miter *ÈB fr ( c, s SAMENVATTING INLEIDING AANLEIDING

Transcriptie

1 SAMENVATTING In opdracht van degemeenteusselsteinheeftnuchterin maart enapril vandit jaar twee nalevingsonderzoeken uitgevoerd metbehulp vanvf ftienjarigemysteryshoppers. Wanneer we de metingen vanbeidenalevingsonderzoeken optellen,komen wetot een totaal van14aankooppogingen bijdiverse verkoopkanalen in degemeente.vandeze14aankooppogingen is 97keeronwettelijkalcoholverkocht aan deminderjarige mysterykids (66%). De totstandkoming en debelangrijkste bevindingenuit beide nalevingsonderzoeken bespreken we in dezerapportage. INLEIDING Jongeren en alcohol is een gevaarlijke combinatie. Gevaarlijk, omdat alcohol drinken op jonge leeftijd schadelijk is voor de gezondheid. Uit de Nationale Drug Monitor van het Trimbosinstituut blijkt dat leerlingen van tot jaar die wekelijks drinken meer delinquent en agressief gedrag vertonen dan jongeren die niet wekelijks drinken (p.) 1. Verder blijkt uit deze Drug Monitor dat wekelijks alcoholgebruik onder jongeren van en13 jaar samenhangt met somatische klachten en angst- en depressie klachten.ook wordt gesteld dat wanneer iemand op jonge leeftijd begint met drinken, de ontwikkeling van hersenstructuren en hersenvolume verstoord wordt, de kans op verslaving toeneemt en negatieve effecten zichtbaar zijn in cognitief vermogen (p.191) 1. Oftewel; alcohol drinken op te jonge leeftijd brengt ernstige schade toe aan de gezondheid, met alle blijvende gevolgen van dien. In de 'jeugdgezondheidsmonitor ' (p.19) 2 is te zien dat 41% van de jongeren in de gemeente Usselsteintussen de en1 jaar alcohol gebruiken.van deze jongeren heeft 2% aan 'binge-drinken' gedaan - oftewel overmatig drankgebruik -, en is% in de afgelopen vier weken dronken geweest. Verder is tezien dat 32% van de jongeren in de gemeente onder de alcohol gebruiken. Hoewel deze cijfers uit de gemeente niet veel afwijken van de regionale cijfers uit Midden-Nederland - waar een daling in alcoholgebruik te zien is bij jongeren onder de jaar (p. 6) 3,sluiten we ons aan bij de stelling van deggd: 'Alcoholgebruik onder minderjarige komt ook in de gemeente Usselstein te vroeg, te vaak en teveel voor.' AANLEIDING Hoewel het duidelijk is dat minderjarige jongeren in de gemeente Usselstein te vroeg, te vaak en teveel alcohol nuttigen en dat dit schadelijk is voor de gezondheid van deze jongeren, ishet onduidelijk hoe het gesteld is met de naleving van de regelgeving door alcoholverstrekkers. Wat we wel zien is dat de 'jeugdgezondheidsmonitor ' (p.20) 2 een belangrijk signaal afgeeft. Van de drinkende jongeren onder de jaar in de gemeente Usselstein,geeft 9% aan zelf wel eens alcohol te kopen bij bijvoorbeeld een slijterij, supermarkt of café. Deze bevinding stelt met andere woorden dat alcohol voor minderjarige jongeren in de gemeente beschikbaar is. Uit onderzoek blijkt dat deze beschikbaarheid van alcohol een belangrijke voorspeller is van alcoholgebruik onder jongeren 4. Kortom; het meten van de mate van beschikbaarheid van alcohol voor minderjarige jongeren - de naleving van de leeftijdsgrenzen - is van belang omdat dit een belangrijke determinant is voor het drinkgedrag wat jongeren vertonen in de gemeente. Daarnaast zijn er meerdere redenen te formuleren waarom een nalevingsonderzoek in de gemeente Usselsteinvereist is.dit nalevingsonderzoek maakt inzichtelijk welk percentage van de alcoholverstrekkers zich op dit moment houdt aan de bepalingen uit de Drank- en horecawet. De gemeente krijgt een statusquo van de naleving - oftewel een nulmeting, die in de toekomst als referentiepunt gebruikt kan worden om de effecten van mogelijke alcoholmatigingsprojecten en/of verbeteractiviteiten te kunnen monitoren en om toekomstige interventies en handhavingsacties te kunnen sturen.dit onderzoek is een eerste stap in de goede richting voor zowel de gezondheid van de jongeren als een planmatige aanpak voor de gemeente Usselstein. miter *ÈB fr ( c, s

2 OPZET ONDERZOEK Indenalevingsonderzoeken staatdeleeftijdsgrensvan jaarcentraal.jongerenmogenpasvanaf jaar zwakalcoholhoudende drankenkopenzoalsbier, wijnenpremixdrankenenvanafachttienjaarsterke drank.ditiswettelijkvastgelegdinartikel20,lid 1 vandedrank-enhorecawet: 'Hetisverbodenbedrijfsmatigofandersdanomnietalcoholhoudendedrank teverstrekkenaaneen persoonvanwienietisvastgestelddatdezedeleeftijdvan jaarheeftbereikt.' Bij twijfelaandeleeftijdvandekoperisdeverkoperverplichtomactieteondernemenendeleeftijdvast te stellenaandehandvaneengeldiglegitimatiebewijs.devaststellingvandeleeftijdkanachterwegeblijven alsiemand,aandehandvanuiterlijke/lichamelijke kenmerken,onmiskenbaardeleeftijdvan jaarheeft bereikt.inditonderzoekistweemaalonderzochtinhoeverreverkoopmedewerkersvanspecifiek geselecteerdelocatiesindegemeenteusselsteinactieondernemen -eeninterventieplegen -enin hoeverrezijvervolgensovergaantoteencorrectenalevingvandedrank-enhorecawet. METHODE EN ANALYSE METHODE Wehebbenhetnalevingsonderzoek gedaanopbasisvanmysteryshopping.omteachterhaleninhoeverre dewettelijkegrenzenaangaandealcoholverkoopaanjongerenonderde jaarworden nageleefd,hebben weonze voorafgetraindemysterykidsingezet.zijprobeerdenzwak-alcoholhoudende drank tekopenen moestentevensdesituatienauwgezetobserverenenhunbevindingenbeschrijven. MYSTERYKIDS Erhebbentienverschillende mysterykidsaanhetonderzoekmeegewerkt.demysterykidsdie wegebruiken zijnvantevorendoornuchtergeselecteerdenvoldoenaandeomschrijving 'typischevijftienjarige'. We vragende mysterykidsdaaromookomertijdensdeonderzoekenzorepresentatief mogelijkuittezien - ofwelgeenpetjes/zonnebrillen en/ofzwaremake-up.dezeselectieenuiterlijkerepresentativiteitzijnvan belangomeenbetrouwbaar onderzoeksresultaatte behalen. Vooraf, tijdensennahetonderzoekisermetdemysterykidsuitvoeriggesprokenoverhetgebruikvan alcoholendeervaringendiezij tijdensditonderzoekhebbenopgedaanoverde verkrijgbaarheid.daarbij zijndejongerenbegeleidengeïnstrueerddoorvolwassenauditorenvannuchter.demysterykidszijnvoor hetonderzoekthuisopgehaaldennaafloopookweernaarhuisgebracht.demysterykidsenhunouders zijnuitgebreidingelichtoverachtergrond,doelstellingendegehanteerde methodevanhetonderzoek. Uiteraardhebbendeouderstoestemminggegevenvoordeelnameenzijndejongerengeschiktbevonden omhun taakuittevoeren.ondergeenbedingmochtenzevandealcoholhoudende drankjesdrinken. DESIGN Elkelocatieis volgensvastprotocoldoortweemysterykidsbezocht:eenjongeneneenmeisje,beide1 jaar oud.samenmetdeauditorvormdenzijeen team.aangekomen bijeenlocatiegingendemysterykids afzonderlijkvanelkaar naar binnen.bij cafés,discothekenenrestaurantsgingendejongerensamennaar binnen.debegeleiderobserveerde,zonderop tevallen,opgeringeafstandhetverkooppuntzodathij/zijde situatiegoedindegatenkonhoudeneneventueelkoningrijpen.nabinnenkomst kochtendemysterykids afzonderlijkvanelkaarzwak-alcoholhoudende drank.ten eersteisgeregistreerdofhetartikel werd verkocht,jaofnee (naleving).zekregendeinstructiepogingentedoenbijverschillende verkopers/verstrekpunten vandebezochtelocaties.wanneerdemysterykidsnaelkaarnaarbinnen gingen, gavenzijelkaareenbeschrijvingdoorvandeverkoper/verstrekpunt.opgrondvandieinformatie benaderdede tweedejongerevervolgenseenandereverkoper.tentweedeisergemetenengeregistreerd ofdeverkoopmedewerker deleeftijdvandejongerenheeftvastgesteld (interventie).erwerdgemetenofde verkoopmedewerker heeftgevraagdnaarleeftijd -jaofnee,gevraagdheeftnaareenlegitimatiebewijs -ja ofnee -ofbeidenheeftgedaan -jaofnee.inallegevallengold:wanneereenverkopernaardeleeftijd nuettar. -,,.

3 vroeg,logendemysterykidsoverhunleeftijden verteldendatze jaar waren.vroegdeverkopernaareen legitimatiebewijs,danlietendemysterykidshunwerkelijke legitimatiebewijszien waaruit bleekdatze 1 jaar waren. Bijhetbezoekenvandelocatiesisookrekeninggehoudenmetverschillendesituaties waarbijnaareen legitimatiebewijs gevraagdkon worden.zo werd bijdeurbeleideen weigeringopbasisvanleeftijd gekwalificeerdalsnaleving.bijcorrecteuitvoeringvanschenktijdeninsportkantinesishetzelfdeprincipe toegepast.ookhetonderstaandewettelijkaanwezigheidsverbodwerdbijcorrecteuitvoeringgekwalificeerd als naleving: 'Hetisverbodenineenslijtlokaliteitdeaanwezigheidtoetelatenvaneenpersoonvanwienietis vastgestelddatdezedeleeftijdvan jaarheeftbereikt,andersdanondertoezichtvaneenpersoonvan 21 jaarofouder.' Behalvebovenstaandemetingendedendemysterykidsenauditorenwaarnemingendievaninvloed kunnenzijnophetwelofnietnalevenvandewetdoordeverkoper. Daarbijgaathetondermeeromde geschatteleeftijdvandeverkoper,hetgeslachtvandeverkoper,desituatieschetstijdenshetbezoekaande locatie -metnamededrukte,dedatumenhet tijdstipvandeaankoop,hettypeproduct,hetbedragvan aankoop,deaanwezigheidvanaanduidingenenbemoeienisdooranderendandeverkoperinhet aankoopproces. BEZOCHTELOCATIESENAANTALPOGINGEN Ditonderzoekrichtzichopdeverkoopvanzwak-alcoholhoudende drankaanjongerenbijlocatiesdie voorafdoordegemeentezijngeselecteerd.in tabel 1 vindt upernalevingsonderzoek hetaantallocaties meegenomenenhetaantalaankooppogingen uitgevoerdperverkoopkanaalinoverzicht. Inhet l e nalevingsonderzoek -vanafnuronde 1 -zijnintotaal46locatiesbezocht. Maarzoalstezienin tabel1, zijnin totaal3locatiesmeegenomenin ditonderzoek.dit wordtveroorzaaktdoorvijfalcoholvrije cafetaria'senéénalcoholvrijesportkantine.daarnaastbleekdateensportkantineeneenjongerencentrum geslotenwastijdensdeuitvoeringvanronde1.bijelkvande3locatiesis tweemaaleenpoginggedaan omzwak-alcoholhoudende dranktekopen.in totaalzijninronde 1 76aankooppogingengedaan. Inhet2 e nalevingsonderzoek -vanafnuronde 2 -zijnin totaal3locatiesbezocht -alcoholvrijelocatiesuit ronde 1 zijnovergeslagen.maarookhierzien wein tabel 1 daterminderlocatieszijnmeegenomen;36. Dit wordtveroorzaaktdoortweealcoholvrijecafetaria's -dezelocatieswaren nietalcoholvrijinronde1.bijelk vande36locatiesis tweemaaleenpoginggedaan,in totaalzijninronde 272aankooppogingengedaan. Indelaatstekolomvandeze tabelzijndepogingenvanbeidenalevingsonderzoeken bij elkaaropgeteld. In totaalzijn14 aankooppogingen gedaanindegemeenteusselstein.decijfersuitdezelaatstekolomzijn vantoepassingwanneer wedenalevingopbasisvanaankooppoging besprekeninde resultaten. TABEL 1:AANTALLOCATIESENAANKOOPPOGINGEN le nalevingsonderzoek 2e nalevingsonderzoek Beide nalevingsonderzoeken Locaties Pogingen Locaties Pogingen Pogingen Cafetaria 6 2 Horeca Slijterij 20 Sportkantine 32 Supermarkt 20 Totaal nuctibr te e

4 PERIODE VELDWERK Deaankooppogingenvoorronde 1 zijngedaaninmaart2013envoorronde tweeinapril2013,beidetussen 13:00uuren1:00uur.Ditzijntijden waaropjongerenaanwezigzijnbijdediversegeselecteerdehotspots - denkbijvoorbeeldaanvoetbalwedstrijdenvanjeugdelftallendieindenamiddageindigenen/of horecagelegenheden dielaatopdeavondbezocht worden. ANALYSE Deanalyseisuitgevoerdoptweemanieren.Teneerstezijnderesultatengerapporteerdengeanalyseerdop basisvanlocaties.ditisgedaanaandehandvandedoornuchterontwikkeldestoplichtmethode.daarbij wordendelocatiesingedeeldindriecategorieën:rood,oranjeen groen. J Roodbetekentdathetopdebetreffende locatiebijbeidepogingenisgeluktomzwakalcoholhoudende dranktekopen -géénnaleving: Oranjebetekentdathetopdebetreffende locatiebijéénvandetweepogingenisgeluktomzwakalcoholhoudendedranktekopen -adhoc naleving; / Groenbetekentdathetopdebetreffende locatievande tweepogingennietéénkeergeluktisom zwak-alcoholhoudende dranktekopen -welnaleving. Dezestoplichtmethode maaktopeenoverzichtelijkewijzeduidelijkwelkelocatieshetgoeddoen,welke locatiesgoedop wegzijnenwelkelocatiesfoutzittenwatdenalevingvandeleeftijdsgrenzen betreft. Kortom;eristezien welkelocatiesmeeraandachtvereisen.dezegenuanceerdeweergavevande resultatenheeftbovendienalsvoordeeldatermeergezegdkan wordenoverdewijzewaaropde regelgevingwordt nageleefd.tevensbiedthetmogelijkhedenvooreeneventuelevervolgaanpak,omdatde betreffendealcoholverstrekkerszichmogelijkbeterherkenneninderapportageenerdusmeerdraagvlak zalzijnomleeftijdsgrenzen inhetvervolgbeterna televen. Tentweedeisergeanalyseerdengerapporteerdopbasisvanpogingentotaankoop.Doorderesultaten te bezienvanuitdezeinvalshoekkunneninterventiecijfers -leeftijdgevraagd,id gevraagden/of beide -ende nalevingnaeenmogelijkeinterventiegepresenteerdworden.deresultatenzijngeanalyseerden gecontroleerdopmogelijkbeïnvloedendefactoren.enkelsignificanteverbandenwordenvermeld. Indezerapportagevermelden webijiederresultaatzoweldebevindingen uitdeeerstealsdebevindingen uitde tweederonde.opdezemanierkunnenderesultatenuitdeeersterondeenderesultatenuitde tweederondeinéénoogopslagmetelkaarvergelekenworden,mochtditgewenstzijn. RESULTATEN NALEVINGOPBASIS VANLOCATIE In figuur 1 vindt udetotalenalevingscijfersopbasisvanlocatie.indestavenvindt udeaantallenen aanvullenddepercentagestussenhaakjes.kijkenwenaarfiguur 1,danzien wedathetinronde 1 bij21 locatiesbeidekerenisgeluktomzwakalcoholhoudende dranktekopen (%).Bij locatiesishetéénvan detweeaankooppogingen gelukt (21%) enbij 9locatiesishetnietgeluktomzwakalcoholhoudende drank tekopen (24%).Inronde 2ishetbij19 locatiesbeidekerenisgeluktomzwakalcoholhoudende drankte kopen (3%).Bij 9locatiesishetéénvandetweeaankooppogingen gelukt (2%)enbij locatiesishetniet geluktomzwakalcoholhoudendedrank tekopen (22%). Wanneer wevervolgensronde 1 enronde 2met elkaarvergelijken watdenalevingopbasisvanlocatiebetreft,danishetopvallenddater verhoudingsgewijs nauwelijksverschillenbestaantussenbeide. lichter Sis*«'

5 Figuur1:Nalevingopbasisvanlocatievoorronde 1 enronde 2 Ronde 1 (N=3) (N=36) Ronde 1 (N=3) 9 (24%) 1 (N=36) 9 (2%) 60% 70% 0% 90% 0% igeen naleving Ad hoc naleving «Wel naleving In figuur 2 vindt u de nalevingscijfers op basis van locatie per verkoopkanaal. Kijken we naar de figuur, dan zien we dat met name de cafetaria's, de horecalocaties en de sportkantines het minste naleven. Decorrecte (groene) naleving bij de sportkantines is in twee gevallen tot stand gekomen door het hanteren van schenktijden. Aangezien er rondom ditzelfde tijdstip bij andere sportkantines wel alcoholische dranken werden geschonken, werden deze aankooppogingen beschouwd als een geldige poging met een correcte naleving. Verder vindt er bij de horecalocaties nauwelijks ad hoc naleving plaats, men leeft na (2%), of men leeft niet na (7% en 67%).De correcte (groene) naleving bij de horecalocaties isin drie gevallen tot stand gekomen door het deurbeleid van deze locaties. De identificatiebewijzen van de mysterykids werden bij de toegang gecontroleerd en correct beoordeeld. De mysterykids mochten de betreffende locatie niet bezoeken en daardoor geen drank kopen. Daarom werden ook deze aankooppogingen beschouwd als een geldige poging met een correcte naleving. Tenslotte zien we dat de slijterijen en supermarkten garant staan voor een relatief groot percentage aan ad hoc naleving. Beide verkoopkanalen tonen ons verhoudingsgewijs de beste nalevingscijfers. Met name bij de supermarkten is het bij twee aankooppogingen niet mogelijk om drank te kopen (40% correcte naleving in ronde 1 en ronde2). «yg^» u^ jgj^m-au j u^^0j

6 Figuur2:Nalevingopbasisvanlocatieperverkoopkanaalvoorronde 1 enronde 2 Ronde 1 Cafetaria 1 (13%) 1 (17%) Ronde 1 Horeca 3 (2%) 1 (%) 3 (2%) Ronde 1 Slijterij 1 (20%) Ronde 1 Sportkantine 2 (2% Ronde 1 Supermarkt 2 (40% 2 (40% 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 0% 90% 0% Geen naleving Ad hoc naleving «Wel naleving NALEVINGOP BASIS VAN AANKOOPPOGING We hebben in figuur 1 en 2 gezien dat er wat de naleving op locatieniveau betreft weinig verschillen zijn tussen ronde 1 en ronde 2. Omdat er weinig verschillenzijn kunnen we in de rapportage van de naleving op basis van aankooppoging beide rondes bij elkaar optellenen het totaal bespreken.het resultaat is dat de bevindingen inhoudelijk nagenoeg hetzelfde blijven en bovendien overzichtelijker weergegeven kunnen worden. In figuur 3 vindt u de naleving op basis van aankooppoging.bekijken we de figuur, dan is tezien dat van de 14 aankooppogingen 1 keer geen alcohol is verkocht (34%) en 97keer wel alcoholis verkocht (66%). Figuur3:Nalevingtotaalopbasisvanaankooppoging (N=14) JU HBB 1 (34%) 97 (66%) 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 0% 90% 0% Naleving Geen naleving In figuur 4 vindt u de naleving op basis van aankooppoging,per verkoopkanaal. Bekijken we de figuur, dan wordt het wederom duidelijk dat de slijterijen en supermarkten relatief gezien het beste naleven (60% en 6% naleving).in tegenstelling tot beide verkoopkanalen leven de cafetaria's, de horecalocatiesen de sportkantines beduidend minder na (14%,27% en 2% naleving). HÖHET fymimwhrn!ft : *;. : -r ' ' "»

7 Figuur4:Nalevingopbasisvanaankooppogingperverkoopkanaal Cafetaria (N=2) Horeca (4) Slijterij (N=20) Sportkantine (N=32) Supermarkt (N=20) 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 0% 90% 0% Naleving Geen Naleving INTERVENTIES EN NALEVING NA INTERVENTIES Naast het al dan niet verkopen van zwakalcoholhoudende drank, werd er ook gemeten in hoeverre alcoholverstrekkers een interventie plegen, oftewel vragen naar een legitimatiebewijs (ID) en/of naar de leeftijd van de mysterykids. In figuur is te zien dat er bij demeeste pogingen of niets wordt gevraagd, of om ID wordt gevraagd. Het zijn met name de horeca (60% niets gevraagd), sportkantines (72% niets gevraagd) en de cafetaria's (60% niets gevraagd) die nergens naar vragen; hier wordt de wethet minst nageleefd. In de slijterijen en supermarkten is de kans dat er naar een legitimatiebewijs wordt gevraagdhet grootst. Bij meer dan driekwart van de aankooppogingen wordt bij deze verkoopkanalen correct gehandeld en wordt er omid gevraagd (leeftijd gevraagd +ID gevraagd + leeftijd &ID gevraagd; 0% en90%). De interventie 'alleen leeftijd gevraagd' komt zelden voor in dit nalevingsonderzoek. Figuur:Typeninterventiesperverkoopkanaal Cafetaria (N=2) Horeca (N=4) Slijterij (N=20) Sportkantine (N=32) I T 3!1%! ] 1 ] 1 (%) I 17 (61%)! 29 (60%) I 1! 23 (72%) i 1 i i i I 1(7%) 1 i 2(4%) 1 1 n (36%) 1 (31%) 1 I I! 2 (6%)2 (6%)! 1 (3%) i! I 2 (4%) ï 1(%) 1! (%) Supermarkt (N=20) 2 (% (0%) f,. 2(%) i,. K-* ^ - [ 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 0% 90% 0% lniets gevraagd»alleen leeftijd gevraagd «Alleen ID gevraagd Leeftijd < ID gevraagd nuchter i,^-.:.;-,.<:f.;:,r -'" : : : ;~

8 In figuur 6 bespreken we tenslotte enkel de totale ID-vraagen de naleving na deze totale ID-vraag als interventie. We nemen de interventie 'alleen leeftijd gevraagd' niet mee in deze figuur, omdat er op basis van alleen deze interventie niet correct wordt nageleefd. Ook de naleving na 'niets gevraagd' nemen we niet mee omdat deze naleving veroorzaakt wordt door bijvoorbeeld sehen ktijden bij sportkantines en/of 1+ locaties in de horeca (de mysterykids worden op schenktijden en/of 1+ grenzen gewezen voordat ze een aankooppoging kunnen doen). De naleving na de totale ID-vraag is het meest interessant omdat we aan de hand hiervan de effectiviteit van het vragen naar ID kunnen beschrijven en kunnen aantonen hoe de diverse verkoopkanalen in de gemeente Usselstein dit beheersen. Allereerst istezien dat het vragen om ID niet altijd garant staat voor correct naleven.de horecalocaties, slijterijen en supermarkten tonen ons de hoogste nalevingspercentages (6%, 69% en72%).de horecalocaties en sportkantines beoordelen de ID-bewijzen in de grootste mate correct. Hoewel de totale ID-vraag bij de verkoopkanalen laag is (3% en 22%),is de naleving verhoudingsgewijs hoog (6% en7%). Oftewel; als de verkoopmedewerkers om ID vragen, wordt er in meer dan de helft van de gevallen correct nageleefd. Figuur6:ID-vraagennalevingnaID-vraagperverkoopkanaal Cafetaria (N=2) Horeca (N=4) Slijterij (N=20) Sportkantine (N=32) Supermarkt (N=20 0% % 20% 30% 40% 0% 60% 70% 0% 90% 0% ID-vraag m Naleving na ID-vraag nuaver ïï'ss.sc-ifliït!«1 ' - ;"., '..-:

9 CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN Deeersteconclusiedieuitditnalevingsonderzoek getrokkenmagwordenisdaterindegemeente IJsselsteinveelruimteisvoorverbetering.Webaserendezeeersteconclusieopderuimehoeveelheidrode locatiesdie wegenererenuitdestoplichtmethodiek énaanderuimehoeveelheidkerendatmennietnaleeft peraankooppoging.detweedeconclusiediegetrokkenmag wordenisdatdegemeenteijsselsteinmet dezegemeentescaneenstapindegoederichtingheeftgezet.hoewelerinditstadiumnogveelruimteis voorverbetering,geeftditnalevingsonderzoekeennauwkeurigeenbetrouwbarestatus-quovande nalevingenkandegemeenteeennieuwealcoholpreventieveaanpaklanceren. Nuzijneropbasisvandezegemeentescanaanbevelingenteformulerenomtekomentoteenpositiever nalevingsbeeld.inonderstaandegedeeltewordenstapsgewijsdrieaanbevelingengeformuleerddie ten grondslag liggenaanverbeteringenindenalevingendiegeïntegreerd kunnenwordenineennieuwe alcoholpreventieveaanpak. s Eersteaanbeveling:Zorgervoordatverkoopkanalenindegemeenteopdehoogtezijnvan wet-en regelgevingrondomleeftijdsgrenzen -creëerbewustwording. Dezeeersteaanbeveling baseren weopderuimehoeveelheidrodelocatiesuitdestoplichtmethodiek.in totaalmogen wemeerdandehelftvandelocatieskwalificerenalsrodelocatie (zie figuur1). Zoalsgezegd ishetbijdezerodelocatiesbeidekerengeluktomzwakalcoholhoudendedranktekopen.bijdezelocaties ontbreekt hetwellichtaankennisover en/of bewustwordingvande wet-enregelgevingrondom leeftijdsgrenzen.dezeaanbeveling richtzichmetnameopdecafetaria's,dehorecalocatiesende sportkantines (ziefiguur2).daarnaastdoendeslijterijenensupermarkten hetrelatiefgezienbeter,maar ookhierzijn verbeteringenmogelijk. S Tweedeaanbeveling:Communiceerendiscussieermetdeverkoopkanalenoverdecorrecte proceduresdiedenalevingvandeze wet-enregelgevingverbeteren.leghierdenadruk op: o Hetvragenomlegitimatiewanneerertwijfelbestaatoverdeleeftijdvandekoper; o Hetcorrectbeoordelenvanhetlegitimatiebewijsdoordeverkoper. Dezetweedeaanbeveling baserenweallereerstopdelagehoeveelheidaaninterventiesdiegepleegdzijn (ziefiguur).alsmengééninterventiepleegt,kanmennooitcorrectnaleven.daarommoetmensimpelweg vakervragenomlegitimatie.ditisdeeerstesleuteltotsucces.dezeaanbeveling richtzichwederommet nameopdecafetaria's,dehorecalocatiesendesportkantines,zijmoetenvakervragenomlegitimatie. Daarnaastdoendeslijterijenensupermarkten hetrelatiefgezienbetermaarookzijmoetenvakerom legitimatievragen.verderbaserenwedezetweedeaanbevelingopdelagenalevingnadatereen interventieisgepleegd (zie figuur6).hetplegenvaneeninterventie (ID-vraag)staatbijdeverkoopkanalen nietinallegevallengarantvooreencorrectenaleving.daarommoetmendelegitimatiebewijzen betergaan beoordelen,datisdetweedesleuteltotsucces.dehorecalocatiesensportkantinestonenons watde nalevingnaid-vraagbetrefthetgoedevoorbeeld.dezeaanbeveling (correctbeoordelenid-bewijzen)zou zich daarnaast metnameoporanjelocaties (adhocnaleving)kunnenrichten.bijdezelocatiesiseenzekere bewustwordingvandeleeftijdsgrenzen mogelijkaanwezig,maarontbreekthetaanscherptebijde verkoopmedewerkers. s Derdeaanbeveling:Blijfsystematischcommunicerenoverencontrolerenopdenalevingvan leeftijdsgrenzen.deeldebevindingenuitdezegemeentescan (enbevindingenuittoekomstig nalevingsonderzoek) metdeverkoopkanalen.confronteerderode (enoranje)locaties,beloonde groenelocaties. Dezederdeaanbeveling baserenweopdestellingdatfrequentehandhavinghetmeesteffectieve instrumentisomdenalevingvandewetgevingteverbeteren 6.Kortom; systematischcommunicerenmet verkoopkanalenoverleeftijdsgrenzen isvereist.verderbaseren weonsindezederdeaanbeveling opde stellingdatverkooppunten minimaalvierkeerperjaargecontroleerddienentewordenopdenalevingom effectieftezijn.oftewel;hetsystematischcontrolerenvandenalevingisvereist. ruftsr * - 'f

10 Werealiserenonsdatbovenstaandeaanbevelingenallengezienmogenwordenalsuitdagingen.Afgezien hiervanzijnweer welvanovertuigddatermeermoetgebeurenindegemeenteijsselstein.uitdit onderzoekblijktdatalcoholvoorminderjarige jongereninijsselsteinbijdiverseverkoopkanalen beschikbaar is.dezebeschikbaarheidvanalcoholverklaart mogelijk waarom minderjarige jongerenindegemeente verhoudingsgewijsvaak,vroegenveelalcoholnuttigen.kortom;debeschikbaarheidvanalcoholmoet geremdwordenomdeminderjarige jongerenindegemeentetebeschermen.ditkan nu,omdatinzichtelijk isgemaaktwelkpercentagevandealcoholverstrekkerszichopditmomenthoudtaandebepalingen uitde drank-enhorecawet.ditonderzoekiseeneerstestapindegoederichtingvoorzoweldegezondheidvan dejongerenalseenplanmatigeenvereistealcoholpreventieve aanpakindegemeenteijsselstein. 1: Laar, M. W. van., Cruts, A. A. N., Ooyen-Houben, M. M. J. van., Meijer, R. F., Brunt, T Croes,E. A., et al. (2011). Nationale drugmonitor 20. Utrecht: Trimbos-instituut. 2: GGD Midden-Nederland. (20). Jeugdgezondheidsmonitor IJsselstein. Retrieved May 14, 2013, from 3: GGD Midden-Nederland. (20). Hoe gezond is onze jeugd? Retrieved May 14,2013, from 4: Babor, T Caetano, R., Casswell,., Edwards, G., Giesbrecht, N Graham, K., et al. (2003). Alcohol: No ordinary commodity. Research and public policy (2- ed.). New York: Oxford University Press. : Wagenaar, A. C, Toomey,T. L, < Erickson, D. J. (200). Complying With the Minimum Drinking Age: Effects of Enforcement and Training interventions. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 29, riiöief 11

11 BIJLAGE - OVERZICHTSTABEL TABEL 1:AANTALLOCATIES,AANTALPOGINGEN,NALEVINGOPLOCATIENIVEAU,NALEVINGPER POGING,ID-VRAAG & NALEVINGNAID-VRAAGPER RONDE Locaties Pogingen Rode locaties Oranje locaties Groenelocaties ID-vraag Naleving na ID-vraag Rondel Cafetaria 6 (74%) 1 (13%) 1 (13%) 3 (19%) 13 (1%) 6 (3%) 3 (0%) Horeca 24 9 (7%) 0 (0%) 3 (2%) 6 (2%) 1 (7%) (33%) 6 (7%) Slijterij 1 (20%) 3 (60%) 1 (20%) (0%) (0%) 7 (70%) 4 (7%) Sportkantine (62%) 1 (13%) 2 (2%) (31%) 11 (69%) 2 (13%) 2 (0%) Supermarkt 0 (0%) 3 (60%) 2 (40%) 7 (70%) 3 (30%) (0%) 7 (70%) Totaal ronde (%) (21%) 9 (24%) 26 (34%) 0 (66%) 33 (43%) 22 (67%) Cafetaria 6 (3%) 1 (17%) 0 (0%) 1 (%) 11 (92%) (42%) 1 (20%) Horeca 24 (67%) 1(%) 3 (2%) 7 (29%) 17 (71%) 9 (3%) (6%) Slijterij 0(0%) 3 (60%) 2 (40%) 7(70%) 3 (30%) 9 (90%) 7 (7%) Sportkantine (62%) 2 (2%) 1 (13%) 4 (2%) (7%) (31%) 2 (40%) Supermarkt 1 (20%) 2 (40%) 2 (40%) 6 (60%) 4 (40%) (0%) 6 (7%) Totaal ronde (3%) 9 (2%) (22%) 2 (3%) 47(6%) 36 (0%) 21 (%) Totaal beide rondes nvt 14 nvt nvt nvt 1 (34%) 97 (66%) 69 (47%) 43 (62%) mtéey tsb^snte*n.^:vv'.-r