Wat maakt een uitgeverij?

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 2 Wat maakt een uitgeverij Hoofdstuk 2 Wat maakt een uitgeverij? In dit hoofdstuk bespreken we welke producten een uitgeverij maakt, hoe je het werk van een uitgeverij tegen kan komen in het dagelijks leven en waar uitgeverijen hun bestaansrecht op baseren. Ook wordt een overzicht gegeven van alle brancheverenigingen, aanverwante organisaties en vakbladen in de uitgeverswereld. Aan het eind van dit hoofdstuk kan je: aangeven wat voor soort producten een uitgeverij maakt, omschrijven hoe een uitgeverij geld verdient, meer (vak)informatie vinden over de wereld van de uitgeverij. 2.1 Boeken, tijdschriften, kranten en nog veel meer Ieder jaar worden er bij uitgeverijen vele duizenden boeken, tijdschriften, kranten en nog veel meer soorten publicaties gemaakt. Als je er even over nadenkt kom je elk moment van de dag in aanraking met de producten van uitgeverijen. s Ochtends wordt je regionale of landelijke ochtendblad thuisbezorgd of krijg je de Spits of Metro op het station. Op werk of school gebruik je vaktijdschriften, naslagwerken of leerboeken. s Avonds maak je een recept uit de boeken van bijvoorbeeld Jamie Olivier en in de sportschool blader je wat door een gezondheidsmagazine. In je vrije tijd, in wachtkamer of bij de kapper lees je tijdschriften over van alles en nog wat, en voor het slapen lees je nog wat in een roman of detective (Harry Potter, Nicci French). Kortom, je ontkomt werkelijk niet aan de publicaties van uitgeverijen. En dan zijn dit nog alleen maar een paar voorbeelden op papier, maar ook cd-roms, dvd s, internetsites en zelfs sms-diensten of andere moderne informatievoorzieningen kunnen van uitgeverijen afkomstig zijn. Bekende voorbeelden daarvan zijn de Van Dale woordenboeken op cd-rom, de sites van Voetbal International of Libelle, een dvd over sportvissen in Nederland of een sms vertaaldienst voor tijdens de vakantie. Alles wat een uitgever maakt wordt een uitgave of publicatie genoemd, maar er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen papieren (gedrukte) en elektronische (digitale) uitgaven. Papieren uitgaven noemen we folio, de elektronische 11

2 HOOFDSTUK 2 uitgaven noemen we non-folio of nieuwe media, alhoewel deze laatste term soms misleidend is, want echt nieuw is een cd-rom niet meer. 2.2 Wat doet een uitgever? Een uitgever handelt in informatie. Dat klinkt misschien abstract, maar zowel een gedicht of een krantenartikel als een lesprogramma of een detective is allemaal informatie. De uitgever verwerft deze informatie, bewerkt deze en verpakt deze op de juiste manier, en voor de juiste doelgroep. Met dat hele proces verdient een uitgever geld. Maar hoe zit het dan met internet? Als je op internet surft en een beetje handig bent met zoekmachines is heel veel informatie gratis te vinden. Dus waarom zou je dan nog kranten of boeken willen kopen (en lezen) en hoe kunnen uitgevers nog geld verdienen? De informatie op het web is echter lang niet altijd betrouwbaar en tegelijkertijd vaak ontzettend omvangrijk. Daarbij komt dat - ondanks de enorme hoeveelheden - nog steeds niet alles op internet te vinden is. Denk bijvoorbeeld eens aan de hoeveelheid zoekresultaten als je voetbal of harry potter in Google intikt. Hoe weet je nu welke je moet kiezen, oftewel: hoe weet je welke website precies die informatie geeft die je zoekt? Daarbij komt dat je lang niet altijd weet of het antwoord wel compleet is. Misschien moet je wel meerdere zoekresultaten combineren, en misschien zit dat complete verslag of boek er uiteindelijk toch niet tussen. Al met al is dat een behoorlijke klus. De kwaliteit van informatie op internet varieert van hoogwaardig en wetenschappelijk tot amateuristisch en ronduit foutief. Veel informatie is afkomstig van onbekende bronnen, is niet correct, incompleet, achterhaald of gewoon onvindbaar. En niemand heeft geprobeerd het taalgebruik van een tekst af te stemmen op een bepaalde doelgroep. Al met al betekent dit dat het vaak veel tijd kost informatie van internet te verwerken tot een bruikbaar resultaat. En zo keren we terug bij de rol van de uitgever, want een uitgever doet niets anders dan informatie verzamelen, ordenen en aanvullen of combineren met andere relevante informatie. Met andere woorden: een uitgever voegt waarde toe aan informatie en maakt deze tot een waardevolle uitgave voor zijn klanten. 12

3 Wat maakt een uitgeverij 2.3 Toegevoegde waarde? Een uitgever kan pas waarde toevoegen als hij weet wat waardevol is voor zijn lezers. Soms is die toegevoegde waarde niets anders dan uitgespaarde tijd, omdat de uitgever alle relevante onderwerpen bij elkaar heeft gezocht. Soms zorgt een uitgever voor een vertaling, zodat de informatie nu wel te lezen is. En soms neemt een uitgever het initiatief tot het creëren van nieuwe informatie, bijvoorbeeld door journalisten in te huren voor het schrijven van artikelen. Het volgende voorbeeld uit het dagelijkse leven biedt een vergelijkbare situatie. Je kan natuurlijk zelf meel, gist en andere ingrediënten kopen om vervolgens elke dag een brood voor jezelf te bakken, maar je vindt het waarschijnlijk handiger om een kant-en-klaar brood te kopen bij een bakker. Dan heb je meer keuze en het is het geld meer dan waard. Net zoals als de meeste mensen vertrouwen op een bakker voor hun brood, zo vertrouwen de meesten op een uitgever voor hun informatie. Maar wat is dan de waarde die een uitgever aan informatie toevoegt? Enkele voorbeelden die het duidelijker zullen maken: Een krant Waarom lees je een krant? Omdat je op de hoogte wil blijven van het nieuws, achtergronden over het nieuws wil lezen en soms ook meningen op een rij gezet wil krijgen. Je kan zelf de informatie opvragen bij de verschillende persbureaus, maar zodra het om meerdere onderwerpen gaat ben je flink wat tijd (en soms geld) kwijt aan het bij elkaar brengen van binnenlands nieuws, buitenlands nieuws, sportnieuws, economisch nieuws, etc. 13

4 HOOFDSTUK 2 De redacteuren en journalisten van een krant verzamelen al die informatie en vormen deze om tot artikelen. Daarvoor zoeken ze nog naar andere bronnen. Ze interviewen mensen om meer informatie en achtergronden te achterhalen en geven soms een mening over bepaalde onderwerpen. De hoofdredactie ordent daarna de informatie: wat komt er op de voorpagina, wat wordt het hoofdartikel, welke artikelen vallen af en welke niet? Kortom, de krant is meer dan alleen een verzameling nieuwsberichten. De krant is een geselecteerde en geordende informatiebron waarin je als lezer snel de weg vindt. Daarmee wordt de krant een waardevolle bron van informatie voor de lezer. Een reisgids Als je een reis gaat maken wil je van alles weten over je bestemming. Je wil weten welke hotels en bezienswaardigheden er zijn, welke gebruiken er gelden en of er nog speciale regels zijn waarvan je op de hoogte moet zijn. Natuurlijk kan je internet afzoeken naar al deze informatie, maar misschien heb je het liefst die informatie overzichtelijk in één (handzaam) boekje bij elkaar. Een uitgever van reisgidsen heeft al deze informatie voor je verzameld, vertaald en geordend. Aan jou de keus welke reisgids (oftewel: welke ordening en welke onderwerpen) het beste bij je past. 14

5 Wat maakt een uitgeverij De Gouden Gids en De Telefoongids Online Ben je op zoek naar een bedrijf zonder dat je de exacte bedrijfsnaam kent, dan is zoeken op internet met Google niet bepaald de snelste manier. Speciaal voor deze problematiek waren jarenlang de Gouden Gids en de KPN Telefoongids (met het bedrijvenregister) de ideale hulpmiddelen. Deze twee uitgaven bestaan nog steeds en zijn nu ook online beschikbaar op internet. De beide uitgevers van deze gidsen hebben enkele handige functies toegevoegd aan de internetversies, zoals een routebeschrijving en een verwijzing naar de website van het bedrijf. Ook kan je nu dwars door alle regionale gidsen tegelijk zoeken, iets dat bij de papieren gidsen niet mogelijk was. De uitgevers van De Gouden Gids en De Telefoongids hebben alle adresinformatie die ze verzameld hebben zodanig aangevuld en doorzoekbaar gemaakt dat het voor de gebruiker heel waardevol is. 2.4 Folders en catalogi Naast uitgeverijen is er een groot aantal bedrijven, organisaties en instellingen die ook uitgeven, maar zichzelf geen uitgever noemen. Denk maar aan de lokale doe-het-zelfwinkel met hun wekelijkse krantjes en folders, Albert Heijn met Allerhande, de gemeente met allerlei gidsen en bijvoorbeeld Wehkamp met hun catalogi. We noemen dit soort organisaties corporate publishers. Het grote verschil met de gewone uitgever is dat een corporate publisher geen geld verdient met het publiceren van informatie, maar met iets anders. Hoewel je soms voor hun uitgaven moet betalen hebben deze organisaties een ander doel met hun publicaties: ze willen zich presenteren als een organisatie met veel kennis, als een betrouwbare organisatie of ze willen hun producten aanprijzen. Kortom, de publicaties 15

6 HOOFDSTUK 2 zijn vaak vanuit een pr of marketingoogpunt tot stand gekomen. Overigens is de manier waarop dergelijke uitgaven tot stand komen dezelfde als bij gewone uitgevers. Er zijn dan ook uitgevers die hun ervaring en kennis van het uitgeefvak ter beschikking stellen aan het bedrijfsleven. 2.5 Uitgeverijen en hun organisaties Hieronder staan de belangrijkste organisaties die een rol spelen in de uitgeefwereld. Op de website staan alle links naar hun websites. Als eerste noemen we de organisaties die direct met de uitgeverijbranche te maken hebben. Vervolgens noemen we de belangrijkste organisaties die andere branches vertegenwoordigen maar waar de uitgeverijwereld regelmatig mee te maken heeft. Al deze organisaties hebben invloed op het werken in de uitgeverij. Sommige houden zich bezig met de CAO-onderhandelingen en andere behartigen de belangen van bepaalde soorten uitgevers. Bijna allemaal vormen ze een belangrijke bron van informatie over het vakgebied. Deze organisaties bepalen mede hoe het landschap van de uitgeverijen eruit ziet. Binnen de uitgeverijbranche NUV Het Nederlands Uitgeversverbond treedt op als spreekbuis van de hele bedrijfstak door op eigen initiatief en in samenwerking de economische, juridische (bijvoorbeeld auteursrecht), maatschappelijke en sociale (het afsluiten van CAOregelingen) belangen van de uitgevers, ook internationaal, te behartigen. KVB De Koninklijk Vereniging voor het Boekenvak is de overkoepelende organisatie van het boekenvak in Nederland. Zij regelt het handelsverkeer in boeken, verzorgt informatie, training en onderzoek rond het boekenvak en beheert een uitgebreide bibliotheek. De KVB behartigt de gezamenlijke belangen van de boekenbranche. Zij is het centrale aanspreekpunt voor alle partijen binnen en buiten het boekenvak. Vrijwel alle boekhandels, uitgeverijen, grossiers/importeurs en boekenclubs in Nederland zijn aangesloten bij de KVB. Het handelsverkeer in boeken is aan een aantal regels gebonden die voortkomen uit de vaste boekenprijs. De vaste boekenprijs betekent dat boeken overal door iedereen verkocht moeten worden tegen de verkoopprijs die door de uitgever is vastgesteld. Als je meer wilt weten over deze regeling kijk dan op 16

7 Wat maakt een uitgeverij NBb De Nederlandse Boekverkopersbond is de brancheorganisatie van de boekhandels in Nederland. Vereniging van Openbare Bibliotheken De Vereniging van Openbare Bibliotheken is de branchevereniging van openbare bibliotheken in Nederland. Buiten de uitgeverijbranche KVGO Het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen KVGO is de werkgeversorganisatie die ruim 2500 bedrijven vertegenwoordigt in alle sectoren van de grafimediabranche, zoals drukkers, binders e.d. NvJ Nederlandse Vereniging van Journalisten. 2.6 Verder lezen Iedereen die een beroep uitoefent moet zijn vak bijhouden en vakbladen zijn daarvoor een goede bron. Hieronder worden de belangrijkste vaktijdschriften voor de uitgeverijbranche kort beschreven, alsmede enkele vakbladen die zich niet direct richten op de branche maar die door veel mensen in de uitgeverij gelezen worden. Adformatie Weekblad over de laatste ontwikkelingen binnen de vakgebieden reclame, marketing en media. Boekblad Tweewekelijks nieuwsblad voor het boekenvak. Doelgroepen voornamelijk boekenuitgevers en de boekhandel. De Journalist Vakblad voor journalisten en professionele schrijvers. De Uitgever Ledenmagazine van het NUV 17

8 HOOFDSTUK 2 Emerce Maandelijks vakblad dat zich richt op de ontwikkelingen in business, marketing en technologie. InCT Kwartaalvakblad voor uitgeven, innovatie en ict: richt zich op alle soorten uitgevers, nadruk op innovatie en ict. MediaFacts Vakblad voor uitgeven. Richt zich op uitgevers in het algemeen. Nadruk ligt op management. Vakblad Tweewekelijks vaktijdschrift van de groep UVW van het NUV, vakblad voor uitgevers van vak- en wetenschappelijke informatie. 18