water Stroomgebieden
|
|
- Fenna de Backer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 water Planet 54 55
2 water De kwaliteit van en toegang tot water zijn belangrijke basisvoorzieningen. Grote infrastructurele werken op het gebied van water (dijken, ruimte voor water, rivieromleggingen) liggen politiek gevoelig. Daarbij komt nog het overstromingsrisico. In Nederland gaan stemmen op om water tot leidend principe van het ruimtelijkeordeningsbeleid te maken. Op welke manieren is water ook van belang voor de ruimtelijke ordening van het territorium van de EU? In de Europese waterhuishouding doen zich minder extreme situaties voor dan elders in de wereld. Zo veroorzaken overstromingen hier relatief weinig doden, en zijn droogteproblemen minder extreem dan bijvoorbeeld in Afrika. Ook in economische termen zijn de verliezen hier niet zo groot. Wat betreft de waterconsumptie is Europa echter relatief kwetsbaar (UNEP 2004), want het gebruiksniveau van de gemiddelde Europeaan ligt hoger dan dat van de rest van de wereldbevolking. Bovendien wordt een belangrijk deel van die consumptie, anders dan in veel andere delen van de wereld, uit grondwater betrokken, wat kwetsbaar is voor verontreiniging en op sommige plekken beperkt in omvang is. Stroomgebieden Water trekt zich niets aan van internationale grenzen. Het stroomgebied is dan ook de geografische eenheid waarmee de waterhuishouding het meest inzichtelijk kan worden beschreven. Een stroomgebied beslaat het oppervlak van het gehele gebied dat op een rivier afwatert. De Europese stroomgebieden zijn in het algemeen bescheiden in omvang in vergelijking met die in de rest van de wereld. De grootste gebieden liggen in Oost-Europa (de Dnjepr en de Wolga); in Centraal-Europa vormt de Donau een groot stroomgebied. De stroomgebieden van de Elbe, de Rijn en de Rhône zijn relatief klein. (Zie figuur 31) Veel stroomgebieden beslaan niet alleen meerdere landen, met grote verschillen in welvaart [>Welvaart en groei] en bevolkingsdichtheid [>Steden], maar ook verschillende klimaatzones. Daardoor wordt het water op zeer uiteenlopende manieren benut, variërend van waterkrachtcentrales tot drinkwaterreservoirs, en van koelwater voor elektriciteitscentrales tot irrigatie voor de landbouw. Planet/Water 56 57
3 Te veel water Rivieroverstromingen komen overal voor in Europa, hoewel Centraal- Europa en de mediterrane kust gemiddeld vaker overstromen dan andere gebieden. In berggebieden komen overstromingen zeer plotseling op, waardoor ze vaak vernietigend zijn. In laaglandgebieden daarentegen, komen overstromingen traag op gang en kan de bevolking erop anticiperen. Tegelijkertijd kunnen overstromingen in laaglandgebieden veel economische schade aanrichten, omdat ze een groter gebied kunnen treffen waar zich bovendien veel stedelijke functies bevinden. (Zie figuur 32) Overstromingen van rivieren zijn weliswaar het gevolg van overvloedige regenval en het smelten van ijs en sneeuw, maar ruimtelijke ingrepen kunnen de effecten ervan verergeren. Zo leidt verstedelijking tot een hogere waterafvoer, omdat de bodem zelf minder water kan opnemen, en vergroot het kanaliseren van rivieren het overstromingsrisico: bij gebrek aan uitwijkmogelijkheden kan een piekafvoer minder goed worden verwerkt. Daarnaast staan economische ontwikkelingen in hooggelegen delen van de stroomgebieden, zoals het aanleggen van infrastructuur, op gespannen voet met de behoefte om de bergingscapaciteit in stand te houden (EEA 2005). Naast dreiging vanuit de rivieren staan delen van Europa ook bloot aan mogelijke stormvloeden vanuit zee. Vooral de kustgebieden in Noordwest-Europa zijn wat dit betreft kwetsbaar. Hoewel overstromingen als gevolg van stormvloeden veel minder vaak voorkomen, zijn ze wel veel desastreuzer dan rivieroverstromingen (ESPON ). (Zie figuur 33) Te weinig water Droogte in de vorm van langdurige perioden zonder neerslag komt vooral voor in Zuid-Europa. Deze meteorologische droogte levert problemen op als waterreservoirs (rivieren, meren, grondwater) een kritieke terugval van het waterniveau te verduren krijgen (hydrologische droogte). Gebieden die erg afhankelijk zijn van water, bijvoorbeeld vanwege energie en consumptie, kunnen eerder last ondervinden van een neerslagtekort dan minder afhankelijke streken. Zo heeft Noorwegen de hoogste neerslagcijfers in Europa, terwijl het toch zeer droogtegevoelig is. Een belangrijk deel van de Noorse stroomvoorziening is namelijk afhankelijk van waterkrachtcentrales, en daarmee van een hoog waterpeil van rivieren en meren (ESPON ). De algemene overzichtskaart van potentiële neerslagtekorten in Europa laat zien dat vooral de regio tussen België, Polen en Zuid-Zweden erg gevoelig is voor droogte, naast grote delen van Spanje en Portugal. (Zie figuur 34). Langdurige droogte heeft effect op tal van sectoren, maar vooral op de landbouw. Uitgedrukt in economische schade zijn het echter de i ndustriële en de dienstensector die bij langdurige droogte het meeste verlies ondervinden [>De oude economie]. Beschikbaarheid en consumptie van water Serieuze watertekorten, zoals die in de rest van de wereld voorkomen, zijn er in Europa weinig. Rekening houdend met consumptiepatronen, loopt in Europa wel de beschikbaarheid van water per inwoner enorm uiteen (UNEP 2004). Daarnaast staat de kwaliteit van het drinkwater door vervuiling onder druk [>Milieuvervuiling]. De beschikbaarheid van water afkomstig uit natuurlijke waterreservoirs (voornamelijk grondwater, rivieren en meren) loopt uiteen van minder dan m 3 per persoon per jaar in Duitsland en Polen, tot meer dan m 3 per persoon in Noorwegen. In landen als Spanje en Turkije wordt een groot deel van de waterconsumptie uit kunstmatige reservoirs betrokken. Bovendien zijn twintig Europese landen voor meer dan 10 procent van hun consumptie afhankelijk van het rivierwater van andere landen. In Nederland en Luxemburg loopt dit aandeel zelfs op tot 75 procent. (Zie figuur 35) De waterconsumptie komt voor rekening van vier sectoren: huishoudens, industrie, landbouw en energiecentrales. In West-Europa is de energiecentrale de grootste afnemer (koelwater), in Zuid-Europa is dit de landbouw (irrigatie). Naar verwachting zal, met de introductie van een nieuwe technologie voor elektriciteitsopwekking, de vraag naar koelwater sterk afnemen. Door intensivering verbruikt de landbouw echter steeds meer water, en ook de waterconsumptie van huishoudens neemt toe, in samenhang met de gestegen welvaart. De waterconsumptie van huishoudens laat binnen Europa nu al grote verschillen zien: landen met een lager economisch peil (BBP) verbruiken in het algemeen minder water [>Welvaart en groei]. (Zie figuur 36) De geïrrigeerde landbouw is in de afgelopen decennia in oppervlak sterk toegenomen. In de periode bedroeg de jaarlijkse groei gemiddeld circa ha. Zuid-Europa heeft de grootste irrigatiegebieden; daar is ook de toename het grootst, namelijk 7 procent. Ondanks waterbesparende irrigatietechnieken is het waterverbruik sterk gestegen. In Zuid-Europa verbruikt de irrigatielandbouw driemaal zoveel water per geïrrigeerde hectare als in andere delen van Europa (UNEP 2004). Een andere sector die veel water verbruikt, is de toeristenindustrie [>Toerisme]. Een toerist gebruikt gemiddeld tweemaal zoveel water als een bewoner; in luxe hotels is dit verschil zelfs een factor vier. Recreatieve voorzieningen als zwembaden en golfbanen spelen hierin een rol. Vooral aan de mediterrane kust leggen de vele toeristen een grote claim op de daar beschikbare waterbronnen (EEA 2005).De exploitatie-index voor water geeft aan hoe de jaarlijkse totale vraag (van alle sectoren) naar zoet atlas europa
4 water zich verhoudt tot de beschikbare waterreservoirs. Cyprus, Italië, Malta en Spanje kunnen worden beschouwd als water stressed; hier is de exploitatie-index relatief hoog. In twintig landen, voornamelijk in Noord- Europa, is de druk op de waterbeschikbaarheid niet zo groot. Volgens het UNEP (2004) worden slechts zestig van de Europese steden met meer dan inwoners voorzien van water uit overgeëxploiteerde grondwaterbronnen. (Zie figuur 37) Ten slotte heeft water ook een politieke dimensie. Het beprijzen van watergebruik, bijvoorbeeld, beïnvloedt het consumptiepatroon (UNEP). De prijs van water werd in het verleden kunstmatig laag gehouden, omdat het een overheidsvoorziening betrof waarvoor de werkelijke kosten niet werden doorberekend aan de consument. Dit is aan het veranderen. Vooral in Noordwest-Europa vindt een omslag plaats naar kostendekkende beprijzing. In Zuid-Europa, met de grootste watertekorten, zijn de prijzen echter nog beneden het kostenniveau. Infrastructurele wateringrepen brengen veel politieke discussie teweeg. In Nederland is een discussie gaande over het verruimen van de rivierbeddingen. In Zuid-Europa speelt de vraag in hoeverre het water kan worden omgeleid van het ene stroomgebied naar het andere. Dit leidt niet alleen tot interregionale conflicten binnen een land (bijvoorbeeld over de Ebro in Spanje), maar ook tot onenigheid tussen landen (bijvoorbeeld Spanje en Portugal). Planet/Water 58 59
5 Figuur 31. Stroomgebieden. Bron: UNEP (2004) at l a s eu ro pa
6 Figuur 32. Gemiddeld aantal overstromingen per jaar. Bron: unep (2004) 0 0,05 0,05-0,10 0,10-0,15 0,15-0,20 Rivieren en meren Planet/Water 60 61
klimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
Nadere informatieExtra CaseQuest 1 Watergebruik in het Middellandse Zeegebied
Extra CaseQuest 1 Watergebruik in het Middellandse Zeegebied 1/5 Inleiding Het Middellandse Zeegebied ligt in een landschapszone die vanwege zijn klimaat prettig is om te wonen of om er als toerist op
Nadere informatieScore-overzicht. 2 0 Correctievoorschrift: Uit het antwoord moet blijken dat in het oosten de matigende invloed van de zee kleiner is.
Score-overzicht Naam examen: VMBO KB aardrijkskunde 2015 variant h1 voorbeeld Examen variant: 72ddd358-7c9a-4615-895a-7259fa320cdd_85247134_5c833992-ecd3-4524-9ae1- ebefe2c4ade9 Datum afname: 15/10/2015
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2004 - II
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. OMGAAN MET NATUURLIJKE HULPBRONNEN figuur 1 De kringloop van het water R * ** ** ** ** ** ** ** * S ** * ** ** * P Q LAND ZEE T
Nadere informatie3 havo 4 water, 2 t/m 4
3 havo 4 water, 2 t/m 4 Mozambique: soms te veel India: vaak te weinig De blauwe planeet: alles stroomt Welke kringloop heeft de meeste betekenis voor de mens en waarom? De lange kringloop (B) omdat deze
Nadere informatieWaarom is er waterschaarste in de Arabische Wereld? Agenda: Waterschaarste in de Arabische Wereld. WB p afwerken oef.
Waarom is er waterschaarste in de Arabische Wereld? Agenda: Waterschaarste in de Arabische Wereld. WB p34-37 taak 18/11: WB p37- afwerken oef. stroomgebied Waterschaarste in de Arabische Wereld 1.Situering
Nadere informatieBEVOLKINGSGROEI De bevolking groeit snel aan in de Arabische Wereld. De trek naar de stad veroorzaakt een snelle verstedelijking!
C. De vraag stijgt Hoofdstuk 1: water in de Arabische Wereld BEVOLKINGSGROEI De bevolking groeit snel aan in de Arabische Wereld. De trek naar de stad veroorzaakt een snelle verstedelijking! VERANDEREND
Nadere informatieGevolgen van klimaatverandering voor Nederland
Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den
Nadere informatieGB53 GB54 Titel GB54 ten opzichte van GB53. 4 2 Algemene inhoud 5 3 Algemene inhoud 6 4 Algemene inhoud 7 5 8 6 Algemene inhoud 9 7 10 8 10 9 10 11
GB53 GB54 Titel GB54 ten opzichte van GB53. 4 2 Algemene inhoud 5 3 Algemene inhoud 6 4 Algemene inhoud 7 5 8 6 Algemene inhoud 9 7 10 8 10 9 10 11 Algemene inhoud Introductie Kaarten foto s en Satelliet
Nadere informatieOpdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. Opdracht 2: Gebruik kaart 2: Europa; Wateren en gebergten.
0 1 Werkblad: Geografie van Europa. Opdracht 1: Gebruik kaart 1: Europa; Landen en hoofdsteden. -a-geef de landen van Europa allemaal een eigen kleurtje. (je mag dezelfde kleur vaker gebruiken) -b-zet
Nadere informatieEen wadi is een rivier die slechts een deel van het jaar water bevat. Je kunt er gemakkelijk grondwater winnen.
Samenvatting door een scholier 912 woorden 19 december 2017 4.8 16 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Hoofdstuk 1: 1: het Midden-Oosten Droog Groot deel Midden-Oosten heeft steppeklimaat
Nadere informatiePeople. Europa telt niet de meeste inwoners, maar heeft. wel de hoogste bevolkingsdichtheid van alle regio s
People Europa telt niet de meeste inwoners, maar heeft wel de hoogste bevolkingsdichtheid van alle regio s in de wereld. De gemiddelde Europeaan wordt steeds ouder en krijgt steeds minder kinderen. Veel
Nadere informatieKlimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014
Klimaateffectschetsboek West-en Oost-Vlaanderen NATHALIE ERBOUT ZWEVEGEM, 5 DECEMBER 2014 Klimaateffectschetsboek Scheldemondraad: Actieplan Grensoverschrijdende klimaatbeleid, 11 september 2009 Interregproject
Nadere informatieEen zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening.
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 2 mei 2011 Nummer 2011-04 Een zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening. Afgelopen
Nadere informatieSECRETARIAAT-GENERAAL SECRÉTARIAT GÉNÉRAL. Titre. Klimaatadaptatie in de Benelux: Aanzetten tot convergenties
SECRETARIAAT-GENERAAL SECRÉTARIAT GÉNÉRAL Titre Klimaatadaptatie in de Benelux: Aanzetten tot convergenties Klimaatmatrix Benelux Bronnen: Beschikbare overheidsrapporten Beleidsadviserende onderzoeken
Nadere informatiePlanet. De ruimte in Europa wordt intensief gebruikt. Gunstige natuurlijke omstandigheden maakten. Europa tot een grote landbouwproducent, maar
Planet De ruimte in Europa wordt intensief gebruikt. Gunstige natuurlijke omstandigheden maakten Europa tot een grote landbouwproducent, maar tegelijkertijd is Europa het meest dichtbevolkte continent
Nadere informatieDe inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken
Bron: K. Caminada & K. Goudswaard (2017), De inkomensverdeling van ouderen internationaal vergeleken, Geron Tijdschrift over ouder worden & maatschappij jaargang 19, nummer 3: 10-13. De inkomensverdeling
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo 2002-II
Politiek en Ruimte bron 10 Aandeel van de lidstaten in de handel van de Europese Unie in procenten, 1998 30 % 25 20 22 25 Legenda: invoer uitvoer 15 10 8 8 15 15 10 11 9 9 15 12 5 0 6 5 2 2 1 0 België
Nadere informatieWater is onmisbaar! actieve mkb/kmo s. Dankzij EU-beleid meer banen en groei in de watersector. JOUW MENING TELT EN JOUW ACTIES OOK
Dankzij EU-beleid meer banen en groei in de watersector. 9 000 actieve mkb/kmo s bijna 500 000 banen JOUW MENING TELT Met het waterbeleid en de maatregelen van de EU krijgt iedereen inspraak door middel
Nadere informatieJan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education
Netherlands Rotary Foundation 20 april 2017 UNESCO-IHE Jan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education j.luijendijk@unesco-ihe.org INHOUD PRESENTATIE Uw kennis over Water: Gebruik
Nadere informatieProfit. Europa is een van s werelds meest welvarende regio s. en heeft een van de grootste interne markten. Deze
Profit Europa is een van s werelds meest welvarende regio s en heeft een van de grootste interne markten. Deze positie wordt echter bedreigd door de snelle opkomst van Azië, maar ook door het steeds groter
Nadere informatieIn bovenstaande figuur staat de kringloop van het water weergegeven.
Omgaan met natuurlijke hulpbronnen figuur 1 De kringloop van het water 1 6 3 5 4 2 4 zee In bovenstaande figuur staat de kringloop van het water weergegeven. 1p 23 Bij welke cijfers in deze figuur is het
Nadere informatieBegrippenlijst Aardrijkskunde Begrippenlijst Hoofdstuk 4, Water
Begrippenlijst Aardrijkskunde Begrippenlijst Hoofdstuk 4, Water Begrippenlijst door Arno 3546 woorden 3 jaar geleden 8,9 16 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aquifer Waterhoudende laag
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Water hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Water hoofdstuk Samenvatting door Jordan 93 woorden 14 december 017 6,1 18 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Samenvatting Aardrijkskunde Water Hoofdstuk 1 Rivieren in China
Nadere informatienr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen
SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 571 van LYDIA PEETERS datum: 18 april 2017 aan JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW Appel- en perenteelt - Interventievergoedingen Ten gevolge van de
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo 2002-II
3 Antwoordmodel Migratie en Vervoer 1 A: de leeftijdsgroep 20 35 jaar 1 B: Voorbeelden van juiste redenen zijn: De mensen uit deze leeftijdsgroep: zijn gemotiveerd om (aan het begin van hun werkzame leven)
Nadere informatieOverstromingen en wateroverlast
Atlasparagraaf Overstromingen en wateroverlast 1/6 In deze atlasparagraaf herhaal je de stof van Overstromingen en wateroverlast. Je gaat extra oefenen met het waarderen van verschijnselen (vraag 4 en
Nadere informatieinfr astructuur en tr ansport Profit
infr astructuur en tr ansport Profit 186 187 INFR ASTRUCTUUR EN TR ANSPORT Het vervoer van mensen en vracht is de afgelopen jaren drastisch gestegen, en volgens de verwachtingen zal dit nog verder toenemen.
Nadere informatieEindexamen vmbo gl/tl aardrijkskunde 2011 - I
Omgaan met natuurlijke hulpbronnen bron 16 De kringloop van het water neerslag M verdamping K C water in oceanen en zeeen H stuwmeer O F 1p 26 In bron 16 is de kringloop van het water afgebeeld. Op diverse
Nadere informatieEen zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening.
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 2 mei 2011 Nummer 2011-04 Een zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening. Afgelopen
Nadere informatieIn ieders belang! Europese Commissie
De kaderrichtlijn Water In ieders belang! Europese Commissie De kaderrichtlijn Water Zonder water kunnen we niet leven Zonder water zou er geen leven zijn op deze planeet. Ons bestaan en onze economische
Nadere informatieProblemen met water vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 13 October 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63438 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieOverstromingsgevaar en wateroverlast
H 5.9 Resultaten per thema Door klimaatverandering nemen de kansen op overstromingen bij grote rivieren en de zee toe. Uitvoering van de Planologische Kernbeslissing Grote Rivieren leidt voor een langere
Nadere informatieVan de regen in de drup
Doelen Kerndoel 43: De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren de waterkringloop. Kerndoel 47: De leerlingen leren de
Nadere informatieBijlage VMBO-GL en TL
Bijlage VMBO-GL en TL 2015 tijdvak 2 economie CSE GL en TL GT-0233-a-15-2-b Zelfstandig of niet informatiebron 1 Cijfers Kamer van Koophandel over 2013 Starters 113.823 Bedrijfsbeëindigingen 136.640 informatiebron
Nadere informatieDe beheersing van overstromingsrisico s
De beheersing van overstromingsrisico s Jeroen Neuvel Focus Bron: Witteveen en Bos en STOWA 2004. 1 Dijkring Bron: www.risicokaart.nl Dijkring 53 Nederland in dijkringen Bron: VNK rapport dijkring 53 2
Nadere informatieENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA
ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom
Nadere informatieVerhoging fiscale inkomsten op tabak kan staatskas 200 à 300 miljoen opbrengen.
Verhoging tabaksaccijnzen : meer inkomsten en minder rokers PERSBERICHT Verhoging fiscale inkomsten op tabak kan staatskas 200 à 300 miljoen opbrengen. In België werden er in 2009 11.617 miljoen sigaretten
Nadere informatieVolume: 0-49 zendingen per jaar Europa 0 2 kg 2-10 kg kg kg
Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan direct aan. Volume: 0-49 zendingen
Nadere informatieAardrijkskundeproefwerk Hoofdstuk 6. Vakantielanden
Aardrijkskundeproefwerk Hoofdstuk 6 Vakantielanden Het klimaat is in Zuid-Europa anders dan in Nederland. In de zomer is het er warm en droog, in de winter is het er ongeveer zoals zomers in Nederland.
Nadere informatieAANSLUITING CURRICULUMVOORSTEL WATEREDUCATIE GROEP 7-8
1 KLIKPLAAT WAT IS WATER Lesblad Wat is water Water, ijs en waterdamp Oplossen Sterk water Drijven en zinken Zoet en zout Overal is water INHOUD LESMODULE: [DOMEIN WATER EN LEVEN] Leerling geeft water
Nadere informatieMilieuvervuiling. Planet
Milieuvervuiling Planet 44 45 Milieuvervuiling Milieuvervuiling is al decennialang een Europees thema. Het is ook een thema waarop winst is geboekt; mede dankzij Europese regelgeving is de vervuiling aanzienlijk
Nadere informatie6,6. Werkstuk door een scholier 1980 woorden 16 november keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 1980 woorden 16 november 2006 6,6 197 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inhoud: Voorwoord 3. - Wat verwachten we van dit werkstuk? - Hoe gaan we het aanpakken?
Nadere informatieLAGE WATERSTAND IN DE RIJN
ANTWOORDEN LAGE WATERSTAND IN DE RIJN Inleiding In de winter kende de Rijn een hoge waterstand door de relatief hoge temperaturen in noordwest Europa. In de zomer van 2018 was relatief warm en er viel
Nadere informatieDocentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz)
Docentenvel opdracht 18 (De grote klimaat- en Europa- quiz) Lees ter voorbereiding de volgende teksten en bekijk de vragen en antwoorden van de quiz. De juiste antwoorden zijn vetgedrukt. Wat wil en doet
Nadere informatieRuimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen. & Impact op overstromingen en droogte
Ruimtelijke klimaatscenario s voor Vlaanderen & Impact op overstromingen en droogte Prof. dr. ir. Patrick WILLEMS KU Leuven - Afdeling Hydraulica Klimaateffecten & -impacten Klimaateffecten & -impacten
Nadere informatieWaterrijk. 1. Aanzetten. 1.a Waterrijk
1. Aanzetten Waterrijk 1.a Waterrijk Jij gaat aan de slag met het dossier Waterrijk. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL TIJD BESCHRIJVING 2
Nadere informatie- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s)
Samenvatting door Saskia 1046 woorden 8 april 2014 7,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 2.4 Files oplossen Files 29 mei 1955 was er in Nederland de eerste file. Duizenden inwoners van
Nadere informatieBijlage B4. Eerste treden op de arbeidsmarkt. Freek Bucx
Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 4 Tabel B4.3... 5 Tabel B4.4... 6 Tabel B4.5... 7 Tabel B4.6... 8 Bijlage B4 Eerste treden op de arbeidsmarkt
Nadere informatieBijlage B4. Werken aan de start. Freek Bucx
Bijlage B4 Werken aan de start Freek Bucx Inhoud Tabel B4.1... 3 Tabel B4.2... 5 Tabel B4.3... 6 Tabel B4.4... 7 Tabel B4.5... 8 Tabel B4.6... 9 Tabel B4.7... 10 Tabel B4.8... 11 Tabel B4.9... 12 Tabel
Nadere informatiede heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal van de Europese Commissie
Raad van de Europese Unie Brussel, 12 mei 2017 (OR. en) 9046/17 ADD 1 EF 97 ECOFIN 351 AGRIFIN 50 BEGELEIDENDE NOTA van: ingekomen: 8 mei 2017 aan: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal
Nadere informatieECONOMIE. Begrippenlijst H7 VMBO-T2. PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw. Bewerkt door D.R. Hendriks. Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn
ECONOMIE VMBO-T2 Begrippenlijst H7 PINCODE 5 e editie vmbo-kgt onderbouw Bewerkt door D.R. Hendriks Sint Ursula Scholengemeenschap, Horn Versie 1 2013-2014 Hoofdstuk 7 Europese grenzen? Paragraaf 7.1 Wat
Nadere informatieTarieven Europa: staffel 1
Tarieven Europa: staffel 1 Wanneer u op basis van uw daadwerkelijkaantal zendingen boven de 49 zendingen per jaar uitkomt, dan kunt u ons contacteren voor verbeterde tarieven. Wij passen uw prijzen dan
Nadere informatieFactsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU?
Factsheet 1 WAAROM EEN INVESTERINGSPLAN VOOR DE EU? Als gevolg van de wereldwijde economische en financiële crisis heeft de EU met een laag investeringsniveau te kampen. Alleen met gezamenlijke gecoördineerde
Nadere informatieWIST JE DaT? Elke dr ppel telt
Elke dr ppel telt 1 Water bij de Toyota fabrieken Sinds 2002 hebben de productiefabrieken van Toyota in Europa het waterverbruik (m³/auto) met 54% teruggebracht. TMMF, de Toyota fabriek in Valenciennes,
Nadere informatieFiguur 1 Zuiveringsinstallatie
Richtlijn 91/271/EEG: Situatierapport ex artikel 16 Nederland, situatie op 31 december 1998 Inzameling, transport en behandeling van afvalwater in Nederland Bij allerlei activiteiten in huis en bedrijf
Nadere informatieEnergieprijzen in vergelijk
CE CE Oplossingen voor Oplossingen milieu, economie voor milieu, en technologie economie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 611 HH Delft 611 HH Delft tel: tel: 015 015 150 150 150 150 fax: fax:
Nadere informatieNederlandse samenvatting (dutch summary)
Nederlandse samenvatting (dutch summary) Private overstromingsmitigatie maatregelen in een omgeving met verander Ondanks de vele maatregelen die wereldwijd te beperken blijven overstromingen de meest voorkomende
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatieWater in China vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 November 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/82674 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieKernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 26 april 2011 Nummer 2011-03 Kernboodschap: Waterbeheerders houden rekening met aanhoudende droogte
Nadere informatieThema 2 Om ons heen. Samenvatting. Meander Samenvatting groep 7. Landschappen. Klimaten. Samenwerking. de regering. Onder de loep.
Meander Samenvatting groep 7 Thema 2 Om ons heen Samenvatting Landschappen Landschappen in Europa zijn heel verschillend. Nederland is een heel vlak land. Frankrijk is een land met heuvels en bergen. Zweden
Nadere informatieScorebord van de interne markt
Scorebord van de interne markt Prestaties per lidstaat Nederland (Verslagperiode: 2016) Omzetting van wetgeving Verleden jaar moesten de lidstaten 66 nieuwe richtlijnen omzetten, een sterke toename dus
Nadere informatieLeerlingenbundel: Waterschaarste het spel
Leerlingenbundel: Waterschaarste het spel Millenniumdoelstelling 7: Een duurzaam leefmilieu 1 Inhoud Voorwoord... 3 Waterproblemen in Namibië... 4 Acties ter plaatse... 7 Waterschaarste... 8 Voeg de afbeelding
Nadere informatieVoorjaarsprognoses : Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's
IP/11/565 Brussel, 13 mei 2011 Voorjaarsprognoses 2011-2012: Europees herstel houdt aan ondanks nieuwe risico's Het geleidelijke herstel van de EU-economie zet door, zo blijkt uit de vooruitzichten voor
Nadere informatieExamen HAVO. aardrijkskunde. tijdvak 1 woensdag 30 mei 9.00-11.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2007 tijdvak 1 woensdag 30 mei 9.00-11.30 uur aardrijkskunde Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 33 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 53 punten te behalen. Voor elk
Nadere informatieProgramma van Toetsing en Afsluiting
Leerweg: TL Klas: 3 Vak: Aardrijkskunde Methode: De Geo Toetsnr 3.1.1 Arm en rijk H1 + Atlasopdrachten Wat moet je voor de toetsing doen? Weet hoe de verschillen ontstaan tussen arm en rijk in NL, VS en
Nadere informatieLes 14 Bevolkingsspreiding in Europa
5. Stedelijke landschappen 1 2e jaar aardrijkskunde Les 14 Bevolkingsspreiding in Europa Hoe onderzoek ik de bevolkingsspreiding? (gebaseerd op Geogenie2) Positieve factoren Verklaart de hoge bevolkingsdichtheid
Nadere informatieDorstig Europa? Snel, J. (2007). Dorstig Europa? AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 15(6/7):10-11, juni/juli.
Snel, J. (2007). Dorstig Europa? AdFundum, Vakblad voor de Drankenbranche, 15(6/7):10-11, juni/juli. Dorstig Europa? Maart 2007 werd een 76 bladzijden tellend rapport gepubliceerd over meningen over Alcohol
Nadere informatieAankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen Bron: Cijfers FOD Economie-ADSEI 2015: definitieve cijfers 2016: voorlopige (!
Aankomsten en overnachtingen Oost-Vlaanderen 2016 Bron: Cijfers FOD Economie-ADSEI 2015: definitieve cijfers 2016: voorlopige (!) cijfers Studiecel Toerisme Oost-Vlaanderen, april 2017 1 ALGEMEEN OOST-
Nadere informatieHuidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater
Huidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater De wateraanvoer van de Rijn is laag voor de tijd van het jaar, hij bedraagt momenteel 1165 m3/s. Naar verwachting
Nadere informatieInstructie: Wat weet je van de landen van de EU?
Instructie: Wat weet je van de landen van de EU? Korte omschrijving werkvorm De leerlingen gaan in tweetallen aan de slag en krijgen een werkblad. Welk land hoort bij de omschrijving? Elke lidstaat van
Nadere informatieWaar vind je dit? Postkaart op het internet 71 N 28 E. Atlas: register: zoek de stad. Atlas p40 Europa bevolking. Atlas p40 Europa bevolking
Nr. Naam: Leerkracht: de heer Jacobus Klas: 2a VERBETERING CONTROLE. /. / 20.. B.Z.L.-Taak Aardrijkskunde: sdichtheid en synthese. 1. Onderzoek van Vadsø, in Finnmark internet 71 N 28 E Naam land: Noorwegen
Nadere informatieWeek 1. Het noorden van een windroos wijst naar boven. Het zuiden wijst naar beneden. Het oosten naar rechts. Het westen naar links.
Week 1 Info: Europa Er zijn zeven werelddelen: Noord-Amerika, Zuid Amerika, Afrika, Europa, Azië, Australië en Antarctica. Europa bestaat uit 45 landen. Nederland hoort bij Europa. Het noorden van een
Nadere informatieNATIONALE AAL MANAGEMENTSPLANNEN BINNEN DE EU
NATIONALE AAL MANAGEMENTSPLANNEN BINNEN DE EU De paling, een mythe waarover nog maar weinig bekend is. Een inventarisatie februari 2011 Pagina 1 van 8 NEDERLAND Door de aanwezigheid van te weinig data,
Nadere informatieABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving
ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde
Nadere informatie2.2. EUROPESE UNIE Droogte remt groei melkaanvoer af. Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) % 18/17
2.2. EUROPESE UNIE 2.2.1. Droogte remt groei melkaanvoer af Melkaanvoer per lidstaat (kalenderjaren) (1.000 ton) 2005 2015 2017 2018 % 18/17 België 3 022 3 988 4 025 4 190 4,1 Denemarken 4 451 5 278 5
Nadere informatieTabel 1: Economische indicatoren (1)
Tabel 1: Economische indicatoren (1) Grootte van de Openheid van de Netto internationale Saldo op de lopende rekening (% economie (in economie (Export + BBP per hoofd, nominaal (EUR) BBP per hoofd, nominaal,
Nadere informatieInnovatie Attaché Netwerk China 2014 Dirk Jan Boudeling, Info: www.agentschapnl.nl/ia-netwerk blog: http://news.nost.org.cn/
Innovatie Attaché Netwerk China 2014 Dirk Jan Boudeling, Info: www.agentschapnl.nl/ia-netwerk blog: http://news.nost.org.cn/ Watertechnologie in China: uitdagingen en kansen China heeft te kampen met waterschaarste
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde oud programma havo 2009 - I
Beoordelingsmodel Migratie en vervoer Opgave 1 Scheepvaart in Europa 1 maximumscore 2 De containeroverslag van Rotterdam is in de periode 2000-2005 minder toegenomen dan die van concurrenten Hamburg en
Nadere informatieaardrijkskunde CSE BB
Examen VMBO-BB 2010 tijdvak 1 woensdag 26 mei 13.30-15.00 uur aardrijkskunde CSE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Beantwoord alle vragen in dit opgavenboekje. Dit examen bestaat uit 36 vragen. Voor dit
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Euro
Praktische opdracht Economie Euro Praktische-opdracht door een scholier 1619 woorden 17 februari 2003 6,7 12 keer beoordeeld Vak Economie 1 Onderzoeksvraag. Mijn onderzoeksvraag is: Wat zijn de voor- en
Nadere informatieDocentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)
Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van
Nadere informatieHet volledige rapport is te vinden op de website van het SCP. Hier staan aanvullende figuren bij hoofdstuk 7.
Hoofdstuk 7 van Nederland in een dag gaat over de tijdstippen waarop mensen in Nederland en andere landen bepaalde activiteiten uitvoeren, zoals betaald werk en het zorgen voor kinderen en het bezoeken
Nadere informatieANNEX BIJLAGE. bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 21.9.2018 COM(2018) 651 final ANNEX BIJLAGE bij VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD over de werking van Richtlijn 2011/24/EU betreffende de toepassing
Nadere informatieDe islam Ongeveer...mensen zijn islamiet. De heilige stad van de Islam is..., de... van de profeet Al zijn leefregels staan in de...
Uittreksel van 1havo/vwo, hoofdstuk 3, 1 De islam Ongeveer...mensen zijn islamiet. De heilige stad van de Islam is..., de... van de profeet Al zijn leefregels staan in de... De islamitische wereld Bijna
Nadere informatieH2: Europa, verenigd of versnipperd?
H2: Europa, verenigd of versnipperd? Klas 2 Geo Vragen 5 1. Europa is te herkennen aan een aantal natuurkenmerken. Noem er drie. 6 2. Het aantal inwoners verandert door natuurlijk bevolkingsgroei (geboorte
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde havo 2003-I
Politiek en ruimte Opgave 6 bron 9 In de periode 2000-2006 zal de Europese Unie financiële steun voor sociaal-economische ontwikkeling toekennen aan twee soorten regio s: de regio s met een ontwikkelingsachterstand
Nadere informatie5.6 Het Nederlands hoger onderwijs in internationaal perspectief
5.6 Het s hoger onderwijs in internationaal perspectief In de meeste landen van de is de vraag naar hoger onderwijs tussen 1995 en 2002 fors gegroeid. Ook in gaat een steeds groter deel van de bevolking
Nadere informatiePT Marktbeeld Uien. Marktinformatie binnen- en buitenland
Nummer 1, 12 februari 2010 Peter van der Salm 079-3470662 I. Beursprijzen PT Marktbeeld Uien Marktinformatie binnen- en buitenland Het jaar 2009 begon met lage uienprijzen, maar vanaf het voorjaar hebben
Nadere informatieTaak 1 opdracht 1. Taak 1 opdracht 2. Taak 2. Groot-Brittannië en Frankrijk s E 16/17. de bevolkingsdichtheid in de Ardennen t B 7
KOPIEERBLAD 1a les 2 - zelfcorrectie jeugdatlas oude versie Taak 1 opdracht 1 Groot-Brittannië en Frankrijk s E 16/17 de bevolkingsdichtheid in de Ardennen t B 7 het reliëf in Zuid-Amerika n W 31 Vul op
Nadere informatieDroge emmers, natte voeten
Droge emmers, natte voeten Environmental & Technical sustainability 1 november 2013 Dick Bouman/Aqua for All Het weer Het klimaat Het weer wordt gekenmerkt door extremen; geen jaar zonder weer-record Dagpieken,
Nadere informatieAEG deel 3 Naam:. Klas:.
AEG deel 3 Naam:. Klas:. 1-Video Grensverleggend Europa; Het moet van Brussel. a-in welke Europese stad staat Jan Jaap v.d. Wal? b-beschrijf in het kort waarom een betere Europese samenwerking nodig was.
Nadere informatieArbeidsmarkt allochtonen
Streekpact 2013-2018 Cijferanalyse Publicatiedatum: 30 september 2013 Contactpersoon: Kim Nevelsteen Arbeidsmarkt allochtonen Samenvatting 1.176 werkzoekende allochtone Kempenaren (2012) vaak man meestal
Nadere informatieBelgen en niet-belgen
Onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de bevolkingscijfers van het Rijksregister, toestand op 01.01.2016. Deze cijfers kunnen afwijken van de officiële bevolkingscijfers die zullen gepubliceerd worden
Nadere informatieDe Nederlanders en hun vakantiebestemmingen
Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. De Nederlanders en hun vakantiebestemmingen 1 A 2 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat het in dit gebied
Nadere informatieDe Geo H3 Nederland duurzaam: energie en water 3.1 Energie en klimaatverandering Energie de kracht die dingen laat werken aardgas Slochteren
Samenvatting door Stressedstudent 1304 woorden 14 januari 2018 7,5 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo De Geo H3 Nederland duurzaam: energie en water 3.1 Energie en klimaatverandering
Nadere informatieBo02 Hammarby Sjöstad, Stockholm, Sweden atelier GROENBLAUW, Madeleine d Ersu
Uitdagingen Bo02 Hammarby Sjöstad, Stockholm, Sweden atelier GROENBLAUW, Madeleine d Ersu Klimaatverandering Voor de meeste wetenschappers en de beleidsmakers is de klimaatverandering een feit. De voor
Nadere informatieWordingsgeschiedenis van Noord-Holland 2000 v.chr zeegat Bergen / achtste eeuw n.chr strandwallen+dorpen
Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland 2000 v.chr zeegat Bergen / achtste eeuw n.chr strandwallen+dorpen Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland Rond 800! veenpakket / 1350! eilanden met duinenrij 3 Landwinning
Nadere informatieTOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010
UPDATE CIJFERS TOERISTISCHE AANKOMSTEN EN OVERNACHTINGEN IN 2010 Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Verwerking: Stad Genk, Dienst Beleidsplanning Aankomsten en overnachtingen
Nadere informatie