JAARVERSLAG 2005 GROEP UITGEVERS VOOR VAK EN WETENSCHAP (UVW) NEDERLANDS UITGEVERSVERBOND (NUV)

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2005 GROEP UITGEVERS VOOR VAK EN WETENSCHAP (UVW) NEDERLANDS UITGEVERSVERBOND (NUV) Algemeen De leden van de (UVW) leveren vakinformatie, bestemd voor hoger beroeps- en universitair onderwijs, de wetenschap en de uitoefening van beroep en bedrijf. Daarbij beperken zij zich niet tot papieren en elektronische producten. De klant wordt ook via seminars, congressen, vakbeurzen, studiereizen en adviesdiensten voorzien van informatie. De Groep UVW maakt zich sterk voor de belangen van deze groep uitgevers. De Groep UVW telt ruim 80 leden met ruim 6600 werknemers. In 2005 traden de volgende nieuwe leden toe: Forward Media, Industrielinqs pers en platform, It s Amazing Business Communication, Prelum uitgevers, RetailTrends en Security Press. Brancheontwikkelingen in ontwikkelde zich vooral na de zomer tot een beloftevol jaar. De grote concernuitgeverijen voltooiden hun herstructureringsoperaties. Het waren met name kleinere uitgevers die nieuwe titels introduceerden en een actief acquisitiebeleid voerden. In 2005 zijn de ledenbedrijven volop bezig geweest om hun werkprocessen digitaal in te richten ten behoeve van multimediale uitgeefproducties. Parallel hieraan brengen grote én kleine uitgeverijen redactie en realisatie in sommige gevallen over naar Azië en/of Midden-Europa, al dan niet in het kielzog van hun grafische partners. Leden-vaktijdschriftenuitgevers geven gezamenlijk ruim 825 titels uit waarvan ongeveer de helft advertentiedragend is. Na jaren van stagnatie zorgde de oplevende economie in 2005 voor het eerst sinds 2002 voor een opleving van de mediabestedingen. Ten opzichte van 2004 namen deze met een kleine 5 % toe. Het leeuwendeel hiervan werd veroorzaakt door een toename van de omzet van personeelsadvertenties (bijna 18 % ten opzichte van 2004). De omzetgroei in productadvertenties nam slechts met 3,5% toe ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: Nielsen Media Research, Bruto mediabestedingen vaktijdschriften). De totaal verspreide oplage van de vaktijdschriften bleef nagenoeg stabiel. Hoewel structurele gegevens ontbreken, is evident dat het belang van online bestedingen in de b2b-markt in 2005 verder is toegenomen. Uitgevers spelen actief in op online mogelijkheden en bieden een steeds gevarieerder aanbod waarbij de positie van de bestaande printproducten opnieuw wordt gedefinieerd. Onder invloed van de technische ontwikkelingen en een gunstig economisch gesternte zijn de vooruitzichten voor de vakinformatieve uitgevers positief. De leden-uitgevers voor het hoger beroeps- en universitaire onderwijs exploreren de mogelijkheden die zich voordoen binnen het (steeds vaker Engelstalige) projectonderwijs, de bachelor/master-structuur en ten aanzien van blended en e-learning. 1

2 Voor alle leden geldt dat nieuwe kansen moeten worden benut in verschuivende markten: gebruikers transformeren van afnemers in medeproducenten van informatie; adverteerders ontwikkelen op het internet nieuwe communicatiemiddelen met de klant en eisen van uitgevers een hoge mate van accountability. Nieuwe toetreders eisen hun rol op in de connectiviteit tussen content en doelgroepen. Hierdoor zijn uitgevers genoodzaakt om nieuwe business modellen te bedenken en daadwerkelijk te veranderen in klantgerichte organisaties. Daarbij ervaren uitgevers dat de druk op de door hen opgebouwde rechten toeneemt, zowel vanuit politiek, economisch, concurrentie- als vanuit maatschappelijk oogpunt. Het adequaat managen van auteursrechten komt dan ook centraal te staan in de uitgeefprocessie. Kortom, uitgevers voor vak en wetenschap zijn stap voor stap doende om zichzelf opnieuw uit te vinden. Daarmee is juist déze uitgeefsector een kansrijke katalysator voor de kenniseconomie van Nederland. Beleidsterreinen De Groep UVW heeft grote belangen op de hoofdbeleidsterreinen van het NUV, te weten juridische, economische en sociale zaken. Samen met het vaksecretariaat Economische en Juridische Zaken wordt getracht de bescherming van content op diverse wijzen te verwezenlijken. De Reproregeling met het bedrijfsleven keerde in 2005 voor het eerst uit en werd geëvalueerd en aangepast aan de wensen van de praktijk. De Groep UVW ondersteunt het initiatief om een centrale databank tot stand te brengen voor kranten- en tijdschriftartikelen. Diverse leden sloten zich met betrekking tot knipseldiensten aan bij CLIP voor de afwikkeling van rechten en vergoedingen. De Groep UVW heeft zich ook in 2005 ingezet voor de behartiging van de auteursrechten van haar leden. Met de universiteiten werd o.a. overlegd over de haalbaarheid van een gezamenlijk modelcontract voor wetenschappelijke tijdschriftenauteurs. Ook neemt UVW deel aan de inspanningen om de dreiging van beperkende wetgeving ten aanzien van stilzwijgende verlenging van abonnementen af te wenden. In internationaal verband is het vaksecretariaat actief lid van de Copyright Committee van de Federation of European Publishers (FEP). Voorts werd samengewerkt op het gebied van de papiermarkt en de mededingingsproblematiek. Op de postmarkt bleek helaas een ongewijzigde verlenging van het periodiekentarief niet haalbaar door gewijzigd beleid bij TPG Post. Wel kregen voor leden aantrekkelijke overeenkomsten met concurrerende postaanbieders begin 2006 hun beslag. De totstandkoming van de CAO s BTU en Vaktijdschriftjournalisten 2005/2006 werd samen met het vaksecretariaat Sociale Zaken tot stand gebracht. Groepspecifieke belangenbehartiging Boekenuitgeverijen De wetenschappelijke, studie- en vakinformatieve boekenuitgevers hadden in 2004 een omzet van circa 88 miljoen euro, een minieme daling ten opzichte van 2003 (bron: Stichting Speurwerk, Omzetenquête 2003/2004). Deze uitgevers vergroten hun 2

3 marktaandeel vooral via online publicaties. In 2005 was de Groep UVW één van de initiatiefnemers van de brede beschikbaarheidstelling binnen het Centraal Boekhuis (CB) van titels met een bijzonder lage omloopsnelheid. Met de GEU is overleg gevoerd over herkrijging van een laag btw-tarief voor additionele elektronische leermiddelen. In nauwe samenspraak met de GAU is de Groep betrokken bij de herinrichting van de Stichting Aandelen van het CB en heeft zij het gesprek geëntameerd over de toekomst van Bureau ISBN. De invoering van de Wet op de Vaste Boekenprijs (Wet VBP) per 1 januari 2005 en het gelijknamige Besluit per 1 juli 2005 leidden tot veel toepassingsvragen van leden. In de zomer werd duidelijk dat de personele, de auteurs- en de institutionele korting niet meer zouden zijn toegestaan. NUV liet via een persbericht weten dat zij wat de personele en auteurskorting betreft een afwijkende interpretatie van de regelgeving huldigt. In het derde kwartaal heeft de Groep, mede namens de GAU, over de diverse kortingskwesties overleg gevoerd met het Commissariaat van de Media (CvdM), de vaksecretariaten en de leden. Ten slotte is de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak (KVB) verzocht om branchebreed overleg te starten en met de wetgever in gesprek te gaan. Daarnaast heeft UVW bij het CvdM in aanvulling op de Wet bewerkstelligd dat voor titels die langer dan één jaar onder de Wet vallen, vaker dan eenmalig een kortingsactie mag worden gevoerd. Als uitvloeisel van de Wet VBP trad de Groep UVW toe tot het bestuur van de KVB en gaf mede opdracht aan Stichting Speurwerk voor een vervolg van het jaarlijkse trendonderzoek naar omzet en werkgelegenheid in de boekenbranche. Vakinformatieve uitgeverijen De leden geven gezamenlijk 826 vaktijdschriften uit, waarvan circa de helft advertentiedragend is. De gecontroleerde oplageregistratie en de geautoriseerde NSTDtariefkaart en CC-vermelding zijn voor leden en hun adverteerders belangrijke keurmerken. De Groep UVW heeft ook in 2005 veel energie gestoken in de naleving daarvan. Begin van het jaar werd in samenspraak met HOI Instituut voor Media Auditing en Nielsen Marketing Research een verfijnde segmentatie in de oplageregistratie doorgevoerd. UVW introduceerde in 2005 de E-papers in de oplagecijfers en de elektronische NSTD-tariefkaart. Binnen NUV-verband werd overeenstemming bereikt over één HOI-definitieset voor tijdschriften en dagbladen en was de Groep betrokken bij de productie van de Handleiding voor adverteren in gedrukte media. Binnen NUVverband werd ook deelgenomen aan de standpuntbepaling over niet-transparante geldstromen en de stilzwijgende verlenging van abonnementen. Bijeenkomsten De Groep UVW voorziet in de behoefte van de leden aan kennis en informatie en stimuleert het uitwisselen van ervaring. Daartoe organiseert de Groep veelal exclusief voor de leden, diverse soorten bijeenkomsten. In 2005 werden de volgende bijeenkomsten georganiseerd: 3

4 Nieuwjaarsbijeenkomst en uitreiking LOF Prijs voor Vakinformatie 2005 Het nieuwe uitgeefjaar werd ingeluid met de Nieuwjaarsbijeenkomst in Hotel The Grand in Amsterdam. De 150 aanwezige leden en externe relaties luisterden naar de nieuwjaarstoespraak van bestuursvoorzitter Henk van der Rijst. Vervolgens deelde journalist Matthijs van Nieuwkerk in zijn gesproken column enthousiast zijn inspiratiebron (The New Yorker) met de toehoorders. Daarna volgde de uitreiking van de LOF Prijs voor Vakinformatie 2005, die jaarlijks wordt toegekend in samenwerking met de Stichting Lucas-Ooms Fonds en die geldt als dé kwaliteitsprijs voor vakinformatie. De jury kende de prijs toe aan Travelecadamy (Reed Business Information). De prijs bestond uit een cheque van en een oorkonde en werd uitgereikt door de voorzitter van de Stichting LOF, de heer drs. J.L. Brentjens. De jury stond onder leiding van drs. L.J. de Wolff (directeur Leon de Wolff Mediamanagement). Ledenvergadering Op 22 juni vond de algemene ledenvergadering plaats. Op de agenda stonden de volgende onderwerpen: Statutenwijziging (inzake stemverhoudingen, Wet op de Vaste Boekenprijs en wijziging herbenoemingstermijn van de bestuursleden); de voorgenomen benoemingen tot bestuurslid van de heren W. Findhammer (Uitgeverij Compres), H. van Zaaijen (Kluwer), B. Aleva (Elsevier); de voorgenomen herbenoemingen van de heren D. Reichel (Keesing), E. Hoekstra (VNU Business Publications), en (tijdelijk) H. van der Rijst, tevens bestuursvoorzitter; het aftreden van de heren H. Verwoert (Uitgeverij Compres) en M. Tanke (Elsevier) en mevrouw C. Zuidema (Kluwer) en de uitbreiding van het aantal bestuurszetels; de jaarrekening en het jaarverslag 2004; de ontwikkelingen in het boekenvak; de LOF Prijs nieuwe stijl en het Statusrapport Beleidszaken van de Groep t/m april De themabijeenkomst na afloop over Search Engines: Vriend of vijand? werd ondanks het prachtige zomerweer druk bezocht door ruim 150 deelnemers. Onder aanvoering van bestuurslid en directeur van VNU Business Publications, Erik Hoekstra, waren er drie presentaties over trends en uitgeefkansen rond zoekmachines door Theo Huibers, hoogleraar Information Retrieval Universiteit Twente en Director KPMG Advisory, Paul Aelen en Marco van Veen, oprichters van Checkit en door Marc Duijndam, Head of Advertising & Operations Google Benelux. Round Tables zijn gericht op ervaringsuitwisseling door de ledenbedrijven. De pluriformiteit van de leden bepaalt de keuze van de onderwerpen van de Round Tables. In het verslagjaar vonden twee van deze bijeenkomsten plaats. De Round Table op 30 maart stond in het teken van praktijkervaringen met De markt van mobiele informatie, onder voorzitterschap van bestuurslid Martin Tanke. Adviseur Mémé Bartels van Science & Strategy stelde strategische vragen over mobiele businessmodellen en analyseerde succesvolle aanbieders. Ingrid Vos, manager Productmanagement & New Business bij KPN Mobiel, gaf vervolgens een schets van de toekomstige infrastructuur, hard- en software en toepassingen van mobiele data. Daarna presenteerde uitgever Robert Sanders (Bohn Stafleu van Loghum) de casus 4

5 Mobile Publishing in de medische praktijk en uitgever Roderick Wijsmuller (VNU Business Publications) de casus Mobile Informations through the Emerce-platform. Op 12 oktober organiseerde de Groep UVW in samenwerking met IAB Interactive Advertising Bureau Nederland een Round Table over Online adverteren, onder leiding van bestuursvoorzitter Henk van der Rijst. Er kwamen ruim 150 deelnemers op het onderwerp af. Directeur IAB, Igor Beuker, trapte af met een rondgang langs de de online advertentiemarkt en de verwachte ontwikkelingen. Vervolgens werd de zaal bij de kladden gegrepen door Peter de Mönnink, global director of internet business bij Reed Business. Deze gaf een one minute bijscholing over hoe uitgevers omzet kunnen en moeten maken door online proposities en gaf een kijkje in de keuken van wat ReedBusiness op dit front al vermag in de VS. Daarna riep Gonnie Been, manager communications business marketing bij Microsoft, uitgevers op om adverteerders een platform te bieden waarop adverteerders met hun klanten in dialoog kunnen treden. Bas Seelen, managing director Adlink Benelux, ten slotte, gunde de deelnemers een kijkje in de keuken van een online saleshouse waarbij het gelukkig ook nog steeds gaat om maximale exposure en geld verdienen. De afsluitende discussie met de zaal maakte duidelijk dat dit onderwerp de gemoederen in de bedrijven de komende tijd nog bezig zal houden. Themabijeenkomsten Op 9 juni was er een kick-off bijeenkomst voor het HOI-NSTD traject en Bindende Besluiten 2 en 6. De E-paper en de elektronische NSTD-tariefkaart werden geïntroduceerd. De presentaties werden verzorgd door HOI en FolioDyn@mica. Op 3 juli organiseerde de Groep een rondetafelgesprek met de NBb over ontwikkelingen rond het wetenschappelijke boek. Geconstateerd werd onder andere dat het belang van de assortimentsboekhandel voor het wetenschappelijke en vakinformatieve boek sterk afneemt ten gunste van online distributie. In augustus en september werden samen met de GAU en het CvdM voor de leden drie voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd over de Wet VBP. Communicatie Vakblad is het officiële orgaan van de Groep. Het bestuur streeft ernaar leden en nietleden op professionele wijze op de hoogte te houden van de activiteiten van de Groep en van relevante ontwikkelingen in het vakgebied. Uitgever/hoofdredacteur van Vakblad, Eric Ravestijn, zorgde voor een gevarieerde inhoud. In 2005 verscheen Vakblad in een vernieuwde lay-out met een eigentijdse uitstraling. Ook dit jaar waren er acht nummers met nieuws van de Groep en verslagen van bijeenkomsten en nieuwtjes uit het land van vak en wetenschapuitgevers. In mei werd een lezersenquête gehouden. Uit de resultaten bleek dat uitgevers, redacteuren, marketeers en productiemanagers Vakblad niet willen missen. 5

6 Internationale activiteiten Fédération des Editeurs Européens/Federation of European Publishers (FEE/FEP) De FEE/FEP verenigt op Europees niveau uitgevers van boeken en learned journals. Samen met de GAU-voorzitter vertegenwoordigt de UVW-secretaris het NUV in dit orgaan. De FEE/FEP verricht belangrijk lobbywerk in de Europese politieke arena. Sinds begin 2005 is de uitgeefsector voor het eerst met de gehele media- en informatiesector verenigd in het DG Information Society and Media. Dat bevordert de samenhang tussen de vaak taaie en complexe en langdurige dossiers. In 2005 waren de belangrijke thema s: European Digital Library, Google Search for Libraries, evaluatie Databankenrichtlijn, onderzoek naar het economisch belang van traditionele business modellen vs. Open Access, DRM, handhaving van laag btw-tarief op print en een ecolabel voor print. Er werd een internationale modelrichtlijn ontwikkeld voor (vrijwillige) samenwerking tussen uitgevers en nationale bibliotheken, vooral van belang voor de nieuw toegetreden landen. Op 6 december werd deelgenomen aan het Europese Publishers Forum. Hier werden uitgeversstandpunten over actuele agendapunten van de Europese Commissie gewisseld met EC commissaris Reding (DG Society and Media). International Publishers Association (IPA) Het UVW-secretariaat behartigt de NUV-belangen in de IPA. Dit jaar was er intensieve bemoeienis met de statutenwijziging van de IPA om een optimale balans tussen enerzijds grote en kleine landen te bereiken en anderzijds tussen de vertegenwoordigende uitgevers en brancheorganisaties. 6