EEN ANALYSE VAN WATERECOSYSTEEMDIENSTEN IN VLAANDEREN: WAT KUNNEN WE WINNEN DOOR EEN GEPAST BELEID INZAKE
|
|
- Dina van der Zee
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EEN ANALYSE VAN WATERECOSYSTEEMDIENSTEN IN VLAANDEREN: WAT KUNNEN WE WINNEN DOOR EEN GEPAST BELEID INZAKE INFILTRATIE EN RETENTIE? Jan Staes, Dirk Vrebos, Katrien Van der Biest & Patrick Meire Universiteit Antwerpen, Departement Biologie
2 Effecten op Ecosysteemdiensten (veranderend) WATERSYSTEEM (veranderend) KLIMAAT Bodemafdichting (verstedelijking) Run-off, overstromingen Interceptie ((naald)bossen) Grondwateronttrekking (drinkwater, industrie) Drainage (landbouw & verstedelijking) Water is een drijvende kracht achter vele processen en mechanismen die ten grondslag liggen aan ecosysteemdiensten. Laagwater episodes (lokale) grondwaterpeildalingen Verlies aan bodemorganische koolstof Verlies aan nutrientenretentie en verwijdering Bijdrage aan eutrofiëring Verlies aan biodiversiteit Klimaatverandering kan een katalysator zijn voor een beleid richting hydrologisch herstel 2
3 Ingrepen land => ingrepen op hydrologie Verhoogde gevoeligheid voor meteorologische extremen Indicatoren oorzaken? Verlies aan infiltratie? Verlies aan retentie? Grondwater onttrekkingen?
4 INFILTRATIE Infiltreren van hemelwater
5 Verlies aan infiltratie? Potentiële infiltratie HOOG LAAG Potentiële infiltratie - bodemkundig Interceptie en verdichting Actuele infiltratie bodem + landgebruik Actuele infiltratie HOOG LAAG
6 Maximale interceptieverliezen Rel. Interceptieverliezen Hoog Laag Bosomvorming van naaldbossen en heideherstel zullen positieve effecten hebben. Een groot aandeel naaldbos bevindt zich op zeer droge zandgronden in de Kempen.
7 Interceptie Intensere, maar minder frequente neerslag kan positief zijn voor grondwateraanvulling omdat het interceptieverliezen vermindert Cijfers verschillen tussen studies: Interceptie is enerzijds afhankelijk van de de morfologie van de de boomsoort en en de de dichtheid van de de stand. Anderzijds speelt de spreiding van de neerslag een belangrijke rol (IDF)
8 Maximale afstromingsverliezen => actuele bodembedekking en waterzuiveringsinfrastructuur
9 Maximale afstromingsverliezen => actuele bodembedekking en waterzuiveringsinfrastructuur Verharde oppervlakte (%) Hoog Laag
10 Totale infiltratieverliezen t.o.v. Bodemkundig potentieel Verschil absoluut (mm/j) HOOG LAAG mm/jaar 13_4_2 Verschil relatief (%) HOOG LAAG 13_4_1
11 WATERRETENTIE Vasthouden van ondiep grondwater Versterken van basisdebieten? Mitigeren impact onttrekkingen?
12 Verlies aan waterretentie? Potentieël - bodemhydrologisch Potentiële retentie HOOG HOOG LAAG LAAG Drainage en freatische winningen /cms/indicator/14_1 8 Actuele retentie (enkel imp. drainage) Actuele retentie HOOG LAAG /cms/indicator/14_3_4
13 => Begroten van de acute waterstock in de bodem => Verliezen door drainage m³/are verlies aan waterstock Gebaseerd Vaak beperkt op tot algemene peildalingen aannames van enkele waarbij 10-tallen drainage cm, ingeschat maar wel wordt van o.b.v. landgebruik toepassing op en vele waterlopendensiteit kleine gebiedjes (10 (aannames cm = approx. zijn aanpasbaar). 5 m³)
14 Detailbeeld voet Kempense Heuvelrug Historische m³/are verlies grondwaterpeilen aan waterstock
15 Verliezen door drainage => in rekening brengen van grondwateraanvoer Liter/m²*dag Maximale (of relatieve) inschatting op basis van topografische en bodemkundige indices. Gaat uit van een permanente drainage.
16 Onttrekking freatisch grondwater Som maximaal vergund jaardebiet binnen blok van 10 km* 10 km ten opzichte van de infiltratie binnen datzelfde blok. Vergund volume (m³/year) Relatieve winningsdruk (% inf/jaar) Onttrekkingsgraad (% inf.) HOOG LAAG
17 Ten opzichte van een historisch referentiebeeld is er een algemeen verlies aan retentiecapaciteit door grondwaterpeildalingen... Verschil actuele/potentiële retentie HOOG LAAG Potentiële retentie HOOG LAAG Actuele retentie HOOG LAAG Implicaties voor waterlopen: Verminderde waterkwaliteit door lagere basisdebieten Verminderde nutrientenverwijdering door verlies aan plas-dras zones en kwelgebied Vrijstelling nutrienten door verdroging van organisch rijke (natte) bodems Impact op biodiversiteit (door verdroging en interne eutrofiëring)
18 Keren van trends is mogelijk Integraal waterbeheer = herstelbeheer Infiltreren, vasthouden, bergen en afvoeren Complementariteit met herstel ESD Ruimte Vlaanderen Voldoende visie & expertise Maar gebrek aan slagkracht?
19
20 Semi-artificiële oplossingen
21 Afstroming => infiltratie? Verharde Doorgedreven Iedere vierkante oppervlakte implementatie meter is verhard nog grotendeels hemelwaterverordening oppervlak aangesloten op in op hemelwaterafvoer de infiltratievoorzieningen komende decennia. naar staat waterzuiveringstations Lokaal ongeveer geconcentreerde gelijk met 2 m² infiltratie natuurlijke = vrijwel infiltratie geen (op interceptie grasland). of evapotranspiratie Wat 65 kan % verhard dit betekenen oppervlak niveau heeft voldoende Vlaanderen? diepe grondwatertafel 15 % verhard oppervlak heeft onvoldoende diepe grondwatertafel
22 Een oefening met de volgende randvoorwaarden: Grondwaterstand (> 1m) en Doorlaatbaarheid bodem (> 10 mm/u) Algemene efficientie = 75 % (612 mm/j) Haalbaarheid afhankelijk van verhardingsgraad in omgeving (R 250 m) Bvb 90 % verhard => 10 % infiltreert; 30 % verhard => 70 % infiltreert Totale Resterende haalbaarheid infiltratie (%) verliezen obv grondwaterdiepte, naar RWZI doorlaatbaarheid en verstedelijkingsgraad Verhardingsgraad binnen straal 150 m
23 Resultaat: Voldoende bijkomende infiltratie om in alle bekkens de resterende aangesloten verharding te compenseren. Potentieel (mm/jaar) Actueel (mm/jaar) Na herstelscenario (mm/jaar) Ijzerbekken 208 (100 %) 205 (98%) 212 (101%) Leiebekken 243 (100 %) 234 (96%) 255 (104%) Boven-Scheldebekken 216 (100 %) 212 (98%) 219 (101%) Demerbekken 243 (100 %) 233 (96%) 245 (100%) Netebekken 312 (100 %) 291 (93%) 309 (99%) Bekken Brugse polders 257 (100 %) 249 (96%) 262 (101%) Bekken Gentse kanalen 289 (100 %) 277 (96%) 292 (101%) Beneden-Scheldebekken 261 (100 %) 245 (94%) 269 (103%) Denderbekken 198 (100 %) 194 (97%) 203 (102%) Dijlebekken 223 (100 %) 213 (95%) 226 (101%) Maasbekken 303 (100 %) 287 (94%) 302 (99%) Maar welke (lokale) implicaties brengt dit met zich mee? Grondwateroverlast (woonwijken, landbouw)? Afstroming op vernatte/verzadigde bodems? Grondwaterkwaliteit? Gevolgen van ruimtelijk sterk geconcentreerde infiltratie zit (nog) niet in modellen vervat
24 Maar ook de meer natuurlijke oplossingen... Green Infrastructure - Ecosysteemdiensten? Maatregelen die tot doel hebben de stockage en infiltratiecapaciteit van het landschap te verbeteren door ecosystemen te herstellen en gebruik te maken van natuurlijke processen.
25 Bronbeek systemen Bovenstroomse valleisystemen Bovenstroomse systemen met tijdelijke hoge grondwaterstanden Grondwater fluctueert sterk Ondiep in voorjaar, diep in najaar Grotendeels verloren gegaan Slecht gedraineerde, waterzieke gronden A A A B Benedenstroomse valleisystemen Estuariene systemen A A A Aangepassing van (Fan & Miguez-Macho, 2011)
26 Bronbeek systemen Bovenstroomse valleisystemen Bovenstroomse systemen met tijdelijke hoge grondwaterstanden Verlagen van voorjaars grondwaterstand Herstel? Aanleggen van drainage grachten A A A B Benedenstroomse valleisystemen Estuariene systemen A A A Aangepassing van (Fan & Miguez-Macho, 2011)
27 Ja, maar beleid ruimtelijk differentiëren Betere inzet van middelen, subsidies Belangrijke grondwatervoedingszones prioriteren Herstel/herwaardering van NWRA s Bij voorkeur bovenstrooms Landschapsvormen die mogelijkheden bieden voor uitgestelde infiltratie
28 Topografische analyse infiltratie-kwel patronen Combineren van verschillende ruimtelijke (temporele) schaalniveau s Grootschalig (2-10 km) Tijdelijk nat in droog gebied Kleinschalig nat & Grootschalig droog Permanent nat Kleinschalig nat & Grootschalig nat Kleinschalig (< 2 km) Kleinschalig droog & Grootschalig droog Permanent droog Kleinschalig droog & Grootschalig nat Tijdelijk droog in nat gebied
29 Retentie voor uitgestelde infiltratie (ondiepe GHG, diepe GLG) Grondwaterconservering (ondiepe GHG, ondiepe GLG) Directe infiltratie (diepe GHG, diepe GLG)
30 Infiltratie en retentiebeleid = Beheersen van waterbalansen = Ecosysteemdiensten DIRECTE INFILTRATIE WATERVOORZIENING: GRONDWATER AANVULLING VERMEDEN OVERSTROMINGEN/HOOGWATER UITGESTELDE INFILTRATIE DOOR RETENTIE IN HOGER GELEGEN DEPRESSIES EN BRONGEBIEDEN VERMEDEN LAAGWATER EPISODES VERMEDEN BODEMEROSIE GRONDWATER (KWEL) VASTHOUDEN KOOLSTOFOPSLAG... NUTRIENTENVERWIJDERING...
31 Uitdagingen voor de toekomst Om de impact is van maatregelen inzake (uitgestelde) infiltratie in te schatten is het nodig om: Dergelijke maatregelen/ingrepen grondig te bestuderen Conceptuele modellen op te maken Dergelijke systemen te integreren in ruimtelijk expliciete hydrologische modellen Herstel scenario s op te maken
32 Bedankt voor uw aandacht! De meeste van de getoonde kaartlagen kan u raadplegen en downloaden op de site: Wij ontvangen graag uw feedback: jan.staes@uantwerpen.be
Droogterapport 26 juli 2017
Droogterapport 26 juli 217 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Droogterapport - 26 juli 217 Samenstellers Afdeling Operationeel Waterbeheer, VMM Dienst Hoogwaterbeheer, Dienst Grondwater en
Nadere informatieDe kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling
De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig
Nadere informatieDroogterapport 12 juli 2017
Droogterapport 12 juli 217 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Droogterapport - 12 juli 217 Samenstellers Afdeling Operationeel Waterbeheer, VMM Dienst Hoogwaterbeheer, Dienst Grondwater en
Nadere informatieUitdagingen bij de opbouw van massabalansen voor het beheer van ecosysteemdiensten. Dirk Vrebos, Jan Staes & Patrick Meire
Uitdagingen bij de opbouw van massabalansen voor het beheer van ecosysteemdiensten. Dirk Vrebos, Jan Staes & Patrick Meire Inleiding De vraag naar waterkwaliteitsverbetering in Vlaanderen blijft hoog.
Nadere informatieDe effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater
De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario
Nadere informatieDe effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater
De effecten van verdroging als gevolg van de klimaatwijziging en urbanisatie op oppervlaktewater Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vroegere klimaatscenario
Nadere informatieWatersysteem rond 1900 Kaart 9a GHG. A4P Grontmij Nederland bv Alle rechten voorbehouden. Legenda GHG. Hydrologisch onderzoek de Zumpe
GHG boven maaiveld 0.00-0.10 0.10-0.25 0.25-0.50 0.50-0.75 0.75-1.00 1.00-1.50 1.50-2.00 > 2.00 m beneden maaiveld Kaart 9a GHG Map Document: P:\258828\Water\05_GIS\prj\kaart_09a...mxd) Effect GHG 0,30-0,40
Nadere informatieEcosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire
Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Inleiding - 2020 = einde verlies biodiversiteit = biodiversiteit verhogen
Nadere informatieVerdroging: tegen gaan van verdroging in het algemeen door beperken van verharding, ruimte voor infiltratie, hydrologisch neutraal ontwikkelen etc.
WATERTOETSPROCES Globale checklist waterbelangen in de ruimtelijke ordening Bij het watertoetsproces let het waterschap op alle wateraspecten. Doorgaans krijgen het voorkomen van wateroverlast en de zorg
Nadere informatieToestand van het watersysteem januari 2019
Toestand van het watersysteem januari 2019 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - januari 2019 Samenstellers VMM, Afdeling Operationeel Waterbeheer Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatieSamenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop
Nadere informatieToestand van het watersysteem februari 2019
Toestand van het watersysteem februari 219 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - februari 219 Samenstellers VMM, Afdeling Operationeel Waterbeheer Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatieBIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering
BIODIVERSITEIT RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering DUURZAME ONTWIKKELING INTEGRAAL WATERBEHEER BIODIVERSITEIT Wat? Belang?
Nadere informatieToestand van het watersysteem november 2018
Toestand van het watersysteem november 218 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - november 218 Samenstellers VMM, Afdeling Operationeel Waterbeheer Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatie11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit
11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit Analyse van de waterbeschikbaarheid in Vlaanderen, huidige toestand en uitdagingen naar de toekomst Fernando Pereira Waterbouwkundig Laboratorium
Nadere informatieEen slimme oplossing voor ecologisch watermanagement.
Een slimme oplossing voor ecologisch watermanagement. OVERHEID & PUBLIEKE DIENSTEN www.hydrorock.com Overheden en watermanagement Watermanagement in stedelijke gebieden is zeer actueel. Klimaatverandering
Nadere informatieEffecten van waterschaarste en droogte op grondwater. Griet Heuvelmans
Effecten van waterschaarste en droogte op grondwater Griet Heuvelmans Grondwater en klimaat Invloed van klimaat op grondwater: Rechtstreeks: Neerslag - verdamping Onrechtstreeks Drainagebasis : rivierpeil,
Nadere informatieEcosysteemdiensten op akkers met houtkanten en grasstroken
Ecosysteemdiensten op akkers met houtkanten en grasstroken Laura Van Vooren, Bert Reubens, Kris Verheyen, Steven Broekx CriNglooP Collectief studienamiddag 5 oktober 2017 Beurs: Partners: Ecosysteemdiensten
Nadere informatieRENHEIDE OP PEIL Doel pilot Beoogde effecten Maatregelen
Doel pilot GGOR: Gewogen Grondwater- en Oppervlaktewater Regime Verbetering waterhuishouding voor zowel landbouw als natuur Betere stuurbaarheid waterpeil in Buulder Aa Natuurlijker peilverloop (winter
Nadere informatieBodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer
Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam
Nadere informatieBodem en Water, de basis
Bodem en Water, de basis Mogelijkheden voor verbeteringen 5 febr 2018 Aequator Groen & Ruimte bv Het jaar 2017 April tot 30 juni April tot sept Aequator Groen & Ruimte bv 2 Jaar 2017 2017 Zomer warmer
Nadere informatieToetsing signaalgebieden Uitvoering actie A4 bekkenbeheerplan Demer. Actorenoverleg 27/02/2012
Toetsing signaalgebieden Uitvoering actie A4 bekkenbeheerplan Demer Actorenoverleg 27/02/2012 1 - Inleiding - Bekkenbeheerplan Demer: actie A4 Inventariseren van het effectieve bodemgebruik in zones bestemd
Nadere informatieDe slimme ecologische oplossing tegen wateroverlast én droogte.
De slimme ecologische oplossing tegen wateroverlast én droogte. NATUURBEHEER & LANDBOUW www.hydrorock.com Natuurbeheer en watermanagement Droogte, hittegolven, hevige regenval en overstromingen. Ze komen
Nadere informatiePROWATER WORKSHOP Payment-for-Ecosystem-Services (PES) Maandag 4 februari Brussel
PROWTER WORKSHOP Payment-for-Ecosystem-Services (PES) Maandag 4 februari 2019 - Brussel Protecting and restoring raw water sources through actions at the landscape scale Het beschermen en herstellen van
Nadere informatieToestand van het watersysteem september 2017
Toestand van het watersysteem september 217 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - september 217 Samenstellers VMM, Afdeling Operationeel Waterbeheer Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatieStudiedag Infiltratie 15-16/06/2017
Opstellen van richtlijnen voor het meten van de infiltratiecapaciteit en het modelmatig onderbouwen voor de dimensionering van infiltratievoorzieningen Studiedag Infiltratie 15-16/06/2017 Modellering en
Nadere informatieVlaanderen is milieu VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ
Vlaanderen is milieu Opstellen van richtlijnen voor het meten van de infiltratiecapaciteit en het modelmatig onderbouwen voor de dimensionering van infiltratievoorzieningen VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ 4.5
Nadere informatieMemo. Inleiding. Huidige situatie
Memo nummer Water-01 aan BAM Woningbouw Martijn Stabel Oranjewoud van Arjan van Beek Oranjewoud datum 24 mei 2011 project Valkenswaard, opstellen bestemmingsplan en uitvoeren onderzoeken locatie Geenhovensedreef
Nadere informatieImpact van de betonstop op rioleringen. Prof. dr. ir. Patrick Willems dr. ir. Vincent Wolfs dr. ir. Victor Ntegeka
Impact van de betonstop op rioleringen Prof. dr. ir. Patrick Willems dr. ir. Vincent Wolfs dr. ir. Victor Ntegeka Situatie Vlaanderen Ruimtebeslag: 32,6% Verharding: 14,4% Huidige toename in ruimtebeslag:
Nadere informatieNatuurverkenning 2030
Natuurverkenning 2030 Aanpak Terrestrische verkenning Scenario s Verlies en versnippering van leefgebied Vermesting Klimaatverandering Aquatische verkenning Scenario s Verontreiniging Versnippering van
Nadere informatieVergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford
Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford april 2007 Waterbalansen Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford April
Nadere informatieKlimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
Nadere informatieIntegraal Waterplan Haarlem. Erhard Föllmi afd. OGV/SZ 17 sept. 2014
Integraal Waterplan Haarlem Erhard Föllmi afd. OGV/SZ 17 sept. 2014 Inhoud presentatie 1. Enkele begrippen 2. Waterplan Haarlem Aanleiding en doel Gerealiseerde maatregelen Actualisatie Geplande maatregelen
Nadere informatieUrbanisatie en klimaatverandering: zowel meer droogte als meer overstromingen in Vlaanderen
Urbanisatie en klimaatverandering: zowel meer droogte als meer overstromingen in Vlaanderen prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Departement Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Kasteelpark Arenberg
Nadere informatieGa doordacht om met verharding : hou water vast aan de bron
Ga doordacht om met verharding : hou water vast aan de bron Impact verhardingen Impact verhardingen Impact verhardingen Effect van verharding op het watersysteem Verhard oppervlak Pieken van verharde oppervlakte
Nadere informatieRemediëring door vasthouden, infiltreren en hergebruik van hemelwater. Ingeborg Barrez - VMM
Remediëring door vasthouden, infiltreren en hergebruik van hemelwater Ingeborg Barrez - VMM 2 Stap 1: Afvoer vermijden Natuurlijke situatie Hergebruik grachtenstelsel Stap 2 : Infiltratie Gebied zonder
Nadere informatieNatte en Vochtige bossen. Hydrologisch herstel van natte en vochtige bossen: welke kansen liggen er?
Natte en Vochtige bossen Hydrologisch herstel van natte en vochtige bossen: welke kansen liggen er? Indeling Landschappelijke positie natte en vochtige bossen Verdroging Waar liggen de kansen? Hoe te herkennen
Nadere informatiePresentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018
Presentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018 In gesprek over het water(peil) in De Haak, Zegveld en alternatieven voor het toekomstig waterpeil Programma Welkom
Nadere informatieAdapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system. Joost Delsman
Adapting to drought and salinisation in the coupled groundwater surface water system Joost Delsman Onderzoek naar zoetwatervoorziening? Doel van het onderzoek Adaptating to drought and salinisation in
Nadere informatieStromingsbeeld Rotterdam
Rotterdam centraal en Provenierswijk Bert de Doelder 17-4-2014 Stromingsbeeld Rotterdam Z Maas Freatische grondwaterstand N diepe polders NAP 6,2 m holocene deklaag NAP -5 m 1e watervoerend pakket 1e
Nadere informatieVragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt
Vragen en antwoorden Aanpak Agniesebuurt Waarom aan de slag in de Agniesebuurt? Oude stadswijken zoals de Agniesebuurt, die dichtbebouwd zijn met veel verharding en weinig open water en groen, zijn kwetsbaar
Nadere informatiehuidig praktijk peil (AGOR) [m NAP]
TOELICHTING INDICATIEVE SCENARIOBEREKENING Voor het herstel van de natuur in de N2000 gebieden zijn enkele indicatieve scenarioberekeningen uitgevoerd ter verkenning van het effect op het (kwantitatieve)
Nadere informatieRuimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen. & Impact op overstromingen en droogte
Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen & Impact op overstromingen en droogte Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS KU Leuven - Afdeling Hydraulica Klimaateffecten & -impacten Klimaateffecten & -impacten
Nadere informatieAfsprakennotitie voor ruimtelijke plannen met mogelijk een groot waterbelang (normale procedure)
datum 17-6-2016 dossiercode 20160617-10-13192 Afsprakennotitie voor ruimtelijke plannen met mogelijk een groot waterbelang (normale procedure) Algemeen Sinds 1 november 2003 is voor alle ruimtelijke plannen
Nadere informatieTechnische aspecten rond bufferen, infiltreren en overstromingsvrij bouwen
DE WATERTOETS IN DE PRAKTIJK Gent 7 februari 2012 Technische aspecten rond bufferen, infiltreren en overstromingsvrij bouwen ir. Eddy Poelman Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek overstromingen vanuit
Nadere informatieInvloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied
Invloed van bodemgebruiksgegevens op de neerslag-afvoervoorspelling in stedelijk gebied Okke Batelaan en Jarek Chormanski Vakgroep Hydrologie en Waterbouwkunde Vrije Universiteit Brussel 28/7/26 pag. 1
Nadere informatieWatertoets Klaproosstraat 13, Varsseveld
Notitie Contactpersoon Inkie Goijer Datum 1 augustus 2008 Kenmerk N002-4579913IGO-evp-V03-NL 1.1 Inleiding De watertoets De watertoets is een instrument dat ruimtelijke plannen toetst op de mate waarin
Nadere informatieLandbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum
Landbouwkundig belang van een goede waterhuishouding Everhard van Essen Jan van Berkum Aequator Groen & Ruimte bv Opzet presentatie Wat is het belang van een goede waterhuishouding? Wat is een optimale
Nadere informatieWatertoets. Bermen en waterinfiltratie. Wim Verhaegen
Watertoets Bermen en waterinfiltratie Wim Verhaegen problemen zullen niet afnemen Klimaatverandering Meer en hevigere neerslag >< droogte Toenemende verharding Wat komt er op ons af? https://klimaat.vmm.be/
Nadere informatieHergebruik en infiltratie resulteert in duurzame winning in de duinen van de Westkust
Hergebruik en infiltratie resulteert in duurzame winning in de duinen van de Westkust Emmanuel Van Houtte Intercommunale Waterleidingsmaatschappij van Veurne-Ambacht Doornpannestraat 1, 8670 KOKSIJDE Symposium
Nadere informatieHoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap milieuaantasting door verdroging optreden en hoe kan dit worden tegengegaan?
Praktische-opdracht door een scholier 1523 woorden 16 januari 2006 6,4 18 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs Stap 1: De onderzoeksvraag Hoofdvraag: Hoe kan een gebied of een landschap
Nadere informatieInformatieavond Bouwkavels Molenbeek
Informatieavond Bouwkavels Molenbeek Informatieavond Bouwkavels Molenbeek Programma informa+eavond 1. Welkom en uitleg van het proces na de ondertekening van de reserveringsovereenkomst door Ariën Schaap
Nadere informatieWateradvies voor ruimtelijke plannen met een klein waterbelang (korte procedure)
Notitie Contactpersoon Paul Lammers Datum 10 maart 2016 Kenmerk N002-1233768PTL-evp-V01-NL Watertoets Paleis t Loo Inleiding Eén van de milieuthema s die in het bestemmingsplan voor Paleis t Loo en het
Nadere informatieNARA-T Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen
NARA-T Toestand en trend van ecosystemen en ecosysteemdiensten in Vlaanderen Voorstelling Natuurrapport 27 februari 2015 NARA-T: een selectie van onderwerpen De ecosysteemdienstenbril Is de basis voor
Nadere informatieRapport. Concept. Voorstel hemelwaterbehandeling ontwikkeling stationsgebied Geldrop. Rapportnummer: O 135-10. Datum: 30 september 2008
Rapport Lid ONRI ISO-9001: 2000 gecertificeerd Concept Voorstel hemelwaterbehandeling ontwikkeling stationsgebied Geldrop Rapportnummer O 135-10 d.d. 30 september 2008 Opdrachtgever: Laride Bouwmanagement
Nadere informatieEffect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid. Thomas Vansteenkiste
Effect van klimaatwijziging op de afvoerdebieten in hoog- en laag watersituaties en op de globale waterbeschikbaarheid Thomas Vansteenkiste Methodologie NEERSLAG/ EVAPORATIE HYDROLOGISCH MODEL STROOM-
Nadere informatieRoelof J. Stuurman. 11 juli 2011
Roelof J. Stuurman Een Proeftuin waarin toegepast innovatief onderzoek wordt gedaan om een gezonde energie- en waterneutrale Uithof te bereiken die geen nadelige invloed heeft op zijn omgeving en waar
Nadere informatieBijlage bij de toelichting
Bijlage bij de toelichting Inhoudsopgave Bijlagen bij toelichting 5 Bijlage 1 Watertoets 7 blad 3 van 8 blad 4 van 8 Bijlage 1 Watertoets Thema Doelstelling Realisatie Veiligheid/waterkering Wateroverlast
Nadere informatieKlimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding
Vlaamse Klimaatconferentie: Adaptatie, 26.5.2011, Antwerpen Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding Johan Brouwers Dienst Milieurapportering - MIRA, Vlaamse Milieumaatschappij
Nadere informatieVerslag van inzichten van bewoners sinds wijkvergadering 24 juni
Verslag van inzichten van bewoners sinds wijkvergadering 24 juni Grond- en pandendecreet van eind 2009 over sociale woningbouw Brasschaat moet x honderd sociale woningen bijdragen BPA 22 - KB 1973 Woonuitbreidingsgebied
Nadere informatieEen duurzaam waterbeheer samen kunnen we het realiseren
Een duurzaam waterbeheer samen kunnen we het realiseren ZLTO Groote Heide Mark van de Wouw 27-2-2018 Agenda Introductie Toelichting waterbeheer Klimaatontwikkeling Waterbeheer nieuwe stijl Een duurzame
Nadere informatieWaterplan. Geenraderweg ong. Rozendaal GR Meijel AR Baexem
Waterplan Geenraderweg ong., Baexem Inrichtinghouder: Adres inrichting : ANR Projecten B.V. Rozendaal 28 5768 GR Meijel Geenraderweg ong. 6095 AR Baexem Datum : 28-08-2013 1. Initiatief Het initiatief
Nadere informatieONDERZOEK RUIMTELIJKE KWALITEIT Zoektocht Drinkwater Twente. 2e ontwerpatelier. locaties: Goor Lochemseberg Daarle Vriezenveen Sallandse Heuvelrug
ONDERZOEK RUIMTELIJKE KWALITEIT Zoektocht Drinkwater Twente 2e ontwerpatelier locaties: Goor Lochemseberg Daarle Vriezenveen Sallandse Heuvelrug 5 locatiesin beeld Proces Principes waterwinning Bestaande
Nadere informatieIs er in 2019 een verhoogd risico op droogte?
Is er in 2019 een verhoogd risico op droogte? Een analyse met de landelijke toepassing van het NHI het Landelijk Hydrologisch Model (LHM) Huite Bootsma (Deltares) Janneke Pouwels en Timo Kroon 1. Het LHM,
Nadere informatieDroogterapport 28 juni 2017
Droogterapport 28 juni 2017 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Droogterapport - 28 juni 2017 Samenstellers Afdeling Operationeel Waterbeheer, VMM Dienst Hoogwaterbeheer, Dienst Grondwater
Nadere informatietuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015
tuinweek 2015 Water(overlast) in de tuin Lara de Graaf Landschapsarchitect Groei & Bloei Houten 16 juni 2015 Voorstellen multifunctionele landbouw functieverandering landschappelijke inpassing gebiedsontwikkeling
Nadere informatieWat kunnen we leren van de droogte van 1976 in relatie tot gevolgen van klimaatverandering? Casus Loenderveense plas
Wat kunnen we leren van de droogte van 1976 in relatie tot gevolgen van klimaatverandering? Casus Loenderveense plas Sebastiaan Schep sebastiaan.schep@witteveenbos.com Aanleiding voor mijn verhaal Ik maak
Nadere informatieAfkoppelen hemelwater. Oude Pastoriebuurt. Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015
Afkoppelen hemelwater Oude Pastoriebuurt Auteur(s): Dhr. T. van den Kerkhof Dhr. R. Thijssen 04-09 - 2015 Opening - welkom Ton van den Kerkhof Projectleider Roy Thijssen Adviseur riolering en water Luuk
Nadere informatieINFOSESSIE GEWESTELIJKE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING HEMELWATER BVR 5/7/2013
INFOSESSIE GEWESTELIJKE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING HEMELWATER BVR 5/7/2013 OVERZICHT Algemeen kader Inhoud van de verordening Praktische voorbeelden Belangrijkste verschillen ALGEMEEN KADER 1. Vaststellingen
Nadere informatieWelkom. Grondwaterproblematiek Krimpenerwaard. Erwin Heeringa(Nederlek)
Welkom Grondwaterproblematiek Krimpenerwaard Erwin Heeringa(Nederlek) Inleiding Inhoud Grootonderhoud Prinsessebuurt Ontstaan grondwaterproblematiek Maatschappelijk impact / juridisch Burgers Bestuurders
Nadere informatieKansrijke maatregelen
Kansrijke maatregelen Fase 1: Landbouw op Peil 5 juli 2011 Everhard van Essen Aequator Groen & Ruimte bv Ingrijpen in: Optimalisatie van water in landbouwgebieden: 1. Afwatering (slootprofiel, verhang,
Nadere informatiebestemmingsplan Beuningen. Dit betreft een actualiseringsplan van de kern Beuningen. Er vinden geen ontwikkelingen plaats.
datum 27-1-2015 dossiercode 20150127-63-10296 Samenvatting van de watertoets (normale procedure) In dit document vindt u een samenvatting van de door u ingevulde gegevens op de website www.dewatertoets.nl.
Nadere informatieWaterparagraaf Heistraat Zoom
Waterparagraaf Heistraat Zoom In Zeelst aan de Heistraat is een ontwikkeling gepland. Voor deze ontwikkeling dient een omgevingsvergunning te worden opgesteld waarvan deze waterparagraaf onderdeel uit
Nadere informatieOndergronds bergen en terugwinnen van water in stedelijk gebied. 2. Hoe werkt ondergrondse waterberging (concepten)
Ondergronds bergen en terugwinnen van water in stedelijk gebied Verkenning van mogelijkheden en beperkingen Marco Hoogvliet Kees Broks Martin van der Schans Onderwerpen 1. Doelstelling verkenning 2. Hoe
Nadere informatieKlimaatopgave landelijk gebied
Klimaatopgave in beeld 13 oktober 2016, Hoogeveen Algemene info Klimaatopgave landelijk gebied Bert Hendriks Beleidsadviseur hydrologie 275.500 ha 580.000 inwoners 543 medewerkers 22 gemeenten 4.479 km
Nadere informatieWater en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap. Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s
Water en natuur: complexe uitdaging in een versnipperd landschap Koen Martens, VMM AOW met input van vele collega s Inleiding Decreet IWB, decreet natuurbehoud, SBZ, : vraag naar ecologisch herstel waterlopen
Nadere informatieKlimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen
Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd
Nadere informatieKaart 1 Overzichtskaart. Legenda. Duurswold. Veenkoloniën. Hunze. Drentse Aa. Peilbesluit Paterswolde en stad Groningen
Duurswold Veenkoloniën Hunze Drentse Aa Peilbesluit en stad Kaart 1 Overzichtskaart 0 500 1.000 2.000 3.000 4.000 Schaal: 1:100.000 Datum: 4-11-2014 O:\Peilbesluit\Pr ojects\_stad groningen\kaarten 1646
Nadere informatieCONCREET VOORBEELD. Ga vervolgens naar stap 2
CONCREET VOORBEELD STAP 1: Baken binnen de SBZ de toetszone af op basis van de berekende contour van de projectspecifieke grondwaterstandverandering. stap 2 Uitwerking stap 1. De Voortoets geeft aan dat
Nadere informatiePresentatie tekst Velddag. Verdrogingsbestrijding Groote Peel. Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage
Presentatie 20-06 - 2007 1 tekst Velddag Verdrogingsbestrijding Groote Peel Peilopzet in combinatie met peilgesturde drainage Programma 2 Welkomstwoord door DB-lid Peter van Dijk Presentatie film Peilgestuurde
Nadere informatieU heeft een watertoets uitgevoerd op de website http://www.dewatertoets.nl//. Op basis van deze toets volgt u de normale procedure.
datum 31-3-2014 dossiercode 20140331-63-8729 Geachte heer/mevrouw Jeroen Overbeek, U heeft een watertoets uitgevoerd op de website http://www.dewatertoets.nl//. Op basis van deze toets volgt u de normale
Nadere informatie(Regionale) gebiedsinformatie over huidig watersysteem
Memo DM 1013497 Aan: Marktpartijen uitwerking plannen het Burgje, gemeente Bunnik Van: Beke Romp, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Datum: 13 januari 2016 Onderwerp: Notitie gebiedskenmerken (waterthema
Nadere informatieOntwerp startbeslissing signaalgebied WUG GEENHOFLOOP WUUSTWEZEL
Ontwerp startbeslissing signaalgebied WUG GEENHOFLOOP WUUSTWEZEL STATUS/VERSIE: Goedgekeurd door Vlaamse Regering dd 14/1/2014 LEESWIJZER Op 24 januari 2014 nam de Vlaamse Regering een beslissing over
Nadere informatieBeleidsregels 'Compensatie verhardingstoename' en 'Alternatieve vormen van waterberging'
Beleidsregels 'Compensatie verhardingstoename' en 'Alternatieve vormen van waterberging' Auteurs K.S. Bruin-Baerts Registratienummer 14.38137 Versie 9 Status Ontwerp Afdeling Watersystemen Beleidsregels
Nadere informatieDroge emmers, natte voeten
Droge emmers, natte voeten Environmental & Technical sustainability 1 november 2013 Dick Bouman/Aqua for All Het weer Het klimaat Het weer wordt gekenmerkt door extremen; geen jaar zonder weer-record Dagpieken,
Nadere informatieOverzicht laagwaterseizoen 2009
746_03 WL Rapporten www.watlab.be departement Mobiliteit en Openbare Werken Boeckx, L.; Deschamps, M.; Van Eerdenbrugh, K.; Mostaert, F. December 2009 WL2009R746_03_rev2_0 Deze publicatie dient als volgt
Nadere informatieProgramma Water en klimaatveranderingen
Programma Water en klimaatveranderingen Ger Renkens / Luuk Postmes 7 juni 2016 Doel Beschermen van de volksgezondheid en het milieu en het leveren van een bijdrage aan het in stand houden en verbeteren
Nadere informatieWatervergunning Z49380
Watervergunning Z49380 Aanvraag Het dagelijks bestuur van Waterschap De Dommel heeft op 26 maart 2018 een aanvraag ontvangen van Gemeente Geldrop-Mierlo, Hofstraat 4, 5664 HT te Geldrop. De aanvraag is
Nadere informatieBELEIDSREGEL DEMPEN SLOTEN WATERSCHAP HUNZE EN AA S
BELEIDSREGEL DEMPEN SLOTEN WATERSCHAP HUNZE EN AA S Algemeen Bestuur: 17 september 2003 Beleidsregels in de zin van de Algemene wet bestuursrecht De Algemene wet bestuursrecht geeft aan wat onder beleidsregels
Nadere informatieHemelwater Studiedag KNVA, 28 februari. Michel Cuypers
Studiedag KNVA, 28 februari Michel Cuypers Waterbronnen Hemelwater kwalitatief ok investeren in waterbassin/silo/filter/ontsmetting /algenbestrijding Grondwater beschikbaarheid milieuvergunning aanwezigheid
Nadere informatieStand van zaken na een half jaar opvolging van de grondwaterpeilen
Stand van zaken na een half jaar opvolging van de grondwaterpeilen Sinds eind december worden de grondwaterpeilen geregistreerd in 22 peilputten in de Zwinomgeving. Door het continu opvolgen van de schommelingen
Nadere informatieRUP SION. Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan. bijlage 5: aanvullende watertoets. stad Lier. 04 mei 2011
RUP SION bijlage 5: aanvullende watertoets Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan stad Lier 04 mei 2011 RUP SION LIER BIJLAGE 5 aanvullende watertoets dd. 04.05.2011 PAGINA 2 / 10 Inhoud 1. Inleiding
Nadere informatieDuurzame watersystemen
TITEL VAN PRESENTATIE SUBTITEL VAN PRESENTATIE Maar water kost toch niets? Waterverbruik en klimaatverandering Infrastructuur Drinkwater Afvalwater Hemelwater Waterverbruik en klimaatverandering Drinkwater
Nadere informatieWaterparagraaf Melkveebedrijf M.C.M. Sieben, Witte Plakdijk 6 Ospel
Waterparagraaf Melkveebedrijf M.C.M. Sieben, Witte Plakdijk 6 Ospel De heer M.C.M. Sieben is voornemens een nieuwe rundveestal op te richten op het perceel, kadastraal bekend als gemeente Nederweert, sectie
Nadere informatieInvloed van klimaatverandering op hydrologische extremen (hoog- en laagwater langs rivieren in het Vlaamse binnenland)
1 Invloed van klimaatverandering op hydrologische extremen (hoog- en laagwater langs rivieren in het Vlaamse binnenland) Op 26 augustus 2008 heeft Omar Boukhris een doctoraatsstudie verdedigd aan de K.U.Leuven
Nadere informatieToestand van het watersysteem maart 2017
Toestand van het watersysteem maart 2017 Vlaanderen is milieu Documentbeschrijving Titel Toestand van het watersysteem - maart 2017 Samenstellers Afdeling Operationeel Waterbeheer, VMM Dienst Hoogwaterbeheer,
Nadere informatieEFFECTEN VAN GRAZERS OP BELANGRIJKE KWELDER PROCESSEN
Samenvatting INTRODUCTIE Een groot deel van het landoppervlak op aarde is bedekt met graslanden en deze worden doorgaans door zowel inheemse diersoorten als door vee begraasd. Dit leidt vaak tot een zeer
Nadere informatieWater in Vlaanderen: van integraal beleid naar beheer
Water in Vlaanderen: van integraal beleid naar beheer Didier D hont Afdelingshoofd Integraal Waterbeleid VMM Juridisch kader: Europees aangestuurd Kaderrichtlijn Water (2000) Goede toestand 2015 / uitstel
Nadere informatieWaterparagraaf. Opdrachtgever. Groenstraat 2, Sprundel. De heer C.J.M. Lazeroms Groenstraat 2 4714 SK Sprundel
Waterparagraaf Groenstraat 2, Sprundel projectnr. 166718 revisie 00 20 oktober 2006 Opdrachtgever De heer C.J.M. Lazeroms Groenstraat 2 4714 SK Sprundel datum vrijgave beschrijving revisie 00 goedkeuring
Nadere informatie