenste gedrag te blijven vertonen en zo nodig fouten te herstellen. De feedback wordt zowel dezelfde dag door de auditor in persoon gegeven als wel per mail ter naslag voor de ondernemer. Deze combinatie van mysteryshoponderzoek en directe, gerichte feedback maakt de Kwaliteitsmethodiek zeer effectief. Rapportage Feedback

4 DASHBOARD Objectief heeft een online dashboard ontwikkelt waarin zowel de verkoper als de toezichthouder (gemeente) de ontwikkeling van de naleving van de leeftijdsgrens continue kan monitoren. Niet alleen het eindresultaat (wel/geen naleving), maar ook de uitvoer van de processtappen wordt in een overzicht weergegeven. Verkopers zien deze informatie voor hun eigen locatie en de toezichthouder op sectorniveau. Op deze manier heeft de verkoper beter inzicht in de cijfers, en kan er waar nodig worden bijgestuurd. Een impressie van het dashboard vind je hieronder. Figuur 2. Impressie van het online dashboard vanuit het perspectief van de toezichthouder. ONLINE DASHBOARD VOOR DE TOEZICHTHOUDER Supermarkten Resultaat NEE 9% NEE 28% ronde 1 NEE 13% Online dashboard Met het online dashboard kunnen zowel verkopers als toezichthouders de ontwikkeling van het naleefniveau van de leeftijdsgrens continue monitoren. Niet alleen het eindresultaat (wel/geen naleving), maar ook de uitvoer van de processtappen wordt in een overzicht weergegeven. JA 91% ID gevraagd? Resultaten Sector JA 87% JA 72% JA 100% NEE 17% JA 83% LVS gebruikt? Naleving met LVS gebruik Naleving zonder LVS gebruik Naleving totaal Aantal locaties Naleving laatste ronde Naleving laatste 4 rondes Procesverlies De naleving van de leeftijdsgrens is op te delen in verschillende stappen, waaronder het vragen naar een ID-kaart en het gebruik van een hulpmiddel. Door dit proces in kaart te brengen wordt inzichtelijk waar interventies nodig zijn om de naleving te verbeteren. Als toezichthouder kun je via de grijze menubalk (rechtsboven) gemakkelijk schakelen tussen de verschillende onderzoeksronden per sector. Supermarkten Horeca Sportverenigingen Slijterijen Cafetaria s Avondwinkels Procesverlies Sector Supermarkten Horeca Sportverenigingen Slijterijen Cafetaria s ID gevraagd LVS gebruikt Naleving met LVS Naleving zonder LVS ronde 2 Naleving totaal Sectoroverzicht In het sectoroverzicht hiernaast kun je als toezichthouder de naleving van de leeftijdsgrens in de verschillende sectoren met elkaar vergelijken. In welke sector gaat het goed en waar kan de naleving beter? Hierbij kan worden gefocust op de meest recente nalevingscijfers, maar ook op de naleving over een langere periode. Avondwinkels

5 INTERVENTIEMATERIALEN Als aanvulling op de Kwaliteitsmethodiek leeftijdscontrole ontwikkelen we interventiematerialen om verkopers te ondersteunen in het leeftijdscontroleproces. We helpen en motiveren verkopers het leeftijdscontroleproces goed uit te voeren, en stimuleren klanten om hieraan mee te werken. De materialen ontwikkelen we op basis van inzichten uit de doelgroep en door het inzetten van gedragswetenschappelijke technieken. Want als je het gedrag van je doelgroep begrijpt, kun je het effectief sturen. Hieronder en op de volgende pagina vind je een selectie van de door ons ontwikkelde materialen. Poster Wegnemen onduidelijkheid Afbeelden van de regels rondom leeftijdscontroles neemt de onduidelijkheid weg die sommige jongvolwassenen ervaren over de regels en de samenhang tussen de wettelijke leeftijdsgrens en de legitimatieleeftijd tot 25 jaar. Die onduidelijkheid kan ervoor zorgen dat jongvolwassenen weerstand ervaren wanneer ze naar ID worden gevraagd. Het wegnemen van de onduidelijkheid rondom de regels verlaagt de weerstand van jongvolwassenen tegen het tonen van ID. Zelfovertuiging Door zelf te proberen om de leeftijden van de jongvolwassenen op de foto s in te schatten, ervaren jongvolwassen klanten dat het inschatten van leeftijden moeilijk is. Dit wekt begrip op voor de taak van de kassamedewerker en de regel legitimeren tot 25 jaar. Sympathie Wanneer jongvolwassenen ervaren dat het lastig kan zijn om leeftijden in te schatten, benadrukt de tekst Lastig hè? Dat vinden onze caissières ook! de overeenkomst tussen hen en de kassamedewerker, wat zorgt voor meer sympathie voor de kassamedewerker.

6 Processticker Prompting De sticker met stappenplan werkt als een prompt: dit is een herinnering aan het gewenste gedrag. In dit geval zijn dat de drie stappen van een correcte leeftijdscontrole. De barmedewerker kan terugvallen op deze geheugensteun, wat zelfvertrouwen bij deze handeling vergroot. LIJKT DE GAST JONGER DAN 25? 1 2 ID vragen Als de gast jonger lijkt dan 25 dan vraag ik altijd om een ID Hulpmiddel gebruiken Implementatie intenties De implementatie intenties werken als een plan van aanpak in deze vorm: als situatie X zich voordoet, dan doe ik Y. Door de situatie (X) te koppelen aan concreet gedrag (Y), zorg je ervoor dat het gedrag automatisch geactiveerd wordt in het geheugen van de barmedewerker als de situatie zich voordoet. Hierdoor wordt dit gedrag makkelijk om uit te voeren. Als ik de leeftijd van de gast controleer dan gebruik ik altijd een hulpmiddel 3 Geboren na - -_1999 _ = nee Wel/Niet verkopen Als de gast jonger blijkt dan 18 dan verkoop ik geen alcohol Als de gast 18 of ouder blijkt dan n bedank ik de klant voor de hulp Hulpmiddel De sticker zelf vormt een hulpmiddel voor het controleren van de leeftijd van gasten middels hun ID. In het middelste vakje kan met de bijgeleverde whiteboardstift de datum (dag en maand) van die dag worden genoteerd. Door vervolgens op de plek van het jaartal het huidige jaar - 18 (bv = 2000) in te vullen, krijg je de geboortedatum waarop die dag de leeftijdsgrens ligt. Barmedewerkers kunnen de geboortedatum op het ID van een gast makkelijk vergelijken met deze datum. Alle gasten die geboren zijn ná die datum, zijn minderjarig. Aan hen mag dus geen alcohol verkocht worden. Hulpvraagsticker <25 EN ALCOHOL KOPEN? Keuzevrijheid Door het verzoek van de barmedewerker vragend te formuleren, geef je jongvolwassenen een gevoel van keuzevrijheid. Dit vermindert reactance, oftewel de weerstand tegen gedragsverandering, die ontstaat doordat mensen zich beperkt voelen in hun vrijheid. HELP JIJ MIJ MEE? TOON SPONTAAN JE ID Bedankt voor je hulp, je barmedewerker Voorbeeldgedrag Het zien van voorbeeldgedrag activeert het gewenste gedrag in het geheugen van de doelgroep. Daarnaast kunnen barmedewerkers verwijzen naar de sticker wanneer een gast zijn of haar medewerking niet verleent. Sympathie Het bedankje en de persoonlijke groet van de barmedewerker zorgen voor meer sympathie voor de barmedewerker. Dit verhoogt de bereidheid van gasten om mee te werken aan de leeftijdscontrole.

7 RESULTATEN De combinatie van periodiek mysteryshoponderzoek en directe, gerichte feedback maakt de Kwaliteitsmethodiek zeer effectief. Zo bleek dat de naleving van de leeftijdsgrens in een supermarktketen na implementatie van de Kwaliteitsmethodiek in een jaar tijd van 40% naar 80% was gestegen. Een soortgelijk resultaat omtrent de naleving van de leeftijdsgrens, zien we ook bij een cluster horecazaken: na de implementatie van de Kwaliteitsmethodiek was er een stijging van 15% naar 79% in een jaar tijd. WIL JIJ OOK DE NALEVING IN JOUW GEMEENTE VERBETEREN? EFFECT VAN DE KWALITEITSMETHODIEK OP DE NALEVING VAN DE LEEFTIJDSGRENS DOOR EEN SUPERMARKTKETEN Ik kom met plezier eens bij je langs om verder te praten over de mogelijkheden. Neem contact op. 100% 72% 80% Je kunt mailen naar: 57% 61% Of bellen naar: % 0% Nulmeting Controle 1 Controle 2 Controle 3 Controle 4 Drs. Gijs van Amerongen Sociaal Psycholoog EFFECT VAN DE KWALITEITSMETHODIEK OP DE NALEVING VAN DE LEEFTIJDSGRENS DOOR EEN CLUSTER HORECAZAKEN 100% 66% 79% 0% 15% 56% 62% OBJECTIEF Berg en Dalseweg BC Nijmegen info@leeftijdscontrole.nl Nulmeting Controle 1 Controle 2 Controle 3 Controle 4 Objectief, Nijmegen, 2018

8