Jaarverslag Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie Jaarverslag 2015 Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie

2

3 Inhoudsopgave 1 VOORWOORD 2 KERNCIJFERS 3 JAARVERSLAG 3 Karakteristieken van het pensioenfonds 7 Verslag van het bestuur c.q. vereffenaar Besluitvorming tot liquidatie Goed Pensioenfondsbestuur Financieel Beleggingen Pensioen Actuarieel Risico- en beheersingsbeleid Toekomst 24 JAARREKENING 25 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Toelichting behorende tot de jaarrekening OVERIGE GEGEVENS BEGRIPPENLIJST

4 VOORWOORD Inleiding Hierbij bieden wij u het jaarverslag 2015 aan. In dit verslag legt het bestuur c.q. vereffenaar verantwoording af over het gevoerde beleid en over de financiële ontwikkelingen in het afgelopen jaar. Stand van zaken 2015 is een bijzonder jaar geweest. In dit jaar is besloten om de zelfstandigheid van Pensioenfonds Aviko op te geven en aansluiting te zoeken bij het bedrijfstakpensioenfonds PGB (hierna: PGB). De werkzaamheden van de fondsorganen hebben dan ook hoofdzakelijk in het teken gestaan van de collectieve waardeoverdracht naar dit pensioenfonds waarbij de evenwichtige belangenbehartiging van alle betrokkenen het uitgangspunt is geweest. De pensioenregeling is tot en met overdrachtsdatum 31 december 2015 uitgevoerd door Pensioenfonds Aviko. Vervolgens zijn per de overdrachtsdatum alle pensioenverplichtingen aan PGB overgedragen. Om een efficiënte overgang te kunnen bewerkstelligen, is de beleggingsportefeuille reeds in september 2015 verkocht en zijn de participaties in de vastgoed beleggingsfondsen in kind overgedragen aan PGB. De opbrengst van de verkopen is aan PGB overgemaakt aangezien dit fonds contractueel de economische risico s per 30 september 2015 van Pensioenfonds Aviko had overgenomen. Op balansdatum is er een liquidatieoverschot van circa ,-. Royal Cosun, de moedermaatschappij van de aangesloten ondernemingen, staat garant voor een op 4 miljoen gemaximeerd tekort. In 2015 is hiervan reeds 3 miljoen aan het Fonds overgemaakt. Inmiddels is begin juni 2016 het eerder gestortte bedrag van 3 miljoen teruggestort aan de onderneming. Bestuur c.q. vereffenaar Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie Breda, 22 juni

5 KERNCIJFERS (Bedragen in duizenden euro s, tenzij anders aangegeven) Aantallen verzekerden Actieve deelnemers Premievrije deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Reglementsvariabelen Toeslagen inactieven 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% 0,00% Toeslagen actieven 0,65% 2,00% 1,50% 0,50% 1,25% Pensioenuitvoering Feitelijke premie (incl. koopsommen en toeslagen) Kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Uitkeringen Vermogenssituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad o.b.v. FTK n.v.t. 106,4% 104,6% 105,2% 101,0% Vereiste dekkingsgraad n.v.t. 107,3% 107,5% 108,1% 108,0% Saldo baten en lasten Percentage rentetermijnstructuur n.v.t. 2,0% 2,8% 2,5% 2,8% Beleggingsportefeuille Vastgoed Aandelen Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen Deposito s/liquide middelen Totaal Beleggingsperformance Beleggingsrendement -3,6%* 27,3% -3,9% 12,7% 14,0% * Gemeten tot het moment van verkoop en overdracht van de beleggingsportefeuille per eind september

6 JAARVERSLAG Karakteristieken van het pensioenfonds Profiel Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie (hierna te noemen het Fonds, statutair gevestigd te Breda), is opgericht op 1 januari De laatste notariële statutenwijziging was op 29 augustus De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het Fonds is een ondernemingspensioenfonds en had tot en met 31 december 2015 tot doel uitvoering te geven aan de pensioenafspraken zoals deze zijn overeengekomen tussen de aangesloten ondernemingen en de betrokken werknemers. De aangesloten ondernemingen hebben besloten om de pensioenregeling met ingang van 1 januari 2016 onder te brengen bij een nieuwe pensioenuitvoerder, zijnde Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB). In verband hiermee is per brief d.d. 2 april 2015 de uitvoeringsovereenkomst met Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie opgezegd. Het bestuur heeft op 21 mei in lijn met de bepalingen in artikel 23 en 24 van de Statuten en na een positief oordeel van het verantwoordingsorgaan - unaniem het besluit genomen om over te gaan tot liquidatie van Stichting Pensioenfonds Aviko en in het kader daarvan tot een (voorgenomen) collectieve waardeoverdracht van alle opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten aan het PGB (Artikel 84 Pensioenwet). De melding tot liquidatie is op 17 juni 2015 aan de KvK gedaan, hetgeen inhoudt dat aan de naam van het pensioenfonds in liquidatie is toegevoegd. Op 30 april 2015 heeft het bestuur c.q. vereffenaar aan de DNB gemeld, dat zij per 31 december 2015 tot collectieve waardeoverdracht willen overgaan. DNB heeft het bestuur middels een brief d.d. 27 juli 2015 laten weten dat zij geen gebruik zal maken van haar bevoegdheid om een verbod tot waardeoverdracht op te leggen. 3

7 Beleid en verantwoording Het Fonds heeft uitvoering gegeven aan het pensioenreglement overeengekomen in de, met de aangesloten ondernemingen overeengekomen, uitvoeringsovereenkomst. Deze uitvoering bestaat uit het beleggen van het beschikbare vermogen, het doen van uitkeringen en het informeren van belanghebbenden. In de uitvoeringsovereenkomst zijn afspraken gemaakt over de beleidsruimte van het bestuur c.q. vereffenaar. Het bestuur c.q. vereffenaar is eindverantwoordelijk voor de uitvoering en houdt als een goed huisvader de regie over de werkzaamheden van het Fonds. Daartoe heeft het Fonds de volgende beleids- en verantwoordelijkheidscyclus geïmplementeerd: Kenmerken regeling De kenmerken van de in 2015 uitgevoerde pensioenregeling zijn in onderstaande tabel weergegeven: PENSIOENSYSTEEM CDC-regeling o.b.v. geïndexeerde middelloonregeling PENSIOENLEEFTIJD 67 jaar, met mogelijkheid tot vervroeging PENSIOENSALARIS 13 maal het per 1 januari geldende vaste periodesalaris, danwel 12 maal het per 1 januari geldende vaste maandsalaris, vermeerderd met ploegentoeslag, vakantietoeslag, consignatietoeslag en toeslag i.v.m. bijzondere arbeidstijden. Gemaximeerd op ,-. FRANCHISE ,- PENSIOENGRONDSLAG Pensioengevend salaris minus franchise OPBOUWPERCENTAGE 1,875% PARTNERPENSIOEN 35% van ouderdomspensioen TIJDELIJK PARTNERPENSIOEN 11% van het pensioensalaris, gemaximeerd op 7.218,- EIGEN BIJDRAGE Bepaald in van toepassing zijnde CAO of arbeidsvoorwaardenregeling OVERIGE REGELINGEN VPL-regeling o.b.v. voorwaardelijke aansprakenregeling 4

8 Organisatie Bestuur c.q. vereffenaar Naam Functie Vertegenwoordiging Datum eerste benoeming Datum eventuele herbenoeming Dhr. J.B.M. van Brandenburg Plv. voorzitter Werkgevers Tot datum liquidatie Dhr. P.H.T. Hendrix Werkgevers Tot datum liquidatie Dhr. P.A. van Tilburg Voorzitter Werkgevers Tot datum liquidatie Dhr. J.J. Pater Secretaris Werknemers Tot datum liquidatie Dhr. H.J.W. Peters Werknemers Tot datum liquidatie Dhr. J. Zikken Pensioengerechtigden Tot datum liquidatie Het bestuur c.q. vereffenaar van het Fonds is verantwoordelijk voor het opstellen van het beleid, zodanig dat de belangen van de deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden overeenkomstig het doel van het Fonds en de wet worden gewaarborgd. Het bestuur c.q. vereffenaar heeft bevoegdheden conform de statuten en reglementen van het Fonds en zoals vastgelegd in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABtN). Het bestuur c.q. vereffenaar bestaat uit zes leden, drie namens de werkgevers, twee namens de werknemers en één namens de pensioengerechtigden. De werknemersleden en de vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden, beschikken gezamenlijk over eenzelfde aantal stemmen als de werkgeversvertegenwoordiging. Vanuit de werkgeversleden worden de voorzitter en plaatsvervangend voorzitter benoemd. Vanuit de bestuursleden namens de deelnemers en pensioengerechtigden wordt de secretaris benoemd. De taken van het bestuur zijn vastgelegd in de ABtN van het Fonds. De specifieke bestuurstaken zijn onderling verdeeld. Verantwoordingsorgaan (VO) Naam Functie Vertegenwoordiging Datum eerste benoeming Datum eventuele herbenoeming Mw. P. Flikkenschild-Dijkstra Secretaris Werknemers Tot datum liquidatie Dhr. O. van der Gronden Voorzitter Werkgevers Tot datum liquidatie Dhr. M.H.F. Weernink Werknemers Tot datum liquidatie Dhr. H. Stoltenborg Pensioengerechtigden Tot datum liquidatie Het VO bewaakt of het bestuur c.q. vereffenaar de uitvoeringsovereenkomst en het pensioenreglement juist uitvoert. Het VO bewaakt eveneens de evenwichtige belangenbehartiging van de verschillende belanghebbenden door het bestuur c.q. vereffenaar. Het VO doet verslag van zijn bevindingen in dit jaarverslag. De zittingsduur van een lid van het VO is maximaal vier jaar. Een lid kan maximaal twee keer worden herbenoemd. Intern toezicht Het intern toezicht wordt uitgevoerd door de visitatiecommissie (VC). De VC heeft als taak toezicht te houden op het beleid van het bestuur c.q. vereffenaar en op de algemene gang van zaken in het Fonds. Het 5

9 orgaan is belast met het toezien op een adequate risicobeheersing en evenwichtige belangenafweging door het bestuur c.q. vereffenaar. De VC legt verantwoording af over de uitvoering van de taken aan het VO en in het jaarverslag. Het bestuur c.q. vereffenaar stelt een profielschets vast voor de leden van de VC, nadat het VO in de gelegenheid is gesteld hierover advies uit te brengen. De leden van de VC worden door het bestuur c.q. vereffenaar benoemd na bindende voordracht door het VO en ontslagen door het bestuur c.q. vereffenaar na het horen van een betreffend lid en na bindend advies van het VO. In 2015 werd een visitatie uitgevoerd door de nieuwe VC. Het bestuur c.q. vereffenaar heeft hiertoe een opdracht geformuleerd, het VO heeft hierover positief geadviseerd. Beleggingscommissie en beleggingsadviseur/dienstverleners Twee bestuursleden maakten deel uit van de beleggingscommissie die ook taken uitvoert voor een ander aan Cosun gelieerd Pensioenfonds, te weten Stichting Pensioenfonds Koninklijke Cosun. In verband met de liquidatie van de beleggingsportefeuille zijn beide bestuursleden uit deze commissie teruggetreden. Compliance officer Het bestuur c.q. vereffenaar heeft mevrouw mr. E.J.M. Koot medewerkster juridische zaken Cosun als compliance officer aangesteld. Zij is onafhankelijk van het bestuur c.q. vereffenaar en rapporteert periodiek haar bevindingen aan het bestuur c.q. vereffenaar. De compliance officer is belast met het toezicht op de naleving van de gedragscode. Externe ondersteuning actuariaat en risicobeheersing Het Fonds wordt bijgestaan door externe deskundigen voor actuariaat en risicobeheersing op zowel korte als lange termijn. Als externe actuaris is aangesteld de heer M.G.A.B. de Wit, lid van het AG en werkzaam bij actuarieel bureau Mercer. Pensioenbureau De dagelijkse uitvoering van de pensioen(uitkeringen)administratie, financiële administratie, het bestuurssecretariaat, communicatie en bestuursondersteuning is uitbesteed aan de uitvoeringsorganisatie Pensioenbureau Cosun. Het Pensioenbureau bestaat eind 2015 uit 4 personen (3,8 voltijdmedewerkers). 6

10 Verslag van het bestuur c.q. vereffenaar Besluitvorming tot liquidatie Onderzoek, conclusies en besluitvorming Het bestuur c.q. vereffenaar van het Fonds heeft in 2014 (onder begeleiding van adviesbureau Montae) een onderzoek gedaan naar mogelijke alternatieven voor de pensioenuitvoering. De aanleiding om dit te doen waren: - de relatief hoge uitvoerings- en beleggingskosten - de toegenomen druk vanuit de toezichthouder en wetgeving, de toegenomen tijdsbesteding van de beleidsbepalers aan het pensioendossier - de operationele risico s (waarborgen continuïteit pensioenuitvoering) - de groeiende zorg bij het bestuur c.q. vereffenaar of de huidige uitvoeringsvorm (eigen beheer), kijkend vanuit het belang van de deelnemers, op lange termijn bezien een houdbare/wenselijke uitvoeringsvorm is. De opzet en bevindingen zijn vastgelegd in het rapport Onderzoek toekomst Stichting Pensioenfonds Aviko. Op basis van een grondige analyse is het bestuur tot de conclusie gekomen dat het niet in het belang is van belanghebbenden om dit pensioenfonds nog langdurig zelfstandig voort te zetten. Uit een uitgebreide marktverkenning is gebleken dat Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven (PGB) een prima partij is om de pensioenen onder te brengen. Nadat het bestuur zich via een uitgebreid onderzoek ervan verzekerd had dat PGB een betrouwbare en solide pensioenuitvoerder is, heeft het bestuur haar bevindingen en conclusie gedeeld met de aangesloten ondernemingen. De aangesloten ondernemingen hebben aangegeven de analyse en conclusies van het bestuur te delen. De aangesloten ondernemingen hebben besloten om de pensioenregeling met ingang van 1 januari 2016 bij PGB onder te brengen In verband hiermee is per brief d.d. 2 april 2015 de uitvoeringsovereenkomst met Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie opgezegd. Het bestuur heeft op 21 mei in lijn met de bepalingen in artikel 23 en 24 van de Statuten en na een positief oordeel van het verantwoordingsorgaan - unaniem het besluit genomen om over te gaan tot liquidatie van Stichting Pensioenfonds Aviko en in het kader daarvan tot een (voorgenomen) collectieve waardeoverdracht (CWO) van alle opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten aan het PGB (Artikel 84 Pensioenwet). De melding tot liquidatie is op 17 juni 2015 aan de KvK gedaan, hetgeen inhoudt dat aan de naam van het pensioenfonds in liquidatie is toegevoegd. Akkoord DNB voorgenomen CWO De datum van de collectieve waardeoverdracht is 31 december De melding aan DNB van het bovengenoemde heeft op 30 april 2015 plaatsgevonden. DNB heeft het bestuur middels een brief d.d. 27 juli 2015 laten weten dat zij geen gebruik zal maken van haar bevoegdheid om een verbod tot waardeoverdracht op te leggen. Overeenkomst tot collectieve waardeoverdracht en vrijwaring De overeenkomst tot collectieve waardeoverdracht en vrijwaring tussen Pensioenfonds Aviko en PGB, waarin concrete afspraken tussen beide fondsen zijn vastgelegd, is op 25 juni 2015 ondertekend. In deze overeenkomst is de ontbindende voorwaarde opgenomen dat de CWO bij een liquidatietekort wordt uitgesteld dan wel in zijn geheel niet doorgaat. Om de kans van slagen op deze CWO heeft Royal Cosun (de moedermaatschappij van de aangesloten ondernemingen) zich bereid verklaard om bij een eventueel liquidatietekort een aanvullende bijstorting van maximaal 4 miljoen te doen. Naast de toezegging van de werkgever heeft het bestuur, voordat de finale beslissing genomen werd, aanvullende financiering gevonden. Er is overwogen om de pensioenen bij de actieven en inactieven te korten, mocht de genoemde 4 miljoen niet voldoende zijn. In totaal stond een budget ter beschikking van 8 miljoen. Het bestuur had en heeft de overtuiging dat met dit pakket er sprake was van 7

11 evenwichtige belangenbehartiging. Uiteindelijk is het bedrag van 4 miljoen en korten niet nodig geweest maar de beschikbaarheid van deze ruimte was noodzakelijk voor de te nemen beslissing tot CWO. Aan accountant Ernst & Young Accountants LLP is gevraagd een Assurancerapport te verstrekken bij de eindstand van de basisgegevens en aanspraken per 31 december 2015 voor CWO. Dit Assurancerapport is opgeleverd op 31 maart 2016 en ook direct ter beschikking gesteld aan PGB. Daarnaast heeft het bestuur aan adviseur Mercer gevraagd om de door PGB berekende definitieve inkoopsom voor de waardeoverdracht van de opgebouwde aanspraken en rechten tot en met 31 december 2015 te controleren. Ook deze controle is gedaan en hierover is gerapporteerd, op basis waarvan het bestuur kan concluderen dat de overdrachtssom correct en conform de afspraken is bepaald. Van enkele deelnemers heeft PGB na uitvraag van het SUAG bij UWV, gecontstateerd dat zij arbeidsongeschikt zijn geworden tijdens het dienstverband bij één van de Aviko bedrijven. Als gevolg hiervan heeft PGB een aanvullende kooopsom berekend. Transitie beleggingen en controle Op basis van het bestuursbesluit tot liquidatie en collectieve waardeoverdracht is onder leiding van een transitiemanager, werkzaam bij Montae, in goed overleg met de fiduciair manager, het bestuur en PGB een transitietraject opgestart. In de bestuursvergadering van 18 september 2015 is gebleken dat het liquidatietekort onder de door het bestuur gestelde maximum bandbreedte van 8 miljoen uitkwam. Hierop is besloten om de beleggingsportefeuille per direct te verkopen. Met PGB is overeengekomen dat de rentetermijnstructuur (RTS) per 15 september 2015, die ten grondslag lag aan de waardebepaling van de verplichtingen per de stand van 31 augustus 2015, zou worden vastgeklikt en dat PGB het economische risico met betrekking tot de pensioenverplichtingen vanaf dat moment van het Fonds overnam. De totale beleggingsportefeuille is verkocht, behoudens een tweetal participaties in vastgoed beleggingsfondsen die in een situatie van liquidatie verkeren. Deze fondsen zijn in stukken overgedragen aan PGB met een afslag van 50%. Als tegenprestatie voor het overnemen van het economische risico van de verplichtingen, is uit de opbrengst van de verkoop van de beleggingsportefeuille en een aanvullende voorlopige bijdrage van Royal Cosun ad 3 miljoen, circa 99,4 procent van de voorlopige koopsom betaald. Deze betaling van 3 miljoen, uit hoofde van de garantstelling, is begin juni 2016 terugbetaald aan de onderneming. De verdere opbouw van pensioenaanspraken is doorgelopen tot en met 31 december Hiervoor heeft het Fonds de reglementaire pensioenpremie achteraf van de aangesloten ondernemingen ontvangen. De finale afrekening vindt in 2016 plaats op basis van de definitief vastgestelde pensioenaanspraken per 31 december Laatstgenoemde datum wordt aangemerkt als de juridische datum van de overdracht van alle pensioenverplichtingen van het Fonds. Het bestuur heeft de pensioenuitvoeringsorganisatie van het Fonds (Pensioenbureau Cosun) gevraagd om een Assurance rapport op te leveren waaruit blijkt dat de gerealiseerde verkoopwaarden in lijn zijn met de actuele koersen op de diverse verkoopdata. Het bestuur heeft in 2015 meerdere malen (extra) vergaderd om een inschatting te maken van de gevolgen en de organisatie van de implementatie. Vanwege het grote belang is het verantwoordingsorgaan uitgenodigd bij de vergaderingen van het bestuur en is er ook tussentijds intensief contact tussen deze fondsorganen geweest. Communicatie in kader van collectieve waardeoverdracht Vanuit het bestuur is een werkgroep communicatie opgericht die de communicatie gedurende het overgangstraject verder invult. Alle belanghebbenden zijn via nieuwsbrieven en berichten op de website op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen. Tevens zijn op diverse bedrijfslocaties van Aviko informatiebijeenkomsten gehouden voor zowel actieve- als inactieve deelnemers en is daarbij de mogelijkheid geboden zich over belangrijke zaken rond hun pensioen en de zekerheden die daaraan gekoppeld zijn, uit te spreken. 8

12 Transitie pensioenadministratie In nauw en zorgvuldig overleg is met de pensioenuitvoeringsorganisatie van PGB (Timeos) een transitieplan Administratie opgesteld. Dit plan is leidend geweest voor de overdracht van de basisgegevens alsmede de pensioenaanspraken en rechten. Gedurende de maanden september tot en met december heeft implementatie van de pensioenuitkeringen plaatsgevonden. Middels uitgebreide controles tussen Pensioenbureau Cosun en Timeos was laatstgenoemde in staat om met ingang van januari 2016 de pensioenuitkeringen over te nemen. Dit is gezien het zeer kleine aantal reacties zo goed als vlekkeloos verlopen. De aanspraken op ongehuwden ouderdomspensioen zijn in het bestand van Pensioenfonds Aviko één op één omgezet naar extra reguliere pensioenaanspraken. De reden hiervoor is dat PGB deze pensioenvorm niet kent onder zijn pensioenregeling. Dit geldt eveneens voor enkele garantieregelingen met betrekking tot uitzicht partnerpensioen bij omzetting pensioenregeling in verband met VPL eind 2005 en premievrije aanspraken (Bijzonder) Tijdelijk Partnerpensioen opgebouwd in pensioenregeling vόόr Beide genoemde regelingen worden door de aangesloten ondernemingen extern verzekerd. De betreffende deelnemers waarop het hier boven genoemde van toepassing is, worden hierover in een aparte brief en bij het zogeheten Stop-UPO geïnformeerd. Onderdeel van het transitieplan Administratie is een communicatieplan waarin is opgenomen wie wat en wanneer communiceert met de diverse doelgroepen. Lopende overeenkomsten De lopende overeenkomsten met derden zijn beëindigd. De (oude) herverzekering met Zwitserleven is afgekocht en de lopende schadegevallen zijn in het eerste kwartaal 2016 afgewikkeld. Goed Pensioenfondsbestuur Geschiktheidsbevordering en bestuurlijke effectiviteit Het bestuur c.q. vereffenaar zorgt voor geschiktheid, complementariteit en continuïteit binnen het bestuur c.q. vereffenaar. Het bestuur c.q. vereffenaar toetst de geschiktheid van de bestuursleden bij het aantreden en gedurende het bestuurslidmaatschap. Hiertoe is per bestuursfunctie een profielschets opgesteld. Het programma voor permanente educatie van bestuursleden waarborgt dat de geschiktheid van bestuursleden op peil blijft en waar nodig wordt verbreed of ontwikkeld. Het op niveau houden van actuele kennis geschiedt veelal door middel van training on the job, interne studiedagen, congressen en vakliteratuur. Nieuwe leden in het bestuur c.q. de vereffenaar en het verantwoordingsorgaan worden in de gelegenheid gesteld een basiscursus pensioenen te volgen. In verband met het intensieve voorbereidingstraject van de collectieve waardeoverdracht, is er in het verslagjaar niet aan specifieke geschiktheidsbevordering gedaan. Het bestuur c.q. de vereffenaar heeft kennisgenomen van de Handreiking geschikt pensioenfondsbestuur die is geschreven voor en door de pensioensector. De handreiking komt in de plaats van de eerdere zelfregulering die was neergelegd in de Aanbevelingen deskundig en competent pensioenfondsbestuur die de Pensioenfederatie in 2011 heeft uitgebracht. Als gevolg van nieuwe wet- en regelgeving zijn de Aanbevelingen niet meer actueel. Met deze Handreiking wordt beoogd bestuurders van pensioenfondsen in de gewijzigde context comfort te geven in het proces van zelftoetsing, toe te kunnen werken naar en het bewaken van de eigen geschiktheid voor de bestuursfunctie. Het bestuur c.q. de vereffenaar beschikt over een deskundigheidsplan. Dit plan is zodanig dat het bestuur c.q. de vereffenaar als collectief over de vereiste deskundigheid beschikt. Bij elke mutatie in het bestuur c.q. de vereffenaar gaat het bestuur c.q. de vereffenaar na of die deskundigheid nog steeds aanwezig is. 9

13 Het bestuur c.q. de vereffenaar bespreekt jaarlijks zijn eigen functioneren, dat van de door het bestuur c.q. de vereffenaar ingestelde commissies en het functioneren van de pensioenuitvoeringsorganisatie (Pensioenbureau Cosun). Ook het functioneren van de voorzitter wordt door het bestuur c.q. de vereffenaar besproken. Naleving wet- en regelgeving en communicatie met de toezichthouder Allen die verbonden zijn aan de bestuurlijke structuur van het Fonds zijn gehouden aan de gedragscode. De gedragscode van het Fonds geeft voorschriften ter voorkoming van belangenverstrengeling, vermijding van het gebruik van voorwetenschap en het minimaliseren van integriteitrisico s. Zij rapporteren dienaangaande aan de compliance officer of er zich zaken voordoen c.q. zich hebben voorgedaan, waarvan melding is vereist. De compliance officer heeft aan het bestuur c.q. de vereffenaar meegedeeld dat er zich over het verslagjaar geen zaken hebben voorgedaan die in strijd zijn met de gedragscode. Vanaf 1 januari 2014 is voor pensioenfondsen in Nederland de Code Pensioenfondsen (de Code) van kracht. Het bestuur c.q. de vereffenaar hecht eraan aan te geven dat het niet voldoet aan de normen 67 en 68 uit de Code omdat het bestuur gegeven de zittingstermijnen van de huidige bestuursleden en de plannen tot liquidatie het niet zinvol vond gevolg te geven aan de normen ten aanzien van diversiviteit. Aan het Fonds zijn in 2015 geen boetes of dwangsommen dan wel een aanwijzing tot het volgen van een bepaalde gedragslijn opgelegd door één van de toezichthouders (DNB of AFM). Ook is er geen bewindvoerder aangesteld. Uitbesteding Het vermogensbeheer was uitbesteed aan fiduciair manager AXA IM. De dientsverleningsovereenkomst met AXA IM is op 6 november 2015 schriftelijk opgezegd. AXA IM heeft de BC maandelijks zowel schriftelijk als mondeling gerapporteerd over de behaalde resultaten. De bestuursvertegenwoordigers in de BC hebben vervolgens aan het bestuur c.q. de vereffenaar gerapporteerd. AXA IM verstrekt het Fonds jaarlijks een zogenaamde SSAE 16-rapportage. Door middel van deze rapportage vormt het bestuur c.q. de vereffenaar zich een oordeel over de kwaliteit van de beheersingsmaatregelen die AXA IM heeft getroffen. Met State Street Bank & Trust Company is een overeenkomst gesloten voor de bewaarneming van de effecten van het Fonds en het uitvoeren van de performancemeting van de beleggingen. De overeenkomst kan worden opgezegd met inachtneming van negentig dagen. In de overeenkomst zijn o.a. opgenomen bepalingen met betrekking tot de kwaliteit en de kosten van de dienstverlening. State Street verstrekt het Fonds jaarlijks een rapportage op basis van ISAE 3402/SSAE 16. Daarnaast heeft het bestuur c.q. de vereffenaar WM Company (onderdeel van State Street) ingeschakeld voor de overall onafhankelijke performancemeting van het Fonds. Voornoemde rapportages worden jaarlijks door het bestuur c.q. de vereffenaar besproken en indien nodig ook met de betreffende organisatie. Uit de rapportages blijken geen noemenswaardige afwijkingen tussen het raamwerk en de richtlijnen. Met actuarieel bureau Mercer is een overeenkomst tot dienstverlening voor onbepaalde tijd gesloten. De overeenkomst is per direct opzegbaar. De belangrijkste werkzaamheden betreffen het adviseren en uitvoeren van het actuariële jaarwerk en het pensioen- en financiële beleid van het Fonds. De geheel opzichzelfstaande afdeling certificering controleert het actuariële jaarwerk. In de overeenkomst zijn afspraken gemaakt over aansprakelijkheid, termijnen en kwaliteitseisen betreffende de werkzaamheden. Periodiek wordt de kwaliteit van de dienstverlening met Mercer besproken. Met Sprenkels & Verschuren is een dienstverleningsovereenkomst ter versterking van de countervailing power op het gebied van vermogensbeheer alsmede ondersteuning met betrekking tot ontwikkeling en beheersing van het beleggingsbeleid overeengekomen. Beide partijen kunnen deze overeenkomst met een opzegtermijn van één maand beëindigen. Periodiek wordt de kwaliteit van de dienstverlening met Sprenkels & Verschuren besproken. 10

14 Pensioenbureau Cosun legt jaarlijks verantwoording af aan het bestuur c.q. de vereffenaar over de uitvoering zoals verwoord in de met haar afgesloten uitbestedingsovereenkomst. Het afgelopen jaar heeft de dienstverlening conform de gemaakte afspraken met het bestuur c.q. de vereffenaar plaatsgevonden. De enige uitzondering hierop betreft het versturen van de UPO s naar de pensioengerechtigden, waarvan het de afspraak is om dit jaarlijks te doen. In overleg met het bestuur c.q. de vereffenaar is dit uitgesteld gezien de prioriteitstelling aan vele andere activiteiten in het verslagjaar. Uitgangspunt bij uitbesteding is dat het bestuur c.q. de vereffenaar, conform de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken. Het bestuur c.q. de vereffenaar heeft uitsluitend bevoegdheden conform de statuten en reglementen van het Fonds, in overeenstemming met de vastlegging in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABtN). Klachten- en geschillenregeling Het Fonds kent een regeling voor klachten en geschillen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen klachten en geschillen. Klachten hebben betrekking op de uitvoering van de pensioenregeling. Geschillen gaan over de interpretatie van regelingen en afspraken. Het bestuur c.q. de vereffenaar van het Fonds heeft het Pensioenbureau Cosun aangewezen om klachten c.q. geschillen in eerste instantie te behandelen. Indien partijen hieromtrent geen overeenstemming bereiken wordt de behandeling door het bestuur c.q. de vereffenaar overgenomen. In het verslagjaar zijn geen klachten en/of geschillen bij het bestuur c.q. de vereffenaar van het Fonds gemeld. Nevenactiviteiten van het Fonds Het Fonds oefent geen nevenactiviteiten uit. Risicomanagement Vanwege de strategische heroriëntatie en de daarmee gepaard gaande ontwikkelingen in 2015, zijn de volgende risico s onderkend en ook specifiek op de bestuursagenda gekomen. Hierover is ook gecorrespondeerd met DNB. Zorgvuldige analyse en liquidatieproces Het liquidatieproces is een niet-routinematig proces dat een zorgvuldige afwikkeling vereist. Het bestuur heeft dit onderkend en heeft daarom gebruik gemaakt van aanwezige expertises op dit vlak bij Montae, juridische zaken bij Royal Cosun en ook bij de overnemende partij PGB. Op deze wijze heeft het bestuur een kwalitatief hoogwaardig proces gewaarborgd, waarin alle stappen onderkend en uitgevoerd zijn. Er is een risico analyse uitgevoerd voor dit proces en de risico s zijn onderkend en gemitigeerd. Financiële risico (Beleggingsrisico en transitie) Vanaf 15 september 2015 heeft PGB alle tot 31 augustus 2015 opgebouwde verplichtingen overgenomen van het Fonds. Op basis van het bestuursbesluit tot liquidatie en collectieve waardeoverdracht is onder leiding van een transitiemanager werkzaam bij Montae, in goed overleg met de fiduciair manager, het bestuur en PGB een transitietraject opgestart, nadat diverse voorbesprekingen hadden plaatsgevonden. Het bestuur had zich er vooraf zeker van gesteld dat de beleggingen liquide waren en binnen korte termijn verkoopbaar. Enkele illiquide beleggingen zijn in stukken aan PGB overgedragen en de participaties in private equity zijn aan een ander ondernemingspensioenfonds verkocht. Risico continuïteit van bestuur Het voltallige bestuur is verantwoordelijk gebleven gedurende het traject na het liquidatiebesluit en het gehele bestuur is vanaf 22 juni 2015 opgetreden als vereffenaar. Continuïteit van de uitvoering (operationeel risico) De transitie van de pensioenadministratie is op basis van het transitieplan uitgevoerd. De transitie van de pensioenuitkeringen is nagenoeg geruisloos verlopen en succesvol afgerond in januari Gedurende het traject is er periodiek overleg geweest tussen Pensioenbureau Cosun en Timeos en hebben diverse controles plaatsgevonden. 11

15 Accountantskantoor Ernst & Young heeft een Assurance rapport afgegeven bij het overdrachtsbestand per 31 december De gegevens uit dit bestand vormden ook de basis voor de (wettelijke) communicatie over de overdracht aan deelnemers. Risico: draagvlak bij de deelnemers Het bestuur heeft eraan gehecht dat deze transitie voor deelnemers geruisloos en zorgvrij zou verlopen. Daarom zijn extra inspanningen op het communicatieve vlak gedaan. Daartoe is een communicatieplan opgesteld. Alle belanghebbenden zijn schriftelijk geïnformeerd en iedereen is uitgenodigd voor informatiebijeenkomsten, die in november hebben plaatsgevonden. Er was echter een zeer magere opkomst maar men stond alom positief tegenover de overgang naar een andere pensioenuitvoerder. Communicatie Het bestuur heeft een communicatieplan opgesteld waarin de beleids- en uitvoeringsuitgangspunten van het Fonds zijn opgenomen. Het bestuur c.q. de vereffenaar ziet toe op de uitvoering van dit plan. Met dit plan voldoet het Fonds aan de eisen zoals gesteld in de Pensioenwet. Uniform Pensioenoverzicht Het Uniform PensioenOverzicht (UPO) is gezamenlijk door de belangenorganisaties van pensioenfondsen en verzekeraars ontworpen om deelnemers op een eenduidige manier jaarlijks te informeren over hun huidige en toekomstige pensioensituatie. Het UPO geeft de deelnemers inzicht in hun inkomen bij pensionering, bij arbeidsongeschiktheid en het pensioen voor nabestaanden bij overlijden. Het UPO is eind september 2015 verzonden naar alle actieve deelnemers. Overige informatie(verplichtingen) Pensioengerechtigden ontvingen naast de fiscale jaaropgave conform de Pensioenwet informatie over wijzigingen ten aanzien van de pensioenuitkering, zoals toeslagverlening en wettelijke inhoudingen. Alle werknemers van Aviko B.V. in Nederland ontvangen twee keer per jaar het Personeelsblad Aviko Info. In dit blad staat ook van het bestuur c.q. de vereffenaar van het Fonds een artikel, dat ingaat op actualiteiten en/of onderwerpen binnen de pensioenregeling. Website Reglementen, statuten, jaarverslagen en informatie over de dekkingsgraad van het Fonds zijn openbaar beschikbaar via de website van Cosun: cosun/pensioenfondsen, in het menu kan er dan gekozen worden voor Stichting Pensioenfonds Aviko in liquidatie. Vergaderingen Bestuur c.q. de vereffenaar Het bestuur vergaderde in 2015 tien keer. Naast de periodiek terugkerende onderwerpen, heeft het bestuur met name aandacht besteed aan het besluitvormingsproces m.b.t. de overgang naar een nieuwe pensioenuitvoerder. Doordat het bestuur in een vergevorderd stadium was in het liquidatieproces, heeft het in overleg met DNB niet meer hoeven voldoen aan een aantal wettelijke verplichtingen waaronder het implementeren van het nieuw Financieel Toetsingskader (nftk). Verantwoordingsorgaan In het verslagjaar vergaderde het bestuur c.q. de vereffenaar vier keer met het verantwoordingsorgaan. Dit orgaan heeft positief geadviseerd over aanpassingen in de fondsdocumenten: ABtN, pensioenreglement en uitvoeringsovereenkomst. Tevens heeft het positief geadviseerd over de voorgedragen kandidaatsleden voor de visitatiecommissie en de voorgenomen collectieve waardeoverdracht en liquidatie van het Fonds. 12

16 Financieel Samenvatting van de financiële positie van het Fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar (in duizenden euro s) PENSIOEN- VERMOGEN TECHNISCHE VOORZIENING EIGEN REKENING DEKKINGS- GRAAD % Stand per 1 januari ,4 Beleggingsresultaten Rendementsportefeuille Duration Matching Portefeuille Premiebijdragen Uitkeringen / onttrekkingen Bestemmingsreserve CDC -894 Interest i.v.m. wijziging RTS Collectieve waardeoverdracht Overige Stand per 31 december ,0 De dekkingsgraad is naar nul teruggelopen doordat de verplichtingen per de balansdatum zijn overgedragen aan PGB. Het saldo van baten en lasten over de afgelopen jaren kan als volgt worden geanalyseerd Premieresultaat Interestresultaat Kostenresultaat Resultaat aanpassing overlevingstafels Resultaat aanpassing reserveringsmethode AO Resultaat Collectieve waardeoverdracht PGB Overig resultaat Totaal Uitvoeringskosten Uitvoeringskosten kunnen worden onderverdeeld x 1.000, % beheerd vermogen 2014 x 1.000, % beheerd vermogen Pensioenbeheer 656 0, ,25 Vermogensbeheer , ,70 Transactiekosten 18 0,00 4 0,00 Integrale kosten pensioenregeling , ,95 Kosten pensioenbeheer Onder de kosten van pensioenbeheer wordt verstaan: kosten deelnemer en gepensioneerde, werkgeverskosten, kosten bestuur c.q. de vereffenaar en financieel beheer, en projectkosten. Het Fonds heeft de uitvoering van de pensioenregeling én de bestuursondersteuning uitbesteed aan het Pensioenbureau Cosun. De kosten van deze organisatie zijn volledig toe te schrijven aan de kostensoort pensioenbeheer. Daarnaast zijn er kosten voor DNB en AFM (o.a. contributies) die hier ook onder vallen. 13

17 Tot slot worden de door het Fonds ingeleende advies- en controleactiviteiten gecategoriseerd onder kosten pensioenbeheer. Het bestuur c.q. de vereffenaar zal conform het bepaalde in norm 39 van de Code in 2015 het functioneren van de accountant bespreken en het verantwoordingsorgaan en de visitatiecommissie van de uitkomsten op de hoogte stellen. De kosten pensioenbeheer kunnen worden uitgedrukt in kosten per deelnemer (waarbij het aantal deelnemers wordt bepaald door het aantal actieve deelnemers en pensioengerechtigden; gewezen deelnemers worden buiten beschouwing gelaten). Het aantal deelnemers ultimo 2015 is (2014: 1.523). De totale kosten per deelnemer bedragen in ,67 (2014: 403,54) De stijging in de kosten pensioenbeheer worden voornamelijk veroorzaakt door de gemaakte kosten met betrekking tot de uitvoering van de nieuwe pensioenregeling 2014 en 2015, de voorbereidingen op het nftk en de transitie naar PGB. Kosten vermogensbeheer Onder kosten van vermogensbeheer wordt verstaan: beheerkosten van de beleggingen (zoals kosten fiduciair beheer, kosten beleggingsfondsen, kosten custodian, performance rapportage, beleggingsadvies en overige kosten). Deze kosten worden uitgedrukt als percentage van het gemiddeld belegd vermogen van het Fonds (middeling van het belegd vermogen per kwartaal). Het gemiddeld belegd vermogen van het Fonds in 2015 bedroeg circa 164 miljoen (2014: 221 miljoen). De kosten van het vermogensbeheer zijn, in relatieve zin, gedaald door een verandering naar passief beleggen voor enkele beleggingscategorieën waar lagere kosten mee zijn gemoeid. Tevens hebben onderhandelingen met enkele fondsmanagers geleid tot een verlaging van de beheervergoeding. De beheerkosten van de verschillende beleggingsfondsen zijn in onderstaande tabel naar categorie gespecificeerd Kosten totaal (x 1.000,-) 2015 % kosten van gemiddeld belegd vermogen 2014 Kosten totaal (x 1.000,-) 2014 % kosten van gemiddeld belegd vermogen Vastgoed 10 0, ,01 Aandelen 92 0, ,08 Vastrentende waarden 417 0, ,35 Overige beleggingen 0 0, ,05 Duration Matching Portefeuille 291 0, ,02 Totale beheerkosten beleggingsfondsen ,51 Het bestuur c.q. de vereffenaar evalueert jaarlijks de gemaakte kosten en onderneemt daar waar mogelijk actie om deze te verlagen dan wel beheersbaar te houden. De hoogte van de uitvoerings- en beheerkosten moet worden beoordeeld in het perspectief van de mate en kwaliteit van de serviceverlening alsmede op het incidentele dan wel structurele karakter van terugkerende periodieke werkzaamheden. Transactiekosten Doordat het Fonds met grote volumes belegt in beleggingsfondsen, zijn de transactiekosten beperkt tot de kosten van administratie van de transacties. De transactiekosten die de fondsmanagers van de beleggingsfondsen maken, worden niet meegenomen in deze opstelling. Het grootste deel van de transactiekosten wordt veroorzaakt door de handel in valutaderivaten ( ,26 voor 2015). 14

18 Beleggingen Economie en financiële markten De economische groei in 2015 kwam met 2,7 procent iets lager uit dan in 2014 (3,0 procent) op basis van marktwisselkoersen. De Amerikaanse economie kende een hogere economische groei van 2,5 procent in 2015 tegenover 2,4 procent in In december 2015 nam de FED, de Amerikaanse centrale bank, het belangrijke besluit om de rente voor het eerst sinds lange tijd (2009) te verhogen met 0,25 procent tot 0,5 procent. De economische groei in Euroland trok aan van 0,9 procent naar 1,5 procent in De economische groei in de Aziatische regio daarentegen daalde van 6,1 procent naar 5,5 procent. Een goed voorbeeld is China, waar de economische groei in 2015 lager uitkwam dan in 2014 (6,8 procent versus 7,3 procent) en waar de verwachting is dat deze trend zich door zal zetten. Een ander belangrijke ontwikkeling betrof de sterke daling in de olieprijs en grondstoffen prijzen in het algemeen. De olieprijs daalde van US$ 99 eind 2014 met bijna 50 procent per eind Deze prijsdaling is illustratief voor de lage inflatie, die kenmerkend is voor de huidige economische omgeving. In 2015 zijn de prijzen in ontwikkelde markten nauwelijks veranderd. In de V.S. zal de inflatie uitkomen rond de 0 procent en heerst de verwachting dat in 2016 de inflatie meer dan 1 procent zal bedragen. Eenzelfde beeld is van toepassing op het Euro gebied, met een inflatie in Euroland rond de 0 procent. De huidige verwachting van economen is dat de inflatie pas zal toenemen tot meer dan 1 procent vanaf Juist vanwege deze lage inflatie, heeft de ECB eind 2015 aangegeven het huidige ruime monetaire beleid voorlopig voort te willen zetten en het QE ( Quantitative Easing ) programma, waaronder het opkopen van staatsobligaties, te verlengen tot in De monetaire divergentie wereldwijd lijkt daardoor toe te nemen, met het begin van een verkrappend monetair beleid van de FED en BoE ( Bank of England ), terwijl de ECB, de BoJ ( Bank of Japan ) and PBoC ( People s Bank of China ) een ruim monetair beleid lijken na te streven. De dollar werd, mede door deze divergentie, in 2015 sterker ten opzichte van de Euro met een stijging van rond de 1,20 eind 2014 tot 1,09 eind De aandelenmarkten lieten in 2015 een gemengd beeld zien. De Amerikaanse Dow Jones index daalde ruim 2 procent in 2015, terwijl de Eurostoxx met ruim 4 procent steeg. De MSCI-Index voor opkomende markten daalde uitgedrukt in Euro met ruim 5 procent. De meeste aandacht ging in 2015 uit naar China. De Chinese beurs stond in juli 2015 nog op het hoogste niveau sinds 2008, maar corrigeerde gedurende de rest van 2015 met 40 procent tot een stand ongeveer gelijk begin De rentes wereldwijd werden gedreven door het monetaire beleid van centrale banken en in Europa door QE en het opkoopprogramma van staatsobligaties. De lange rentes in Euroland waren bijzonder beweeglijk gedurende 2015 en stegen per saldo. De 10-jaars rente in Duitsland stond in april op een historisch dieptepunt van 0,07 procent, en eindigde het jaar net boven de 0,6 procent. De 20-jaars Euro swap rente steeg van 1,4 procent eind 2014 tot 1,6 procent eind december. Beleggingsbeleid De doelstelling van het beleggingsbeleid van het Fonds is het behalen van een maximaal lange termijn rendement ten behoeve van de (gewezen) deelnemers van het Fonds. Het bestuur c.q. de vereffenaar bepaalt welke risico s het Fonds bereid is daarbij te nemen, met inachtneming van de opbouw van het deelnemersbestand, de vereiste solvabiliteit en het niveau van de pensioenpremie. Het bestuur c.q. de vereffenaar houdt bij het beleggingsbeleid rekening met evenwichtige belangenbehartiging tussen de verschillende belanghebbenden van het Fonds. Het Fonds werkt met AXA Investment Managers (verder AXA IM) als fiduciair manager. In dat kader geeft AXA IM aan het Fonds adviezen over het strategische beleggingsbeleid en de te selecteren vermogensbeheerders. Bij de selectie van de vermogensbeheerders door AXA IM wordt gewerkt met een long list gebaseerd op adviezen van AXA IM, waarbij wordt uitgegaan van de investment beliefs van het Fonds. De kaders voor het beleggingsbeleid liggen vast in het strategisch beleggingsplan. Bij het beleggingsbeleid is sprake van een dynamische portefeuillesamenstelling, waarbij de dekkingsgraad bepalend is voor het beschikbare risicobudget en de verhouding vastrentende waarden/zakelijke waarden. Het Fonds belegt hoofdzakelijk via beleggingsfondsen. Het voert geen generiek tactisch beleid. Het tactisch beleid dat het Fonds voert, beperkt zich tot onder- of overweging van beleggingscategorieën ten opzichte 15

19 van de strategische weging zoals o.a. bij koersontwikkeling, opbouw van een belang in een activaklasse en ten behoeve van risicobeperking. Er vinden dus geen actieve over- en onderwegingen plaats op basis van marktvisie voor elk van de beleggingscategorieën. Binnen een aantal beleggingsfondsen voeren fondsmanagers wel actief beleid waaronder over- en onderweging van de voor het betreffende fonds geldende strategische benchmark. Het Pensioenfonds belegt echter ook voor een deel passief, met name in de categorie aandelen. Hierbij wordt geen meerrendement, op de benchmark, zijnde de gekozen index, nagestreefd maar wordt deze slechts gevolgd. Bijkomend voordeel hiervan is dat hiermee de transactiekosten beperkt blijven. Maandelijks vindt overleg plaats over de behaalde resultaten van de onderliggende beleggingsfondsen in vergelijking met de marktontwikkelingen, de zich wijzigende risicoprofielen, de visie met betrekking tot de ontwikkeling van diverse economische parameters. De BC rapporteert periodiek aan het bestuur c.q. de vereffenaar over de beleggingsresultaten. In de eerste helft van 2015 is het beleid ten aanzien van het afdekken van valutarisico s ongewijzigd gebleven. Van het valutarisico worden de grootste valutaposities afgedekt. Tot aan de liquidatie van de beleggingsportefeuille waren in dit kader de valutarisico s op de Amerikaanse dollar, het Britse pond en de Japanse yen volledig afgedekt. Het Fonds kent een dynamische rentehedge voor de pensioenverplichtingen waarbij afhankelijk van het niveau van de marktrente en het beschikbare risicobudget, afdekking van het renterisico plaatsvindt. Bij een dekkingsgraad lager dan 115 procent mag voor de totale beleggingsportefeuille maximaal een tracking error van 4 worden gehanteerd. Om de beweeglijkheid van de dekkingsgraad ten opzichte van de dekkingsgraad van PGB te mitigeren, is de hedge ratio op 19 augustus verlaagd naar 60%. Gedurende de tweede helft van september is de beleggingsportefeuille verkocht en zijn de hieruit vrijgekomen gelden overgemaakt aan de nieuwe pensioenuitvoerder PGB. Rendement beleggingsportefeuille 2015 Rendementen Per beleggingscategorie bedraagt het totaal rendement gemeten tot en met de liquidatie van de beleggingsportefeuille eind september 2015: BELEGGINGSCATEGORIE PERFORMANCE 2015 IN % PERFORMANCE 2014 IN % Vastgoed -13,2 17,9 Aandelen Vastrentende waarden 1,0 0,5 20,5 2,9 Private Equity 0,7 17,0 Hedge funds Totaal Rendementsportefeuille 0,0 0,5 1,9 6,7 Duration Matching; Horizon Funds -5,1 98,0 Totaal -3,6 27,3 Beleggingen in aangesloten ondernemingen Er worden geen beleggingen aangehouden in de aangesloten ondernemingen. 16

20 Pensioen Mutatieoverzicht deelnemers Het aantal actieve deelnemers van het Fonds is voor de collectieve waardeoverdracht met 3,6 procent gedaald ten opzichte van Het aantal personen met premievrije aanspraken steeg met 8.5 procent. Het aantal uitkeringsgerechtigden steeg met 3,8 procent. Actief Slapers Pensioengerechtigden Totaal Deelnemers per 1 januari Nieuwe toetredingen Toetreding aspirant Hertoetredingen Uitdiensttredingen Pensionering Waardeoverdrachten Overlijden Ingang nabestaanden pensioen Afkoop pensioen Overige mutaties Collectieve waardeoverdracht PGB Deelnemers op 31 december Actuarieel Actuariële analyse De actuariële analyse van het saldo van baten en lasten kan als volgt worden weergegeven (in duizenden euro s): PREMIERESULTAAT Premiebijdragen Pensioenopbouw INTERESTRESULTAAT Beleggingsresultaten Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen Toeslagverlening Wijziging marktrente KOSTENRESULTAAT Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor Pensioenuitvoeringskosten Pensioenuitvoeringskosten OVERIG RESULTAAT Resultaat op waardeoverdrachten (saldo overdracht van rechten) Resultaat op uitkeringen 12 2 Resultaat op sterfte Resultaat op arbeidongeschiktheid Resultaat aanpassing overlevingstafels Resultaat nieuwe pensioenregeling Resultaat aanpassing opslag toekomstige uitvoeringskosten Resultaat afkoop herverzekeringscontract Zwitserleven Resultaat Collectieve waardeoverdracht PGB Overige lasten TOTAAL SALDO VAN BATEN EN LASTEN

21 Premie De aangesloten ondernemingen zijn per 1 januari 2015 een premie verschuldigd van 23,5 procent van de som van de op die datum geldende pensioensalarissen van deelnemers die met hen een dienstbetrekking hebben. De feitelijke premie per 1 januari 2015 bedroeg duizend, terwijl de kostendekkende premie uit kwam op duizend. De feitelijke premie was niet toereikend om de nominale pensioenaanspraken voor 2015 in te kopen. In totaal is er voor indexatie en premietekort 895 duizend onttrokken aan de Bestemmingsreserve CDC. De totale premie is verantwoord onder Premiebijdragen. Rol en bevindingen van de certificerend actuaris De certificerend actuaris heeft de opdracht om vast te stellen dat het Fonds voldoet aan de vereisten vanuit artikel 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De belangrijkste bevindingen die door de certificerend actuaris zijn gerapporteerd betreffen: Het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist eigen vermogen zijn, gezien het ontbreken van tot de balansdatum aangegane verplichtingen, achterwege gebleven. De kostendekkende premie voldoet aan de gestelde wettelijke vereisten. Het beleggingsbeleid is in overeenstemming met de prudent-person regel. Oordeel van de certificerend actuaris In haar actuariële verklaring heeft de certificerend actuaris geoordeeld dat voldaan is aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet, voor zover van toepassing in verband met de afwezigheid van verplichtingen aangegaan tot balansdatum. Risico- en beheersingsbeleid Risico heeft te maken met onzekerheden die bovendien ook kunnen leiden tot ongewenste resultaten. Het bestuur c.q. de vereffenaar heeft zijn beheersingsbeleid met betrekking tot risico s (risicomanagement) verwoord in de ABtN. Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheerstaken is risicomijdend operationeel management. Onderstaand worden de risico's genoemd die het bestuur c.q. de vereffenaar met prioriteit heeft aangepakt: beleggingsrisico's actuariële risico's renterisico. Het beheersen van risico s wordt in een aantal fasen onderscheiden: identificatie van relevante risico s evaluatie relevante risico s afdekken van risico s waar noodzakelijk en mogelijk en monitoren van geaccepteerde risico s en beheersmaatregelen. In de identificatiefase zijn alle risico s waarvan bekend is dat ze op kunnen treden en daarnaast een substantiële impact kunnen hebben op de financiële positie van het Fonds, als relevant risico geïdentificeerd. Voor alle relevante risico s is vervolgens vastgesteld of er gezien de kans en impact van het risico additionele beheersmaatregelen nodig zijn of dat het risico geaccepteerd wordt. Een voorbeeld van geaccepteerd risico is het marktrisico bij beleggingen. De vergoeding voor het risico is een verwacht hoger rendement. Daarbij wordt gezocht naar een optimum van risico en rendement via onder andere de ALM-studie. Voor niet geaccepteerde risico s worden beheersmaatregelen en/of de risico s afgedekt. Voorbeelden hiervan zijn het afdekken van het renterisico op de waardering van de pensioenverplichtingen en het valutarisico voor de belangrijkste vreemde valuta. Ten slotte worden alle relevante risico s gemonitord door de werking van de beheersmaatregelen te toetsen, na te gaan of het afdekkingsbeleid goed werkt en hoe groot de posities en risico s zijn ten aanzien van relevante risico s. 18