Evaluatieverslag Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek 2017

Transcriptie

1 Evaluatieverslag Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek 2017 Vergunningen, Toezicht & Handhaving Bart Groen Telefoon (036) Evaluatieverslag Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek 2017 Deze evaluatie heeft betrekking op de uitvoering van de door het college van burgemeester en wethouders aan de Omgevingsdienst opgedragen taken. Dit evaluatieverslag betreft de Jaarrapportage 2017 van de Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek (hierna: omgevingsdienst). Ook wordt het vastgestelde beleid en de naleving van de kwaliteitscriteria, als bedoeld in de Verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht (hierna: verordening) hier bij betrokken. 1/7 Met de Jaarrapportage 2017 OFGV (hierna: rapportage) legt de omgevingsdienst verantwoording af over de in 2017 uitgevoerde taken in relatie tot het voor 2017 vastgestelde uitvoeringsprogramma. Dit is niet vrijblijvend 1. De omgevingsdienst is volgens het Besluit omgevingsrecht (hierna: Bor) wettelijk verplicht om periodiek te rapporteren over: het bereiken van de in het uitvoerings- en handhavingsbeleid gestelde doelen; de uitvoering van de voorgenomen activiteiten in verhouding tot de prioriteitstelling, èn de uitvoering van de afspraken met de andere betrokken bestuursorganen en de organen die belast zijn met de strafrechtelijke handhaving. Grondslag van evaluatie Op 1 juli 2017 is het Besluit VTH (Besluit tot wijziging van het Besluit omgevingsrecht verbetering vergunningverlening, toezicht en handhaving) in werking getreden. Daarmee zijn regels gesteld aan de uitvoering en handhaving. De in een omgevingsdienst deelnemende bestuursorganen zijn verplicht onderling afgestemd uitvoerings- en handhavingsbeleid vast te stellen, voor de taken die door de omgevingsdienst moeten worden uitgevoerd. Daarnaast dragen de bestuursorganen zorg voor de goede uitvoering van het beleid door borging van middelen, monitoring en rapportage. Op grond van de in het Bor vastgelegde procescriteria evalueren burgemeester en wethouders jaarlijks of de voorgenomen activiteiten zijn uitgevoerd en in hoeverre de 1 Zie inhoudelijk het artikel 7.7 van het Besluit omgevingsrecht

2 activiteiten hebben bijgedragen aan de in het beleid gestelde doelen. Dit evaluatieverslag wordt samen met de rapportage aan de gemeenteraad bekent gemaakt. Verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht Eind 2016 is de Verordening kwaliteit vergunningverlening, toezicht en handhaving omgevingsrecht vastgesteld (hierna: verordening). De verordening regelt de kwaliteit van de taken die door de omgevingsdienst worden uitgevoerd en bind het college en de in opdracht van het college handelende omgevingsdienst aan de vastgestelde kwaliteitscriteria. De criteria gaan over proces, inhoud en kritieke massa. 2/7 Interbestuurlijk Toezicht Uit de Bestuursovereenkomst interbestuurlijk toezicht Flevoland (hierna: IBT) vloeit voort dat de gemeente de jaarlijkse evaluatie voor 1 juli vaststelt en aanvullend op de bekendmaking aan de gemeenteraad, toestuurt aan de Provincie. Uit het IBT over 2016 zijn de volgende verbeterpunten voor het milieutoezicht en de handhaving aangegeven: draag zorg voor het opstellen van een risicoanalyse; stel prioriteiten, zodat duidelijk wordt welke prioriteiten er gehanteerd moet hanteren en duidelijk is wat u ten aanzien van deze prioriteiten wilt bereiken; neem in het jaarverslag de conclusies en/of aanbevelingen op ten aanzien van de handhavings(beleids)cyclus; stel voor milieu een nalevings- en toezichtstrategie op, zodat duidelijk is op welke wijze en met de inzet van welke instrumenten naleving van de gestelde doelen gaat bewerkstellingen. Vorige evaluatie Meer aandacht voor de samenwerking met de verschillende toezichtorganisaties bij de noodzakelijke bedrijfsbezoeken en meer openheid en transparantie, waren aanbevelingen uit de vorige evaluatie. Jaarrapportage 2017 OFGV De omgevingsdienst voert namens het college taken uit voor vergunningverlening, toezicht en handhaving op het gebied van de milieuregelgeving binnen het omgevingsrecht. De uitvoering van deze taken is gedaan op basis van het vastgestelde Uitvoeringsprogramma 2017 OFGV 2. Met de rapportage wordt het college over die uitvoering geïnformeerd. De omgevingsdienst geeft met de rapportage inzicht in de omvang van de werkelijk gerealiseerde producten. Hierbij is de relatie gelegd met de voor dat jaar gegeven opdracht, zoals verwoord in het Uitvoeringsprogramma 2017 OFGV (hierna: programma). De rapportage sluit, voor wat betreft de uitvoering van de afspraken met de andere betrokken bestuursorganen en de organen die belast zijn met de strafrechtelijke handhaving, (nog) niet helemaal aan op de eisen die de wetgever stelt in het Bor. In de rapportage is een aantal speerpunten benoemd die voor Almere belangrijk zijn en op verschillende onderdelen wordt aangegeven wat is opgevallen, wat bijzonder is en wat afwijkt. Enige toelichting wordt gegeven op de aantallen die in de bij de rapportage behorende Bijlage 1 Realisatietabel zijn opgenomen. In die bijlage zijn de feitelijk gerealiseerde aantallen weergegeven ten opzichte van de in het programma genoemde aantal per product. Deze aantallen zijn per kwartaal 2 Zie:

3 getotaliseerd. De overige bijlagen (2 t/m 4) zijn van werkzaamheden door de omgevingsdienst uitgevoerd en betreffen overzichten met nadere informatie van: subsidieprojecten; werkzaamheden bij evenementen en meerwerkopdrachten. Evaluatie van 2017 De evaluatie betreft niet alleen de rapportage ten opzichte van het programma, maar ook het beleid, de verordening en het IBT. Hierbij is over de gehele linie, de keten, gekeken. 3/7 Is er vastgesteld beleid? Door de wijziging van het Bor in 2017 zullen alle bestuursorganen, die deelnemen aan de omgevingsdienst, ieder voor zich een onderling afgestemd uitvoerings- en handhavingsbeleid moeten vaststellen. Dit onderling afgestemde beleid voor de omgevingsdienst inzake vergunningverlening, toezicht en handhaving wordt met input van alle deelnemers geschreven. Gelet op de omvang van het aantal bestuursorganen (2 provincies en 13 gemeenten) dat hieraan deel neemt vergt het meer tijd dan voorzien. In de tweede helft van 2018 wordt dit afgestemde beleid ter vaststelling voorgelegd. Tot die tijd is de huidige Nota Integraal handhavingsbeleid (hierna: Nota) van toepassing. Is het programma uitgevoerd? Ja. In zijn algemeenheid blijkt uit de rapportage dat het programma geheel is uitgevoerd en dat daarmee de gestelde doelen zijn behaald. Op een aantal onderdelen, zoals: behandeling van meldingen, klachtbehandelingen, verstrekken van bodeminformatie, advisering bij bestemmingsplannen zijn de werkzaamheden (in aantal) meer dan voorzien uitgevoerd. De rapportage geeft daarvoor een aantal aspecten als verklaring: wijzigingen in weten regelgeving; het economisch herstel; het houden van gericht toezicht; controle van rapportageverplichtingen en niet in de laatste plaats de handhaving zelf. Mede hierdoor worden initiatieven en bedrijven aangespoord werkzaamheden en (wijzigingen in) de bedrijfsactiviteiten te melden. Op het gebied van de milieuregelgeving is de uitvoering van de in de Nota beschreven handhavingstaken aan de omgevingsdienst opgedragen. Deze taken betreffen onder andere het toezicht op de zwaardere categorieën milieu inrichtingen en de asbestcontroles (bij incidenten en calamiteitensituaties treedt de gemeente direct zelf op). (Klacht)meldingen en handhavingsverzoeken over de lichtere categorieën milieu inrichtingen worden door de gemeente, de afdeling Vergunningen, Toezicht & Handhaving, zelf uitgevoerd. De rapportage is getoetst aan het in de Nota opgenomen beleid. Hierbij hebben de volgende vragen centraal gestaan: Wat is de bijdrage van de omgevingsdienst aan de doelstellingen van het huidige gemeentelijke handhavingsbeleid? In de Nota zijn het bevorderen van naleefgedrag, het stimuleren van participatie, eigen verantwoordelijkheid en het bevorderen van subjectieve veiligheid als doelstellingen geformuleerd. Naast het herkenbaar aanwezig zijn in de stad en dat de gestelde doelen (nog) lastig meetbaar zijn kan geconcludeerd worden, dat de bedrijfscontroles, het gericht toezicht en de handhaving van de omgevingsdienst heeft bijgedragen aan een schoon en veilig Almere. Dit is bijvoorbeeld af te leiden uit: de controles bij de Glastuinbouwbedrijven (op onder andere overschrijding van de lozingsnormen - ter voorkoming van verontreinigd oppervlaktewater);

4 de controles in de gehele asbestverwijderingsketen (toezicht op de aanlevering vrijgave en stortbonnen asbestverwijdering; het correct inzamelen van asbest bij de milieustraat; optreden bij illegale asbestsloop uit de afgehandelde sloopmeldingen is gebleken dat het asbestverdachte dakoppervlakte in Almere met circa 10 % is afgenomen); het gerichte toezicht bij de vuurwerkverkooppunten (bevordering van naleefgedrag van regelgeving in verband met veiligheid toename van naleefgedrag en besef van veiligheid). Hiermee wordt respectievelijk het naleefgedrag bevorderd, de eigen verantwoordelijkheid gestimuleerd en is de veiligheid, leefbaarheid en gezondheid van Almere gediend. 4/7 Ook het aantal geregistreerde klachtmeldingen is een indicator voor beleid. Ten opzichte van 2016 is het aantal gelijk gebleven, namelijk 29. De aspecten geluid en geur zijn onderwerpen met de meeste klachten. In 2017 is dat 8 keer voor geluid en 13 keer voor geur (in 2016 was dat respectievelijk 10 en 13). Wat is de beleidsevaluatie van het gemeentelijk handhavingsbeleid met deze jaarrapportage? In overeenstemming met het afsprakenkader over het IBT is het van belang dat niet alleen gekeken wordt of het programma jaarlijks is uitgevoerd en of dit heeft bijgedragen aan het geldende beleid. Ook dient het beleid zelf te worden beoordeeld om na te gaan wat de effecten van toezicht en handhaving op het beleid zijn. Daarbij kijken we dan vooral naar de volgende uitgangspunten van het gemeentelijke handhavingsbeleid: Bij vraaggericht werken is het belangrijk dat de handhaving aansluit op de behoeften uit de stad. Andersom is het belangrijk dat de stad begrijpt waarom de gemeente regels handhaaft en wat de logica is van die regels. Vanuit het principe dat mensen de stad maken wordt de eigen verantwoordelijkheid van inwoners, bedrijven en instellingen gestimuleerd als het gaat om naleving van regels en het leveren van een bijdrage aan de kwaliteit van de leefomgeving. Mensen maken de stad betekent ook dat de gemeente ruimte biedt aan wensen vanuit de stad. Zoals met het programma Particulier Opdrachtgeverschap en Oosterwold als optima forma. Almeerders kunnen altijd bij de omgevingsdienst of de gemeente terecht met vragen of om informatie, als ze klachten hebben of overlast ervaren. Informatie wordt verstrekt en verzoeken tot handhaving worden opgevolgd. We dragen zorg voor een actieve monitoring van onze handhavingsinzet en door jaarlijks te evalueren blijven we een doeltreffend beleid voeren. In het verlengde van het vraaggericht werken is openheid en transparantie een belangrijk uitgangspunt bij handhaving. Om écht vraaggericht en in verbinding met de stad te kunnen werken is het belangrijk, dat inwoners, bedrijven en instellingen weten waar ze aan toe zijn. Daartoe is het handhavingsbeleid en wordt dit verslag en de rapportage van de omgevingsdienst via de gemeentelijke website openbaar gemaakt. Hiermee is voor iedereen duidelijk hoe de gemeente en de in haar opdracht werkende omgevingsdienst in bepaalde situaties handhaaft. Randvoorwaarde voor een open en transparante houding is naast het respecteren van de privacy ook oog hebben voor bedrijfsgevoelige informatie. De uitgegeven richtsnoeren van de Autoriteit Persoonsgegevens zijn daarbij leidend.

5 Het college zal jaarlijks verantwoording afleggen aan de gemeenteraad over de uitvoering van de voor dat jaar geplande werkzaamheden door de omgevingsdienst. De bij de rapportage behorende Realisatietabel (bijlage 1) geeft dit weer. 5/7 Figuur 1: Overzicht van Omgevingsdienst werkzaamheden in Integraal werken vormt een uitgangspunt, met de gedachte dat bedrijven niet onnodig worden belast met veel controles en anderzijds een efficiënte inzet van mens en middelen is. Integrale handhaving is erop gericht om de barrière tussen systeemwereld en leefwereld te slechten. De uitvoeringsorganisatie is zo ingericht dat integraal wordt gecontroleerd op de verschillende thema s (bodem, water, lucht en geluid), als wel binnen de taakvelden veiligheid en gezond leefmilieu. Dit zorgt voor een efficiënte inzet van de handhavingscapaciteit. Om integraal te kunnen handhaven over de verschillende domeinen (bouwen, milieu, ruimtelijke ordening) heen, wordt waar mogelijk samengewerkt met andere toezichthoudende partijen (politie, brandweer, waterschap en/of gemeentelijke diensten). Hiermee realiseren we een vermindering van de toezichtlast bij bedrijven en voorkomen we onnodige bureaucratie. Integraal handhaven betekent ook integraal kijken naar de oorzaak van een probleem. De stad mag van ons verwachten dat een probleem doeltreffend wordt opgelost. Indien nodig of wenselijk zal hierbij vanuit de handhaving regie worden gevoerd. Zo worden contraproductieve discussies tussen organisatieonderdelen over wie probleemeigenaar is, voorkomen. Een dergelijke aanpak voorkomt ook een ineffectieve inzet van handhavingsinstrumenten in die gevallen dat handhaving niet de oplossing van het probleem is. Met de vele (milieu)regels binnen thema s bodem, water, lucht en geluid werkt de omgevingsdienst op het gebied van de milieuregelgeving integraal en waar nodig samen. Uit de rapportage is af te leiden dat de omgevingsdienst met andere toezichthoudende partijen samen werkt. Dat blijkt onder andere uit: de inspecties op en rond de verkoopdagen van vuurwerk bij de vuurwerkverkooppunten; bij de illegale asbestverwijderingen; de samenwerking met het Waterschap Zuiderzeeland in het glastuinbouwgebied de Buitenvaart in verband met de verschillende lozingen; ondersteuning van de Floriade op de

6 thema s bodem en geluid en de omarming van het programma excellent gastheerschap door gerichte voorlichting aan de ondernemer. Dit kan altijd scherper en beter. Daar wordt blijvend aan gewerkt. In de aanloop naar de Omgevingswet en de daarbij gepaard gaande grote hoeveelheid ontwikkelingen in landelijke wet- en regelgeving is actief inspelen op nieuwe wetgeving een belangrijk uitgangspunt. De ontwikkelingen zijn onmiskenbaar van invloed op het handhavingsbeleid en kan zeker gevolgen hebben voor de handhavingsorganisatie zelf. Om vroegtijdig in te kunnen spelen op de veranderingen is de omgevingsdienst aangehaakt bij de gebiedsgerichte aanpak en ontwikkelingen in de regio s en neemt actief deel aan het Platvorm Flevoland Omgevingswet als het Ambtelijk Overleg Omgevingswet in Gooi en Vechtstreek. De dagelijkse wijzigingen in de huidige regelgeving is hierbij een ondergeschikt item geworden, dat meer aandacht nodig heeft. Ook wordt hierin, in de aanloop naar de omgevingswet, noodzakelijke wijzigingen doorgevoerd die van invloed zijn op de huidige werkwijze. 6/7 Wat is de naleving van bij verordening gestelde kwaliteitscriteria? In vervolg op de vaststelling van de kwaliteitscriteria is reeds bekend dat de omgevingsdienst voldoet aan de kwaliteitscriteria. Nagenoeg vanaf de oprichting heeft de omgevingsdienst de criteria als richtlijn gehanteerd om de kwaliteit van de medewerkers, de dienstverlening en de organisatie op een hoger peil te brengen. De rapportage gaat (nog) niet in op de bij nadere regels vastgestelde criteria, omdat in gezamenlijkheid met alle deelnemende bestuursorganen de strategische en operationele kaders nog worden vormgegeven. Zoals eerder al aangegeven zal later dit jaar het afgestemde uniforme beleid kunnen worden vastgesteld. Daarmee zijn dan de kaders gesteld die in het uitvoeringsprogramma voor 2019 worden meegenomen. Bij de evaluatie over 2019, begin 2020, kan hierover voor het eerst melding worden gemaakt. Welke opvolging is gegeven aan de conclusies en aanbevelingen van vorig jaar? De uit het IBT en het evaluatieverslag over 2016 gegeven aanbevelingen en conclusies kunnen pas voor het eerst meegenomen worden bij een evaluatie over Deze evaluatie betreft het jaar De aanbevelingen en conclusies over 2016 zijn in de loop van vorig jaar gegeven en hebben zich vertaald in de programma voor Het Uitvoeringsprogramma 2018 OFGV sluit aan op de doelstellingen van de Nota. De conclusies of aanbevelingen voor het vervolg Dan zal ook daarbij meegenomen worden dat gerapporteerd wordt over de uitvoering van de afspraken met de andere betrokken bestuursorganen (Waterschap, Provincie) en de organen die belast zijn met de strafrechtelijke handhaving (Politie, Inspectie, Openbaar ministerie), zoals in het Bor wordt aangegeven. De opgave om intensiever en integraal samen te werken is een weerbarstig onderdeel dat wederom aandacht krijgt om de bedrijfsbezoeken voor het milieutoezicht (door omgevingsdienst) en het brandveilig gebruik (door Vergunningen, Toezicht & Handhaving) te combineren. Dit is namelijk niet een vanzelfsprekendheid. De te maken slag in de openheid en transparantie is mede afhankelijk van landelijke ontwikkelingen en initiatieven en de (nog) te maken keuzes daarbij. Ook wordt hierbij vooral aansluiting gezocht bij de evaluatie van activiteiten en de uitvoering van de eigen (gemeentelijke) vergunningen, toezicht en handhavingsorganisatie. Wel wordt samen met de omgevingsdienst de mogelijkheden en onmogelijkheden onderzocht van presentatie van inspectie

7 gegevens (zoals de werkwijze van bijvoorbeeld: de BRZO omgevingsdiensten 3 of de wijze van presenteren van inspecties kinderopvang Flevoland 4 ). Uit de rapportage kan geconcludeerd worden dat de activiteiten voor 2017 volledig zijn uitgevoerd en de gestelde (handhavings)doelen grotendeels zijn bereikt. Het reguliere toezicht en de handhaving kon binnen de bestaande formatie van de omgevingsdienst worden verricht. Ditzelfde geldt voor de werkzaamheden op projectmatige basis. 7/7 Aandachtpunt blijft evenwel de kosten die samen gaan met de omvang van de formatie voor toezicht en handhaving op de onderhavige thema s van het beleid en de groei van de stad. Ook in 2017 is deze, op onderdelen, kwetsbaar gebleken. De toenemende vraag naar toezicht en handhaving. Voornamelijk door de al jaren waarneembare verschuiving in nieuwe of veranderde wet- en regelgeving van de vergunningplicht vooraf naar toezicht en handhaving achteraf. Ook de overdracht van taken en verantwoordelijkheden vanuit het rijk/provincie naar de gemeente spelen daarbij een grote rol. Ook kunnen de gemaakte keuzes en prioriteringen een toename geven van klachtmeldingen vanuit de samenleving. Dit vraagt om gedegen monitoring. Getracht wordt om de benodigde en beschikbare capaciteit zoveel mogelijk op elkaar te laten aansluiten door vanuit een risico analyse realistisch te prioriteren. In de rapportage zijn daarvan enkel voorbeelden genoemd: het gerichte toezicht bij grondverzet; het toezicht tijdens de jaarwisseling bij de vuurwerkverkooppunten en het risico gestuurd toezicht op asbestmeldingen. Keuzes maken is daarbij onvermijdelijk. Zaken die qua risico analyse hoog scoren krijgen aandacht boven de minder risicovolle thema s. Mogelijk kan nog winst behaald worden om nog beter de mogelijkheden tot ver(der)gaande integrale samenwerking met interne en externe partners te onderzoeken. Het benutten van mogelijkheden tot het onderling delen en actief uitwisselen van informatie over handhaving kan met het landelijk programma Inspectieview milieu daarbij een aanjager zijn. Daarin is namelijk handhavingsinformatie via een beveiligde website voor inspecteurs raadpleegbaar. De rapportage waarop deze evaluatie is gebaseerd alsmede de aanbevelingen en conclusies vormen een belangrijke input voor het opstellen van het Uitvoeringsprogramma 2019 OFGV. Bijlagen: Jaarrapportage 2017 Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek;