Uit de WW in de Bijstand

Transcriptie

1 Uit de WW in de Bijstand Een onderzoek naar de aansluiting van de activeringsregimes van UWV en Bijstand Deelrapportage UWV District Noord - Werkplein Fivelingo drs. Karin Engbers

2 Uit de WW in de Bijstand Een onderzoek naar de aansluiting van de activeringsregimes van UWV en Bijstand Deelrapportage UWV District Noord Werkplein Fivelingo Juni

3 Inhoudsopgave Inleiding De route van de klant Beschrijving van de activeringsregimes UWV - WW dienstverlening Max-WW Werkplein Fivelingo Bijstand Afstemming tussen de activeringsregimes Wat valt op? Lijst gesprekspartners Literatuurlijst

4 Inleiding Een beperkt deel van de mensen met een WW-uitkering krijgt na het beëindigen van de WW een Bijstandsuitkering. Dit noemen we de doorstroom van WW naar Bijstand. Van alle mensen die in 2016 de WW verlaten, stroomt ruim 6% door naar de Bijstand (Hilders & De Vries, 2016). Vanuit gemeenten bezien is 20% van de Bijstandsinstroom het gevolg van personen die uit de WW komen. Voor de werkloze betekent de doorstroom opnieuw uitkeringsafhankelijkheid, vaak nog meer inkomensverlies en mogelijk langdurige werkloosheid. Ook is het voor de WW-gerechtigde van belang te weten waar hij aan toe is als het gaat om rechten en plichten bij het zoeken naar werk en als het gaat om inkomensvoorziening. Dit geldt gedurende de WW-periode, en zeker ook tegen het einde van de WW periode (max-ww), als de Bijstand in beeld komt. Een deel van de max-wwers dat een aanvraag doet voor een Bijstandsuitkering blijkt geen recht te hebben op deze voorziening. Deze onnodige aanvragen leiden tot teleurstelling bij de klant. Voor gemeenten betekenen doorstroom vanuit de WW en onnodige aanvragen een toename van de werklast en een groter beslag op de middelen. Voor gemeenten is het daarom zaak doorstroom en onnodige aanvragen zo veel mogelijk te voorkomen (Hilbers & de Vries, 2016). Werkplein Fivelingo is de dienst voor Werk, Participatie, Zorg en Inkomen voor de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum. Sinds is het Werkplein een feit. De organisatie is ontstaan uit een fusie tussen de ISD Noordoost/Werkplein Eemsdelta en Sociale Werkvoorziening Fivelingo. Vanuit 3 locaties in Appingedam en Delfzijl wordt gewerkt aan de uitvoering van de Participatiewet. 7 Onderzoeksopzet Voor het onderzoek Uit de WW in de Bijstand is het Werkplein Fivelingo in Delfzijl als één van de vijf casestudy s genomen. De belangrijkste onderzoeksvragen in de casestudy waren: Hoe wordt er in Regionale Werkbedrijven op zowel beleids- als uitvoeringsniveau samengewerkt om de afstemming tussen de uitkeringsregimes van WW en Bijstand te optimaliseren en daarmee te voorkomen dat werkzoekenden vanuit de WW doorstromen naar de Bijstand? Welke mogelijkheden zien de gesprekspartners op de terreinen beleid, organisatie en uitvoering (en de samenhang daartussen) voor een optimalisering van de afstemming van de verschillende activeringsregimes? In het onderzoek is de klant centraal gesteld en lag de focus op de activeringsregimes voor werkzoekenden van UWV en Werkplein Fivelingo. Gekeken is hoe beide activeringsregimes zijn vormgegeven en op welke momenten er sprake is van samenwerking. In het geval van samenwerking is gekeken naar wat werkt op lokaal/regionaal niveau en lag de focus op innoverende opvattingen, ideeën en uitvoering. Ook belemmeringen op beleid, organisatie en/of uitvoeringsniveau zijn in kaart gebracht. Onderzoeksmethoden: De resultaten zijn verkregen vanuit verschillen de bronnen: beleidsstukken, interviews, observaties. Voor de interviews is op beleidsniveau gesproken met de directeur Werk en de Adviseur Beleid & Inkoop. Op uitvoeringsniveau zijn interviews gehouden met werkcoaches, de teammanager Inkomen en teammanager Werk en de coördinator Backoffice. Ook hebben klanten die (deels) beide activeringsregimes,

5 en dus ook de overgang ertussen, hebben meegemaakt meegewerkt aan het onderzoek. Bij UWV is gesproken op uitvoerend niveau met een adviseur van het Werkgeverservicepunt. Tevens is er een directeurenoverleg bijgewoond van het samenwerkingsverband van de Arbeidsmarktregio Groningen, genaamd Werk in Zicht (WIZ) en is gebruik gemaakt van de informatie over UWV uit de deelrapportage Drentsche Aa, waar ook met regionale en landelijke spelers is gesproken. In de bijlagen is de lijst met gesprekspartners en de literatuurlijst te vinden. Kader 1: De regionale arbeidsmarkt in beeld In de arbeidsmarktregio Groningen werken de 27 gemeenten in Groningen en Noord Drenthe (waaronder Werkplein Fivelingo), UWV District Noord en sociale werkvoorzieningsschappen nauw samen binnen de structuur van Werk in Zicht (WiZ), zie figuur 1. In 2017 daalt het werkloosheidspercentage verder doordat het aantal werklozen afneemt en de beroepsbevolking toeneemt. Subregio s Bovenstaande is het beeld voor de gehele arbeidsmarktregio Groningen (provincie Groningen en Noord-Drenthe). Binnen de arbeidsmarktregio zijn er grote verschillen tussen de subregio s als het gaat om samenstelling en ontwikkeling van de beroepsbevolking. Zo hebben vooral gemeenten in Oost- en Noord-Groningen te maken met het wegtrekken van jongeren en goed opgeleiden naar de stad. De (beroeps)bevolking vergrijst hierdoor in deze gemeenten en het opleidingsniveau blijft laag. Hier tegenover staat het stedelijk gebied Groningen Assen met een beter opgeleide en jongere (beroeps)bevolking. In de arbeidsmarktregio Groningen hebben relatief meer mensen een uitkering dan landelijk. Dat geldt voor de WW, maar vooral voor Bijstand en Wajong. De beperkte werkgelegenheid, een laag opleidingsniveau en het wegtrekken van goed opgeleiden zorgen vooral in Oost- en Noord-Groningen voor een hogere structurele werkloosheid. WW Het WW-bestand groeide van 2011 tot 2013 sterk, als gevolg van de economische crisis. In 2014 kwam de omslag naar economische groei. Na een stabilisering in 2014 en 2015 daalt het aantal WW-uitkeringen in de arbeidsmarktregio Groningen vanaf Het WW-percentage blijft in deze regio wel boven het landelijk gemiddelde. In 2017 daalt de WW in de arbeidsmarktregio Groningen naar 8 9 verwachting met 17%, gevolgd door een verdere daling in De economische groei levert meer banen en meer vacatures op, waardoor meer WW ers werk vinden. Het aantal WW-uitkeringen neemt hierdoor af. Van diegenen van wie de WW-uitkering afloopt zonder werkhervatting, krijgt een deel aansluitend een Bijstandsuitkering. De rest valt terug op het inkomen van de partner, op spaargeld, op een IOW of IOAW-uitkering of vindt alsnog werk. Figuur 1 Werk in Zicht, Arbeidsmarktregio Groningen Onderstaande schets van de arbeidsmarkt is ontleend uit de UWV rapportage Regio in Beeld, Groningen (2017). Arbeidsmarktregio Groningen De arbeidsmarktregio Groningen telt eind 2016 bijna inwoners. De inwoners van 15 tot 75 jaar vormen de potentiële beroepsbevolking. Hiervan bieden mensen zich actief aan op de arbeidsmarkt. Deze werkenden en werklozen vormen samen de beroepsbevolking van Groningen. De beroepsbevolking groeit in 2017 en 2018 met ruim personen tot Dit komt vooral door de groei van de totale bevolking. De bruto participatiegraad (het aandeel van de beroepsbevolking in de potentiële beroepsbevolking) loopt in 2018 op richting 68%. Dit is lager dan het landelijk gemiddelde. Van de beroepsbevolking in 2016 hebben mensen betaald werk (werkende beroepsbevolking). De overige mensen hebben geen werk, zochten recent naar betaald werk en zijn daarvoor ook meteen beschikbaar (werkloze beroepsbevolking). In 2016 is 7,1% van de beroepsbevolking in de arbeidsmarktregio Groningen werkloos. Dit werkloosheidspercentage is lager dan in 2015, maar ligt nog wel boven het landelijk gemiddelde van 6,0%. Bijstand Eind 2016 telde de arbeidsmarktregio Groningen personen (tot de AOWleeftijd) met een Bijstandsuitkering. Een jaar eerder waren dat er Dat betekent een toename in 2016 met 3,5%, vergelijkbaar met de landelijke toename. Volgens de Monitor arbeidsmarkt komt de stijging vooral door nieuwe wetgeving per 1 januari 2015 de Participatiewet en de nieuwe Wajong 2015 en de instroom van statushouders in Deze toename betreft dus vooral mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. De groep Bijstandsgerechtigden verandert hierdoor van samenstelling. Voor nieuwe groepen zijn vaak extra inspanningen nodig om hun kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Doorstroom In de arbeidsmarktregio Groningen stroomden in mensen in aansluiting op de WW door naar de Bijstand. Dat betekent een doorstroompercentage van 7,1%. Daarmee ligt de doorstroom naar de Bijstand in de regio Groningen boven het landelijk gemiddelde. Ook in de instroom in de Bijstand vanuit de WW zijn groepen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie sterk vertegenwoordigd, zoals 50- plussers, langdurig werklozen en laagopgeleiden.

6 Werkplein Fivelingo Werkplein Fivelingo komt gezien haar recente ontstaansgeschiedenis niet voor in de lijst uit 2014 (Na de WW in de Bijstand, 2016) van gemeenten met hoogste percentage doorstroom vanuit WW. De doorstroompercentages voor de afzonderlijke gemeenten binnen Werkplein Fivelingo zijn: Delfzijl: 8,7%, Appingedam: 7,1% en Loppersum 11,9% (Na de WW in de Bijstand, 2016). Loppersum had met 11,9%, percentueel gezien ook in de top 10 van 2014 kunnen staan, ware het niet dat het qua inwonersaantal niet aan de criteria voldoet. Voor het gehele gebied stroomden in personen door van WW naar Bijstand. 1. De route van de klant Een casus: Er is bij Werkplein Fivelingo een aanvraag gedaan door een echtpaar, die vanuit de WW doorstromen naar de Bijstand. De vrouw heeft 2 jaar niet gewerkt, de man heeft voor de duur van 3 maanden een WW uitkering gehad. Het echtpaar, met kinderen, vraagt gezamenlijk aan, omdat de WW uitkering van de man afloopt. Het echtpaar neemt, zoals haar verteld is, 48 uur na de aanvraag telefonisch contact op met het Werkplein om te horen of ze recht hebben op een uitkering. Een paar dagen daarna is er een eerste afspraak over werk. De werkcoach die op dat moment Poortwachter van Dienst is (zie onder 2.2) raadpleegt diverse systemen, zoals SONAR (UWV), Werkrotonde, Suite4Work. Hier staat ook de aanvraag in. De werkcoach checkt de gegevens, zodat hij zich een beeld kan vormen van de klant. De werkcoach kan in dit geval niet op voorhand zien welke activiteiten de klant al heeft ondernomen. Als iemand recht heeft op 3 maanden WW uitkering, doen ze (UWV) normaal gesproken niet zoveel. Hier kan ik zien dat ze in dit geval wel iets gedaan hebben bij deze meneer., meneer heeft geen sollicitatieactiviteiten aangeleverd over de periode dat hij WW heeft gehad Daardoor heeft ie ook een maatregel opgelegd gekregen, 35% van het UWV, geen CV opgestuurd, niet echt actief. De werkcoach (Poortwachter van Dienst, zie onder 2.2) maakt in het eerste gesprek de afweging of de klant de route Bemiddeling of de route Activering krijgt. In dit geval gaat de man naar de route Bemiddeling en de vrouw naar de route Activering, gelet op het feit dat de vrouw al 2 jaar niet gewerkt heeft. Uiteindelijk wordt na het gesprek met de werkcoach van de teams Activering en Bemiddeling de definitieve indeling gemaakt. Route klant schematisch weergegeven:

7 2. Beschrijving van de activeringsregimes 2.1 UWV - WW dienstverlening WW dienstverlening De basis van de UWV-dienstverlening is online en daarmee in hoge mate gedigitaliseerd en gestandaardiseerd (Wiersum 2013). De werkzoekende registreert zich dus online via Werk.nl en in het klantvolgsysteem Sonar worden zijn gegevens vastgelegd. Elke werkzoekende kan via de Werkmap op werk.nl zijn cv publiceren, vacatures zoeken, e-learnings en webinars volgen en informatie en adviezen opzoeken. Ook Bijstandsgerechtigden en niet-uitkeringsgerechtigden kunnen gebruikmaken van de online dienstverlening van UWV (Berghuis & Tabois, 2017). In het najaar van 2016 is UWV gestart met een nieuw WW-dienstverleningsmodel. De nieuwe dienstverlening combineert de algemene online dienstverlening met een meer persoonlijke face-to-facebenadering. Men streeft ernaar om op basis van een persoonlijk gesprek, de zogenaamde werkoriëntatiegesprekken, meer dienstverlening op maat te bieden dan in het verleden. De individuele arbeidsmarktpositie van de klant is daarbij leidend. Welke dienstverlening nodig is, wordt bepaald aan de hand van de Werkverkenner, een online vragenlijst die elke WW-er bij de start van de WW-periode invult. Dit instrument bestaat uit 20 vragen en meet 11 harde en zachte voorspellende factoren op het vinden van werk. Een klant komt in aanmerking voor de aanvullende dienstverlening wanneer uit de Werkverkenner blijkt dat hij een kans van maximaal 50% heeft om binnen een jaar weer aan het werk te gaan. Klanten uit de groepen die gemiddeld een goede of zeer goede arbeidsmarktpositie hebben, krijgen deze vorm van dienstverlening alleen wanneer zij aangeven dat ze hieraan behoefte hebben. In het werkoriëntatiegesprek worden afspraken gemaakt over de (sollicitatie)activiteiten die de klant zal ondernemen. Dan wordt ook besproken of extra dienstverlening nodig is, aanvullend op de online dienstverlening, om de arbeidsmarktpositie van de klant te verbeteren. Uitstroom van de klant naar werk is altijd het centrale thema. En daarmee ook de kerntaak van elke adviseur. De afspraken worden in een werkplan vastgelegd. Als er na zes maanden werkloosheid nog geen gesprek is geweest, wordt de WWgerechtigde uiterlijk in de zevende maand uitgenodigd voor een monitorgesprek. Doel van dit gesprek is om de voortgang van de sollicitatieactiviteiten te bewaken en te bezien of aanvullende dienstverlening door UWV wenselijk is. Met de monitorgesprekken kan bijgestuurd worden als blijkt dat de kans op werkhervatting binnen een jaar kleiner is dan op grond van de Werkverkenner was ingeschat (Berghuis & Tabois, 2017). Doel anno 2018 is om een sluitende en maatwerk dienstverlening aan te kunnen bieden gedurende de gehele WW-periode, met inzet van het 'evidence based' instrumentarium. Men streeft ernaar maatwerk dienstverlening aan te bieden aan klanten, vanuit het oogmerk langdurige werkloosheid en dus ook doorstroom naar de Bijstand zo veel mogelijk te voorkomen (Manager werkzoekenden dienstverlening UWV). In de gesprekken met de respondenten, klanten bij WP Fivelingo, die een WWuitkering hadden ontvangen kwamen zowel positieve als negatieve ervaringen naar voren. Positief vond iemand, dat je met rust gelaten werd: Hier zeuren ze niet.

8 Door een ander werd dit juist als negatief bestempeld: Er is geen controle op mijn activiteiten en er worden ook geen activiteiten aangeboden. De klanten worden in Delfzijl ontvangen in een open ruimte. Voor jongeren is er een speciaal Jongerenloket ingericht en daar wordt aan tafels met jongeren gesproken. In afgesloten ruimten, met veel glas worden intakegesprekken gevoerd. Klanten kunnen vacatures raadplegen, gebruik maken van koffieautomaat en kopieerapparaat Max-WW Ook aan max WW-gerechtigden (circa 3 maanden voor einde WW) kan UWV mede door de implementatie van de nieuwe dienstverlening WW aanvullende dienstverlening bieden om het beroep op Bijstand te beperken. Het UWV WERKbedrijf wil, net als gemeenten, graag weten welke samenwerking mogelijk is in de dienstverlening aan WW gerechtigden. Ook UWV wil de doorstroom vanuit de WW naar de Bijstand zoveel mogelijk beperken. UWV heeft aldus een notitie geschreven ( UWV en gemeenten: samen werken aan werk ), waarin de mogelijkheden tot samenwerken worden geschetst (kaders). De kaders zijn onder andere gebaseerd op een eigen inventarisatie van UWV van lokale samenwerkingen tussen UWV en gemeenten. Op basis van onder andere deze inventarisatie is recent (januari/februari 2018) onder andere een toolkit ontwikkeld, met daarin handreikingen om op regionaal niveau de samenwerking tussen UWV en gemeenten tot stand te brengen (Landelijk adviseur samenwerking gemeenten UWV). Op lokaal niveau bepalen UWV en de gemeenten samen wat in de regionale uitvoeringspraktijk wenselijk en haalbaar is (Productontwikkelaar UWV). Wanneer de maximale WW termijn bereikt is, wordt de WW stopgezet en het dossier verantwoordelijk voor de toeleiding van Bijstandsgerechtigden naar betaald werk, of gesloten. De werkzoekende wordt via de Werkmap en de website gewezen op de mogelijkheid een Bijstandsuitkering aan te vragen bij de eigen gemeente Werkplein Fivelingo Bijstand Kader 2: Inrichting en aansturing van de organisatie Klanten die een Bijstandsuitkering willen aanvragen bij WP Fivelingo doen dat via Hier dient men in te loggen met DigiD en de aanvraag te doen. Op werk.nl wordt aangegeven welke stukken en gegevens benodigd zijn om een volledige aanvraag te doen. Ook worden de voorwaarden aangegeven voor het ontvangen van een Bijstandsuitkering. Toegang Klanten komen in aanmerking voor arbeidstoeleiding zodra ze een uitkering aanvragen bij de gemeente. De toegang bestaat daardoor dus uit het aanmelden bij de gemeente, die op zeer korte termijn bekijkt of men recht heeft op een uitkering. Is dat het geval, dan volgt een uitnodiging bij de Poortwachter van Dienst, waarna klanten terecht komen bij de werkprofessional voor arbeidstoeleiding. Locatie van de dienstverlening en faciliteiten Inwoners kunnen het Werkplein vinden op 2 locaties, in Delfzijl en Appingedam. In Delfzijl komt de klant voor de voorlichtingsbijeenkomst en het intakegesprek. De locatie in Appingedam is gevestigd in het voormalige SW bedrijf en daar is o.a. een test & trainingsafdeling gevestigd, waar workshops gehouden worden. Flextensie (tijdelijk of flexibel aan het werk, met behoud van uitkering) en het uitzendbureau Pander en Lier (sinds het najaar 2017) zijn ook gevestigd in de open ruimte. Klanten kunnen hier informatie vragen en gesprekken voeren met de consulent. Er wordt gewerkt met het klantvolgsysteem Suite4work Er wordt niet of nauwelijks meer gewerkt met SONAR, het klantvolgsysteem van het UWV. De werkcoaches kunnen nog wel steeds gegevens van de klant inzien in SONAR. De arbeidsadviseurs werken met een CRM systeem, een relatiebeheersysteem, voor het bijhouden van werkgevers en vacatures. Dit systeem is ook toegankelijk voor werkcoaches. Verder is er veel mondeling contact tussen werkcoaches onderling en tussen werkcoaches en adviseurs werkgeversteam van zowel Werkplein Fivelingo als van het Werkgevers Servicepunt van het UWV. Deze laatsten hebben ook een aantal dagen per week zitting op de locatie in Delfzijl. Klanten kunnen gebruik van maken een dienstfiets, deze staat in de open ruimte. Taken en verantwoordelijkheden professionals Bij Werkplein Fivelingo is het Team Werk, met werkcoaches en jongerencoaches, vrijwilligerswerk. Een werkcoach Activering heeft gemiddeld 106 klanten in het bestand, de caseload voor een jongerenwerkcoach bedraagt gemiddeld 47 klanten en voor een werkcoach bemiddeling bedraagt de caseload ca. 64 klanten. Het team Werk bestaat uit 6 werkcoaches Activering, 3 werkcoaches Bemiddeling en 5 jongerencoaches. Van deze vijf zijn er ook 2 als jobcoaches werkzaam, specifiek werkzaam voor mensen uit het doelgroepenregister. Werkgeversbenadering en plaatsing gebeurt door drie adviseurs arbeidsmarkt van het werkgeversteam. Het Team Inkomen, onder andere bestaande uit 13 klantmanagers inkomen, is verantwoordelijk voor het inkomensdeel. Een klantmanager heeft gemiddeld 113 klanten in zijn caseload. Visie en missie: Werkplein Fivelingo zoekt in haar missie een balans tussen de werkgeversbenadering en ondersteuning van mensen die een uitkering nodig hebben: Wij faciliteren en ondersteunen werkgevers in hun wens/opdracht een inclusieve arbeidsmarkt vorm te geven. Wij faciliteren en ondersteunen mensen die een tijdelijk beroep doen op onze voorzieningen, in hun wens/opdracht naar vermogen een zelfstandig bestaan op te bouwen. (Jaarplan Werkplein Fivelingo 2017) Poortwachter van Dienst (PDW) Aanvragen voor een Bijstandsuitkering worden in behandeling genomen door de Poortwachter van Dienst (PWD). De klantmanager Inkomen (Poortwachter van Dienst Inkomen) bekijkt binnen 48 uur of er GEEN RECHT op uitkering is. De aanleiding om hiermee te gaan werken waren de jongeren <27 jaar. Voor deze jongeren geldt dat ze een wachttijd van 4 weken hebben voordat ze recht hebben op

9 een uitkering. Echter, vanuit het perspectief van arbeidstoeleiding zijn dat vier verloren weken. Door de positieve ervaringen met het werken met een Poortwachter van Dienst, is deze werkwijze nu een standaardwerkwijze voor alle aanvragen geworden. Men heeft nu voor het hele klantenbestand het proces naar voren gehaald: de klant vult aanvraag in, vervolgens moeten ze binnen 48 uur bellen met de EROW (Eenmalige Registratie Op de Werkpleinen) lijn, er is dan contact met een medewerker, die vraagt BSN nummer op, ziet de aanvraag, doet de check op gegevens, aanvraag wordt dan via het systeem binnengehaald en dan gaat proces lopen. Voorlichtingsfilm, korte rondleiding op het Werkplein en vacatures bekijken. Gesprek met werkcoach: hier wordt met de klant de resultaten van de METAS vragenlijst besproken en een Plan van Aanpak opgesteld dat de klant richting werk moet helpen. Gesprek met klantmanager Inkomen Routekaart inleveren bij de Backoffice, hierop heeft klant aangegeven welke workshops hij gaat volgen. Werkgeversdienstverlening WP Fivelingo De werkgeversdienstverlening wordt georganiseerd onder de paraplu van de De aanvraag gaat vervolgens door naar de PWD Werk. Deze maakt op basis van de arbeidsmarktregio, Werk in Zicht. Binnen het Werkplein noemen ze het ook wel eens beschikbare gegevens over het arbeidsverleden een eerste inschatting op welke Powered by WIZ, of een franchise constructie : ze doen lokaal wat lokaal kan en route, Bemiddeling of Activering, de klant gezet gaat worden. Dan wordt de klant regionaal wat meerwaarde heeft. Dus soms dicht bij burgers vaak in het MKB en uitgenodigd voor een intake, en in dat gesprek komt ook de meest geschikte route soms groots en meeslepend, zoals bij het 1000-banenplan voor bouw en techniek. aan de orde. De klant wordt ingedeeld in een van de teams: Overigens hopen ze wel te groeien naar één aanpak, maar daar zal altijd het lokale Bemiddeling: klant kan binnen 1 jaar regulier aan het werk een plek in krijgen. Activering: klant heeft grote afstand tot de arbeidsmarkt, heeft ondersteuning Het eigen werkgeversteam voor de DAL gemeenten ((Delfzijl, Appingedam en nodig en kan niet binnen 1 jaar regulier aan het werk. Loppersum) vormt hierbinnen, samen met Werkplein Ability, een subregio. Het Jongeren: bemiddeling en activering van klanten < 27 jaar. werkgeversteam, bestaande uit werkgeversadviseurs, kent de arbeidsmarkt en heeft zicht op vacatures en mogelijkheden om bij werkgevers werk te genereren. Dit wordt Belangrijk instrument voor deze indeling is de Werkrotonde (zie ook: gedaan door acquisitie, werkgevers te informeren en te adviseren. Daarnaast is intern veel mondeling overleg over kandidaten en kansen. Klanten worden bemiddeld en gematcht en indien nodig wordt subsidie verstrekt. Verder is er sprake van nazorg en jobcoaching Vacatures worden opgehaald bij werkgevers en er wordt veel aan relatiebeheer en acquisitie gedaan. De vraag van de werkgever staat centraal bij het bemiddelen van werkzoekenden met grote afstand tot de arbeidsmarkt. Werkgevers zijn leidend bij de keuze voor re-integratieprojecten. Voor de DAL gemeenten gaat het nu bijvoorbeeld om projecten in de bouw, zoals aardbevingsbestendig bouwen. Ik weet welke klanten in het bestand zitten Het werkgeversteam heeft zitting op het Werkplein. Er zijn korte lijnen met de werkcoaches. Via mail, telefoon en persoonlijke gesprekken wordt de informatie gedeeld. De adviseurs in het werkgeversteam hebben, indien nodig, ook korte gesprekken met de klant. Ook als er geen vacatures zijn brengen de werkcoaches de klant in beeld bij de adviseurs arbeidsmarkt. Er wordt namelijk ook altijd wel gezocht naar geschikte leerwerkplekken (bron: aanvullend gesprek met I. Nijboer, ). Bij elke afslag op de Rotonde kunnen instrumenten ingezet worden ten behoeve van het traject van de klant. Bijvoorbeeld bij afslag 1 (Doel: klant heeft regulier werk binnen 3 maanden), zijn mogelijk in te zetten instrumenten: Begeleiding Werkgeversteam; Werkpleincafé; Doorverwijzing naar uitzendbureaus; Netwerkgesprekken; Dit Werk(t) = vacaturezoekmachine; SROI; Netwerkcafé; CVuur. Vervolg van het traject Na het indienen van de aanvraag wordt de klant door Backoffice uitgenodigd om langs te komen: 1 e keer: Invullen van de METAS vragenlijst en het aanleveren van de bewijsstukken voor de uitkeringsaanvraag. 2 e keer: bijwonen van de voorlichting en de intake door werkcoach en klantmanager Inkomen:

10 3. Afstemming tussen de activeringsregimes Tussen UWV en Werkplein Fivelingo zijn diverse samenwerkingsverbanden, zowel op formeel als op informeel niveau. Werk in Zicht Werkplein Fivelingo en UWV Werkbedrijf, regiokantoor Groningen, hebben beide zitting in Werk in Zicht, het samenwerkingsverband in de arbeidsmarktregio Groningen waarin 27 gemeenten en SW bedrijven samenkomen. Hier wordt op bestuurlijk, regionaal niveau overlegd. Het thema doorstroom max WW naar Bijstand is in november 2017 (nog) geen agendapunt. Vanuit Werkplein Fivelingo worden er verschillen herkend tussen de verschillende subregio s waarin WiZ verdeeld is. Ook is er vanuit Werkplein behoefte aan goede samenwerking tussen Werkplein en UWV en eenduidige aansturing, zoals blijkt uit de volgende citaten: Met betrekking tot de subregio s binnen WIZ: Er zit veel teveel ongelijkheid in qua uitgangspunten, qua dienstverlening Met betrekking tot de samenwerking tussen UWV en Werkplein: Er een soort tussenvorm is gecreëerd en dat ze uiteindelijk onder 1 dak zouden moeten komen, zodat de uitgangspunten ook gezamenlijk zijn Dat we onder 1 baas gaan vallen en pas dan kun je ook wat meer gelijkheid krijgen en wat betere uitgangspunten.. Werkgeversdienstverlening Werkgevers wat opvoeden: Als ze vacatures op werk.nl zetten, genereert dat ook werk en kandidaten... Als je echt iemand van ons (UWV, red.) wil, dan willen wij ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen bemiddelen Op projecten proberen wij vanuit beide bestanden mensen te leveren (adviseur WSP UWV) Op uitvoerend niveau werkt het Werkgevers Servicepunt (WSP) van het UWV Team Noord samen met Werkplein Fivelingo. De adviseurs zitten 2-3 dagen per week op locatie in Delfzijl. Team Noord bestaat uit 6 adviseurs van het WSP, ze werken intensief samen met de DAL gemeenten (Delfzijl, Appingedam en Loppersum) en de BMWE gemeenten (Bedum, Middelstum, Winsum en Eemsmond). Voor een aantal projecten wordt intensief samengewerkt met het werkgeversteam van Werkplein Fivelingo. Bijvoorbeeld het team zorg: het doel is om zoveel mogelijk mensen uit de WW en de Bijstand aan het werk te helpen in de thuiszorg. Hier telt een gezamenlijk belang en dat is het vervullen van de vacatures. Binnen het werkgeversteam van Werkplein Fivelingo is elke maandag een overleg waar ook de adviseurs van WSP Team Noord bij aansluiten. Dagelijks wordt de nieuwsbrief van het UWV met vacatures verspreid onder de werkcoaches van het Werkplein.

11 Daarnaast is er ook nog 1x per kwartaal een overleg van de subregio Noord. Hier zijn de DAL gemeenten (Delfzijl, Appingedam en Loppersum) en BMWE gemeenten (Bedum, de Marne, Winsum en Eemsmond) aanwezig, de werkgeversteams van Werkplein Fivelingo, Werkplein Ability in Uithuizen, het UWV, de SW bedrijven en Economische Zaken van de betreffende gemeenten. Dit overleg is bedoeld om informatie uit te wisselen, arbeidsmarktregio informatie te delen, afstemming omtrent vacatures, subsidies et cetera. Jongerenloket Werkplein Fivelingo heeft speciale aandacht voor jongeren <27 jaar (d.d zijn dat er 228). De dienstverlening die ze uitvoeren voor de groep van < 27 jaar, geldt ook voor jongeren met een WW-uitkering, vaak een korte periode. Het team van het jongerenloket bestaat uit 5 medewerkers, waarvan er 3 fulltime werken en 2 parttime (32 uur). In overleg/samenwerking met een adviseur van het Werkgevers Servicepunt (WSP) wordt gekeken wie van de jongeren voldoende zelfredzaam is. Deze groep jongeren worden direct meegenomen in de dienstverlening, dat wil zeggen bemiddeling. Het kan dus zijn dat deze jongeren al geattendeerd worden op vacatures, voordat er een gericht plan met ze gemaakt is. In het jongerenbeleid wordt ook de zorg meegenomen, met name de VSO-Proscholen als belangrijke schakel tussen zorg onderwijs en arbeidsmarkt. De jongeren die vanuit de WW komen, hebben vaak een korte WW periode achter de rug. Vanuit het UWV is gedurende die tijd ook weinig bemoeienis met deze groep geweest. Er wordt samen gewerkt vanuit de provinciale projecten, die door de arbeidsmarktregio Groningen (WIZ) gestart zijn, zoals bijvoorbeeld het project Kansrijk Beroep. De werkcoaches van Fivelingo merken aan hun klanten dat bij het UWV minder aan bemiddeling gebeurt 1 : De samenwerking met het UWV voor de jongeren is vooral gericht op bemiddeling naar werk. De adviseur van het WSP van het UWV zit een aantal keren per week intern op locatie in Delfzijl. De lijnen zijn kort. Vacatures kunnen terplekke aangeboden worden aan jongeren. Ook zijn er mogelijkheden voor de jongeren om via het Werkleerloket van het UWV BBL-trajecten aangeboden te krijgen. Overdracht Wat betreft de intake en begeleidingsfase van de klant, is er geen verdere samenwerking te benoemen tussen Werkplein Fivelingo en UWV. Voorheen, vóór 2011 werkten Werkplein Fivelingo, toen nog ISD Noordoost/Eemsdelta, en UWV intensief samen, op zowel beleids-, organisatorisch, als uitvoerend niveau. Er was sprake van gemixte (UWV en gemeente) teams van werkcoaches en gemixte werkgeversteams die bij elkaar op de werkvloer zaten. De WW-, dan wel Bijstandsachtergrond van een klant was om het even. Budgettair werd een en ander achter de schermen afgestemd. Men had toegang tot elkaars systemen, wat prettig en inzichtelijk werkte. Er was wel degelijk sprake van een verschil in bedrijfscultuur, maar medewerkers kenden elkaars werkwijze en procedures. De korte lijntjes waren een voordeel bij begeleiding en bemiddeling van klanten. Werkcoaches hebben de samenwerking in het verleden als erg positief ervaren en betreurden destijds de stopzetting: Samenwerkingsverband is stopgezet, ook in Groningen. Terugtrekkende beweging, vonden wij hier in Delfzijl vreselijk. We hadden alles goed op de rails. De directeur van het CWI destijds, had het goed neergezet in samenwerking met gemeenten. Toen is de WW gecentraliseerd en het ging digitaal.. Wordt je als UWV niet in dank afgenomen Bijvoorbeeld.altijd speedddates gehad in Delfzijl, toen moest het weer naar Groningen. Nu ook alweer wat toegestaan in buitengebieden, zoals Delfzijl. Directeur Werkplein Fivelingo en adviseur Beleid en Inkoop: Een van onze trauma s, 60% werkte zo. Toch heeft Den Haag dit afgeschoten. Abrupt en wegscheurend ervaren. Op deze puinhopen hebben we weer de samenwerking moeten opbouwen. Op werkersniveau en menselijk niveau hebben we elkaar wel redelijk vastgehouden. Nog steeds eeuwig zonde. Bezuinigingen bij UWV vanaf 2011 zorgden voor afschaffing van het reintegratiebudget en daarmee van de samenwerking op de Werkpleinen. Ook bij Werkplein Fivelingo (destijds ISD Noordoost/Eemsdelta) heeft deze ontwikkeling tot verwijdering van de twee instanties gezorgd. Op alle fronten, zowel beleids-, organisatorisch- en uitvoerend niveau, is de samenwerking tussen UWV en Werkplein Fivelingo aan de voorkant van het begeleidingsproces opgebroken. UWV werkcoaches zijn verhuisd naar Groningen. Men heeft geen toegang meer tot elkaars systemen, in verband met privacy. Werkcoaches kunnen nog wel in het SONAR systeem kijken, echter geen informatie toevoegen of wijzigen. Er is geen sprake van dossieroverdracht bij doorstroom max-ww naar Bijstand. Op individueel uitvoerend niveau bestaan er tussen werkcoaches gemeente en het UWV dus nog wel contacten. De werkgeversdienstverlening verloopt wel gezamenlijk, zoals hierboven beschreven. Wij krijgen signalen van mensen die bij de WW wegkomen, dat hier (WP Fivelingo, red.) veel meer gebeurt. Het is afstandelijker bij het UWV schijnbaar is bij het UWV minder geld (werkcoach) We vragen de klant die uit de WW komt altijd wat hij/zij gedaan heeft. Vaak zijn het workshops over solliciteren. In principe zijn er niet veel belemmeringen bij de klant, maar is de motivatie niet goed. Terneergeslagen mensen. We proberen er toch iets van te maken. (werkcoach).. geschrokken van cijfers SCP. De verdeling in het land is verschoven: naast de uitkeringsgerechtigden (15%), ontstaat er een groep onzeker werkenden (14%). Dat is de groep onder de armoedegrens, dat is de groep die telkens op het grensvlak van de WW en de Bijstand bivakkeert, onder andere door de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Als je het systeem opnieuw zou mogen inrichten?. dan zou niemand het systeem zo inrichten zoals het nu is. Er gaat ontzettend veel tijd en efficiëntie verloren, in die periode Beleid: eerste 3 maanden niks doen. Als je een beetje slim bent als werkloze kom je die periode fluitend door. En dan komt ie bij ons.. en we weten uit allerlei wetenschappelijk onderzoek, dat na het eerste half jaar motivatie en zelfvertrouwen 1 Een deel van de klanten, waar hier door de werkcoaches aan gerefereerd wordt, heeft hun WW-periode doorlopen vóór 2016/2017. De huidige dienstverlening UWV is beschreven in paragraaf 2.1.

12 onder nul is gedaald. Ik vind het zo ineffectief als wat, heb er geen ander woord voor. (Directeur Werkplein Fivelingo en Beleidsmedewerker Inkoop en Advies) Max-WW In de laatste drie maanden van de WW-uitkering wordt de dienstverlening alvast opgestart. Dit gebeurt op uitvoerend niveau, op basis van lijstwerk. Hiervoor is goede samenwerking op de werkvloer. Men vaart goed op de onderlinge contacten, op kennis, goede relaties en normaal gezond verstand. 4. Wat valt op? Succesformules en vernieuwingen Als het gaat om de aansluiting van de activeringsregimes van Werkplein Fivelingo en UWV, dan is zijn het vooral de lokale contacten en ervaringen uit het verleden die maken dat de samenwerking goed loopt. Plannen gemaakt op strategisch niveau komen in de uitvoering niet altijd tot uiting. De insteek is vooral ook lokaal daar waar het kan. werken met lijsten kon je een beetje inschatten wat komt er deze kant op. Als er ergens werk is.. en ik weet dat er iemand over een week aankomt.. (werkcoach) Op beleidsniveau zijn er geen formele afspraken, maar de samenwerking zit redelijk regulier in het werkproces, voor een groot deel te danken aan de samenwerking uit het verleden. Het is een ongoing proces, maar ook een kwetsbaar proces: Als binnen de WW het hele personeelsbestand vernieuwd zou worden en onze UWV-contactpersoon weg zou gaan en iemand van 20 binnen zou komen, dan heb je best kans dat het dan zomaar weg is Op het platteland.. dat de noodzaak tot samenwerking zo in onze genen zit, dat samenwerking direct oplevert. Samenwerking is hier onze 2 e natuur je komt elkaar tegen.. Of misschien ook wel onze 1 e natuur. (Directeur Werkplein Fivelingo) Jongerenbeleid Uit het interview met een van de jongerencoaches is duidelijk geworden dat een snelle aanpak en korte lijnen zijn vruchten afwerpt. Dit blijkt uit onder andere uit: Voorlichting De voorlichtingsbijeenkomst die georganiseerd wordt voor de jongeren die zich melden voor een uitkering. Drie keer per week vindt er een dergelijke bijeenkomst plaats. Tijdens deze bijeenkomst krijgt de jongere direct zicht op de mogelijkheden, en worden ze geactiveerd om aan de slag te gaan. Actuele en passende vacatures worden onder de aandacht gebracht. En de jongere kan dan ter plekke in gesprek met een van de adviseurs van het werkgeversteam van Werkplein Fivelingo of met de adviseur van het WSP UWV Noord, die zitting heeft op de locatie Dienstverlening Ook jongeren die geen uitkering hebben of aanvragen kunnen zich melden bij het Jongerenloket. Er kan hulp ingezet worden op diverse terreinen. Bijvoorbeeld een jongere die graag weer naar school wil en op zoek is naar Werkleerbaan. Communicatie De korte lijnen tussen Werkcoach en de adviseurs van het Werkgeversteam van Werkplein Fivelingo zorgen ook voor snelle en gerichte bemiddeling. Ter plekke kan er een gesprek met de adviseur plaatsvinden: vacatures en CV bespreken en de jongere meenemen in de bemiddeling naar de werkgever. Korte lijntjes en onderling contact De medewerkers zijn positief over onder andere: De Poortwachter van Dienst: snelle en klantgerichte benadering bij de aanvraag van de uitkering. Bijeenkomst met uitzendbureaus waar onder andere uitleg over de werkrotonde en modulestructuur wordt gegeven. Door elkaar te betrekken bij het interne werkproces en op de hoogte houden van hoe werk je eigenlijk maak je de afstand kleiner en de samenwerking loopt soepeler. Het informeren van de wereld om je heen werkt. Onze focus ligt daarop veel van onderuit zelf aangebracht, innoverend, Ik denk dat het ook wel te maken heeft met dat we hier te maken hebben met heel veel mensen die met passie hun werk doen. Verder denken dan je neus lang is Er wordt veel overlegd met elkaar.. Kleine organisatie is ook een voordeel. Warme overdracht tussen klantmanager en werkcoach helpt hier ook bij.

13 Ideaal Uit de diverse gesprekken en interviews met professionals blijkt dat er veel overeenstemming is over hoe de begeleiding van klanten en de werkgeversdienstverlening ingevuld zou moeten worden. Op basis van de ervaringen in het verleden, de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de mogelijkheden die er lokaal zijn, zijn onderstaande punten van belang: Werken vanuit de regionale arbeidsmarkt, met focus op de regionale kansen en bedreigingen. Werken in één systeem. Of kunnen inloggen in elkaars systeem, om actief gegevens op te halen en te delen. Gemeenschappelijke benadering van de arbeidsmarkt Geen onderscheid tussen WW en Bijstandsklanten bij de arbeidsbemiddeling. Klanten een maand (of langer) voor max-ww in beeld bij gemeente. Aansluiting vervroegen, inzetten op voorkomen van het bereiken van max- WW en preventie van doorstroom naar Bijstand. Warme overdracht tussen consulent inkomen en werkcoaches en meer verbinding tussen professionals. 1 loket voor alles wat met werkloosheid te maken heeft.. iets centraals met veel filialen. Per definitie decentraal... voorbeeld van Amersfoort geloof ik zij noemen het het geldloket, met ook advies over wat gebeurt er met je geldzaken als je gaat trouwen of als je 18 wordt. Uiteraard een employabilityloket naast het geldloket Fysieke afstand Het feit dat UWV en Werkplein voor het grootste gedeelte niet meer op 1 locatie werkzaam zijn, heeft er voor gezorgd dat het onderlinge contact tussen adviseurs werk UWV en werkcoaches Werkplein er nauwelijks meer is. Even bij elkaar langslopen kan niet meer. Uit interviews blijkt dat juist de korte lijntjes tussen professionals de samenwerking onderling en de begeleiding van klanten ten goede komt. Opvallend is ook dat deze korte lijntjes in enkele gevallen informeel nog wel bestaan, ondanks dat daar geen formele afspraken over zijn gemaakt op strategisch of organisatorisch niveau. Wat wel is gebleven is de goede samenwerking in de werkgeversdienstverlening. De adviseurs van het WSP van het UWV zijn een aantal dagen per week aanwezig op het Werkplein. Ze nemen ook de Participatieklanten mee in de bemiddeling en dienstverlening naar werkgevers toe. Informatiesystemen en privacy Er wordt gewerkt met verschillende systemen. UWV gebruikt Sonar als klantvolgsysteem. Het Werkplein gebruikt onder andere Suite4You. Sonar wordt nog wel ingezien door werkcoaches van het Werkplein. Maar er zijn geen duidelijke afspraken bekend over de toegang en het gebruik ervan. Privacy is en blijft een heikel punt. Informatie over een klant WW mag niet gedeeld worden zonder toestemming van de klant. Het Werkplein heeft aan de poort geen zicht op de WW-ers die gaan doorstromen (wel aantallen). Werkplein Fivelingo kent een eigen intakefase. Inzage in het dossier en de verrichtte activeringsactiviteiten door UWV zou het uitstroomproces kunnen versnellen. Strategie en beleid Regionaal (Werk in Zicht) De SER Noord Nederland pleit in haar rapportage Het werkend alternatief voor Noord-Nederland (februari 2017) voor het doorbreken van een versnipperde arbeidsmarktregio. De arbeidsmarktregio s zouden een veel stevigere rol moeten krijgen in de aansturing van de toeleiding. Bestuurlijk overleg in het kader van de arbeidsmarktregio zou moeten worden versterkt. Centrumgemeenten en UWV zouden het voortouw moeten nemen bij het herstructureren van de aansturing en uitvoering van de arbeidstoeleiding. Dit geldt ook voor het thema aansluiting activeringsregimes WW en Bijstand. Overleg en samenwerking op regionaal niveau, binnen Werk in Zicht, lijkt inderdaad logischer en efficiënter dan het thema landelijk op eenzelfde manier uit te willen rollen. Ook de directeur Werkplein Fivelingo is deze mening toegedaan: Binnen WIZ sterk focussen op de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Speciale projecten, het benutten van het netwerk én het koesteren van de verschillen. Effectief blijken de mogelijkheden van loonkostensubsidie, afspraakbanen et cetera.. 1 folder Grote dingen met een begin en een eind gezamenlijk aanpakken, lokaal daar waar het kan.

14 5. Lijst met gesprekspartners Werkplein Fivelingo Eline Timmer Teammanager werk Jaap Dijkema Teammanager inkomen Martin Stoppels Werkcoach Ivar Nijboer Werkcoach Veronica van Peet Coördinator Backoffice 5 werkzoekenden Namen blijven om privacy redenen achterwege Egberdien ten Brink Directeur Werkplein Fivelingo Jitske Schaafsma Beleidsmedewerker Inkoop & Advies Werkplein Fivelingo Gert Bulthuis Jongerencoach UWV Werkbedrijf Paul Jansen, adviseur Werkgeversservicpunt (WSP) Werk in Zicht (WIZ) Aanwezig tijdens directeurenoverleg dd. 20 juni

15 6. Literatuurlijst Bloupot, H., Henk ten Brinke, H. ten, Speerstra, F., & Takens, H. (februari 2017), Het werkend alternatief voor Noord-Nederland. De noordelijke aanpak maakt het verschil. Groningen: SER Noord Nederland. Jaarplan Werkplein Fivelingo 2017 (z.d.). Delfzijl: Werkplein Fivelingo. Hilbers, P., & Vries, M. de (maart 2016), Na de WW in de bijstand, de doorstroom van WW naar bijstand per gemeente, prognose tot Amsterdam: UWV. Oosterveld, E. (oktober 2017), Regio in Beeld, Groningen. Amsterdam: UWV. geraadpleegd september en oktober geraadpleegd

16 Uit de WW in de Bijstand Het onderzoek richt zich op de manier waarop gemeenten en UWV in de praktijk bezig zijn met het optimaliseren van de afstemming van de uitkeringsregimes van WW en Bijstand. In het onderzoek is de reis van de klant (werkzoekende) door beide regimes centraal gesteld en lag de focus op de activeringsregimes voor werkzoekenden van UWV en gemeente of Werkplein. Gekeken is hoe beide activeringsregimes zijn vormgegeven en op welke momenten er sprake is van samenwerking. Er is gezocht naar succesfactoren voor het optimaliseren van de genoemde aansluiting. In het geval van samenwerking is gekeken naar wat werkt op lokaal/ regionaal niveau en lag de focus op veelbelovende innoverende opvattingen, ideeën en uitvoering. Ook belemmeringen op beleid, organisatie en/of uitvoeringsniveau zijn in kaart gebracht. Op verzoek van Instituut Gak is dit onderzoek naar de aansluiting van de activeringsregimes van WW en Bijstand, evenals de mogelijkheden om deze aansluiting verder te optimaliseren, geïnitieerd. Het onderzoeksvoorstel is afkomstig geweest van enkele lectoren uit het HRM Lectoren Netwerk Nederland. Deelnemende hogescholen aan dit onderzoek zijn: Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Inholland en Hogeschool Arnhem Nijmegen. Juni 2018 Colofon Titel Subtitel Auteur Uit de WW in de Bijstand Een onderzoek naar de aansluiting van de activeringsregimes van UWV en Bijstand Deelrapportage UWV District Noord - Werkplein Fivelingo drs. Karin Engbers Mogelijk gemaakt door Instituut Gak Ontwerp binnenwerk Omslag Uitgever Oplage 50 Hester Slager-Nieuwsma Canon Nederland N.V. Marian van Os Centrum voor Ondernemerschap Hanzehogeschool Groningen