SAMENWIJS ONDERZOEK INOPDRACHTVANDEVLAAMSEOVERHEID NAARCOMPETENTIESENPROFESSIONALISERING VANLEIDINGGEVENDENINHETBASIS6ENSECUNDAIRONDERWIJS Dr.E.VerbiestJuni2014
SAMENWIJS E:e.b.verbiest@gmail.com T:0031629150067 W:www.samenIwijs.nl A:Azaleastraat,7,5102ZK7,Dongen,NL 2
ONDERZOEK INOPDRACHTVANDEVLAAMSEOVERHEID NAARCOMPETENTIESENPROFESSIONALISERING VANLEIDINGGEVENDENINHETBASIS6ENSECUNDAIRONDERWIJS Dr.E.VerbiestJuni2014
Inhoudsopgave Bijlage1:Gemeenschapsonderwijs Functiebeschrijvingdirecteur...7 Bijlage2:FunctiebeschrijvingenleidinggevendefunctiessecundaironderwijsNederland...10 Bijlage3:Vlaanderen Gemeenschapsonderwijs.CompetentieprofielkandidaatIcursistenvoorhet ambtvandirecteur/adjunctidirecteur...13 Bijlage4:Vlaanderen Gemeenschapsonderwijs.OpleidingdirecteurSO2013I14 preiservice domeinen...16 Bijlage5:Vlaanderen VSKOIDomeinenvanbeleidsvoerendvermogenalsbasisvoordeProfSI opleiding...17 Bijlage6:Vlaanderen VSKOIDomeinenvanbeleidsvoerendvermogen Voorbeeld:voorlopige uitwerkingvanééndomein...19 Bijlage7:Vlaanderen:ProvinciaalOnderwijsVlaanderenIspecifieknascholingsaanbodvoor leidinggevenden...20 Bijlage8:Vlaanderen CvAIResultaatsdomeinenencompetenties...23 Bijlage9:Vlaanderen VIMKO Besturen...24 Bijlage10:Nederland NederlandseSchoolleidersacademieIVijfbasiscompetentiesvan schoolleiderschapprimaironderwijs...25 Bijlage11:Nederland NederlandseSchoolleidersacademieIVijfbasiscompetentiesvan schoolleiderschapprimaironderwijs.uitwerkingnaarfunctieniveaus...26 Bijlage12:Nederland VoortgezetonderwijsIZevendomeinenvanschoolleiderschap...30 Bijlage13:Nederland Bestuurlijketakenenbestuurlijkvermogenvanbesturenprimaironderwijs...31 Bijlage14:CentraalEuropaICompetentiedomeinenCentral5...33 Bijlage15:VerenigdeStatenIISLLCIstandaards1996)...38 Bijlage16:VerenigdeStatenIEducationalLeadershipPolicyStandards2008...40 Bijlage17:Canada OntarioLeadershipFramework2012Schoolleaders...42 Bijlage18:Canada OntarioLeadershipFramework2012SystemIlevelleadership...47 Bijlage19:Canada OntarioLeadershipFramework2012PersonalLeadershipResources...50 Bijlage20:Australië LeadershipCapabilityFramework...51 Bijlage21:NieuwZeeland Dimensiesvanleiderschap...59 Bijlage22:VerenigdeStaten TeacherLeadershipStandards...65 Bijlage23:Schotland TheProfessionalActionsofMiddleLeaders...69 Bijlage24:Vergelijkingvantienleiderschapsprofielen...76 Bijlage25:VoorbeeldenvanprofessioneleIontwikkelingsmogelijkhedenvoorleidinggevendenop diverseniveaus.schotland)...78 Bijlage26:Voorbeeldabstract)vandeniveausvanleiderschapvoorhetonderwijskundigI leiderschapsdomein,victoria,australië...82 5
6
Bijlagen Bijlage1:Gemeenschapsonderwijs Functiebeschrijvingdirecteur 1 HetonderstaandebetrefteenfunctiebeschrijvingdirecteurbinneneenscholengroepvanhetGeI meenschapsonderwijs.voorcoördinerenddirecteurso)endirecteurcoördinatorbao)zoueen identiekmodelkunnengebruiktworden.dezefunctiebeschrijvingenwordengepersonaliseerdsai menmethetinstellingshoofd.depersonalisatievandezedriefunctiesissterkafhankelijkvande taakverdelingbinnendescholengroep. Functiebeschrijving Bestaansredenvandefunctie: Eeneffectieveschoolorganisatieopzetteneneenparticipatiefbeleidvoeren. Ineengoedwerkklimaat,eenvlottewerkingvandeschoolverzekeren. Hetpedagogischbeleidconcretiserenendebestmogelijkevoorwaardencreërenvoorhetonderwijs6 proces. Door:tecommuniceren,tebemiddelen,teplannen,teorganiseren,tecoördineren,tecoachen,tedelegeren, temotiverenenbijtesturen. ORGANISATIE 1.pedagogischpro6 jectenschoolwerk6 plan 2.Langetermijnplan6 ning 3.Kwaliteitszorg 1.1.Doel:Samenmetallebetrokkenenhetpedagogischprojectvandeschoolenhet schoolwerkplandefiniëren,wakenovereengoedeuitvoeringervanenindiennodig bijsturen. 1.2.Actiedomeinen: 1.2.1.deschoolactiviteitenen actieskaderenbinnendeschoolvisie 1.2.2.depersoneelsleden,leerlingen,oudersenanderebetrokkenpartijenrondde schoolvisiemobiliseren 1.2.3.concretiseringnaardeschooltoevanhetalgemeenpedagogischprojectvanhet GOendemissievanScholengroepPantaRhei. 2.1.Doel:Visievoordeschooloplangeretermijnontwikkelen 2.2.Actiedomeinen: 2.2.2.decontinuïteitendepositieveevolutievandeschoolverzekeren 2.2.3.uitvoeringgevenaanprioriteitenvanhetalgemeenstrategischplanvanhetGO endebeleidsnotavanscholengroeppantarhei 2.2.4.hetaanbodvandeschoolmaximaalafstemmenopdenodenvandelokale) gemeenschap,rekeninghoudendmetdemaatschappelijkeveranderingen. 3.1.Doel:Opbasisvanhetpedagogischprojectvandeschooleninsamenspraakmet allebetrokkenen,eenaanpaktotalgemenekwaliteitszorg,gerichtopdeversterking vanhetonderwijsprocesdefiniëren,invoerenendoenrespecteren. 3.2.Actiedomeinen: 3.2.1.bijdragentothetgoedfunctionerenvanleerlingenenleraren 3.2.2.bijdragentotheteffectiefenefficiëntrealiserenvandedoelstellingenvande school 3.2.3.zelfevaluerendvermogenvandeschoolverhogenenopbasisvandezeevaluatie doelgerichteenrelevanteverbeteringsprojectenuitwerken. 1 Metdankaandr.J.DeMayer,algemeen directeur van de scholengroep Panta Rhei te Gent, voor het ter beschikking stellenvandezefunctiebeschrijving. 7
Lerenleidenopniveau 8 4.Leerlingenbegelei6 ding 4.1.Doel: Organiserenenopvolgenvandeleerlingenbegeleidingenzelftijdmakenomcontacten teonderhoudenmetdeleerlingen. 4.2.Actiedomeinen: 4.2.1.deleerlingenbetrekkenbijhetschoolgebeuren 4.2.2.deleerlingenmobiliserenvoorhetopvoedingsproject 4.2.3.eengunstigstudie6enleefklimaatscheppenhetwelbevindenvandeleerlingen verzekeren 4.2.4.zorgenvooreenmaximaledoorstromingbinnendeeigenstructuren,rekening houdendmethetindividueelprofielvandeleerlingen 4.2.5.meewerkenaanhetopstellenvanhetbeleidsplanleerlingenbegeledingmethet CentrumvoorLeerlingenbegeleidingCLB)enzorgenvoordeuitvoering; 4.2.6.voldoenaandewettelijkeverplichtingenenverplichtingenopgelegd doordeinrichtendemacht 5.Materieelenfinan6 cieelbeleid 5.1.Doel: Hetschoolbudgetopmaken,uitvoerenenopvolgen. 5.2.Actiedomeinen: 5.2.1.hetschoolbudgetoptimaalbeheren 5.2.2.hetpatrimoniumvandeschoolvrijwarenenbelangrijkeknelpuntenmeldenaan descholengroep 5.2.3.voldoenaandewettelijkeverplichtingenendeverplichtingenopgelegddoorde inrichtendemacht 6.Veiligheidsbeleid 6.1.Doel: Deveiligheidvanleerlingen,personeelendeleefomgevingwaarborgen 6.2.Actiedomeinen: Toezienophetrespecterenvanderegelgevinginzakeveiligheidenleefmilieu 7.Administratiefbe6 heer 7.1.Doel: Instaanvoorentoezienopeencorrecteverwerkingvandealgemenedocumenten6 stroom,depersoneelsadministratie,deleerlingenadministratieenhetschoolbudget. 7.2.Actiedomeinen: 7.2.1.verzekerendataanalleadministratieveverplichtingendecretaalopgelegdeen andere)wordtvoldaan 7.2.2.denodigefinancieringensubsidiëringverkrijgen 7.2.3.eengoedeinformatiedoorstromingnaaralleparticipantenwaarborgen 7.2.4.depedagogischewerkingondersteunen 7.2.5.respecterenvandewetopdeprivacy 8.Personeelsbeleid 8.1.Doel: Leiden,begeleidenenevaluerenvanhetpersoneel. 8.2.Actiedomeinen: 8.2.1.meteenbekwaamengemotiveerdteamdedoelstellingenvandeschoolrealise6 ren 8.2.2.depersoneelsledenbetrekkenbijhetschoolbeleid 8.2.3.hetwelbevindenvanhetpersoneelbevorderen 8.2.4.hetfunctionerenvandeindividuelepersoneelsledenenhetschoolteambevorde6 ren
Bijlagen 9 TAAK 1.Kennishebbenvan detaak Doel:theoretischeonderbouwingvandetaakdoorkennisvanwettenendecreten, onderwijsbeleid,pedagogischdidactischhandelen,algemenekennis 2.Inzichthebbenin detaak 2.1Doel:inzichtindewerkingvandestructurenenorganensge,sgr,syndicaal,rvb, macro6meso6micro,net,,ontwikkelingspsychologievankinderenenleerlingen 3.Bereidheidzich professioneelteont6 wikkelen 3.1.Doel:Instaanvoordeeigenprofessionalisering 3.2.Actiedomeinen: 3.2.1.zorgenvoorhetbewarenvaneenbredealgemenekennisenbijblijvenmetde ontwikkelingenophetvakgebied 3.2.2.opdehoogteblijvenvandewijzigenderelevanteonderwijsregelgeving 3.2.3.deinvullingvandeeigenopdrachtverbeteren/optimaliseren COMMUNICATIE/STAKEHOLDERS 1.Communicatieen samenwerkingmet ouders,meerderjari6 geleerlingenencur6 sisten 1.1.Doel:Instaanvoorentoezienopeengoedecommunicatieensamenwerking. 1.2.Actiedomeinen: 1.2.1.informatiegevenen/ofuitwisselenmetdebetrokkenen 1.2.2.betrokkeneninformerenoveren/ofbetrekkenbijhetschoolgebeuren 1.2.3.samenwerkenaandeopvoedingmetdebetrokkenen 2.Overlegensa6 menwerkingmetalle internepartners 2.1.Doel:Instaanvoorentoezienopeengoedecommunicatieenoverlegmetalle interneschoolbetrokkeninstanties/partijen 2.2.Actiedomeinen:: 2.2.1.eengoedeinformatie6uitwisseling,inspraakenoverlegverzekeren 2.2.2.hunmedewerkingverkrijgen 2.2.3.voldoenaaneenaantalwettelijkeendoordeinrichtendemachtopgelegdever6 plichtingen 3.Overlegensa6 menwerkingmet externepartners 3.1.Doel:Instaanvoorentoezienopeengoedecommunicatieenoverlegmetalle externepartners. 3.2.Actiedomeinen: 3.2.1.eengoedeinformatie6uitwisselingverzekeren 3.2.2.demedewerkingvanexternepartnersverkrijgen 3.2.3.voldoenaandewettelijkeendoordeinrichtendemachtopgelegdeverplichtin6 gen 4.Externcommunica6 tiebeleid 4.1.Doel:Hetimagovandeschoolbevorderen 4.2.Actiedomeinen: 4.2.1.deschoolbekendheidgevenenaantrekkelijkmakenvoorschoolkeuze 4.2.2.doordachtepublicrelationsvandeschoolverzorgenenontwikkelen 4.2.3.hetbestaanen/ofontplooiingvandeschooloptermijnverzekeren 5.werkingbinnen scholengemeenschap enscholengroep 5.1.Doel:Bijdragentotdegoedewerkingvandescholengroepen/ofscholengemeen6 schap. 5.2.Actiedomeinen: 5.2.1.dewerkingvandescholengemeenschapendescholengroephelpenversterken 5.2.2.eensolidairehoudingaannementegenoveranderescholenencollegadirecteurs
Lerenleidenopniveau Bijlage2:FunctiebeschrijvingenleidinggevendefunctiessecundaironderwijsNederland 2 Bron:StichtingCarmelcollege:functieboek,2013) Hierondervolgendefunctiebeschrijvingenvanvierfunctiesteamleideronderwijs;locatieleider;lidcentrale directieenvoorzittercentraledirectie).defunctievanbestuurderisnietopgenomeninhetfunctieboek,be6 stuurdersinhetonderwijsbeschikkenovereeneigencao. TEAMLEIDERONDERWIJS 1. Geeftleidingaanhetorganisatorischeenpersonelebeheervaneenonderwijsteamdoor: - planningencoördinatievanprogramma s,projectenenactiviteiten; - hetdoenvanvoorstellenmetbetrekkingtothetmeerjaren)formatieplan; - uitvoeringvanhetpersoneelsbeleidselectiegesprekken,benoemingsvoorstellen,gei sprekkencyclus,scholing,verzuimbeleid,etc.); - hetdoenvanvoorstellenbijdevoorbereidingvandelocatiebegrotingenhetafleggenvan veri antwoordingoverbehaalderesultaten. 2. Vertegenwoordigtdewerkeenheidenvoertoverlegdoor: - afstemmingbinnendelocatieoveractiviteiten,voorzieningen,ruimtes,ictetc.; - hetpromotenvandeschoolbijinstellingenvoorbasisonderwijs; - hetinitiëren,vormgevenenrealiserenvandecommunicatiemetenvoorlichtingaan oui ders. 3. Draagtzorgvooruitvoeringvanenbijdrageaanhetonderwijsbeleidvandelocatie/sector door: - hetopstellenvaneenteamplan; - hetdoorvoerenvanafgesprokenonderwijsveranderingen; - hetinzichtelijkmakenvanenrapporterenoveronderwijsresultaten; - hetinbrengenvanideeënenvoornemensvanuithetteaminlocatieieninstellingsoverleg; - hetzorgdragenvooreenadequaatsysteemvanleerlingbegeleiding; - hetzorgdragenvoortoepassingvanhetkwaliteitszorgsysteem; - hetinbeperktemate)actiefbijdrageninhetprimaireproces. Defunctieteamleideronderwijskent2varianten: A. - accentopdagelijkseaansturingvanhetonderwijsproces; - beperkteleiding,metnameinpersonelezin;geenbenoemingsbeslissing,geenbeoordeling) - beperktefinanciëleverantwoordelijkheid; - hetinruimemate)actiefbijdrageninhetprimaireproces B. - hetgevenvansturingaanhetonderwijsbeleidvanhetteamdoorhetvertalenvandestrategie vandeinstellingnaarhetmeerjaren)onderwijsbeleidsplanvoorhetteam; - hetvertalenvandecentralebeleidsplanningnaarconcreteonderwijsprogrammering; - hetprofilerenvandeonderwijsinstellinginhetalgemeenendeteamactiviteiteninhetbijzonder bijinienuitstroominstellingen,werkgeversverbanden),landelijkenetwerken,gemeentene.d. waarbijdraagvlakwordtverworvenvoornieuweideeën,onderwijsmethodenentechnieken; - eigenfinanciëleverantwoordelijkheideneigenmeerjaren)formatieplan. 2 Metdankaandrs.H.Claessen,rectorvanhetTwentsCarmelCollege,Oldenzaal,NL,voorhetterbeschikkingstellenvan dezefunctiebeschrijvingen. 10
Bijlagen LOCATIELEIDER 1. Geeftleidingaaneenlocatieofsector)door: - hetaansturenvanonderwijsienonderwijsondersteunendeprocessen; - hetvertalenvandestrategievandeinstellingnaarhetonderwijsbeleidvandelocatie; - hetvertalenvandecentralebeleidsplanningnaarconcretemeerjaren) oni derwijsprogrammeringvoordelocatie; - hetinitiërenenstimulerenvanvernieuwingvanhetonderwijsbeleid; - hetgevenvanleidingaaneenaantalteamleiders; - hetzorgdragenvoordebedrijfsvoeringbinnendelocatiemetbehulpvanjaarplannen, begroi ting,jaarverslage.d. 2. Profileertdelocatiedoor: - hetvertegenwoordigenvandelocatieenuitdragenvanhetonderwijsbeleidbijinien uiti stroominstellingen,werkgeversverbanden),landelijkenetwerken,gemeentene.d. - hetopbouwenenonderhoudenvanvoordelocatierelevantecontactenennetwerken; - hetlaten)uitvoerenvanpr,voorlichtingenmarketingbeleid. Defunctielocatiedirecteurkent2varianten A. - accentopdagelijkseaansturingvanhetonderwijsproces; - delocatiedirecteuradviseertdecentrale)directieoverhetonderwijsbeleidopdelocatie; - geenofbeperktebetrokkenheidbijhetuitdragenvanenverwervenvandraagvlakvoorhetoni derwijsbeleid; - beperktefinanciëleverantwoordelijkheid. B. - hetmedeontwikkelen,beïnvloedenenhelpenvaststellenvandestrategischedoelstellingenvande onderwijsinstellingvanuitdeverantwoordelijkheidvooreenvolledige)vmboofhavo/vwoopleii ding; LIDCENTRALEDIRECTIE 1. Draagtalsportefeuillehouderbinnendecentraledirectiemedezorgvoorhetmanagementvaneenbrede scholengemeenschaponderwijsinstelling)door: - hetinitiëren,ontwikkelenenstimulerenvandevernieuwingvanhetde)toegewezen beleidsi terreinen); - hetinitiërenenontwikkelenvanhoofdlijnenvoorhetopzettenenbewakenvande uitvoei ringvanbeleid; - hetinitiërenvandetotstandkomingvanmeerjaren)beleidsplan,begrotingen veri antwoordingsverslagopdetoegewezenaandachtsgebieden. 2. Adviseertoverenbeslistmeeoverdestrategievandeonderwijsinstellingdoor: - hetontwikkelenvanstrategischedoelen; - hetadviserenoverhetscheppenvandebenodigderandvoorwaarden; - hetaansturenvanprojectenenactiviteitenophetraakvlakvanonderwijsen maati schappelijkeontwikkelingenmetregionaleoflandelijkereikwijdte. 3. Profileertdeinstellingdoor: - hetvertegenwoordigenvandeinstellingenuitdragenvanhetonderwijs)beleidbijinien uiti stroominstellingen,werkgeversverbanden),landelijkenetwerken,gemeentene.d. - hetopbouwenenonderhoudenvanvoordeinstellingrelevantecontactenennetwerken; - hetlaten)uitvoerenvanpr,voorlichtingenmarketingbeleid. 11
Lerenleidenopniveau Defunctielidcentraledirectiekent2varianten A.alshierboven B.metdekenmerken: - eenzwareportefeuillemetdeopdracht/ruimteombinnenhetbestuurlijkebeleidskader een strategischekoersvoordeinstellingteontwikkelen; - opbasisvandiepgaandinzichtinsociaalimaatschappelijke,financieelieconomischeen polii tiekibestuurlijkeaangelegenheden; - waarbijrichtinggevendebeïnvloedingvanambtelijke,politiekeofmaatschappelijke bei stuurdersaandeordeis. RECTOR/VOORZITTERCENTRALEDIRECTIE 1. Draagtalseindverantwoordelijkschoolleiderzorgvoorhetmanagementvaneenbredescholengemeenschap onderwijsinstelling)door: - hetlatenvoorbereidenenvaststellenvanrichtinggevendemeerjaren)plannenen taaki stellingenvoordeuitvoeringvanonderwijskundigbeleid; - hetinitiërenenstimulerenvanvernieuwingenvanhetonderwijsbeleid; - hetdoen)opstellenvandemeerjaren)begrotingenverantwoordingsverslagen; - hetgevenvanleidingaanlocatiedirecteurenc.q.sectordirecteuren),ledenvandecentrale directie enstafmedewerkersopcentraalniveau. 2. Ontwikkeltdoelenvoordeinstellingendestrategieomdedoelentebereikendoor: - hetvolgenvanontwikkelingeninhetonderwijsenhetleggenvanrelatiesmet maatschappelijkeontwikkelingen; - hetanalyserenvanontwikkelingenindeinstellingenanalyseren/besprekenvanstrategische bei leidsvoorstellenvanuitdeeigenorganisatie; - hettoetsenvandoelenaanhetstrategischbeleidskadervanhetcollegevanbestuur; - hetmakenvanafsprakenmethetcollegevanbestuuroverterealiserenstrategische doei len. 3. Realiseertmethetcollegevanbestuurafgesprokenstrategischedoelstellingendoor: - hetverwervenvandraagvlakindeeigenorganisatie; - hetscheppenvandebenodigderandvoorwaarden; - hetaansturenvanbeleidsprocessenomruimtetecreëren. 4. Profileertdeinstellingdoor: - hetvertegenwoordigenvandeinstellingenuitdragenvanhetonderwijs)beleidbijinien uiti stroominstellingen,werkgeversverbanden),landelijkenetwerken,gemeentene.d. - hetopbouwenenonderhoudenvanvoordeinstellingrelevantecontactenennetwerken; - hetlaten)uitvoerenvanpr,voorlichtingenmarketingbeleid. Defunctierector/voorzittercentraledirectiekent2varianten A. eencategoraleschoolwaarbijhetcollegevan)bestuurbeslistoverdestrategieopadviesvanderector; B. eengrotescholengemeenschap/instellingmeteenduidelijkemaatschappelijkerolingrote)staden/of regio;vanderector/voorzitterwordteenbeïnvloedendsamenspelverwachtmetambtelijke,politiekeen maatschappelijkebestuurderswaarbijdiepgaandinzichtinsociaalimaatschappelijke,financieeli economischeenpolitiekibestuurlijkeaangelegenhedenisvereist. 12
Bijlagen Bijlage3:Vlaanderen Gemeenschapsonderwijs.CompetentieprofielkandidaatUcursistenvoorhetambtvandirecteur/ adjunctudirecteur Competenties 1. Toekomstgerichtdenken/viU sieontwikkeling HetdenkendatgerichtisopdetoeI komsteninfunctievandietoekomst eenvisieontwikkeltm.b.t.deschool, hetgo,onderwijsindebredezin, maatschappelijkeontwikkelingen. Hij/zijbrengteeneigenbeleidnaar vorendatdeentiteitoforganisatie oplangetermijnbeïnvloedt. 2. ProbleemoplossendenresulU taatgerichtdenken Hetdenkengebeurtinfunctievan hetoplossenvanproblemenenheeft totdoeleenaanvaardbaarresultaat tebereikenopmiddellangeenlange termijn). Hij/zijformuleertuitdagendemaar haalbare)doelstellingenenzetzich tenvolleinomdietebereiken. 3. Teamleiderschap Leidinggevenaandeverschillende schoolteamsonderwijzendpersoi neel,mvdipersoneel,klassen,leeri lingenenanderevertegenwoordii gers,externen...),waarbijalleleden hetgevoelhebbendatzijsubstantii eelkunnenbijdragentothetglobaal schoolproject. Hij/zijgeeftrichtingophetniveau vanprocessenenstructuren. Gedragsindicatoren DekandidaatIcursist: anticipeertopmaatschappelijkeontwikkelingenendetoekomst, evenalsopdemanieromdeeigenorganisatieofentiteithierop voortebereiden; komtmetplannenenideeënmeteenlooptijdvanenkelejaren; houdtvastaandelangetermijnvisie,niettegenstaandededagei lijksegebeurtenissen; brengteeneigenbeleidnaarvorendatgebaseerdisopeenduii delijkevisieopdemissieendedoelstellingenvandeorganisatie ofentiteit. DekandidaatIcursist: legtdelathoog,formuleertuitdagendemaarhaalbare)doelsteli lingen; gaatactiefopzoeknaardebestmogelijkemanieromdiedoelen tebereiken,weegtoptiestegenelkaaraf; mobiliseertmensenenmiddelen,ookalshijhiertoeanderen hiërarchie,collega s)moetovertuigen; stuurtopregelmatigebasishetprocesbij,methetoogophet behalenvandedoelstellingen; geeftnietop,zoektactiefnaaralternatievenalshijmethinderi nissenentegenslagentemakenkrijgt. DekandidaatIcursist: scheptduidelijkheidoverdetaken,rollenenverantwoordelijki hedenvandeverschillendeteamleden; zorgtervoordatbeschikbaremensenenmiddelenefficiëntingei zetwordenmethetoogopdegezamenlijktebehalendoelsteli ling; bevordertdeinzetbaarheidvandemedewerkerszodanigdatzij beterinstaatzijnomdegezamenlijkeenhunindividueledoelen tebehalen); voorzietinmogelijkhedenvoorcommunicatieenoverlegbinnen hetteamenstimuleerthetgebruikdaarvan; heeftoogvoorprocessendieremmendoffaciliterendkunnen inspelenopaspectenzoalsdiversiteit,genderneutraliteit; stuurt,indiennodig,processenenstructurenbijomdeefficiëntie vandewerkingofdekwaliteitvandedienstverleningteverhoi gen;voorzietindeorganisatorischerandvoorwaardenvoorhet ontwikkelenvanmedewerkers. 13
Lerenleidenopniveau 4. Organisatietalentenplanning Hettalentommenselijkeactiete functionaliserenentecoördineren omeenbepaaldobjectiefterealisei ren,tebereiken.hierbijmoetde directeurprioriteitenkunnenbepai len,kunnenplannenenefficiënt werken. Hij/zijplanteigenwerkendatvan andereneffectief. 5. Communicatievevaardigheden Devaardigheidomopeenadequate wijzetecommunicerenbinneneen bepaaldecontextwaarbijinhouden stijlaangepastzijnaandeeindbei stemmeling. Hij/zijcommuniceertvlotmetverI schillendedoelgroepen. 6. Flexibiliteit VermogentotaanpassingaanwijziI gendesituaties,taken,inzichten..., meerbepaaldinfunctievanhet bereikenvandeobjectievenuithet schoolproject. Hij/zijblijftsoepeléndoelgericht functionereninsituatiesdiebijzoni deronderhevigzijnaanveranderini gen. 7. Vermogentotsamenwerken Opschool,schooloverstijgend,kunI nendelegeren Hij/zijcreëertgedragensamenwerI kingsverbandenmetentussenandei reentiteiten DekandidaatIcursist: brengtstructuuraanineigenwerkendatvananderenbv.bei paaltwerkterreinen,prioriteiten,termijnen); houdtbijhetinplannenvantakenrekeningmetdeadlines; maaktgoedewerkschema sentijdsplanningenopwerkbaar, volledig,overzichtelijk); geeftopeenduidelijkeeneenduidigemanieraanwelkedeprioi riteitenzijn. DekandidaatIcursist: bouwtzijnbetoogopeengerichtgestructureerdewijzeop; gebruiktherkenbarevoorbeeldenenvergelijkingenomvoorsteli lenenboodschappenmeerkrachtbijtezetten; pastzijnwoordenschatenspreektempoaandedoelgroepaan; stemtzijncommunicatiestijlafopdespecifiekerelatiemetde doelgroepbv.formeel,informeel,meerofminderinteractief); communiceertselectiefvanuitzijninzichtineninschattingvan desituatie,omzosnellerzijndoeltebereiken. DekandidaatIcursist: blijftdoelmatighandeleninsituatieswaardeeigenkennisen ervaringontoereikendzijn; blijftrustigendoelmatighandeleninsituatieswaarmeerdere variabelenplotsveranderen; anticipeert:schatdemogelijkehindernissenvoorafin; ontwikkeltmeerderestrategieën:bekijktvoorafgaandelijkmeeri derewegenomhetdoeltebereikenenheeftalternatieven voorhanden; weetdeimpactvandewijzigingvanéénvariabeleopdeandere aspectensnelencorrectinteschatten. DekandidaatIcursist: creëertstructurenomdesamenwerkingmetandereentiteitente verbeteren; neemtinformeleinitiatievenomdesamenwerkingmetentussen andereentiteitenteverstevigen; draagtsamenwerkinguitalsbelangrijkewaardeindeentiteiten daarbuitenenspreektanderendaaropaan; creëerteendraagvlakvoorproblemen,beslissingenenactiesdie deeigenentiteitoverstijgen; creëertenbenutdegepastecommunicatiekanalenenstimuleert hetoverlegrondaangelegenhedendiedeeigenentiteitoverstiji gen;werktactiefaanhetscheppenvaneengoedevertrouwensi bandmetandereentiteiten. 14
Bijlagen 8. Bezieling Uitinggevenaaneensterkgevoel waarvandedirecteurvervuldisen dezebezieling,volvuurensterk geïnspireerd,uitdragenindeinterne enexternecontacten. 9. Overtuigingskracht Hij/zijhanteertaangepastebeïnI vloedingsstrategieën. 10. Organisatiebetrokkenheid Hij/zijbewaaktenverdedigtopconI sequentewijzedebelangen,deopi drachtendehandelwijzevande organisatie. DekandidaatIcursist: trekttijduitomintegaanopsignalenvanweerstandookal betrefthetinhoudelijkedetails; legtvoorafgaandelijkcontactenmetanderenomproblemente kunnendetecterenenomtotafsprakentekomen; vergrootdeimpactvanzijnboodschapdooreengepastecomi municatiemixtegebruikenbv.beeldmateriaalgebruiken,interi actievemomenteninlassen); weettegenargumentenomtebuigenenaantewendeninde eigenargumentatie; denktvooraf)aandeimpactdiedeeigenargumentatiekan hebbenopanderen;durfthiervooreenspeciale,ongewoneactie tegebruiken; trekttijduitomintegaanopsignalenvanweerstandookal betrefthetinhoudelijkedetails; legtvoorafgaandelijkcontactenmetanderenomproblemente kunnendetecterenenomtotafsprakentekomen; DekandidaatIcursist: durfthardestandpunteninnemendiedegeheleorganisatieten goedekomen,zelfsalsdieminderpopulairzijnbinnendeeigen entiteit; praatover wij inplaatsvan zij alshijhetoverdeeigenorganii satieheeft; onderkentdebelangenvandeorganisatieenhandeltzelfconi formdiebelangen; legtuithoehijtotbelangrijkebeslissingenisgekomen; verdedigtdekeuzesvandeentiteitoforganisatiebijcollega s, eigenmedewerkersenderden; identificeertzichbijeigenmedewerkersenbuitenstaandersmet destandpuntenofbeslissingenvandeeigenhiërarchie 15
Lerenleidenopniveau Bijlage4:Vlaanderen Gemeenschapsonderwijs.OpleidingdirecteurSO2013U14 preuservice domeinen Visieophetambt Onderwijsstructuren,juridischkaderenregelgevingwaarmeemeninhetambtvertrouwdmoetzijn. RegelgevingindepraktijkenRegelgevingSO Financieelbeleid Materieelbeleid Leiderschap Onderwijskundigleiderschap Kwaliteitszorg CIPO Beleidsvoerendvermogen Onderwijsinnovatie Lessenbijwonenenprofessionalisering 16
Bijlage5:Vlaanderen VSKOUDomeinenvanbeleidsvoerendvermogenalsbasisvoordeProfSUopleiding Bron:ProfS,2012) DOMEIN BELEIDSVOERENDVER- MOGEN 1. Doelgerichtwerken,dezin vanhetwerkduiden 2. SituationeelleidinggeI ven/betrokkenheidstimulei ren 3. Stimulerenvanoverlegen samenwerking 4. OntwikkelenvaneenveerI krachtigeresponsiviteit 5. OntwikkelenenondersteuI nenvaneenkritischeveri nieuwingscultuur 6. Stimulerenvanreflectieen zelfevaluatie Beschrijving Bijlagen 1. JemaakthetwaarombespreekbaarvanjulliepedagogischIdidactische aanpak. 2. IndialoogmetalleteamledenontwikkeljeeengezamenlijkepraktijkgeI richtevisiedieinspirerendisvoorjullieplannenenrealisaties.ditpei dagogischprojectgebruikjealsbakenindecommunicatiemetouders enandereinterneofexternebetrokkenen. 1. JegeeftsturingenaanwijzingenwaarnodiginfunctievanhetsamenI speltussendeaardvandetaakenhetcompetentieniveauvande groep. 2. Jecreëertmogelijkhedenvoorzinvolleparticipatieinhetschoolbeleid. 1. JestimuleerteenopenenvrijmoedigecommunicatiemetallebetrokI kenen. 2. Jezorgtvoorgoedecommunicatiekanaleneninfodoorstromingbinnen enbuitendeschool. 3. Jebemiddeltbijconflicten,geeftopbouwendefeedbackenstaatopen voorfeedback. 4. Opdiemaniervoelenalleparticipantenzichergbetrokkenbijdeschool. 1. Jestaatopenvoorwatopjeschoolafkomtzonderjeerdoortelaten overspoelen. 2. JeselecteertendoseertvernieuwingsimpulsenvanbinnenenvanbuiI tendeschoolvanuitjepedagogischprojectendedraagkrachtvanhet team. 3. Jewaakteroveromeenhaalbarekoerstevarendoorprioriteitente bepaleninsamenspraakmethetteam. 4. Jestreefternaardatallebetrokkenenzichopeenpositievewijzemet deschoolidentificeren. 1. JeborgtwatgoedlooptopschoolenstimuleertvernieuwingenverbeI teringwaarnodig. 2. Jeintroduceertvernieuwingenopeenstrategischeenplanmatigewijze enjevolgtzeoptotindeklas. 3. Jecreëertruimtevoorproeftuintjes 1. Jecreëerteenveilige leerisfeer. 2. Jeinstalleertvoortdurendleermomenten,tijdomterugteblikken, vooruitteblikkenendedoelentebevragen. 3. Ditsamenlerenisdemotorvoorechteschoolontwikkeling.Ditgebeurt ophetniveauvandeindividueleleerkracht,opteamienwerkgroepsnii veauenophetniveauvandeschool. 17
Lerenleidenopniveau 7. Stimulerenvanpermanente professionaliseringvia interneenexterneonderi steuning 8. BevorderenvandeintrinI siekemotivatievandeperi soneelsledendooreenheli deretaakomschrijving 9. Eenintegralezorgvoorde totaleorganisatieinfunctie vanhetleerienontwikkei lingsprocesvankinderen 1. Jekrijgtvoelingmetdenascholingsbehoeftenvanjeteaminhetlicht vandeschoolprioriteiten,maarookmetindividuelenascholingsbehoefi ten.ditiseenpermanenteopdrachtinfunctievanhetontwikkelenvan eenlerendeorganisatie. 2. Jestimuleertprofessionaliseringdoorinformatiedoorstroming,doorhet aanmoedigenvanexternenascholing,doorhetinhuishalenvannai scholersenpedagogischebegeleidingmaarookdoorhetcreërenvan gelegenhedenomdebestaandeknowhowtedelenmetelkaar.aldeze initiatievenexpliciteerjeineennascholingsplan. 1. Jebouwteenpersoneelsbeleiduitwaarbijdesamenwerkingopzich belonendis.elkpersoneelslidvoeltzicherkendinzijn/haarcompeteni tiesenkanzichvandaaruitvoluitengagerenindeschool.iederstaaki invullingisduidelijkenerzijngeregeldfunctioneringsgesprekkenom hierdevingeraandepolstehouden. 1. Jeontwikkeltoverzichtensamenhangindezeveelheidvanactiviteiten enprocessen.ditgeefjevormineenwerkbaarenhanteerbaarschooli werkplan. 2. JewaaktoverdeverticaleenhorizontalesamenhangvanhetonderwijsI inhoudelijkaanbod. 3. Jevolgtdeschoolloopbaanvandeleerlingenop. 18
Bijlagen 19 Bijlage6:Vlaanderen VSKOUDomeinenvanbeleidsvoerendvermogen Voorbeeld:voorlopigeuitwerkingvanéén domein Bron:ProfS,2012) Tandwieleninorganisatieontwikkeling Aspectenvan beleidsvoerend vermogen Individu6activiteiten Groepsprocessen Organisatie6systeem 1.Doelgerichtwerken, dezinvanhetwerk duiden Stimuleren,vanteamleI denomdedoelenbijhun pedagogischepraktijkte expliciterenenteformulei ren. Opvinkenslagliggen metdevraag waari omdoenwedit?. Teamledendekansgeven omuittewisselenover hunpedagogischepraktijk éndeonderliggendedoei lenenpedagogischeprini cipesdiezehanteren double/tripleloopleari ning) Samenmetdeteamleden eengezamenlijkevisie opbouwen,gezamenlijke doelenuitzettenvoorde pedagogischepraktijkin dialoogmetreferentiedoi cumentenleerplannen enz.). OntwikkelenvaneenprakI tijkgeoriënteerdeeninspii rerendevisiesamenmet alleteamleden DeontwikkeldevisiegeI bruikenalsbakeninde communicatiemetde oudersenanderebetroki keneninternenextern) DeleiderhoudtdegeI schiedenisbijvanditonti wikkelprocesenschetstdit regelmatig. Hij/zijtrachtzelfdevisiein dehandelingwaartemai kenalsinspirerendmodel
Lerenleidenopniveau 20 Bijlage7:Vlaanderen:ProvinciaalOnderwijsVlaanderenUspecifieknascholingsaanbodvoorleidinggevenden Bron:POV,2014) Hetspecifieknascholingsaanbodvoorleidinggevendenindecyclus2013I2016kentvolgendeonderwerI pen: I AnalysevanschoolUofcentrumrelevantegegevenseninformatie ScholenencentrawordenmeerenmeergeconfronteerdmetallerleigegevenseninformatiedieeenimI pacthebbenophunschooliofcentrumbeleid:hetdoorlichtingsverslag,hetinstellingsprofiel,omkadering, allerleileerlingengegevens,enz. Indezeopleidingwordteenantwoordgevenopvolgendevragen: hoegajeommetdezetoevloedaandata?watisrelevanteinformatievoorhetschooliofcentrumbei leid? hoekanjekenniseninformatieontsluitenenaanwenden? I HetfunctioneringsUenevaluatiegesprekalsinstrumentvanleidinggeven Doelstellingvandezeopleidingisdedeelnemersteondersteunenmetbetrekkingtotenerzijdsdeaanpak, devoorbereidingenhetvoerenvandefunctioneringsgesprekken,enanderzijdshetopmakenvandeevai luatieenhetvoerenvanevaluatiegesprekken. Inoefenenvanvaardighedenaandehandvandeeigenwerkinstrumentenstaatcentraal. I Jouwteamcoachen.Haalhetbesteuituwmedewerkersenuwteam Indezeopleidingwordeninzichten,toolsentechniekenaangereiktomeenteamopeeninspirerendeen motiverendemanieraantesturenentecoachenenhetrendementvanuwleiderschapteverhogen. Dezeopleidingwordtzeerpraktischopgevat,deleerpuntenwordensystematischgetoetstaandeprakI tijk.hettheoretischkadervormtdebasisvanwaaruituopeenbeveiligdemanierkuntoefenenmetconi cretesituaties.feedbackvandeanderedeelnemersendetrainermaakthetmogelijkvooruomvastte stellenaanwelkepuntenextraaandachtkanbesteedworden.iederedeelnemerverlaatdetrainingmet eenpersoonlijkactieplan.ditactieplaniseenleidraadenhouvastomtegroeienindebelangrijkerolvan coach. I Wegwijsinderegelgevingvanhetvolwassenenonderwijs Leidinggevendenincentravolwassenenonderwijswordeninderealisatievanhuntakenpakketmeeren meergeconfronteerdmetwetienregelgeving. Elkcentrumdirectie)isinditprocesbetrokkenpartij.Kenniseninzichtinhethuidigesysteem,zowelvan zijnplusialsminpunten,zijnessentieelomdeconfrontatiemetdetoekomstaantekunnengaan. Erwordentijdensdezeopleidingverschillendegroteluikenvanhetvolwassenenonderwijsbelicht.Meer specifiekzalingezoomdwordenopaanbodenorganisatiemetdefocusophbo,denieuwezienswijzeop verificatie,onderwijsbevoegdheid,organisatievanhetgecombineerdonderwijs,hetnt2iverhaal,enz. I Schoolcultuurenconflictbeleid Komjeeenschoolbinnen,danmerkjemeteendatelkeschoolzijneigenheidheeft.Jehoorthet,jeruikt hetenjeziethet.indeeneschoolstormendeleerlingendoordegangen,indeandereschoolwordter stiltegeëist.indeeneschoolkomenleerkrachtenheelspontaandeklasbinnen,ineenandereschoolgei beurtdatformelerenstaandeleerlingenrechtbijhetbinnenkomenvandeleerkracht.elkeschoolheeft eeneigenschoolcultuurdiegevormdwordtvanuitdeeigenbasiswaarden,deeigentraditiesendemeni sendiesamen'schoolmaken'. Eenbelangrijkdeelvandeschoolcultuurwordtbepaalddoordemanierwaaropdirectie,leerkrachtenen leerlingenomgaanmetconflicten.netzoalsiederindividueenvoorkeurvooreenbepaaldeconflictstijl heeft,hebbenscholendatvaakook.sommigescholenzijnconflictvermijdend,anderescholenhebben
Bijlagen eenduidelijkeprobleemoplossendestrategie,weeranderescholengaanvolopdeconfrontatieaan. Indezeopleidingwordtopbasisvaneentheoretischkadereenanalysegemaaktvanschoolculturenen conflicten. I Eenanderekijkopouderparticipatie Ishetmogelijkomoudersopdeéénofanderemanieractieftelatenparticiperenineenschoolbeleid? Watbrengtjedatalsschoolenopwelkemanierzouhetmogelijkzijn? Vragenwaaropwemomenteelnoggeenantwoordhebben.Dezeopleidingwilstilstaanbijhetthemaom vervolgensviauitwisselingtekijkenwatdemogelijkhedenzijn.wewillenmeningen/ideeënnaastelkaar zettenenvergelijken. Wereflecterenovervolgendevragen: I hoezoudenouderskunnenparticiperen? watisdemeerwaardevoordeschool? hoeveel investering vraagtditenvanwie? hoekunnenwedieparticipatietijdig)begrenzen? voorwelkevalkuilenwillenweonsbehoeden? welkegevarenzijnhieraanverbonden?enhoegaanwedanhiermeeom? Talentontwikkelingencoaching Dezetweedaagseworkshopheeftalsdoeleenantwoordtegevenopvolgendevragen: Watzijnjouwtalentenenhoekunjezeherkennen,zowelthuisalsophetwerk?Hoehaaljemeeruitje talenten?waarkomenjetalentenhelemaaltothunrecht?wanneerkomjemetjetalentindeproblei men?watdoejemetdedingenwaarjeechtnietgoedinbent? Vanuiteenantwoordopdezevragengaanweopzoeknaareenmanierwaaropwedeontwikkelingvan detalentenvanonzemedewerkerskunnenondersteunen. I Timemanagement Inhetdagelijkselevenrennenwevanhotnaarherenbegevenweonsvaakalbellendofmailendnaar eenvolgendeafspraak.omoverhetcontinucheckenvanonzeeimail,endaardoorafgeleidworden,nog maarniettespreken.tijdensdezeopleidingleertuuwtijdefficiëntintedelendoormiddelvandoelgei richtheidendiscipline. Tijdvaltniettemanagen?Tijdiseenrelatiefbegripmaartochbeheersbaar.UleertstructuuraantebrenI geninuwwerkwijze,uleerteffectieverwerkenenuwtijdzelfte beheren.wegaanopzoeknaarde onnodige)energievretersdieuhindereninuweigentimemanagement.ookgaanweinopbelangrijke vaardighedenzoalsneeizeggen,delegerenenomgaanmetdeadlinesenhetverschilmakentussenbei langrijkeenminderbelangrijkezaken. Naafloopvandezeopleidingheeftueenduidelijkinzichtinuweigenmaniervanwerken,bentuinstaat uweigentakenoverzichtelijktemakenentehouden,kuntugoedmettijdvretersomgaan,weetuwani neerenhoeuneekuntzeggen,werktuefficiënterenweeturustopuwwerkplekeninuwhoofdtecrei eren. I Internecommunicatiealsmanagementinstrument Eenpersoneelsblad,eenintranetofwekelijksebijeenkomsten.HoecommuniceertubinnenuworganisaI tie?opwelkemanierinformeertudeverschillendeteamsenhoebetrektenmotiveertuindividuelemei dewerkers?enhoebevordertudeinternesamenwerkingeneengoedesfeer? Eengoedesfeereninternesamenwerkingtussencollega sdragenbijaandemotivatieenhetenthousii asmeinuworganisatie. Tijdensdezeopleidingschrijftueenpraktischinzetbaarinterncommunicatieplanwaarinudeinterne communicatiestrategieendoelstellingenformuleert.ditplanheeftalsdoelomdeinternecommunicatie endesamenwerkingtussenmedewerkersenteamsteverbeteren.deinzetbarecommunicatiemiddelen enmetnamesocialemediawordenuitgebreidbehandeld. 21
Lerenleidenopniveau I Stresshanteringenemotiemanagement Hetsuccesvaneenorganisatiesteuntvoorhetgrootstedeelopdekwaliteitvandemedewerkers.UitI muntendemedewerkersdienennaasthetbeschikkenvaneenaantalcompetentiesookinstaattezijnom metstressenemotiesomtegaan.daarvoorishetnoodzakelijkomoverkennisenvaardighedentebei schikkenomstressopeenpositievemanierteblijvenaanpakken. Daarnaastzijnstress,deadlines,onzekerheid,onregelmatigeuren,onvoldoendesteunvandeleidinggeI venden, allemaalfactorendieaanzettenomhetsociaalvangnetteverwaarlozen.endeze sociale steun isnuneteengoedebuffertegen stress. Tijdensdezeopleidingleertmenbeteromtegaanmetstress,waardoormenindetoekomststresserende situatieseerderervaartalseenuitdaging,inplaatsvaneenbedreiging.volgendeaspectenkomenaan bod: hoespoortmentijdigstressisignalenopbijzichzelf,collega senvrienden? wanneerontstaatstressbinneneenorganisatie? hoekomtmentoteendoelgerichtediagnosevandepersoonlijkebronnenvanstress? stressalsuitdaging:hoehaaltmenvoordeeluitstresssituaties? DoormiddelvaneenvragenlijstwordtdesituatievanelkedeelnemerinkaartgebrachtenwordterrapI portoveruitgebracht.opbasisvanhetrapportwordteenpersoonlijkactieplanopgesteld. I Wegwijsindeonderwijsregelgeving LeidinggevendeninscholenencentrawordeninderealisatievanhuntakenpakketmeerenmeergeconI fronteerdmetwetienregelgeving. Elkcentrumdirectie)isinditprocesbetrokkenpartij.Kenniseninzichtinhethuidigesysteem,zowelvan zijnplusialsminpunten,zijnessentieelomdeconfrontatiemetdetoekomstaantekunnengaan. Erwordenverschillendegroteluikenvanhetonderwijsbelichtpersoneel,aanbod,organisatie). UitgangspuntiseencontinueverwijzingnaarwetIenregelgevingennaarministeriëleomzendbrieven EDULEXIsysteemdepartementonderwijs). 22
Bijlagen Bijlage8:Vlaanderen CvAUResultaatsdomeinenencompetenties Bron:CvA,z.j.) RESULTAATSDOMEINEN 1. Hetpedagogischproject 2. Langetermijnplanning 3. Schoolorganisatie 4. Kwaliteitszorg 5. Humanresourcesmanagement 6. Leerlingenbegeleiding 7. Communicatieensamenwerkingmetouders 8. Overlegensamenwerkingmetinterne stakeholders 9. Overlegensamenwerkingmetexterne stakeholders 10. Logistiekenfinancieelbeleid 11. Administratie 12. PublicRelations 13. Nascholingsbeleid COMPETENTIES 1. Toekomstgerichtdenken 2. Probleemoplossenddenken 3. Resultaatgerichtheid 4. Teamleiderschap 5. Bezieling 6. Organisatietalent 7. Overtuigingskracht 8. Relatiebekwaamheid 9. Flexibiliteit 23
Lerenleidenopniveau Bijlage9:Vlaanderen VIMKO Besturen Bron:VIMKO,2012) BELEIDSDOMEINEN Schoolbestuuralsbeleidsbepalereneindverantwoordelijke 1. Identiteitenpastoraal 2. PedagogischUdidactischbeleid 3. Personeelsbeleid 4. SchoolorganisatieenUadministratie 5. Financieelenmaterieelbeleid 6. Welzijnsbeleid 7. Inspraak 8. Communicatie BOUWSTENEN Schoolbestuuralsprofessioneleorganisatie 1. Missie,visie,strategischeplannenuitwerkenenevalueren 2. Verantwoordelijkheidopnemenengeven 3. Hogedeskundigheidnastreven 4. Efficiëntvergaderenenplanmatigwerken 5. Takengoedverdelenenduidelijkeroldefiniëring 6. Aandachthebbenvoorallebeleidsdomeinen 7. Evenwichtigerelatiemetdirectieenpersoneeluitbouwen 8. Leidinggevenviaparticipatiefwerkeninverbondenheid 9. Externerelatiesverzorgen 24
Bijlagen Bijlage10:Nederland NederlandseSchoolleidersacademieUVijfbasiscompetentiesvanschoolleiderschapprimair onderwijs Bron:Andersen&Krüger,2012) Competentie 1:VisieIgestuurdwerken 2:Inrelatiestaantot deomgeving 3:VormgevenaanorI ganisatiekenmerken vanuiteenonderwijsi kundigegerichtheid 4:HanterenvanstraI tegieënt.b.v.sameni werking,lerenenoni derzoekenopalle niveaus 5:Hogereordedenken Beschrijving Deschoolleidergeeftleidingaanhetontwikkelenenconcretiseren van een gezamenlijke visie op onderwijs en draagt deze visie uit teneindeonderwijsprocessenenleerresultatenteoptimaliseren. De schoolleider anticipeert op ontwikkelingen in de omgeving en beïnvloedt deze doelbewust vanuit ondernemerschap, teneinde onderlinge relaties, onderwijsprocessen en leerresultaten te optii maliseren. Onderomgevingverstaanwebestuur,wet6enregelgeving,ouders, maatschappelijkeomgevingenandererelevanteorganisaties. DeschoolleidergeeftindialoogmetmedewerkersvormaanorgaI nisatiekenmerken.ditdoethij/zijvanuitkennisvanhunonderlinge samenhang en met het oog op het optimaliseren van de leeri lingresultaten. Onder organisatiekenmerken verstaan we structuur, cultuur, on6 derwijsorganisatie,personeelenfaciliteiten. Deschoolleiderhanteertleiderschapsstrategieëndiegerichtzijnop hetbevorderenvansamenwerking,lerenvanlerarenenonderzoek op alle niveaus binnen de organisatie teneinde de schooli en oni derwijsontwikkelingtebevorderen. Vormenvanleiderschapdiesamenwerking,lerenenonderzoekbe6 vorderenzijntransformatief,moreel,inspirerend,onderzoeksmatig engedeeldleiderschap. Deschoolleideranalyseertzakendiepgaandopbasisvanadequate informatieverzamelingenvanuitalternatievedenkmodellen.hij/zij brengtzeinverbandmetallefactorenindebredereorganisatiedie eenrolspelenbijhetlerenvanleerlingen. 25
Leren%leiden%op%niveau% 26 Bijlage11:Nederland NederlandseSchoolleidersacademie6Vijfbasiscompetentiesvanschoolleiderschapprimaironderwijs.Uitwerkingnaarfunctieniveaus Bron:Andersen&Krüger,2012) BASISCOMPETENTIE UITWERKINGINFUNCTIENIVEAUS Profiel1)uitvoerend)) Profiel2)vormgevend))) Profiel3)strategisch))) Visiegerichtwerken Deschoolleidergeeftleidingaan hetontwikkelen,concretiserenen uitdragenvaneengezamenlijke visieoponderwijsenaandevertau lingvandezevisienaarkwaliteitsu doelen,teneindeonderwijsprocesu senenleerresultatenteoptimaliseu ren. Specifiekecompetenties: Focus)op)het)primaire)proces)) Competent)in)onderzoek Focus)op)het)primaire)proces)) Deschoolleidergeeftvanuitdevisievormen inhoudaandeondersteuningvanhetprimaiu reproces,aansluitendbijstrategischedoeu len. Competent)in)onderzoek)) DeschoolleiderkanonderzoeksresultaU tenovervisieontwikkelinginhetonu derwijstoetsenaandeeigenpraktijk. Focus)op)het)primaire)proces)) Deschoolleiderontwikkeltsamenmethet teamdeonderwijs)visievandeschool,en steltopbasisdaarvanopschoolniveaustrau tegischedoelenop. Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderbaseertzichopextern eninternonderzoekbijhetformuleren vaneenvisieendoelenvoordeschool. Focus)op)het)primaire)proces)) DeschoolleiderhoudtdebredeprofessioneU ledialoogovergoedonderwijsgaandeen vertaaltdezenaarstrategischekeuzesop organisatieniveauennaarcollectieveambiu ties. Competent)in)onderzoek)) Deschoolleidergebruiktkennisuit externeninternonderzoekomkwalitau tieveimpulsentegevenaandeorganiu satiebrededialoogovergoedonderu wijs. Inrelatiestaantotdeomgeving Deschoolleideranticipeertop ontwikkelingenindeomgevingen beïnvloedtdezedoelbewustvanuit ondernemerschap,teneindeonderu lingerelaties,onderwijsprocessen enleerresultatenteoptimaliseren. OnderomgevingverstaanwebeU stuur,wetuenregelgeving,ouders, maatschappelijkeomgevingen relevanteorganisaties. Specifiekecompetenties: Ondernemerschap)) Externe)samenwerking)) Competent)in)onderzoek Ondernemerschap Deschoolleideriszichbewustvanfactoren uitdedirecteomgevingvandeschool,die vaninvloedzijnopdeschoolenhandelt hiernaar. Externe)samenwerking)) Deschoolleideronderhoudtcontactenmet relevanteorganisatiesbuitendeschoolen heeftdaarbijoogvoorverschillendebelanu genendepositievandeschool. Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderheeftkennisvaneninzicht inonderzoeksresultatenoverdewisselweru kingtussenontwikkelingenindeomgeving vandeschoolenonderwijsontwikkeling vandeeigenschoolenkandezekennisen ditinzichttoetsenaandeeigenpraktijk. Ondernemerschap Deschoolleideronderscheidtencreëert kansen,anticipeertopbedreigingenen ontwikkelingenindeomgevingenvertaalt ditnaardeontwikkelingvandeschool. Externe)samenwerking)) Deschoolleiderbouwtnetwerkrelatiesop, onderhoudtdezeenopereertdaarbijeffecu tiefinhetkrachtenveldvanverschillende opvattingenenbelangen Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderbetrektkennisuitextern onderzoekeninformatieuitdeomgevingbij deaansturingvannieuweontwikkelingenin deeigenschoolterverbeteringvanonderu wijsprocessenenleerlingresultatenende positievandeschool. Ondernemerschap DeschoolleideroverzietkansenenbedreiU gingenvanuitderelevanteontwikkelingenin dedynamischeomgevingenzetdezeomin strategischbeleidterversterkingvande organisatie. Externe)samenwerking)) Deschoolleiderheefteengoedbeeldvande mogelijkhedenenonmogelijkhedenper schoolengaatopbasishiervanstrategische alliantiesaanmethetoogopuitbouwen behoudvanhetzorg)netwerk Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderbetrektkennisuitextern onderzoekeninformatieuitdebredere omgevingbijdeaansturingvannieuwe ontwikkelingenindeorganisatie
Bijlagen% 27 BASISCOMPETENTIE UITWERKINGINFUNCTIENIVEAUS Profiel1)uitvoerend)) Profiel2)vormgevend))) Profiel3)strategisch))) Vormgevenaanorganisatieken6 merkenvanuiteenonderwijskun6 digegerichtheid Deschoolleidergeeftindialoogmet medewerkersvormaanorganisau tiekenmerkenvanuitkennisvan hunonderlingesamenhangenmet hetoogophetoptimaliserenvan leerresultatenvanleerlingen. OnderorganisatiekenmerkenverU staanwestructuur,cultuur,onderu wijsorganisatie,personeelenfaciliu teiten Specifiekecompetenties: Organisatiebeleid)en)Cbeheer)) Financieel)management)) Organisatieontwikkeling Leiding)geven)aan)het)onderwijsC proces)) Personeelsmanagement)) Competent)in)onderzoek OrganisatiebeleidC)en)beheer)) Deschoolleiderrealiseerteenoptimaleinzet vantijd,mensenenmiddelenmethetoog opvisieendoelen,binnendeafsprakendie hieroverzijngemaakt. ) Financieel)management)) DeschoolleiderbewaaktfinanciëlemiddeU len/budgettenengeeftopdrachttotbetau lingenvoorzoverdievallenbinnendegoedu gekeurdebegrotingenrichtlijnen. Organisatieontwikkeling Deschoolleiderheeftkennisvaneninzichtin hetcyclischprocesvanorganisatieontwikkeu lingenkanhieraanuitvoerendleidinggeven. ) Leiding)geven)aan)het)onderwijsproces)) Deschoolleiderstimuleertenondersteunt medewerkersbijhetuitvoeringgevenaan hetonderwijsproces,opbasisvandedaaru overgemaakteafspraken. Personeelsmanagement) Deschoolleiderbevordertenhoudtzichtop hetnalevenencyclischevaluerenvanwerku enprofessionaliseringsuafspraken. ) ) ) OrganisatiebeleidC)en)beheer)) Deschoolleiderrealiseerteenoptimaleinzet vantijd,mensenenmiddelenmethetoog opbeoogdeonderwijsprocessenenleerreu sultatenopschoolniveau. Financieel)management)) Deschoolleidervoertrisicoanalysesuiten steltmeerjarigebegrotingen, formatieplannen,investeringsplannenen investeringsbegrotingen openvast,tergoedkeuringdoordebestuuru der. Organisatieontwikkeling Deschoolleidergeeftopcyclischewijze vormaandeduurzameontwikkelingvande schoolenborgt,onderhoudtenverbetertde kwaliteitvandezeontwikkeling. ) Leiding)geven)aan)het)onderwijsproces)) DeschoolleidergeeftindialoogmetmedeU werkersvormeninhoudaanhetonderwijsu proces,vanuitkennisvanonderwijsleerprou cessen)) ) Personeelsmanagement)) Deschoolleiderbevordertenhoudtzichtop dekwaliteitvanhetfunctionerenvandocenu ten,maaktinditkaderduidelijkewerkuen professionaliseringsafspraken,ziettoeophet vastleggen,nalevenencyclischevalueren vandezeafsprakenenverbindterconseu quentiesaan. OrganisatiebeleidC)en)beheer)) DeschoolleiderlaathetbedrijfsmatigmaU nagementondersteunendzijnaandeonu derwijsprocessenendeontwikkelingvande organisatie. ) Financieel)management)) DeschoolleiderdraagtzorgvooreenzorgU vuldige,efficiënteeneffectieve bedrijfsvoeringmetaandachtvooreen rechtmatigeendoelmatigeverwerving, bestemmingenaanwendingvanmiddelen; risicobeheersing,solvabiliteitenkapitalisau tiefactor. Organisatieontwikkeling Deschoolleidergeeftopcyclischewijze sturingaandeduurzameontwikkelingvande organisatiealsgeheelenborgt,onderhoudt enverbetertdekwaliteitvandezeontwikkeu ling. Leiding)geven)aan)het)onderwijsproces)) Deschoolleiderbevordertdialoogoveren bewaaktdekwaliteitvanonderwijspu rocessenindescholen,vanuitkennisvan onderwijsleerprocessen Personeelsmanagement Deschoolleiderbevordertenhoudtzichtop dekwaliteitvanhetfunctionerenvande schoolleidersdieonderhemvallen,maaktin ditkaderduidelijkewerkuenprofessionaliu seringsafspraken,ziettoeophetvastleggen, nalevenencyclischevaluerenvandezeafu sprakenenverbindterconsequentiesaan.
Leren%leiden%op%niveau% 28 ) ) Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderheeftkennisvaneninzichtin onderzoeksresultatennaarstrategieënvoor succesvolleorganisatieontwikkelingenveru gelijktdezemetdeeigenpraktijk. ) Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderverzameltinformatieoverde verschillendeorganisatiekenmerken,relau teertdezeaanexternonderzoeknaarorgau nisatieontwikkelingenbaseertbeslissingen hierop. ) ) Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderstimuleertenfaciliteert schoolzelfevaluatieenpraktijkonderu zoekenbewaaktdatbeslissingenover onderwijsenschoolontwikkelingworu dengebaseerdopexterneeninterne onderzoeksgegevens. BASISCOMPETENTIE UITWERKINGINFUNCTIENIVEAUS Profiel1)uitvoerend)) Profiel2)vormgevend))) Profiel3)strategisch))) Hanterenvanstrategieënt.b.v. samenwerking,lerenenonder6 zoekenopalleniveaus DeschoolleiderhanteertleiderU schapsstrategieëndiegerichtzijn ophetbevorderenvansamenweru king,lerenenonderzoekopalle niveausbinnendeorganisatietenu eindedeschooluenonderwijsontu wikkelingtebevorderen. VormenvanleiderschapdiesaU menwerking,lerenenonderzoek bevorderenzijntransformatief, moreel,inspirerend,onderzoeksu matigengedeeldleiderschap Specifiekecompetenties: Interpersoonlijke)competentie)) Aansturen)van)professionals)) Competent)in)onderzoek Interpersoonlijke)competentie)) DeschoolleidervoertcommunicatieprocesU senzodaniguitdaterdraagvlakvoorschoolu ontwikkelingontstaat. ) ) Aansturen)van)professionals)) Deschoolleiderhanteertstrategieëndiede uitwisselingvankenniseninformatie,teamu geestensamenwerkingsbereidheidbevordeu renenspreektmensenaanophunverantu woordelijkheid. Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderstimuleertdocenten omeenonderzoekendehoudingaante nemenmetbetrekkingtothuneigen praktijkenvervulthierineenvooru beeldrol. Interpersoonlijke)competentie)) Deschoolleiderheeftkennisvaneninzichtin communicatieprocessen.hijgeeftdeze zodanigvormdatzijdeontwikkelingvanhet onderwijsendeschoolbevorderen. ) Aansturen)van)professionals)) DeschoolleiderzetpassendeleiderU schapsstrategieëninenscheptdaarmeeeen klimaatwaarinmedewerkersgestimuleerd wordenverantwoordelijkheidtenemenen waarinzijzichgemotiveerdengewaardeerd voelen. Competent)in)onderzoek)) Deschoolleidercreëerteencultuurwaarin docentenbereidencompetentzijnomhun eigenonderwijsenderesultatendaarvante onderzoeken,enwaarinbeslissingenover onderwijs,schoolontwikkelingeninzet/ professionaliseringvanpersoneelworden gebaseerdopexterneeninterneonderu zoeksgegevens. Interpersoonlijke)competentie)) Deschoolleiderheeftkennisvaneninzichtin communicatieprocessen.hijhanteerten bevordertdezeprocessent.b.v.deontwikkeu lingvandegrotereorganisatie. ) Aansturen)van)professionals)) Deschoolleiderstimuleerthetsituationeel toepassenvandiversestrategieënvoor leiderschapenpastvanuitzijnvoorbeeldu functiedezestrategieënooktoeopheteigen leiderschap Competent)in)onderzoek. Deschoolleiderstimuleert,vanuit eigenonderzoeksvaardigheid,deonder hemvallendeschoolleidersomsturing tegevenaanpraktijkonderzoekals basisvoorhetnemenvanbeslissingen.
Bijlagen% 29 BASISCOMPETENTIE UITWERKINGINFUNCTIENIVEAUS Profiel1)uitvoerend)) Profiel2)vormgevend))) Profiel3)strategisch))) Hogereordedenken Deschoolleideranalyseertzaken diepgaandopbasisvanadequate informatieverzamelingenvanuit alternatievedenkmodellen,en brengtzeinverbandmetallefactou renindebredereorganisatiedie eenrolspelenbijhetlerenvan leerlingen. Specifiekecompetenties: Competent)in)zelfsturing)) Intrapersoonlijke)competentie.)) Competent)in)onderzoek Competent)in)zelfsturing)) Deschoolleiderstaatopenvoorfeedback vanteamledenenleidinggevenden,reflecu teertopeigenhandelenenpasthethandeu lenwaarnodigaan. Intrapersoonlijke)competentie)) Deschoolleiderkanconcepten,opvattingen enpraktijkervaringenmetelkaarverbinden, onderscheidtbijcomplexeproblemenhoofdu enbijzakenenzietverbanden,trendsen patronen. Competent)in)onderzoek) Deschoolleiderherkentmogelijke problemenofdilemma sineenvroeg stadium,analyseertzemetbehulpvan onderzoeksresultatenopleerlinguen schoolniveauenneemtstelling. Competent)in)zelfsturing)) Deschoolleiderreflecteertopheteffectvan zijneigenhandelen,treedthieroveringeu sprekmetteamledenencollegau schoolleidersenneemtdeelaanintervisieu bijeenkomsten/visitatietrajecten.opbasis vandeinzichtendieditoplevertpasthijzijn handelenwaarnodigaan. Intrapersoonlijke)competentie. Deschoolleiderhandeltvanuitinzichtinde samenhangtussenallefactorenvisie,geu wensteopbrengsten,omgevingvande school,wettelijkekadersenregelgevingen kenmerkenvandeschoolorganisatie)dieeen rolspelenbijhetlerenvandeleerlingenen leraren. Competent)in)onderzoek)) Deschoolleiderbenadertonderwerpen enproblemenvanuitmeerdereinvalsu hoeken,verkentmeerdereoplossingsu richtingenopbasisvaninterneen externeonderzoeksresultatenen maaktanderenmedeverantwoordelijk. Competent)in)zelfsturing)) Deschoolleiderreflecteertopheteffectvan zijneigenhandelen,treedthieroveringeu sprekmetmedewerkersencollega sen neemtdeelaanbovenbestuurlijkevisitau ties/audits.opbasisvandeinzichtendiedit oplevert,pasthijzijnhandelenwaarnodig aan. Intrapersoonlijke)competentie. Deschoolleiderhandeltvanuitinzichtinde complexiteitvanonderwijsuenorganisatieu ontwikkelingendesamenhangvanverschilu lendeorganisatieonderdelen. Competent)in)onderzoek)) DeschoolleiderbenutinterneenexU terneonderzoeksresultatenvoormoniu toringenorganisatieontwikkeling, benadertonderwerpenenproblemen vanuiteenhelicopterview,enkande consequentiesvoordelangereen korteretermijnbenoemenenvertalen instrategischbeleid.