Watervoetafdruk van dierlijke producten

Transcriptie

1 Watervoetafdruk van dierlijke producten Veerle Van linden KVIV Studiedag "Water in de dierlijke productie" Melle ILVO

2 Wat er wordt besproken 1. Watervoetafdruk: wat en waarom? 2. Hoe bereken je een watervoetafdruk? 3. Uitdagingen 4. Voorbeelden van watervoetafdruk 5. Nuttige links

3 1 Watervoetafdruk Wat en waarom?

4 Watervoetafdruk: wat en waarom? Wat? 2 methoden: Water Footprint Network ( 90): virtuele (zoet)waterinhoud van een product/dienst volumes geconsumeerd en/of vervuild water (m³/t) (m³/j) WULCA ( 00): water use in life cycle assessment op niveau van levenscyclus onderscheidt waterconsumptie en vervuiling (kwaliteitsvermindering) Omvat: watergebruik, effect op waterbeschikbaarheid voor mens en ecosysteem, directe impact van emissies op water als grondstof (kwaliteitsvermindering, schaarste) en op gebruikers van water (toxiciteit voor gebruikers) geëvalueerd volgens traditionele LCA impact-categorieën (bv. eutrofiëring, verzuring, toxiciteit voor mens en ecosysteem) verschillende modellen mogelijk

5 Watervoetafdruk: wat en waarom? Wat? Beide methoden omvatten kwantiteit en kwaliteit van water geven coherente en consistente resultaten... Behalve voor waterkwaliteit of vervuiling veel sterker uitgewerkt in WULCA WF: 3 componenten WF = water footprint = watervoetafdruk + + = groen blauw grijs

6 -vervuiling waterconsumptie Watervoetafdruk: wat en waarom? Wat? Groene WF = neerslag, opgeslagen in wortelzone; geëvaporeerd / getranspireerd / ingebouwd in planten relevant voor producten uit land-, tuin-, en bosbouw Blauwe WF = water onttrokken aan grond- / oppervlaktewater; geëvaporeerd / ingebouwd in planten / getransporteerd tussen waterlichamen of in de tijd belangrijk in irrigatielandbouw, industrie, huishoudens Grijze WF = # zoetwater nodig om polluenten te assimileren zodat waterkwaliteitstandaarden worden bereikt omvat directe puntvervuiling & indirecte vervuiling tgv uitspoeling, runoff, enz. relevant in landbouw owv nutriëntengebruik, pesticidengebruik,...

7 Watervoetafdruk: wat en waarom?

8 Watervoetafdruk: wat en waarom? Waarom? Tewerkstelling in landbouw en schaarste aan blauw water

9 Watervoetafdruk: wat en waarom? Waarom? # zoetwater is beperkt Landbouw is grootste gebruiker 70% Wereldbevolking, dieet voedselproductie Klimaatverandering zet druk op grond- en oppervlaktewater waterschaarste & voedselzekerheid in gedrang dringend nood aan waterbeheer WFP: bewustmaking waterverbruik/-vervuiling identificeren van hotspots voor waterbeheer verbeteren waterkwaliteit en efficiëntie van watergebruik monitoring waterbeheer evaluatie landbouwpraktijken en duurzaam gebruik inputs

10 2 Watervoetafdruk Hoe berekenen?

11 Watervoetafdruk: hoe berekenen? ISO (2014) beschrijft hoe te rapporteren onderscheidt een voetafdruk voor waterschaarste en een voetafdruk waterbeschikbaarheid deze zijn enkel geassocieerd met waterverbruik Rapportering kan als een alleenstaand resultaat gerapporteerd worden kan als onderdeel van een volledige(re) milieu-impactstudie/lca Een watervoetafdruk zonder meer evalueert alle relevante impactcategorieën mbt water IDF heeft richtlijnen opgesteld voor zuivelproducten

12

13 Watervoetafdruk: hoe berekenen? Stappen in LCA 1. Scope en doel 2. Inventarisatie 3. Impactberekening (LCIA) 4. Interpretatie

14 Watervoetafdruk: hoe berekenen? 1. Scope en doel globaal vs lokaal (beleid vs verbetertraject) kwantitatief en/of kwalitatief systeemgrens: bedrijf - cradle to gate, catchment allocatie (obv welke relatie?) bv. sojameel sojaschroot, melk-vlees,... functionele eenheid m³/ton m³/ha m³/kcal... keuze modellen keuze indicatoren en impactcategorieën bv. eutrofiëring, verzuring, toxiciteit mens en milieu,...

15 Watervoetafdruk: hoe berekenen? 2. Inventarisatie input/outputstromen kwantitatieve beschrijving emissies met impact op water/aquatisch systeem databronnen (primair/secundair) bv. bedrijf (boekhouding, interview), literatuur, databank,... geografische, temporele, technologische dekking klein-/grootschalig, modern/traditioneel representativiteit aannames # irrigatie, evapotranspiratie, respiratie,...?

16 Watervoetafdruk: hoe berekenen? 3. Impactberekening impact van waterconsumptie ( consumptive WU ) impact van watervervuiling ( degradative WU ) ahv cause-effect chain impact = f (locatie) lokale waterschaarste puntverontreiniging bufferend vermogen en grenswaarden voor polluenten van ontvangend waterlichaam concentratie van polluenten hydrologie meteorologische factoren, bodemeigenschappen... WU = water use = waterverbruik

17 3. Impactberekening - cause-effect chain

18 Watervoetafdruk: hoe berekenen? 3. Impactberekening waterconsumptie Er zijn modellen, IDF beveelt er 2 aan: Midpoint: Pfister et al., 2009 gebruikt WSI = water stress indicator indicatie schaarste en kwaliteit van water WSI = # H 2 O onttrokken / tot. H 2 O beschikbaarheid per jaar WSI 0.01, 1 - hoe kleiner, hoe beter Midpoint at interim: AWARE (WULCA, meer validatie nodig) resterende beschikbare water per oppervlakte H 2 O WDP = water deprivation potential 0.1, 100 H 2 O niet beschikbaarheid voor mens/ecosysteem

19 Watervoetafdruk: hoe berekenen? 3. Impactberekening watervervuiling stressoren pressures IDF beveelt aan: pressure-pathway-receptor LOKALE ECOLOGISCHE/METEOROLOGISCHE CONDITIES mechanismen transportroutes pathways receptor receiving water body incident geaccumuleerd verbindt plaats van stressor met receptor in ruimte conc. aan polluent sensitiviteit voor polluent meststoffen nutriënten pesticiden infiltratie, percolatie bevloeiing, overstroming laterale instroming ondergronds overvloedige N naar grondwater lucht: NH 3 /pesticiden depositie grondwater rivieren meren estuaria

20 Watervoetafdruk: hoe berekenen? 3. Impactberekening watervervuiling De mate waarin verliezen zich vertalen in impact = f (locale ecologische condities & grenswaarden) stressoren pressures bedrijfsstrategie gewasbeheer nutriëntenbeheer begrazing mechanismen transportroutes pathways mitigatie onderweg denitrificatie P-verlaging verdunning extra water receptor receiving water body netto verlies naar receptor > grenswaarde tox. mens? > grenswaarde tox. milieu? JA schadelijke impact

21 Watervoetafdruk: hoe berekenen? 4. Interpretatie Denk aan representativiteit! Hou rekening met wetgeving EU Water Framework Directive (EU 00) WHO voor chemicaliën... Catchment: impact bedrijven mogelijk verdund, ook impact van andere actoren (waterzuivering...) Duid verbeterprocessen aan

22 3 Watervoetafdruk Uitdagingen

23 WF studies watersystemen Watervoetafdruk: uitdagingen Grote variatie aan lokale watercondities Temporele en ruimtelijke variatie aan stressoren Sensitiviteit van lokale aquatische ecosystemen voor polluenten respons op stressoren ecologische grenswaarden Gepaste goal and scope van de studie systeemgrenzen bedrijf / catchment impact op midpoint / endpoint Grote onzekerheid bij WF studies: 20% meer details nodig over bedrijfsbeheer, gebruik van inputs

24 4 Watervoetafdruk Voorbeelden

25 Watervoetafdruk: voorbeelden 1 WF van dierlijke producten Selectie landen Selectie dierlijke producten Periode WF groen-blauw-grijs m³/ton

26 1 voor dierlijke producten (excl. zuivel) daalt de totale WF/eenheid product van begrazing > gemengde productiesystemen > industriële productie voederconversie wordt efficiënter en WF (voeder) blauwe en grijze WF (excl. pluimvee) nemen toe van begrazing < industriële productie aandeel concentraten en KV/RV consumptie blauw water voedergewassen: meer inputs & meer uitloging van nutriënten en agrochemicaliën consumptie grijs water problemen mbt zoetwater = blauw waterschaarste + vervuiling (waterstandpunt) begrazing te verkiezen boven industriële productie

27 Watervoetafdruk: voorbeelden 2

28 2

29 Watervoetafdruk: voorbeelden 3 WF van vleesvervangers voorbeeld sojaproducten 3 landen, 5 boerderijen bio, conventioneel 1/5 irrigatie WF groen-blauw-grijs m³/ton soja

30 Watervoetafdruk: voorbeelden 3 Inventaris sojamelk sojaburger

31 Watervoetafdruk: voorbeelden 3 WF sojamelk 1L L WF grijs convent. > bio herkomst WF sojaburger 150g L WF grijs convent. > bio herkomst

32 Watervoetafdruk: voorbeelden 3 WF sojamelk vs melk 1L L WF sojamelk laagst WF sojaburger vs hamburger 150g L WF sojaburger veel lager

33 Watervoetafdruk: voorbeelden 4 WF vleesveeproductie 6 regio s intensief, extensief Waterconsumptie, L/kg LW WF, L H 2 O-eq/kg LW L H 2 O-eq/kg LW low-input, niet geïrrigeerd, vnl. grazen: impact laag geen veralgemening dierlijke productie mogelijk! L/kg LW L H 2 O-eq/kg LW

34 Watervoetafdruk: voorbeelden 5 Plantaardige productie wereldwijd (Mekonnen & Hoekstra, 2010) = WF, totaal

35 5 Watervoetafdruk Nuttige links

36 Watervoetafdruk: nuttige links Water use in LCA working group: Beschrijft water footprint / watervoetafdruk Verwijst naar AWARE methode met downloadsectie Water footprint network: Beschrijft groene-blauwe-grijze watervoetafdruk > resources > waterpub (allerlei publicaties over WFP) > water footprint publications 'value of water research report series' of UNESCO-IHE bevat rapporten over WFP dierlijke productie (Mekonnen & Hoekstra) IDF en watervoetafdruk: > Work programme > Sustainability > Life cycle assessment > Water footprint Lovarelli et al. (2016) WF of crop productions a review.

37 Dankjewel Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek Burg. Van Gansberghelaan 115 bus Merelbeke België T + 32 (0) F +32 (0) t&v@ilvo.vlaanderen.be ILVO