I. Algemene gegevens. II. Specifieke kenmerken van autisme. III. Zintuiglijke Waarneming. IV. Kenmerken van het denken. Gemaakt op :

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "I. Algemene gegevens. II. Specifieke kenmerken van autisme. III. Zintuiglijke Waarneming. IV. Kenmerken van het denken. Gemaakt op :"

Transcriptie

1 Gemaakt op : I. Algemene gegevens Naam : Emma Voorbeeld Geboortedatum : Leeftijd : 11 jaar Naam school : Spectrumvisie Klas / groep : OZA Gestelde diagnose : kenmerken ADHD en ASS Medicijngebruik : Methylfenidaat Frequentie & dosis : 2x 10 mg Info ouder/verzorger : (Suzanne ) II. Specifieke kenmerken van autisme 1. Blijvende beperkingen in de communicatie en sociale interactie: Beperkingen in begrijpen en toepassen van non-verbaal gedrag Beperkingen in (sociaal-emotionele) wederkerigheid. Beperkingen in aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties Belangrijke informatie over Emma : Geef Emma verwerkingstijd om een opdracht op te volgen. Als dit niet gebeurt, kan Emma driftig worden. Ondersteuningsbehoefte 2. Beperkte, herhaalde patronen van gedrag, interesses en activiteiten: Herhaaldelijke of stereotype bewegingen/spraak/gebruik voorwerpen Specifiek : Emma fladdert bij (positieve) opwinding. Vasthouden aan vaste routines, patronen of gewoontes. Verbaal en non-verbaal Specifiek : Als Emma iets begint, moet zij de kans krijgen om de taak af te maken. Fixatie / pre-occupatie (ongewone interesse of gehechtheid aan voorwerpen) Specifiek : friemeldoekje altijd bij zich hebben Over- of ondergevoeligheid voor zintuiglijke prikkels Specifiek : Zie onderstaand tabel III. Zintuiglijke Waarneming Zien Horen Tastzin Reuk Smaak Proprioceptief Vestibulair Afgenomen door : Specifieke voorbeelden Datum : Zien : Emma ziet praktisch elk detail, dit vermoeit haar Horen : Is erg gevoelig voor hoge schelle geluiden Tastzin : Reuk : Smaak : Proprioceptief : Vestibulair : Maakt graag handstanden Aantal> IV. Kenmerken van het denken Theory of mind (TOM) - Inleven in een ander, (h)erkennen van emoties bij jezelf en een ander, je voor kunnen stellen dat een ander iets anders ziet, denkt of voelt dan jijzelf. Ondersteuningsbehoefte Executieve functies (EF) - Je gedrag te kunnen reguleren en plannen, uitvoerende taken, probleemoplossend denken, flexibiliteit. Centrale coherentie (CC) - Het kunnen onderscheiden van hoofd- en bijzaken, het zien van een context, het begrijpen van je omgeving PP V1.12-1

2 Vervolg Emma Voorbeeld V. Cognitieve Ontwikkeling Rekenen E4 Afgenomen op : Totaal IQ 104 Afgenomen op : Begrijpend lezen E3 Afgenomen op : Verbaal IQ 97 Lezen E7 Afgenomen op : Performaal IQ 90 Spelling E5 Afgenomen op : VI. Communicatie Waarschijnlijke niveau van communiceren : Representatieniveau : Emma kan informatie verwerken waar een beeld voor gegeven wordt. Ondersteuningsbehoefte bij verbaal uitdrukken : Begeleidingsstijl : beter meebuigend dan eisen, affectief, rustig Dagprogramma nodig? : Ja Manier van verduidelijken : schrijven, pictogrammen VII. Protectieve eigenschappen Onderstaande protectieve eigenschappen kunnen op een positieve manier ingezet worden. - Optimistisch - Nieuwsgierig - Leerbereidheid - Voldoende ontwikkelde motoriek - Oog voor detail - Leeft goed volgens de regels - Creatief VIII. Emotionele ontwikkeling Ondersteuningsbehoefte Omgaan met eigen lichaam (H)erkent fysieke grenzen bij zichzelf en ander, is bezig met (verschil in) uiterlijk, is zintuiglijk overprikkeld. Nabijheid wederkerigheid, verantwoording voor eigen gedrag, hoeveelheid toezicht en nabijheid nodig Omgeving Overgangsmomenten, omgaan met wisselende omgeving, transfer maken, context belangrijk voor functioneren. Omgaan met 'gelijken' Vriendschappen, delen, inlevingsvermogen, adequaat contact maken, behoefte aan contact. Agressieregulatie Gecontroleerd of ongecontroleerde agressie, mate van agressie, gewetensontwikkeling. Invulling vrije tijd Samenspel, variatie in tijdsinvulling, kan zich vermaken. Morele ontwikkeling Grenzen, normen, waarden, reflectie op gedrag, (sociale) regels, controle nodig of uit zichzelf. Regulatie en differentiatie van emoties Impulscontrole, driftbuien, stereotype bewegingen (fladderen, bonken), actie kunnen nemen om zich prettiger te voelen. IX. Spanning en ontspanning Signaleringsplan : Ja Dit geeft spanning Signalen van spanning Dit werkt ontspannend Angsten Interesses - Onbekende omgeving - niet weten wat komen gaat - Lawaaierige achtergrond - Harder gaan praten - Hard lachen - Weglopen - Rode vlekkerige wang - doekje friemelen - Spinnen en slangen - In beweging zijn - Controle verliezen - Donald Duckjes lezen - één op één contact Eerste reactie op angst: Vechten - Vliegtuigen - Paarden - Knutselen X. Overige informatie Emma gaat binnenkort verhuizen, dit levert haar nu al veel spanning op. Zij heeft een verhuisboek met fotos van haar oude en haar nieuwe huis. Het is fijn als ze dit boek altijd bij zich kan hebben. Heeft u behoefte aan meer informatie over de gebruikte terminologie of onderdelen leest u dan onze speciale bijsluiter PP V1.12-2

3 Bijlage - Zintuiglijke waarneming III. Zintuiglijke Waarneming Zien Horen Tastzin Reuk Smaak Proprioceptief Vestibulair Afgenomen door : Specifieke voorbeelden Datum : Zien : Emma ziet praktisch elk detail, dit vermoeit haar Horen : Is erg gevoelig voor hoge schelle geluiden Tastzin : Reuk : Smaak : Proprioceptief : Vestibulair : Maakt graag handstanden Aantal> De volgende stellingen zijn van toepassing op Emma Zien - Verzet zich tegen elke verandering van welke aard dan ook. - Merkt elke kleine verandering in de omgeving op. - Herkent een vertrouwde omgeving niet meer wanneer deze vanuit een andere hoek wordt benaderd. - Herkent bekende mensen niet als ze onbekende kleren aan hebben. - Kijkt voortdurend naar heel kleine details, raapt de kleinste stofjes op. - Houdt niet van het donker of fel licht. - Wordt angstig van felle lichtflitsen, bliksem, enz. - Houdt bij fel licht handen voor de ogen of doet de ogen dicht. - Blijft in een ruimte het liefst bij de muur. - Raakt bij TL-verlichting snel gefrustreerd of vermoeid. - Heeft hoogtevrees, is bang voor trappen, roltrappen. - Vindt het moeilijk om een bal te vangen. - Lijkt te schrikken wanneer iemand onverwachts in de buurt komt. - Vermijdt rechtstreeks oogcontact. - Verrast soms door kennis van 'onbekende' informatie. - Bedekt de ogen, wrijft erin, knippert, enz. in reactie op een geluid, aanraking, geur, smaak, beweging. - Geeft blijk van een goed visueel geheugen. - Heeft een goed geheugen voor routes en plaatsen. - Is slecht in wiskunde. - Heeft problemen met bijwoorden en voorzetsels. Horen - Raakt snel gefrustreerd als er in een lawaaierige, volle kamer iets moet worden gedaan. - Slaapt heel licht. - Heeft een hekel aan onweer, de zee, mensenmenigten, etc. - Raakt gefrustreerd bij bepaalde geluiden. - Wordt gefascineerd door bepaalde geluiden. - Toont uiteenlopende reacties (genoegen -onverschilligheid) op dezelfde auditieve prikkels (bepaalde geluiden, lawaai, enz.) - Vertraagde reactie op auditieve prikkels zoals geluiden, vragen, instructies. - Plotselinge uitbarsting van zichzelf pijn doen/woedeaanval of in zichzelf terugtrekken in reactie op auditieve prikkels. - Begrijpt instructies beter als ze 'tegen de muur' gericht zijn. - Zoekt waar het geluid vandaan komt. - Geeft blijk van een goed auditief geheugen (voor liedjes enz.) - Geluiden of woorden werken als trigger voor bepaalde reacties. - Heeft een routinematige, idiosyncratische manier van reageren. Tastzin - Wordt niet graag aangeraakt. - Heeft een hekel aan voedingsmiddelen met een bepaalde structuur. - Houdt van stevige aanraking, strak zittende kleding. - Houdt van stoeien. - Bezeert zichzelf vaak. - Geeft blijk van een goed tactiel geheugen PP V1.12 pagina 1 van 2 Bijlage zintuiglijke waarneming Datum van afname :

4 Vervolg bijlage zintuiglijke waarneming van Emma Voorbeeld Reuk - Kan bepaalde geuren niet verdragen. - Klaagt over de geur van sommige dingen die op het bord liggen zonder aandacht aan de rest te besteden. - Inspecteert voedsel alvorens het op te eten. - Geeft blijk van een goed geheugen voor geuren. Smaak - Heeft problemen met eten. - Grote voorliefde voor bepaalde soorten eten. - Eet verschillende smaken door elkaar (bijv. zoet en zuur). - Raakt in verwarring bij of klaagt over eten dat hij of zij vroeger lekker vond. - Geeft blijk van een goed geheugen voor smaak. Proprioceptief - Neemt een vreemde lichaamshouding aan. - Niet bewust van eigen lichaamssignalen (voelt bijv. geen honger). - Is vaak bezig met gecompliceerde, ritualistische bewegingen, vooral bij frustratie of verveling. - Raakt erg snel vermoeid, vooral in een lawaaierige of felverlichte omgeving, of bij rechtopstaande houding. - Lichaamshoudingen of bewegingen werken als trigger voor bepaalde reacties. Vestibulair - Houdt van schommels en draaimolens. - Draait, springt, wiegt heen en weer, vooral bij frustratie of verveling. - Lijkt voortdurend in beweging te zijn PP V1.12 pagina 2 Bijlage zintuiglijke waarneming Datum van afname :

5 Bijlage - Vaardighedenlijst Ondersteuningsbehoefte per onderdeel Aankomst Afgenomen door : Suzanne Datum : Binnenkomst De kring Groepslessen Zelfstandig werken Iets voor zichzelf doen Vrije momenten Hulp vragen Omgang leerkracht/volwassenen Omgang met leeftijdsgenoten Buiten spelen Overgangsmomenten Eten/fruit en drinken Toiletgebruik Naar huis Geen Licht Intensief Zeer intensief Aankomst Loopt rustig van schoolplein naar lokaal Binnenkomst Loopt rustig door de gang Hangt jas op, op de goede plaats Legt spullen uit tas (lunch,contactschrift) op de goede plaats neer Begroet leerkracht en anderen Gaat op zijn/haar plaats zitten Begint met de taak c.q. wacht op instructie De kring Kan zeggen hoe hij/zij zich voelt Blijft op zijn/haar plaats zitten Kan vertellen wat hij/zij heeft meegemaakt Wacht op zijn/haar beurt Steekt zijn/haar vinger op als hij/zij iets wil zeggen Luistert naar de leerkracht/medeleerlingen Kijkt bij het luisteren de leerkracht/medeleerling aan Doet mee aan activiteiten in de kring Groepslessen Kan minimaal 15 min. op de stoel blijven zitten Kan de aandacht op het werk richten Kan op de beurt wachten Kijkt hoe anderen iets doen en kan dit nadoen Weet wanneer je stil moet zijn en wanneer je mag praten Kan na feedback fouten verbeteren Helpt de ander Vraagt hulp Kan stoppen als het tijd is PP V1.12 Pagina 1 van 4 Bijlage vaardighedenlijst volgens FIBBE SCL Datum van afname :

6 Vervolg bijlage vaardighedenlijst van Emma Voorbeeld Groepslessen (vervolg) Kan het werk en de materialen opruimen Volgt instructie Kan na afleiding weer zelfstandig doorgaan met het werk Vraagt hulp bij een vraag Luistert naar feedback van de leerkracht en reageert rustig Zelfstandig werken Kan minimaal 15 min. op de stoel blijven zitten Is gemotiveerd of te motiveren tot werken Weet wat hij/zij moet doen Kan bedenken hoe de volgorde is Kan zelf beginnen Werkt netjes Kan doorgaan met de taak totdat het af is Kan wachten op feedback Kan na feedback fouten verbeteren Kan anderen met rust laten Kan stoppen met de taak als het tijd is Kan trots of tevreden zijn wanneer hij/zij iets goed heeft gedaan Kan teleurgesteld zijn wanneer iets niet goed is gegaan Kan het werk en de materialen opruimen Kan van links naar rechts werken Snapt het principe van taak klaar, pak de volgende Kan werken met de timetimer Vraagt hulp Kan na afleiding doorgaan met werken Iets voor zichzelf doen Kan zichzelf minimaal 15 minuten vermaken Kan een spel/activiteit bedenken wat hij/zij zelf kan doen Kan zich aan de spelkeuze houden Kan zich houden aan de afspraken Gaat goed om met het (spel)materiaal Kan anderen met rust laten Vrije momenten Kan kiezen uit verschillende mogelijkheden Kan zichzelf vermaken Kan zich houden aan de (spel)afspraken Kan zelfstandig stoppen met spelen Kan materialen weer opruimen Kan voor zichzelf of samen met anderen een plan bedenken Houdt rekening met anderen Volgt instructies op Luistert actief naar groepsinstructie Luistert actief naar individuele instructie Begrijpt de instructie Vraagt hulp als instructie niet is begrepen PP V1.12 Pagina 2 van 4 Bijlage vaardighedenlijst volgens FIBBE SCL Datum van afname :

7 Vervolg bijlage vaardighedenlijst van Emma Voorbeeld Hulp vragen Kan wachten tot de hulp wordt gegeven Kan goed vragen en duidelijk maken welke hulp nodig is Vraagt hulp door de vinger op te steken Draait het vraagkaartje om Omgang met de leerkracht en andere volwassenen op school Luistert naar de groepsleiding Luistert naar de vakleerkracht Maakt oogcontact Geeft antwoord op vragen van de leerkracht Aanvaardt het gezag van de leerkracht Luistert als de leerkracht instructies of feedback geeft Kan vertellen over gebeurtenissen Kan vertellen over gevoelens Kan om hulp vragen Aanvaardt het gezag van anderen van de school Omgang met leeftijdsgenoten Kent de namen van de andere kinderen Is aardig Kan vragen om mee te doen Kan de ander iets vragen Kan luisteren Kan zeggen wanneer iets leuk of niet leuk is Kan een ander kind, uit zichzelf of wanneer het daarom vraagt, helpen Kan delen Kan accepteren als een ander iets niet wil Kan een praatje beginnen en in gang houden Kan 'nee' zeggen Herkent hoe de ander zich voelt Kan gepast reageren op hoe een ander zich voelt Kan zich verdedigen of weerbaar opstellen Kan een ruzie oplossen en weer goed maken Buitenspelen Kan zijn/haar jas pakken Kan rustig wachten tot iedereen naar buiten kan Loopt rustig naar buiten Kan speelmateriaal delen Kan spullen opruimen Kan wachten voor het naar binnen gaan Loopt rustig naar de klas Kan hulp vragen Overgangsmomenten Kan rustig wachten op instructie van de leerkracht Kijkt naar het dagprogramma/indivueel programma Blijft zitten Luistert goed naar de instructie van de leerkracht PP V1.12 Pagina 3 van 4 Bijlage vaardighedenlijst volgens FIBBE SCL Datum van afname :

8 Vervolg bijlage vaardighedenlijst van Emma Voorbeeld Eten/fruit en drinken Pakt eten en drinken Kan zelfstandig en netjes eten Is rustig en aardig voor anderen Kan een praatje maken met anderen Kan de spullen opruimen Kan de tafel schoonmaken Kan hulp vragen aan ander of leerkracht Toiletgebruik Kan vragen om naar het toilet te gaan Kent de routine en regels bij toiletgebruik Gaat rustig uit de klas en weer binnen, zonder anderen te storen Gaat weer verder met werken Naar huis Ruimt zelfstandig tafel op Zet de stoel op de goede plaats Pakt contactschrift en eventuele andere schriftelijke berichten van school voor thuis Zegt anderen en de leerkracht gedag Kan rustig wachten tot de bus/ouders komt/komen ophalen PP V1.12 Pagina 4 van 4 Bijlage vaardighedenlijst volgens FIBBE SCL Datum van afname :

Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren

Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Structuur! Voorstellen Autisme anders bekijken Theorie (en ervaringen!) over autisme Kennis maken met workshop Autisme Anders Ervaren Wie ben ik? De ijsbergtheorie Wie zijn jullie? Even voorstellen Wie

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf 1. Wijst dingen aan die het wil, herkent zichzelf in de spiegel, is zich bewust waar het wel en niet van houdt. (Het kind wordt bewust

Nadere informatie

Autisme; een andere zintuiglijke beleving? Steunpunt Autisme Noord - Holland

Autisme; een andere zintuiglijke beleving? Steunpunt Autisme Noord - Holland Autisme; een andere zintuiglijke beleving? Steunpunt Autisme Noord - Holland Fragment uit 10 dingen over Autisme Ronduit Autisme www.ronduitautisme.nl Marry Ronde marry@ronduitautisme.nl Wat is ASS? Triade

Nadere informatie

Overzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen

Overzicht Autisme net ff anders. Herkennen van autisme in contact. Autisme Specifieke Communicatie. Vragen Autisme niet begrepen? Niet herkend! Gemeente Koggenland 6 november 2017 & Stichting Deuvel Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Overzicht Autisme net ff anders Herkennen van autisme in contact Autisme Specifieke

Nadere informatie

Bijlage 2 Competentieprofiel leerling

Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Bijlage 2 Competentieprofiel leerling Naam leerling: Geboortedatum leerling: Kalenderleeftijd: Diagnose: School: Naam medewerker school: Functie medewerker school: Datum: Protocol overgang leerlingen met

Nadere informatie

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes)

toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) 1 Omgaan met en uiten van eigen gevoelens en ervaringen toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) laat non-verbaal zien dat hij/zij iets niet wil (bijv. slaat fles weg, draait hoofd als

Nadere informatie

Observatielijst Zelfregulatie in het Onderwijs

Observatielijst Zelfregulatie in het Onderwijs Observatielijst Zelfregulatie in het Onderwijs naam leerling: leeftijd (jaar) geslacht groep: datum: jongen meisje ingevuld door: Taakgericht gedrag 1 Afleidbaarheid: externe prikkels De leerling blijft

Nadere informatie

Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie aug Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid

Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie aug Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie aug 2018 Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - 0 eleeft plezier in het ontdekken van nieuwe dingen Laat heel

Nadere informatie

De cliënt vult dit eventueel samen met de jobcoach in Maak er werk van

De cliënt vult dit eventueel samen met de jobcoach in Maak er werk van Wat? Voor wie? Soort tool? Hoe gebruiken? Bron? Dit document peilt naar de moeilijkheden die de cliënt ervaart op vlak van sociale interactie en communicatie, flexibiliteit in denken en handelen en de

Nadere informatie

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine

Nadere informatie

Leerlijn Sociaal-emotionele ontwikkeling

Leerlijn Sociaal-emotionele ontwikkeling Leerlijn 1.1. Emotioneel 1.2. Sociaal Stamlijn Niveau A Merkt zintuiglijke stimulatie op (aanraking, vibratie, smaken, muziek, licht) Uit lust- en onlustgevoelens Kijkt gericht enkele seconden naar een

Nadere informatie

Autisme in de klas JOLANDA VAN OOSTVEEN & LEN MARTIJN

Autisme in de klas JOLANDA VAN OOSTVEEN & LEN MARTIJN Autisme in de klas JOLANDA VAN OOSTVEEN & LEN MARTIJN Inleiding Doel Hoe zit het ook alweer Cognitieve theorieën Communicatie Gedrag Relaties en (seksuele)ontwikkeling Toekomst Jolanda Doel Begrip vergroten

Nadere informatie

AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN

AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN AUTISME EN CONFLICTHANTERING ANNEKE E. EENHOORN EEN VOORBEELD Mira, 14 jaar. Derde klas van de middelbare school. Vanaf baby snel boos. Nu zo vlug kwaad dat ouders het niet meer weten. DRIE MOGELIJKE

Nadere informatie

30/05/2018. ASS en gedrag WELKOM. Kennismaking en verwachtingen. Studiedag Kansrijk Onderwijs dinsdag 29 mei 2018

30/05/2018. ASS en gedrag WELKOM. Kennismaking en verwachtingen. Studiedag Kansrijk Onderwijs dinsdag 29 mei 2018 ASS en gedrag Studiedag Kansrijk Onderwijs dinsdag 29 mei 2018 Een poging tot sensibilisering Nadja Vandenbroeck WELKOM Vandaag: - Kennismaking en verwachtingen - Die fameuze ijsberg - Small talk - DSM-5,

Nadere informatie

Visie (Pedagogisch werkplan)

Visie (Pedagogisch werkplan) Visie (Pedagogisch werkplan) Gastouderopvang De Krummeltjes stelt zich tot doel om een omgeving te bieden waarin kinderen kunnen opgroeien tot zelfstandige en evenwichtige mensen met respect voor anderen

Nadere informatie

ZML SO Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag

ZML SO Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag ZML SO Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag Leerlijnen Kerndoelen 1.1. Jezelf presenteren 1.2. Een keuze maken 1.3. Opkomen voor jezelf 1.4. Omgaan met gevoelens 2.1.

Nadere informatie

Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3

Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3 1. Omgaan met jezelf, met en met volwassenen Peuters Groep 1 Groep 2 Groep 3 BP MP EP M1 E1 M2 E2 M3 Zelfbeeld Sociaal gedrag belangstelling voor andere kinderen, maar houden weinig rekening met de ander

Nadere informatie

Autisme en de gevolgen Els Ronsse / MDR

Autisme en de gevolgen Els Ronsse /   MDR Autisme en de gevolgen Els Ronsse / www.psysense.be MDR Voorkomen? Voor het hele spectrum komen een aantal studies onafhankelijk van elkaar uit op 60 tot 70 op 10.000 of 1 op ongeveer 150 personen. Af

Nadere informatie

Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k.

Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k. Andy van den Berg Vakleerkracht bewegingsonderwijs op een praktijkschool en op een school voor z.m.l.k. In het verleden leerkracht op deze scholen, Ambulant begeleider, stagebegeleider. Docent stichting

Nadere informatie

Ontwikkelingslijnen 0-4 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam kind. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid

Ontwikkelingslijnen 0-4 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam kind. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - Fase 8 Heeft plezier in het leren van nieuwe dingen Zet door, blijft het een tijdje proberen als iets niet direct lukt, bijvoorbeeld bij een

Nadere informatie

Sociale/pedagogische vragenlijst

Sociale/pedagogische vragenlijst Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1

Nadere informatie

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s

Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,

Nadere informatie

Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel.

Vrouwen en autisme. Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord. Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga. www.deuvel. Vrouwen en autisme Lezing 26 mei 2016 bij autismecafé i.o.v Carrefour NOP Emmeloord Mariëlle Witteveen Mieke Bellinga Even voorstellen Uitleg autisme Waarneming Informatieverwerking Prikkels Autisme bij

Nadere informatie

GEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN. AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis

GEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN. AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis GEWOON ANDERS ASS BIJ JONGE KINDEREN AutismeTeam Noord-Nederland, Jonx Lentis Programma Even voorstellen Wat is autisme? Vroege signalen bij autismespectrumstoornissen De eerste stap richting onderzoek

Nadere informatie

Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling. Zelfbeeld. *bron: SLO ;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7

Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling. Zelfbeeld. *bron: SLO ;6 4 4;6 5 5;6 6 6,6 7 1 Tussendoelen domein SOCIAAL EMOTIONELE ontwikkeling Zelfbeeld 1. Gebruikt en begrijpt het woord wij. 2. Ontdekt verschillen en overeenkomsten tussen zichzelf en de anderen in de groep. 3. Toont non-verbaal

Nadere informatie

Observeerbare Termen. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid 2

Observeerbare Termen. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid. Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid 2 1 Observeerbare Termen Pedagogisch basisdoel: Sociale en emotionele veiligheid Leeftijdscategorie De kinderen worden opgevangen in een schone en veilige omgeving. 2 4 jaar 1. De leidster instrueert kind

Nadere informatie

Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers

Autismespectrumstoornis. SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND Mandy Bekkers Autismespectrumstoornis SPV REGIOBIJEENKOMST MIDDEN NEDERLAND 19-10-2016 Mandy Bekkers (mandybekkers@hotmail.com) Waarschuwing vooraf! 2 Geschiedenis Autos (Grieks: zelf) 1937-1940: Term autisme 1943 &

Nadere informatie

Betrokkenheid. Competentie. De behoefte aan competentie wordt vervuld.

Betrokkenheid. Competentie. De behoefte aan competentie wordt vervuld. Betrokkenheid Autonomie Competentie Relatie leerkracht Relatie leerlingen De behoefte aan autonomie De behoefte aan competentie De behoefte aan een goede relatie met de leerkracht De behoefte aan goede

Nadere informatie

Gezonde Mama s & Co: Toolkit voor de verschillende type eters

Gezonde Mama s & Co: Toolkit voor de verschillende type eters Gezonde Mama s & Co: Toolkit voor de verschillende type eters Kun jij de verleiding niet weerstaan als je versgebakken cake ruikt? Ga je eten als je verdrietig, boos, of gespannen bent? Lukt het je niet

Nadere informatie

Ontwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid

Ontwikkelingslijnen 0-4 jaar (MET extra doelen) - versie januari Naam kind. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - Fase 8 Heeft plezier in het leren van nieuwe dingen Zet door, blijft het een tijdje proberen als iets niet direct lukt, bijvoorbeeld bij een

Nadere informatie

Observatielijst groepen 1-4 Wijzer in Executieve Functies

Observatielijst groepen 1-4 Wijzer in Executieve Functies Observatielijst en 1-4 INHIBITIE Luistert en kijkt, zonder te onderbreken naar de uitleg van een opdracht (*in 1 tot max. 10 min. en voor 4 tot 30 min.). Kan gedurende een tijdsperiode op zijn plaats blijven

Nadere informatie

Leerlijn/ontwikkelingslijn Leren leren cluster 4

Leerlijn/ontwikkelingslijn Leren leren cluster 4 Leerlijn/ontwikkelingslijn Leren leren cluster 4 Kerndoel 4: De leerlingen leren belangstelling hebben voor de wereld om hen heen, ze leren deze gemotiveerd onderzoeken en daarin taken uitvoeren, waarbij

Nadere informatie

Leer- en ontwikkelingslijnen 2-7 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid

Leer- en ontwikkelingslijnen 2-7 jaar (ZONDER extra doelen) - versie januari Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - Fase 8 Heeft plezier in het leren van nieuwe dingen Zet door, blijft het een tijdje proberen als iets niet direct lukt, bijvoorbeeld bij een

Nadere informatie

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen

Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling - Relatie met andere kinderen 1. Kijkt veel naar andere kinderen. 1. Kan speelgoed met andere kinderen 1. Zoekt contact met andere kinderen 1. Kan een emotionele

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder

Terrorisme en dan verder Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.

Nadere informatie

Vragenlijst voor de leerkracht

Vragenlijst voor de leerkracht Sensory Profile School Companion Vragenlijst voor de leerkracht Winnie Dunn, PhD, OTR, FAOTA Vertaling: Anders Kijken naar Kinderen, Karin Brinkmann en André Rietman Naam van de leerling: School: Groep:

Nadere informatie

Aanpassingen Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind SEO

Aanpassingen Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind SEO Aanpassingen Leer- en ontwikkelingslijnen jonge kind SEO Juni 2018 verdeling in basisdoelen en extra doelen In onderstaande tabel zijn de basisdoelen groen gekleurd. Voor Betrokkenheid en Welbevinden is

Nadere informatie

1. Waarneming: omgevingsinformatie wordt waargenomen aan de hand van de verschillende zintuigen.

1. Waarneming: omgevingsinformatie wordt waargenomen aan de hand van de verschillende zintuigen. Cognities In deze module gaan we eerst in op wat cognitie in het algemeen is. Daarna komen de drie verschillende cognitieve theorieën voor ASS aan bod, namelijk: theory of mind, centrale coherentie en

Nadere informatie

Leerlijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie juli 2015. Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid

Leerlijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie juli 2015. Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid Leerlijnen jonge kind (MET extra doelen) - versie juli 2015 Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - 0 Heeft plezier in het leren van nieuwe dingen Zet door, blijft het een tijdje proberen

Nadere informatie

Hoogbegaafd en gevoelig

Hoogbegaafd en gevoelig Hoogbegaafd en gevoelig Kazimierz Dabrowski Hoogbegaafd zijn is meer dan slim zijn. Hoogbegaafde mensen zijn vaak ook veel gevoeliger dan andere mensen. Daardoor ervaar je situaties soms intenser dan andere

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

4. Verantwoordelijkheid

4. Verantwoordelijkheid 4. Verantwoordelijkheid Geef kinderen meer verantwoordelijkheid Kinderen ontwikkelen zich door belangrijk te mogen zijn. Kinderen kunnen in toenemende mate al veel zelf en het is voor hen belangrijk dat

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Mensen vinden het vaak prettig om elkaar aan te raken. Dat kan een knuffel zijn van je ouders, een vriendschappelijke stomp tijdens een stoeipartij met vrienden

Nadere informatie

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING?

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? Siméa congres, 6 april 2017 Lizet Ketelaar & Sigrid Kok 1 VANDAAG Deel 1: Theoretische introductie Onderzoeksuitkomsten Deel 2: Behandelervaringen

Nadere informatie

ADHD - MONITOR. Voornaam, naam en geboortedatum van het kind : CLB-medewerker :

ADHD - MONITOR. Voornaam, naam en geboortedatum van het kind : CLB-medewerker : Signaallijst 1 : Lichamelijk functioneren Gezondheid Astma Epilepsie Eczeem Allergie Diabetes Zintuiglijke ontwikkeling Gezicht Gehoor Slaap Slaappatroon Hoeveelheid slaap Voeding Voedingspatroon Variatie

Nadere informatie

Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen. Rob Neyens 22.10.2009

Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen. Rob Neyens 22.10.2009 Omgaan met kinderen met autismespectrumstoornissen Rob Neyens 22.10.2009 Programma 1. Theorie: wat is autisme? 1.1 Buitenkant 1.2 Binnenkant 2. Praktijk: hoe omgaan met autisme? 2.1 Remediëren 2.2 Compenseren

Nadere informatie

Omgaan met verschillen, passend onderwijzen!

Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Omgaan met verschillen, passend onderwijzen! Gedrag in de klas Labelen ASS en ADHD, waar denk je aan? Geef me de Vijf (Colette de Bruin) De methode heeft als uitgangspunt dat mensen met een autistische

Nadere informatie

Gastouderbureau MijnGastouderopvang

Gastouderbureau MijnGastouderopvang Hoe gaat het met mijn gast- of oppaskind? Gastouderbureau MijnGastouderopvang Observatielijst voor de ontwikkeling van kinderen in de gastouderopvang Iedere gastouder kent 'haar' gastkind na tijdje behoorlijk

Nadere informatie

ZML SO Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag

ZML SO Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag ZML SO Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag SOCIALE EN EMOTIONELE ONTWIKKELING: ZELFBEELD EN SOCIAAL GEDRAG Leerlijnen Kerndoelen 1.1. Jezelf presenteren 1.2. Een keuze

Nadere informatie

Werken met Aandacht. Vraag: Wat is er nodig voor een goede werkhouding? Programma. Neuropsychologie: Drie assen. Triune brain.

Werken met Aandacht. Vraag: Wat is er nodig voor een goede werkhouding? Programma. Neuropsychologie: Drie assen. Triune brain. 1 Werken met Aandacht Programma Inleiding Werkhouding 20 maart 2015 Congres Aandacht André Rietman Gz- en neuropsycholoog Ergotherapeut A. Vier Niveaus: het model B. Diagnostiek C. Problemen D. Aanpak

Nadere informatie

Leerlijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie november Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid

Leerlijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie november Naam leerling. Sociaal-emotionele ontwikkeling Betrokkenheid Leerlijnen jonge kind (ZONDER extra doelen) - versie november 2016 Sociaal-emotionele ontwikkeling etrokkenheid etrokkenheid - 0 eleeft plezier in het ontdekken van nieuwe dingen Laat heel korte intense

Nadere informatie

Onzichtbare koffer WERKBLAD 1. De onzichtbare koffer van. Overtuigingen over zichzelf: Overtuigingen over anderen: Overtuigingen over de wereld:

Onzichtbare koffer WERKBLAD 1. De onzichtbare koffer van. Overtuigingen over zichzelf: Overtuigingen over anderen: Overtuigingen over de wereld: WERKBLAD 1 Onzichtbare koffer De onzichtbare koffer van Overtuigingen over zichzelf: Overtuigingen over anderen: Overtuigingen over de wereld: Wat kan ik doen om de koffer van deze leerling opnieuw in

Nadere informatie

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners

AUTISME EN MONDZORG. Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME EN MONDZORG Informatie en tips voor mondzorgverleners AUTISME: EEN SOMS ONZICHTBARE HANDICAP Autisme komt bij ongeveer 1% van de Nederlandse bevolking voor. Dat betekent dat iedere mondzorgverlener

Nadere informatie

leerlingbrochure nld Door: Jolanthe Jansen

leerlingbrochure nld Door: Jolanthe Jansen leerlingbrochure nld Door: Jolanthe Jansen Dit is een brochure, gemaakt voor leerlingen met NLD. Naast deze brochure is er ook: - een brochure met informatie voor ouders van kinderen met NLD en - een brochure

Nadere informatie

Arrangementen dagbesteding VSO Oriëntatiefase Verdiepingsfase Integratiefase Leerjaar 1 (de

Arrangementen dagbesteding VSO Oriëntatiefase Verdiepingsfase Integratiefase Leerjaar 1 (de ARRANGEMENTKAART maart 2013 Sociaal- emotioneel VSO- AFDELING Standaarden VSO Leeftijd à 13 14 15 16 17 18 19 Gevorderd 25% 10 10 11 11 11 12 12 Voldoende 75% 7 7 8 8 9 9 10 Minimum 90% 3 4 4 4 5 5 5 Arrangementen

Nadere informatie

Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan

Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Autisme en depressie Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Hoe herken je autisme bij een depressieve patiënt? 3 Wat gaat hier mis? DSM5 criteria Autismespectrumstoornis A. Beperkingen

Nadere informatie

Studiedag. Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties

Studiedag. Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties Studiedag Relatie en autisme Over de invloed van autisme op liefdesrelaties Relaties en autisme HouvASS /Therapeutisch Gerda Bastiaan, MaNP Centrum Flevoland GGZ Diagnose en dan? Volwassenzorg; steeds

Nadere informatie

Rapport Lotje H. Naam Lotje H. Geboortedatum School/Locatie Boogschutter 0-7. Schooljaar Aanmaakdatum

Rapport Lotje H. Naam Lotje H. Geboortedatum School/Locatie Boogschutter 0-7. Schooljaar Aanmaakdatum Naam Geboortedatum 2-5-2012 School/Locatie Boogschutter 0-7 Schooljaar 2017-2018 Aanmaakdatum 9-10-2017 Groep Beren 2 Leraar Lieve van W. Bazalt Basisbehoeften Basiskenmerken Een kind dat lekker in zijn

Nadere informatie

Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling. Lore Goethals Vzw Nieuwland

Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling. Lore Goethals Vzw Nieuwland Van inschatting naar ondersteuning : introductie emotionele ontwikkeling Lore Goethals Vzw Nieuwland Uitgangspunten Sociaal emotionele ontwikkeling is aanknopingspunt bij begrijpen van probleemgedrag probleemgedrag

Nadere informatie

ADHD en lessen sociale competentie

ADHD en lessen sociale competentie ADHD en lessen sociale competentie Geeft u lessen sociale competentie én heeft u een of meer kinderen met ADHD in de klas, dan kunt u hier lezen waar deze leerlingen tegen aan kunnen lopen en hoe u hier

Nadere informatie

passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis

passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis passend onderwijs! Onderwijs aan leerlingen met een autisme spectrum stoornis Brechtje van de Kant & Marion Kemper Orthopedagogen Berg en Boschschool, locatie Houten Herken de autist! Voorkennis? Prikbord

Nadere informatie

houd altijd de specifieke leerling met zijn individuele hulpvraag in het achterhoofd

houd altijd de specifieke leerling met zijn individuele hulpvraag in het achterhoofd Sleutelwoord is structuur De school is een uitgelezen plaats om de leerling met het Syndroom van Asperger te leren omgaan met leeftijdgenoten. Goede begeleiding is dan van belang. Docent kunnen veel voor

Nadere informatie

General information of the questionnaire

General information of the questionnaire General information of the questionnaire Name questionnaire: Adult Temperament Questionnaire Original author: Rothbart, Ahadi, & Evans Translated by: Hartmann & Rothbart Date version: 2001 Language: Nederlands

Nadere informatie

Agressief gedrag. Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken.

Agressief gedrag. Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Agressief gedrag Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is agressief gedrag? Dementie kan ervoor zorgen

Nadere informatie

Hoe gaat het in groep 1/2 b

Hoe gaat het in groep 1/2 b Hoe gaat het in groep 1/2 b Binnenkomst: - Als je op school komt hang je je jas op je eigen haakje onder je tent. Je tas zet je op de plank. - In de klas geef je de juf een hand en je pakt een spelletje

Nadere informatie

De sociaal emotionele ontwikkeling van het jonge kind

De sociaal emotionele ontwikkeling van het jonge kind De sociaal emotionele ontwikkeling van het jonge kind Samen spelen en werken Kijkt met interesse naar het spel van een ander kind of speelt naast een ander kind hetzelfde spel Voert dezelfde handeling

Nadere informatie

Levensverhaal. Hoe is de gezinssamenstelling? Hoe is de relatie met eventuele broertjes en zusjes?

Levensverhaal. Hoe is de gezinssamenstelling? Hoe is de relatie met eventuele broertjes en zusjes? Intakeformulier basisscholen Wageningen Geachte ouder(s), In het kader van de Wet op het Passend Onderwijs is het voor scholen van groot belang om goed zicht te hebben op de ondersteuningsbehoefte van

Nadere informatie

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Jezelf presenteren De medewerker moet zichzelf goed presenteren. Bijvoorbeeld door er schoon en verzorgd uit te zien. Zo laat hij/zij een goede indruk

Nadere informatie

COMPETENTIEPROFIEL BIJLAGE 3D-MAP

COMPETENTIEPROFIEL BIJLAGE 3D-MAP COMPETENTIEPROFIEL BIJLAGE 3D-MAP Dit competentieprofiel is een (zelf)reflectiedocument betreffende het functioneren van de BIO op een bepaald moment. Het wordt ingevuld: 1) door de begeleider zelf tijdens

Nadere informatie

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016

Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Autisme en een verstandelijke beperking 20 september 2016 Cecile Blansjaar: orthopedagoog/autisme specialist Gedragskundige Stichting de Waerden Mede oprichter De Sociale Bron Wat is Autisme? In Nederland

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Mensen vinden het vaak prettig om elkaar aan te raken. Dat kan een knuffel zijn van je ouders, een vriendschappelijke stomp tijdens een stoeipartij met vrienden

Nadere informatie

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen Dit is de inleiding van de psycho-educatie modules. Aan de hand van deze modules geven we meer informatie over hoe autismespectrumstoornissen (ASS) zich uiten

Nadere informatie

Hoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid

Hoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt

Nadere informatie

Abrona Communicatieplan

Abrona Communicatieplan Het : het ACP Het Abrona communicatieplan (ACP) is een middel tot het in kaart brengen van de communicatie van en met en cliënt wonend en/of werkend op Abrona. Het plan kan voor elke cliënt ingevuld worden.

Nadere informatie

Zorg voor Jezelf Gids

Zorg voor Jezelf Gids Zorg voor Jezelf Gids Ontdek welke 3 gewoontes je tegenhouden om een relaxed leven te hebben Wat ga je ontdekken? W e l k e g e w o o n t e s j e i n z e t i n e e n p o g i n g e e n s t r e s s v r i

Nadere informatie

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door

Welkom. DGM en Autisme. Esther van Efferen-Wiersma. Presentatie door Welkom DGM en Autisme Presentatie door Esther van Efferen-Wiersma Inhoud Autisme: recente ontwikkelingen Van beperkingen naar (onderwijs)behoeften DGM en autisme Hulpmiddelen en materialen Vragen? Autisme?

Nadere informatie

voorwoord VOORBEELDPAGINA S Bestelnr De ander en ik

voorwoord VOORBEELDPAGINA S Bestelnr De ander en ik voorwoord Dit werkboek gaat over de omgang met andere mensen. We bespreken hoe jij met anderen kunt omgaan. Bijvoorbeeld hoe je problemen oplost, omgaat met pesten, gevoelens en vriendschappen en hoe je

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Nieuwsbrief De Vreedzame School

Nieuwsbrief De Vreedzame School Nieuwsbrief De Vreedzame School Algemeen Onze school werkt met het programma van de Vreedzame School. Dit programma wil een bijdrage leveren aan een positief sociaal klimaat en de vorming van actieve en

Nadere informatie

Leerjaar 4, 8 jaar. Leerjaar 5, 9 Jaar

Leerjaar 4, 8 jaar. Leerjaar 5, 9 Jaar ARRANGEMENTKAART SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING / SOCIAAL GEDRAG SO- AFDELING Standaarden Rafael Leeftijd 5 6 7 8 9 10 11 12 Gevorderd 25% 5 5 6 6 7 7 8 9 Voldoende 75% 3 3 4 4 5 5 6 6 Minimum 90% 1 2

Nadere informatie

Hooggevoelige kinderen. Joke Klein Ikkink 27 maart 2014

Hooggevoelige kinderen. Joke Klein Ikkink 27 maart 2014 Hooggevoelige kinderen Joke Klein Ikkink 27 maart 2014 Programma Voorstellen Uitleg hooggevoeligheid deel 1 Oefening Uitleg hooggevoeligheid deel 2 Vragen Programma Voorstellen Uitleg hooggevoeligheid

Nadere informatie

TIME-OUT PROTOCOL DON BOSCOSCHOOL 2014-2015

TIME-OUT PROTOCOL DON BOSCOSCHOOL 2014-2015 TIME-OUT PROTOCOL DON BOSCOSCHOOL 2014-2015 Op de Don Boscoschool werken we in alle groepen op dezelfde wijze met een time-outplek, een boos-plek en een rustig werken-plek. Uitgangspunt in het time-outprotocol

Nadere informatie

THEMA KERN SUBKERN INHOUDEN DIT DOEN WIJ AL DIT WILLEN WIJ DOEN SEO

THEMA KERN SUBKERN INHOUDEN DIT DOEN WIJ AL DIT WILLEN WIJ DOEN SEO SEO Zelf Gevoelens Beschrijven welke gevoelens ik ervaar. Beschrijven welke gevoelens ik wel en niet begrijp. Omgaan met gevoelens en beschrijven hoe mijn reactie op gevoelens afhangt van het soort gevoel

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

Zorgboekje. Kindgegevens

Zorgboekje. Kindgegevens Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende bij het overdrachtdocument peuter kleuter in als er een zorgbehoefte bij het kind is gesignaleerd. Zij/ hij vult in wat van toepassing is

Nadere informatie

GEDRAGSCODE FRANCISCUSSCHOOL

GEDRAGSCODE FRANCISCUSSCHOOL Inleiding GEDRAGSCODE FRANCISCUSSCHOOL Goede leerprestaties kunnen bereikt worden als leerlingen en leerkrachten met plezier naar school gaan. Respect en zorg voor elkaar, gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid

Nadere informatie

E Grenzen. E1 Niet zomaar meegaan 3 E2 Privé 8 E3 Grenzen in aanraken 13 E4 Ja en nee 19 E5 Fijne en vervelende geheimen 25

E Grenzen. E1 Niet zomaar meegaan 3 E2 Privé 8 E3 Grenzen in aanraken 13 E4 Ja en nee 19 E5 Fijne en vervelende geheimen 25 E Grenzen E1 Niet zomaar meegaan 3 E2 Privé 8 E3 Grenzen in aanraken 13 E4 Ja en nee 19 E5 Fijne en vervelende geheimen 25 E2 Privé Doelen Weet wat privéplekken op zijn lichaam zijn Weet bij wie je bloot

Nadere informatie

Ondersteunen bij activiteiten

Ondersteunen bij activiteiten werkproces 1 Ondersteunen bij activiteiten Zorghulp Wat laat je zien? Je werkt volgens de huisregels en de beroepscode Je werkt alleen of samen, altijd in opdracht van anderen Je gaat flexibel om met onregelmatige

Nadere informatie

Ziekte van Huntington

Ziekte van Huntington Ziekte van Huntington Begrijpen van en omgaan met veranderend gedrag Niels Reinders en Henk Slingerland (psychologen) Huntington Café 27 september 2018 Ziekte van Huntington Erfelijke neurologische ziekte

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS

ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS ReAttach een nieuwe schema therapie voor autisme PERSPECTIEF EN IMPLICATIES VOOR ONDERWIJS Paula Weerkamp-Bartholomeus Het Congres 27 november 2015 Wat is ReAttach? ReAttach is een methodiek gericht op

Nadere informatie

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST Het werkmateriaal is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE) Alle informatie is te vinden op de website Jan Ausum en Mieke

Nadere informatie

VRAGENLIJST VOOR LEERKRACHTEN basisschool groep 3 t/m 8

VRAGENLIJST VOOR LEERKRACHTEN basisschool groep 3 t/m 8 VRAGENLIJST VOOR LEERKRACHTEN basisschool groep 3 t/m 8 Hierbij verkla(a)r(en) ik (wij) als ouder(s) / verzorger(s) akkoord te gaan met het verstrekken van gegevens door de leerkracht van mijn (ons) kind

Nadere informatie

Intakeformulier nieuwe leerlingen

Intakeformulier nieuwe leerlingen Intakeformulier nieuwe leerlingen Om uw kind zo goed mogelijk onderwijs te geven willen wij graag een uitgebreid beeld van uw kind krijgen. Wij verzoeken u om onderstaande vragen in te vullen en deze zo

Nadere informatie

SOCIALE EN EMOTIONELE ONTWIKKELING: ZELFBEELD EN SOCIAAL GEDRAG

SOCIALE EN EMOTIONELE ONTWIKKELING: ZELFBEELD EN SOCIAAL GEDRAG Leerlijn Sociale en emotionele ontwikkeling: zelfbeeld en sociaal gedrag SOCIALE EN EMOTIONELE ONTWIKKELING: ZELFBEELD EN SOCIAAL GEDRAG Kerndoel 1: Zelfbeeld: De leerlingen leren met behoud van het gevoel

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

NAH heb je samen!? Werkconferentie Gluren bij de buren Annemieke Engele, Ergotherapie Carmen Zwaga, Maatschappelijk werk

NAH heb je samen!? Werkconferentie Gluren bij de buren Annemieke Engele, Ergotherapie Carmen Zwaga, Maatschappelijk werk NAH heb je samen!? Werkconferentie Gluren bij de buren. 07-10-2015 Annemieke Engele, Ergotherapie Carmen Zwaga, Maatschappelijk werk autoongeluk val op hoofd tumor NAH beroerte infectie zuurstofgebrek

Nadere informatie

BIJLAGE 2 RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING IN DE LEERPLANNEN. Inleiding. verwijst naar ontwikkelingsaspecten uit het OWP

BIJLAGE 2 RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING IN DE LEERPLANNEN. Inleiding. verwijst naar ontwikkelingsaspecten uit het OWP BIJLAGE 2 RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING IN DE LEERPLANNEN Inleiding In alle leerplannen en in het Ontwikkelingsplan voor de Katholieke Basisschool zitten aspecten van relationele vorming verwerkt. Soms

Nadere informatie