Water footprinting De nieuwe hype?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Water footprinting De nieuwe hype?"

Transcriptie

1 Water footprinting De nieuwe hype? Bert Gielen, Arcadis CENTEXBEL, 17 maart 2011, Zwijnaarde

2 Wat doet ARCADIS? Adviezen, ontwerpen, ingenieurs- en managementdiensten op het vlak van infrastructuur, water, milieu en gebouwen voor overheden en private klanten

3 ARCADIS at a Glance Geography RoW 9% United States 49% Europe 42% Business Lines Key Statistics Revenue 2 billion people worldwide Europe top 3 Worldwide top 10 Services Program & project management Consultancy Master planning & Architecture Design & Engineering Implementation Infrastructure Water 25% 20% Environment Buildings 35% 20%

4 ARCADIS in België Top 3 in België voor advies en engineering omzet in miljoen EUR aantal medewerkers (FTE) 4

5 Eén enkele partner voor uw traject Advies, vergunningen, studie Ontwerp, engineering, on site coördinatie en projectmanagement Nazorg en facility management

6 Inhoud Water footprinting Achtergrond site / regio / productketen / bedrijf historiek relatie met duurzaamheid Toepassingen en case-studies site / regio virtueel watertransport productketen Vergelijking met carbon footprinting fundamenteel verschillend evolutie naar genuanceerde footprint methodes die lokale effecten in rekening brengen 6

7 Historiek en methodes Concept Ongeveer 10 jaar oud WF goeroe : Arjen Hoekstra (Univ. Twente, NL) Pas recent sprong van kleine kern researchers naar mainstream Focus (tot nu toe) op producten met landbouwgewassen als grondstof Methodes Gebaseerd op / vergelijkbaar met: Levenscyclus-analyse Klassieke waterbalanstechnieken op macro-niveau Achtergrondmateriaal

8 Elementen van een water footprint (WF) Direct water footprint Indirect water footprint Watergebruik met terugvloei (b.v. koelwater) Water onttrekking Green water footprint Blue water footprint Green water footprint Blue water footprint Waterverbruik Traditionele cijfers over waterverbruik Grey water footprint Grey water footprint Watervervuiling

9 Blue waterfootprint Leidingwater, oppervlaktewater, grondwater, regenwater, Enkel netto verbruik. Bruikbare statistieken voor de meeste landen, regio s, sites Omzetten naar m³ / ton product, m³ / kwh, m³ / eenheid dienst enzovoort.

10 Green waterfootprint Waterbehoefte van teelt - m³ per ton geoogst product - ton/ha geoogst product Regenval (m³/ha) Green footprint = minimum van: - waterbehoefte teelt (m³/ton) - regenval (m³/ha >>> m³/ton) Een teelt kan ook een blue WF hebben: waterbehoefte regenval = irrigatie Green WF varieert van plek tot plek

11 Gray waterfootprint Hoeveelheid water nodig om verontreiniging te verdunnen tot aanvaardbare waterkwaliteit Toepasbaar op geleide emissies (bv. industrie) en diffuse emissies (b.v. landbouw) Eveneens sterk locatiegebonden Lokaal sterke verschillen in emissies per ton product Soms ook : impact / effect afh. van lokaal ecosysteem

12 Bepalen van waterfootprint Locatiegebonden gegevens Model van de site, regio, productketen, Cijfers over regenval, teelten, ha akkerland, evapotranspiratie, Waterverbruiken voor irrigatie, productieprocessen, utilities, Cijfers over emissies, milieukwaliteitsnormen, enz. LCA-achtige databanken en software Waterfootprint van de site, regio, productketen Drill down mogelijk naar: - productiestap - locatie - green/blue/gray Effecten zijn lokaal, dus uitsplitsen van WF ifv. locatie is wenselijk

13 Water schaarste Uiteenlopende oorzaken / gevolgen Te hoge concentraties aan allerlei stoffen Verwoestijning Onbruikbaar worden landbouwgrond door verzilting Niet-duurzaam verbruiken grondwatervoorraden Niet-duurzame verdeling oppervlaktewateraanbod Biotoopversnippering door onderbreken van rivieren Lokale conflicten, ondervoeding, vluchtelingen, 13

14 Colorado River US/Mexico border - ca : 625 m³/s - ca heden : meestal 0 m³/s - te veel zouten en chemicaliën - irrigatie, US life style Aral meer Amu Darya / Syr Darya km² km² - zoutgehalte x 5 ; te veel pesticiden - irrigatie katoen e.a. ; verliezen irrigatiekanalen

15 Zuid-West Australia - duizenden km² gras- en akkerland verlaten wegens verzilting China - ontbreken adequate milieuregels en handhaving - debietsdaling irrigatie Jakarta (Citarum) : visserij / irrigatie paddies : visserij herleid tot overlevings-recyclage economie

16 Uitputting van grondwatervoorraden - hoger energieverbruik pompen - slechtere waterkwaliteit - op termijn te weinig water voor landbouw gebaseerd op irrigatie - 25% van zeespiegelstijging = waterwinning uit fossiele aquifers Aquifer depletion (km³/j)

17 Conflicten met sterke link naar water - Israël Palestina (Jordaan) - Turkije Irak Syrië Kurdistan (Tigris / Eufraat) - Grote Meren regio Afrika - Dahrfur, Zuid-Soedan Afrika - India Pakistan In meeste gevallen echter goede onderhandelde verdragen

18 Water aanbod Omkering Opportuniteit Welke activiteiten hebben veel water nodig? Deze bij voorkeur laten doorgaan op locaties met hoog wateraanbod - Productie watervragende export crops op locatie met hoog regenwateraanbod - Locatie energie-intensieve activiteiten in zones met hoog potentieel hydro-power 18

19 Virtueel water Waterfootprint van een regio Waterbalans Fysische waterstromen Indirecte WF = virtueel water waterverbruik buiten de regio voor diensten en productie die binnen de regio geconsumeerd worden = IMPORT waterverbruik binnen de regio in functie van diensten en producten die buiten de regio geconsumpeerd worden = EXPORT Waterfootprint van een product Waterbalans cradle to cradle 19

20 Globale waterbalans

21 Case-study katoen (Chapagain et al., cradle to gate studie, 2005) Cotton seed oil Cotton seed oil, refined Cotton seed Hulling/ extraction Cotton seed cake Cotton plant Harvesting Seed-cotton Ginning Cotton linters Garnetted stock Cotton lint Cotton, not carded or combed Carding/ Spinning Cotton, carded or combed (yarn) = 2700 liter Grey fabric Knitting/ weaving Yarn waste Wet processing Legend Product fraction Value fraction Fabric Finishing Final textile

22 Case-study katoen (Chapagain et al., cradle to gate studie, 2005) Blue water footprint of EU 25 - Katoen

23 Case-study katoen (Chapagain et al., cradle to gate studie, 2005) Green water footprint of EU 25 - Katoen

24 Case-study katoen (Chapagain et al., cradle to gate studie, 2005) Gray water footprint of EU 25 - Katoen

25 Case-study katoen (Chapagain et al., cradle to gate studie, 2005) Modelbeslissingen die resultaat beïnvloeden Teeltplaats van ruwe katoen m³ footprint / ton katoenweefsel China (No. 1 25%) USA (No. 2 18%) Pakistan (No. 4 10%) Uzbekistan (No. 5 6%) Aandeel van verwerking in blue WF : ca. 500 m³/ton. Rest = irrigatie. Toewijzing van water aan bijproducten % waarde % massa Hoofddoel : katoenvezels 82% 35% Bijproduct : zaad > olie en veevoeder 18% 65% Grey waterfootprint (wereldgemiddelden) grens van het model Enkel grey WF van landbouw Cradle to Gate (landbouw + textielindustrie) Cradle to Grave (inclusief gebruiksfase) 620 m³/ton = 1440 m³/ton = 6440 m³/ton

26 Case-study Waterfootprint Nederland (Van Oel, Mekonnen, Hoekstra, 2009) Interne waterbalans fractie van netto waterfootprint Groot deel van virtueel water is doorvoer Waterdebieten in miljoenen m³/jaar Watergebruik voor wonen en diensten Watergebruik landbouw Watergebruik industrie Totaal Lokaal water (NL) Virtueel water IN Virtueel water UIT waarvan lokaal waarvan doorvoer Water footprint (WF) waarvan intern (NL) waarvan extern

27 Case-study Waterfootprint Nederland (Van Oel, Mekonnen, Hoekstra, 2009) Uitsplitsing volgens oorsprong en toepassingen

28 Case-study Waterfootprint Nederland (Van Oel, Mekonnen, Hoekstra, 2009)

29 Water- en carbonfootprint In beide gevallen Onderliggend probleem met mondiale dimensies Gebruik van zoet kwaliteitsvol water en van energie aan veel hoger tempo dan natuurlijke hernieuwing Impact gebeurt op andere plaats dan consumptie van eindproduct, dus doorrekenmechanisme is nuttig Nu actie ondernemen om toekomst op jaar veilig te stellen CO 2 footprinting werd standaardinstrument Kan / mag men verwachten waterfootprinting op dezelfde manier georganiseerd zal worden? 29

30 Water- en carbonfootprint Globaal effect 1 kg CO 2 = 1 kg CO 2 Goed gekend mechanisme International panel climate change Standaards Data beschikbaar vanwege parallel met energie ( ) Lokaal effect Diverse waterkwaliteiten, meervoudig watergebruik Complexe interacties Geen universele methode die effecten op mens/ milieu weerspiegelt Standaards? Data? Koppelen van databases 30

31 Waterfootprint (WF) Meten = mogelijkheid tot verbetering Wat verbeteren we? Is 10,000 L besparen significant voor het milieu? Is een WF van 100 L overal hetzelfde? Heeft een WF van 100 L een zelfde milieu-impact in Spanje als in Frankrijk? Wat met trade-offs? Wat als 10,000 L besparing ten koste gaat van 10,000 g CO 2 verhoging? Concreet voorbeeld 1 ton bio-diesel blue WF = ~1 m³/gj 31 1 ton fossiele diesel blue WF = ~80 m³/gj

32 Van volumes naar water stress index Water volumes? Water gebruik of water consumptie Hernieuwbaar water Verplaatsen van water Waterstress index (WSI) mate waarin meer water wordt verbruikt dan natuurlijke aanvulling Lange termijn : koppelen van WSI naar eindeffecten (bvb. biodiversiteit, tekorten basisvoeding, ) 32

33 33

34 Waar wordt water onttrokken? Main producing regions Producing countries Waar is water gebruik een milieustress? Water stress (withdrawal-to-availability) < > 1.0 Hotspots Water stress (withdrawal-to-availability) < > Main producing regions Hotspots

35 Case Study : 2 bereide voedingswaren Riddout BG and Pfister S (2010) Water (L) Water stress index 35

36 Case Study : WF van detergent Bron : Procter & Gamble. Check invloed gebruikte database en LCA-pakket Waterzuivering WM - Electr WM - water Transport Verpakking Ariel 3464 L in waterkrachtcentrale (water in turbines) Grotendeels electriciteit van waterkrachtcentrale 36 Waterfootprint meet netto waterverbruik. Nood aan standaardiseren databanken en methodes

37 Tekorten in volumetrische WF Water gebruik niet gekoppeld aan bron Daardoor geen verdere modellering mogelijk naar effecten op milieu Geen mogelijkheid om trade-offs met andere milieueffecten te evalueren 37

38 Nieuwe WF methodes UNEP-SETAC life cycle initiative Werkgroep WULCA, start in 2007, eind 2010 (vertraagd) objectieven: Framework voor water gebruik te evalueren Stimuleren tot ontwikkeling van nieuwe methodes Aanbevelingen voor LCA gebruikers Methodes om impact op mens en milieu te evalueren binnen LCA kader ISO standaard (TC207) 38

39 Waterfootprinting toekomst Kader waarbinnen water gebruik en consumptie gemeten kan worden Koppelen van inventarissen met GIS databases Verdere studie van hoe water stress verschillende milieu eindpunten beïnvloedt. Doel : afweging water / CO 2 / nog andere 39

40 Conclusies Het komt eraan! Water footprints laten toe om water gebruik te optimaliseren over grenzen / langsheen productieketen Water zit overal in economie en ecologie wat de zaak complex maakt Volumetrische WF leiden niet altijd tot juiste benadering (in tegenstelling tot CF) Verbeteringen die water gebruik koppelen aan locatie helpen om betere milieu impact te modelleren Binnen LCA kan aldus een grondige evaluatie gemaakt worden en eventuele trade-offs met energie aan te tonen 40

41 Dank u voor uw aandacht Vragen? 41

CREM in vogelvlucht (1)

CREM in vogelvlucht (1) Victor de Lange Inhoud 1. CREM in vogelvlucht 2. Water: waarom een duurzaamheid issue? 3. Waarom een business case voor de textiel/kleding branche? 4. Het project watervoetafdruk 5. De methodiek in hoofdlijnen

Nadere informatie

Watervoetafdruk van kleding/textiel

Watervoetafdruk van kleding/textiel Watervoetafdruk van kleding/textiel Victor de Lange Victor de Lange Inhoud 1. CREM in vogelvlucht 2. Water: waarom een duurzaamheidsissue? 3. Waarom een business case voor de textiel/kleding branche? 4.

Nadere informatie

Water Footprint. Waarom, de theorie en de praktijk 18-04-2012. Jarit van de Visch Strategy Management Consultancy

Water Footprint. Waarom, de theorie en de praktijk 18-04-2012. Jarit van de Visch Strategy Management Consultancy Water Footprint Waarom, de theorie en de praktijk 18-04-2012 Jarit van de Visch Strategy Management Consultancy Water Footprint: inhoud presentatie Deel 1: Waarom een water footprint Deel 2: Theorie Deel

Nadere informatie

Ontwikkelen en Testen Carbon- en Water Footprint Module voor MasterLink (49)

Ontwikkelen en Testen Carbon- en Water Footprint Module voor MasterLink (49) Ontwikkelen en Testen Carbon- en Water Footprint Module voor MasterLink (49) Programma Precisie Landbouw Verplichtingennr: 1400007552 Agrifirm Plant Maart 2012 INHOUD INLEIDING... 3 1. CARBON FOOTPRINT...

Nadere informatie

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen?

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Docentendag CBBE, Sustainable Transition & Sustainability Analysis in de Biobased Economy, 4 februari 2015 Dr ir Jerke W. de Vries w w w. h o g e s c h o o l v

Nadere informatie

AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER

AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER SAMENVATTING Weet je dat de meeste van onze dagelijkse activiteiten, inclusief voedsel, kleding en reizen, een hoog waterverbruik betekenen en daarmee

Nadere informatie

Aluminium, LCA en EPD

Aluminium, LCA en EPD Symposium Duurzaam Aluminium 5 februari 2015 Aluminium, LCA en EPD Harry van Ewijk IVAM UvA BV www.ivam.uva.nl IVAM UvA BV Opgericht in 1993 vanuit de Vakgroep Milieukunde UvA is enige aandeelhouder 15

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse van groene wanden

Levenscyclusanalyse van groene wanden Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Levenscyclusanalyse van groene wanden Inzicht in de milieu-impact van de verschillende onderdelen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB 1 Mid-term

Nadere informatie

VAN VERGISTINGSENERGIE

VAN VERGISTINGSENERGIE BIOGASOPWAARDERING: OP NAAR VOLLEDIGE BENUTTING VAN VERGISTINGSENERGIE TNAV congres Leuven 12 oktober 2016 PROPOSITIONS GEOGRAPHY* ARCADIS at a glance Program & Project Management Business Advisory Master

Nadere informatie

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke

Nadere informatie

SLOGANS & MEGATRENDS. Duurzaam ondernemen. Recycling. Cradle to grave. Bioplastics. Greenhouse gas emissions

SLOGANS & MEGATRENDS. Duurzaam ondernemen. Recycling. Cradle to grave. Bioplastics. Greenhouse gas emissions SLOGANS & MEGATRENDS Green economy Global warming Sustainability Energy consumption Cradle to cradle Biomass Duurzaam ondernemen Recycling Cradle to grave Bioplastics Greenhouse gas emissions CO 2 reduction

Nadere informatie

Jan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education

Jan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education Netherlands Rotary Foundation 20 april 2017 UNESCO-IHE Jan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education j.luijendijk@unesco-ihe.org INHOUD PRESENTATIE Uw kennis over Water: Gebruik

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2014 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

Being the best. Orde van Advocaten, 28 september 2012. Imagine the result

Being the best. Orde van Advocaten, 28 september 2012. Imagine the result Being the best Orde van Advocaten, 28 september 2012 Imagine the result Dia 2 Dia 3 Van buiten naar binnen Dia 4 Beeld van de OvA.. Dia 5 en van ARCADIS Kort over ARCADIS Dia 6 20 september 2012 ARCADIS

Nadere informatie

Een wadi is een rivier die slechts een deel van het jaar water bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwater winnen.

Een wadi is een rivier die slechts een deel van het jaar water bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwater winnen. Samenvatting door een scholier 912 woorden 19 december 2017 4.8 16 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 1: 1: het Midden-Oosten Droog Groot deel Midden-Oosten heeft steppeklimaat

Nadere informatie

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma

GROENE KOOLWATERSTOFFEN. Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma GROENE KOOLWATERSTOFFEN Marcel Weeda, Remko Detz, Jeffrey Sipma AANLEIDING: Grote belangstelling voor waterstof in de aanloop naar, en binnen het Klimaatakkoord Scenario s, projecties en schattingen voor

Nadere informatie

Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee

Remote sensing in perspectief. Van kenniscyclus naar beleidscyclus. Roeland Allewijn. Rijksinstituut voor Kust en Zee Remote sensing in perspectief Van kenniscyclus naar beleidscyclus Roeland Allewijn Rijksinstituut voor Kust en Zee Van jonge onderzoeker naar iets oudere manager De informatie- en kenniscyclus Van RS data

Nadere informatie

Biomassa, het nieuwe goud. Francies Van Gijzeghem projectleider Bio-Energie platform

Biomassa, het nieuwe goud. Francies Van Gijzeghem projectleider Bio-Energie platform Biomassa, het nieuwe goud Francies Van Gijzeghem projectleider Bio-Energie platform ODE-Vlaanderen Structuur Vlaams kwaliteitscentrum voor decentrale duurzame energie belsolar Werkgroep groene stroom 2

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers Een nieuwe kijk op kunststof en rubber Feiten & cijfers PRODUCTIE & PROCES -40% Economie NL 2016 bedrijven werknemers jaaromzet Innovaties en optimalisaties van de productieprocessen, hebben er in de afgelopen

Nadere informatie

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA

Nadere informatie

Duurzaamheidsmetingen

Duurzaamheidsmetingen Duurzaamheidsmetingen 21 april SUSPRO³ werkgroep eco-innovatie Saskia Walraedt Projectleider Eco²Chem en Vlarip Agenda Inleiding Waarom duurzaamheid meten Types meetmethodes Wat meten Hoe meten Voorstelling

Nadere informatie

Van CO2 opwarming naar Vertical Farm

Van CO2 opwarming naar Vertical Farm Van CO2 opwarming naar Vertical Farm Vertical farming heeft een effect op zowel landgebruik als op CO2 absorptie op het land Carbon capture en injectie http://www.kurzweilai.net/carbon-dioxide-capture-by-a-novel-material-that-mimics-a-plant-enzyme

Nadere informatie

4 et water een niet te verspillen onontbeerlijke hulpbron

4 et water een niet te verspillen onontbeerlijke hulpbron H 4 et water een niet te verspillen onontbeerlijke hulpbron «De blauwe planeet», «het water, als bron van het leven». Twee gangbare uitdrukkingen die het belang van het water in ons dagelijks leven onderstrepen.

Nadere informatie

Wat doen productie en import met beschikbaar zoetwater in de wereld?

Wat doen productie en import met beschikbaar zoetwater in de wereld? Wat doen productie en import met beschikbaar zoetwater in de wereld? Anne Hollander (RIVM), Mark Huijbregts (Radboud Universiteit Nijmegen), Michiel Zijp (RIVM), Francesca Verones (Department of Energy

Nadere informatie

Watervoetafdruk van dierlijke producten

Watervoetafdruk van dierlijke producten Watervoetafdruk van dierlijke producten Veerle Van linden KVIV Studiedag "Water in de dierlijke productie" 21-12-2017 Melle ILVO Wat er wordt besproken 1. Watervoetafdruk: wat en waarom? 2. Hoe bereken

Nadere informatie

China, globalisering en milieuproblematiek. Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009

China, globalisering en milieuproblematiek. Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009 China, globalisering en milieuproblematiek Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009 Economisch Socio-cultureel Politiek Milieu Globalisering Globaal milieubeleid in een notendop Sinds 1972 op internationale agenda

Nadere informatie

Blik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017

Blik op de toekomst. John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 Blik op de toekomst John Wante, hoorzitting MINA raad, 18 mei 2017 18/05/2017 2 Bron: ETC, draft report product circularity, 2017 Waste management indicators 3 Material circularity indicator Ontwikkeld

Nadere informatie

Relevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011

Relevantie van (carbon) footprinting voor telers. Jasper Scholten 23 juni 2011 Relevantie van (carbon) footprinting voor telers Jasper Scholten 23 juni 2011 Inhoud 1. Blonk Milieu Advies 2. Levenscyclusanalyse (LCA) 3. Carbon Footprinting 4. Footprint van brouwgerst 5. Footprint

Nadere informatie

Duurzame bedrijventerreinen

Duurzame bedrijventerreinen Duurzame bedrijventerreinen Duurzaamheid: meer dan enkel energie Duurzaam bedrijventerrein Energie, water, afval, sociale aspecten, samenwerkingen, Wordt ingewikkelde oefening Gegevens? Project SIS (Sustainable

Nadere informatie

TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie. Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015

TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie. Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015 TKI-KIEM WP1 - Methode voor integrale Energie- en Milieuprestatie Erik Alsema, David Anink, W/E adviseurs 1 april 2015 Doel Ontwikkeling van integrale methodiek om de milieueffecten als gevolg van energiegebruik

Nadere informatie

Waarom is er waterschaarste in de Arabische Wereld? Agenda: Waterschaarste in de Arabische Wereld. WB p afwerken oef.

Waarom is er waterschaarste in de Arabische Wereld? Agenda: Waterschaarste in de Arabische Wereld. WB p afwerken oef. Waarom is er waterschaarste in de Arabische Wereld? Agenda: Waterschaarste in de Arabische Wereld. WB p34-37 taak 18/11: WB p37- afwerken oef. stroomgebied Waterschaarste in de Arabische Wereld 1.Situering

Nadere informatie

het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water

het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & north river écht duurzaam produceren 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op

Nadere informatie

> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel

> Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Ketenaanpak en -verantwoordelijkheid > Inzet: CO 2 reductie en eerlijke carbonhandel > Doel: boeren ondersteunen bij de impact van klimaatverandering en ontbossing tegen te gaan. Ons klimaat verandert

Nadere informatie

Geokunststoffen en de bijdrage aan de circulaire economie

Geokunststoffen en de bijdrage aan de circulaire economie Geokunststoffen en de bijdrage aan de circulaire M. Nods Nods Consultancy www.nods-consultancy.com m.nods@nods-consultancy.com NGO De Nederlandse Geotextielorganisatie, de NGO, bevordert de kennis en toepassing

Nadere informatie

Ecologische Duurzaamheid

Ecologische Duurzaamheid Ecologische Duurzaamheid GRI-data De scope van de gerapporteerde milieu-indicatoren is in de meeste gevallen beperkt tot de relevante O&O- en productievestigingen te Beerse, en Olen. De voetafdruk van

Nadere informatie

Duurzaamheid begint bij jezelf! Alumni. 11 september 2012. jan.blom@keyknowledge.nl

Duurzaamheid begint bij jezelf! Alumni. 11 september 2012. jan.blom@keyknowledge.nl Duurzaamheid begint bij jezelf! 11 september 2012 Alumni jan.blom@keyknowledge.nl Hoe oud is duurzaamheid?? Duurzaamheid is maar vijfentwintig jaar oud! 16 juni 1987: Gro Harlem Brundtland biedt haar rapport

Nadere informatie

voetafdrukrekeningen, herbe rekend

voetafdrukrekeningen, herbe rekend De Belgische voetafdrukrekeningen, herbe rekend 2 april 2009 Lies Janssen Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie De ecologische voetafdruk van België + Luxemburg Tot 2007 publiceerde Global

Nadere informatie

GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering. Heleen Pinkse

GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering. Heleen Pinkse GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering Heleen Pinkse Aanleiding Energiefabriek: Door toepassen van chemicaliën kan energiegebruik van de zuivering verminderen, maar..

Nadere informatie

MINERALE MESTSTOFFEN: Essentieel & efficiënt

MINERALE MESTSTOFFEN: Essentieel & efficiënt MINERALE MESTSTOFFEN: Essentieel & efficiënt Peter Jaeken Algemeen Secretaris 10 jaar BELFertil Antwerpen - 15 september 2017 Belgisch - Luxemburgse Minerale Meststoffen Vereniging BELFertil vertegenwoordigt

Nadere informatie

Milieu Impact van Composieten

Milieu Impact van Composieten Milieu Impact van Composieten Ben Drogt BiinC Ben Drogt,BiinC Aerospace Engineer sinds 1987 23 jaar bijdsm in verschillende R&D and Business posities Sinds 2006 focus op composieten, innovatie en duurzaamheid

Nadere informatie

Curaçao Carbon Footprint 2015

Curaçao Carbon Footprint 2015 Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding

Nadere informatie

Vandaagafval morgengrondstof!

Vandaagafval morgengrondstof! Vandaagafval morgengrondstof! 5de Vlaams Milieucongres IFEST 21 October 2008 Florens Slob Manager Sustainable Business Solutions Van Gansewinkel Group Agenda Korte verkenning Cradle to Cradle concept &

Nadere informatie

Kunststoffen: zegen of zorg?

Kunststoffen: zegen of zorg? No Waste into the Oceans Kunststoffen: zegen of zorg? Stuf Kaasenbrood Open Universiteit, 3 november 2012 Kunststoffen: zegen of zorg? Gebruik en Voordelen van kunststoffen Kunststofimago en Probleemthema

Nadere informatie

Klik Studiebijeenkomst. bewerken. Ontwikkelingen op de voermarkt. Klik om de ondertitelstijl van het. R. Tijssens

Klik Studiebijeenkomst. bewerken. Ontwikkelingen op de voermarkt. Klik om de ondertitelstijl van het. R. Tijssens Klik Studiebijeenkomst de stijl te bewerken Ontwikkelingen op de voermarkt Klik om de ondertitelstijl van het model 27 mei 2014 te bewerken R. Tijssens Klik om de stijl te bewerken Klik om de ondertitelstijl

Nadere informatie

Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen?

Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? Water crisis - kunnen ingenieurs nog iets bijbrengen? James.Leten@siwi.org Wereldwijds Opportuniteiten Regionaal - Stroomgebied Lokaal: checklist 2000 2015 millennium ontwikkelingsdoelstellingen 2000 2015

Nadere informatie

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail

Nadere informatie

11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit

11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit 11de Waterforum: Waterschaarste en droogte, de nieuwe realiteit Analyse van de waterbeschikbaarheid in Vlaanderen, huidige toestand en uitdagingen naar de toekomst Fernando Pereira Waterbouwkundig Laboratorium

Nadere informatie

Milieu-impact van groene wandsystemen

Milieu-impact van groene wandsystemen Groen Bouwen: Groene gevels voor duurzame gebouwen en steden Milieu-impact van groene wandsystemen Lisa Wastiels, An Janssen WTCB Met de financiële steun van: 1 Milieu-impact van groene wanden 1. Levenscyclusanalyse

Nadere informatie

Modulair bouwen 14/11/2017. Willebroek

Modulair bouwen 14/11/2017. Willebroek Modulair bouen 14/11/2017 Willebroek Levenscyclusanalyse Quo vadis? Contact: Lieven De Boever Lieven@ood.be Thomas Wynsberghe thomas@ood.be Susanna Campogrande Susanna@ood.be Cluster Bouindustrialisatie

Nadere informatie

DE GRENZEN VAN HET LAND

DE GRENZEN VAN HET LAND DE GRENZEN VAN HET LAND DR. WIETEKE (LOUISE) WILLEMEN ASSISTANT PROFESSOR IN GEO-INFORMATION FOR ECOSYSTEM SERVICES NASA http://richiecarmichael.github.io/sat/index.html Mijn route Geo-onderzoek voor

Nadere informatie

Agenda. Warmtenet Waterloo

Agenda. Warmtenet Waterloo Corporate Agenda Inleiding Veolia in het kort Principe Warmtenet Sleutel op de deur concept Businessplan Warmtenet Waterloo Energieopvolging Veolia Hubgrade Praktische info rondleiding Warmtenet Waterloo

Nadere informatie

Alfen MVO nieuws Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities

Alfen MVO nieuws Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities Voortgang acties m.b.t. onze CO2 ambities [6 december 2016] In het kader van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) willen wij u middels deze nieuwsbrief informeren over de voortgang van onze acties

Nadere informatie

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee Energietransitie Wat zijn de beleggingsrisico's gerelateerd aan de energietransitie? Wat zijn de onderliggende CO 2 risico factoren? Screening beleggingen op transitierisico's Klimaatrisico en energietransitie

Nadere informatie

Alles van waarde beschermen en behouden

Alles van waarde beschermen en behouden Alles van waarde beschermen en behouden Rond 2050 wonen er zo n 9 miljard mensen op onze aarde. De vraag naar water, mais, olie en metaal zal dan ook drastisch toenemen. Onze aarde is niet onuitputtelijk,

Nadere informatie

Mineraal- en bronwater in Nederland. Natuurzuiver, gezond en verantwoord

Mineraal- en bronwater in Nederland. Natuurzuiver, gezond en verantwoord Mineraal- en bronwater in Nederland Natuurzuiver, gezond en verantwoord Mineraal- en bronwaters zijn Uniek: Van constante kwaliteit en samenstelling Afkomstig uit wettelijk beschermde en zuivere bronnen

Nadere informatie

Nederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen

Nederland importland. Landgebruik en emissies van grondstofstromen Nederland importland Landgebruik en emissies van grondstofstromen Vraagstelling en invulling Welke materiaalstromen naar en via Nederland veroorzaken wereldwijd de grootste milieudruk? Klimaat, toxische

Nadere informatie

Actuele Europese Milieudossiers

Actuele Europese Milieudossiers Actuele Europese Milieudossiers 17 januari 2019 Infosessie Minaraad-VLEVA Rik De Baere (ism. Marjan Decroos) Adviseur Europees Beleid DEPARTEMENT OMGEVING Afdeling Strategie, Internationaal beleid en Dierenwelzijn

Nadere informatie

Emissie-inventarisrapport

Emissie-inventarisrapport Emissie-inventarisrapport CO 2 -prestatieladder MVO medewerker Naam: S. Gorter Algemeen directeur Naam: M. van Vuuren-Sanders Datum: Datum: Handtekening: Handtekening: Cofely Energy & Infra BV Kamer van

Nadere informatie

CO 2 footprint producten Tata Steel Tubes BV

CO 2 footprint producten Tata Steel Tubes BV Tata Steel Nederland Tubes BV CO 2 footprint producten Tata Steel Tubes BV Jan Vroonhof (RHDHV) Paul van Ommen (Tata Tubes) Tata Steel Tubes 1. Environmental Policy Tata Steel 2. Doelstellingen en waarom

Nadere informatie

Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken?

Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Wat zijn duurzame landbouwsystemen, en hoe kunnen we die bereiken? Gijs Kuneman 21 mei 2016 1 Duurzaam? 2 Inhoud 1. Hoe beoordeel je duurzaamheid 2.

Nadere informatie

Material Value Circle

Material Value Circle Material Value Circle Meerwaarde in de circulaire waarde keten Lonneke de Graaff Materials 2014 l.graaff@dpivalucentre.nl Inhoud DPI Value Centre Wat is de Value Circle? Waarom kijken naar de Value Circle?

Nadere informatie

Inhoud. Duurzaamheidsanalyse. Hoe. Voorbeelden Oefenen. Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse. Belang voor duurzame ontwikkeling

Inhoud. Duurzaamheidsanalyse. Hoe. Voorbeelden Oefenen. Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse. Belang voor duurzame ontwikkeling Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse voor duurzame ontwikkeling Themadag leren voor duurzame ontwikkeling, 12 mei 2016 STOAS Vilentum, Wageningen Dr ir Jerke W. de Vries Inhoud Duurzaamheidsanalyse

Nadere informatie

TKI - Topconsortium Kennis en Innovatie EnerGO - Energie in de Gebouwde Omgeving

TKI - Topconsortium Kennis en Innovatie EnerGO - Energie in de Gebouwde Omgeving TKI - Topconsortium Kennis en Innovatie EnerGO - Energie in de Gebouwde Omgeving Gezocht: Multifunctionele energie renovatie Multifunctionele energie renovatie kunnen we samen versnellen Programma TKI

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

Regionale voedselproductie en duurzaamheid. Jasper Scholten 24 september 2013

Regionale voedselproductie en duurzaamheid. Jasper Scholten 24 september 2013 Regionale voedselproductie en duurzaamheid Jasper Scholten 24 september 2013 Methodology and tools Sustainability performance LCA Sustainable nutrition Quiz Vraag 1: Heeft een aardbei die in de supermarkt

Nadere informatie

Geokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint

Geokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint Geokunststoffen en de reductie van de CO2 footprint M. Nods Nods Consultancy www.nods-consultancy.com m.nods@nods-consultancy.com Principes circulaire economie 2 NGO: algemene introductie 1 De Life Cycle

Nadere informatie

Openbare!samenvatting! /! Energy!efficiency! in!de!keten!van! vulkaniseermiddelen! (Vultac TB7)! voor!toepassing!in!autobanden!

Openbare!samenvatting! /! Energy!efficiency! in!de!keten!van! vulkaniseermiddelen! (Vultac TB7)! voor!toepassing!in!autobanden! Openbare!samenvatting! /! Energy!efficiency! in!de!keten!van! vulkaniseermiddelen! (Vultac TB7)! voor!toepassing!in!autobanden! Definitieve versie Geschreven door: Hugo Nusteling, consultant In samenwerking

Nadere informatie

Themadag Granen gg Brancheorganisatie Akkerbouw & Het Comité van Graanhandelaren

Themadag Granen gg Brancheorganisatie Akkerbouw & Het Comité van Graanhandelaren Themadag Granen gg Brancheorganisatie Akkerbouw & Het Comité van Graanhandelaren Nijkerk, 7-3-2018 Agenda 1. Holland Malt introductie 2. Global S&D tarwe mais gerst 3. EU S&D brouwgerst 4. Holland Malt

Nadere informatie

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen.

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Open klimaatlezingen 2009 Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Hans Bruyninckx De eerste stappen in internationaal klimaatbeleid 1979: 1ste World Climate Conference

Nadere informatie

HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water

HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water HET GROENSTE PAPIER TER WERELD spaart bomen spaart energie spaart water 100%eco & NORTH RIVER ÉCHT DUURZAAM PRODUCEREN 100%eco 100% betrouwbaar - 100% transparant Ons doel is een kleurrijk voetspoor op

Nadere informatie

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW

OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW OPLEIDING DUURZAAM GEBOUW ISOLATIEMATERIALEN: HOE KIEZEN? LENTE 2018 Conclusies en perspectieven Liesbet TEMMERMAN CERAA vzw Conclusies & perspectieven 1ste criterium bij keuze bouwmateriaal of -product:

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2004 - II

Eindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2004 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. OMGAAN MET NATUURLIJKE HULPBRONNEN figuur 1 De kringloop van het water R * ** ** ** ** ** ** ** * S ** * ** ** * P Q LAND ZEE T

Nadere informatie

Umsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant

Umsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant Umsetzungsmaßnahmen CO 2 - Footprint aus Kundensicht/ Realisatie van CO 2 - Footprint uit visie van de klant 1 Recordwaarde bij CO 2 Meting van NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) op

Nadere informatie

METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING. Stijn Bruers

METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING. Stijn Bruers METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING Stijn Bruers OVERZICHT MILIEUZORGSYSTEEM NULMETING REDUCTIEDOELSTELLING ANALYSES EN SIMULATIES ACTIEPLAN CASE STUDIES 1 1. MILIEUZORGSYSTEEM

Nadere informatie

Janssen Pharmaceutica. Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom

Janssen Pharmaceutica. Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom Janssen Pharmaceutica Handelsmissie min. Muyters, min. Turtelboom 04 mei 2015 1 Janssen Pharmaceutica Janssen in België maakt deel uit van Janssen Pharmaceutical Companies of Johnson & Johnson (J&J) Kernactiviteiten

Nadere informatie

Duurzamer én goedkoper door gebruik van o.a. enzymen. TANATEX Chemicals en GENENCOR

Duurzamer én goedkoper door gebruik van o.a. enzymen. TANATEX Chemicals en GENENCOR Duurzamer én goedkoper door gebruik van o.a. enzymen TANATEX Chemicals en GENENCOR GENECOR in het kort Business: Innovatie: History: Portfolio: Industrie: Werknemers: Moeder: Genencor ontwikkelt innovatieve

Nadere informatie

Windenergie in Brussel

Windenergie in Brussel Windenergie in Brussel Utopie of realtiteit? Els Ampe Vlaamse Club 20 september 2010 1 Klassiekers 2 Klassiekers 3 Windenergie in de stad? 4 Imagine 5 Imagine Zero energy house San Francisco 07 6 Imagine

Nadere informatie

Notitie. Watervoetafdruk: bruikbaar voor duurzaamheidsbeleid?

Notitie. Watervoetafdruk: bruikbaar voor duurzaamheidsbeleid? Notitie Watervoetafdruk: bruikbaar voor duurzaamheidsbeleid? Belangrijkste bevindingen van de notitie Water footprint: useful for sustainability policies? Verkenning voor de Motie van Hachchi en Ferrier

Nadere informatie

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson

Nadere informatie

De circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor -

De circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor - De circulaire economie in praktijk - met de natuur als mentor - Duurzaam innoveren door te inspireren en betrokkenheid te creëren Roderick Conijn Senior Account Manager Overheid European Sustainability

Nadere informatie

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Klimaatverandering en onze voedselzekerheid Prof. Dr. Martin Kropff Rector Magnificus Wageningen University Vice-president Raad van Bestuur Wageningen UR Ons klimaat verandert Ons klimaat verandert Oplossingsrichtingen

Nadere informatie

Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0

Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0 Stakeholdersbijeenkomst SBK Routekaart naar NMD 2.0 Ir. Piet van Luijk / min. BZK 03-12-2013 1 Waar staan we Bepalingsmethode die aansluit op Europese bepalingsmethoden Nationale MilieuDatabase die geschikt

Nadere informatie

transport grondstoffen verpakking water energie MANAGEMENT SUMMARY

transport grondstoffen verpakking water energie MANAGEMENT SUMMARY MANAGEMENT SUMMARY Aanleiding: De keuze voor het werken met disposable en versus de wasbare microvezel doeken in de professionele schoonmaak wordt vaak op basis van meerdere factoren gemaakt. Een van de

Nadere informatie

Beschrijving Verwijzing/Direct antwoord Bron gegevens Extern gevalideerd. Strategie: milieuvriendelijkmaterialiteit, meetbaarheid en beïnvloedbaarheid

Beschrijving Verwijzing/Direct antwoord Bron gegevens Extern gevalideerd. Strategie: milieuvriendelijkmaterialiteit, meetbaarheid en beïnvloedbaarheid Milieu-indicatoren SPECIFIC STANDARD DISCLOSURES Milieu-indicatoren Prestati e indicat or Beschrijving Verwijzing/Direct antwoord Bron gegevens Extern gevalideerd Disclosures on Management Approach Strategie:

Nadere informatie

Ecobalans Radiator Zmart 2.0

Ecobalans Radiator Zmart 2.0 Ecobalans Radiator Zmart 2.0 Stalen radiator NHL56/56-1000 vs. Zmart 2.0 Managementsamenvatting Opdrachtgever: Zehnder Group Produktion Gränichen AG CH-5722 Gränichen Roland Diethelm Opdrachtnemer: Sinum

Nadere informatie

KLIMAATTRANSPARANTIE

KLIMAATTRANSPARANTIE KLIMAATTRANSPARANTIE GEBOUWEN CO 2 Footprint Rapportage Volledig 2014 ACO BV Doetichem Werkmaatschappij Versie 1.0 11-03-2015 INLEIDING Carbon Footprint staat synoniem voor CO 2 -voetafdruk of CO 2 -emissie

Nadere informatie

Black-outs: Achtergrond en de rol van decentrale energieopwekking

Black-outs: Achtergrond en de rol van decentrale energieopwekking Black-outs: Achtergrond en de rol van decentrale energieopwekking Agenda Achtergrondinformatie energiemarkt Decentrale energie-opwekking (Dieselgenerator, WKK, UPS): Helpen black-out te voorkomen Technisch:

Nadere informatie

Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~

Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~ Milieudeclaraties van bouwproducten ~ stand van zaken & toekomstige evoluties ~ Piet Vitse (PCE-FOAMGLAS) voorzitter BMP-WG Duurzaam Bouwen 1 1 1. Uitgangspunt 2. Maatschappelijk & wettelijk kader CPR

Nadere informatie

Analyse van massafluxen in een bosecosysteem; casestudie van een grove dennenbestand in de Kempen

Analyse van massafluxen in een bosecosysteem; casestudie van een grove dennenbestand in de Kempen Studiedag 16 maart 2012 Starters in het bosonderzoek Analyse van massafluxen in een bosecosysteem; casestudie van een grove dennenbestand in de Kempen Thomas Schaubroeck Jeroen Staelens (UGent) Kris Verheyen

Nadere informatie

Introductie IP-Solutions Uw Technisch Management service provider

Introductie IP-Solutions Uw Technisch Management service provider Introductie IP-Solutions Uw Technisch Management service provider IP-Solutions : Wij maken Asset Management eenvoudig en praktisch Passie voor Asset Management. Resultaat gedreven. Toegepaste filosofieën:

Nadere informatie

Niet geregistreerd waterverbruik. AquaFlanders Desguinlei 250, 2018 Antwerpen Tel 03 292 91 90 info@aquaflanders.be

Niet geregistreerd waterverbruik. AquaFlanders Desguinlei 250, 2018 Antwerpen Tel 03 292 91 90 info@aquaflanders.be Niet geregistreerd waterverbruik Niet geregistreerd waterverbruik Waterlek in de drinkwaterleiding of andere oorzaak? Waterbalans voor de sector (watermeter 2014) Non Revenue Water: het referentiekader

Nadere informatie

Impact analyse: ambitie elektrisch transport

Impact analyse: ambitie elektrisch transport Impact analyse: ambitie elektrisch transport ad-hoc verzoek EL&I 29 maart 211, ECN-L--11-27, C. Hanschke www.ecn.nl Scope en aanpak impact analyse 1.8.6.4.2 Groeiambitie Elektrische auto's [mln] 215 22

Nadere informatie

MVO-Event Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doenbaar en zichtbaar maken in Vlaanderen. Het belang van ketensamenwerking.

MVO-Event Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doenbaar en zichtbaar maken in Vlaanderen. Het belang van ketensamenwerking. MVO-Event Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen doenbaar en zichtbaar maken in Vlaanderen. Het belang van ketensamenwerking. Bernard MAZIJN Brussel, 26 januari 2012 Problemen in de keten. Soms in de media

Nadere informatie

Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief

Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief Jeroen de Joode Schaliegasbijeenkomst provincie Noord-Brabant s-hertogenbosch, 27 september 2013 www.ecn.nl Hoofdboodschap Rol gas in NL energiesysteem

Nadere informatie

Een verontrustend verhaal over.. water. Maar met misschien toch nog een happy end als we allen meer ons best doen! Page 1

Een verontrustend verhaal over.. water. Maar met misschien toch nog een happy end als we allen meer ons best doen! Page 1 Een verontrustend verhaal over.. water Maar met misschien toch nog een happy end als we allen meer ons best doen! Page 1 First age Nederlanders hebben een "Lorem faam ipsum op het dolor gebied sit amet,

Nadere informatie

Caro De Brouwer 27/11/2013

Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 2e Master Irw Energie, KUL Erasmus Imperial College London Thesis: Solvent storage for postcombustion CCS in coal fired plants Voorzitter YERA Young Energy Reviewers

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

SABA adhesives & sealants. Samenwerken met je buitenlandse partner

SABA adhesives & sealants. Samenwerken met je buitenlandse partner adhesives & sealants Samenwerken met je buitenlandse partner - in het kort Lijmen & Kitten Producent van hoogwaardige lijmen & kitten Professionele & Industriële markten (B2B) Internationale scope /wereldspeler

Nadere informatie

Beheer van energie en broeikasgas

Beheer van energie en broeikasgas Beheer van energie en broeikasgas binnen de Europese doelstellingen voor 2050 De CONCLUSIES volgen 30 maart 2014 Hebben wij de energie om 2050 schoon te halen? slotcongres 1 Beheer van energie en broeikasgas

Nadere informatie

Rapportage CO 2 -footprint Theuma

Rapportage CO 2 -footprint Theuma Rapportage CO 2 -footprint Theuma 2012 Datum: April 2013 Status: Eindrapport Betrokkenen: Bart Van Damme Bart Wauters Anouk Walinga Barbara De Kezel Theuma Theuma Theuma Beco 2 INHOUD SAMENVATTING... 4

Nadere informatie