OVER NEURALE PLASTICITEIT EN HET SAMENSPEL TUSSEN ZIEN EN HOREN JOHN VAN OPSTAL AFDELING BIOFYSICA DONDERS INSTITUUT RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN
ONDERZOEK IN MIJN LABORATORIUM Oogbeweging Richting horen WAT HEEFT DIT MET ELKAAR TE MAKEN?
MET DEZE OPSTELLING METEN WIJ RICHTINGHOREN BIJ MENSEN Hiermee hebben wij bijvoorbeeld laten zien dat mensen leren richtinghoren! Dat (onbewuste) leren gaat je hele leven gewoon door (ook als je al 75 jaar oud bent!) Hoé hebben wij dat aangetoond, en waarom is dat?
Wij bewegen onze ogen zo n 3 keer per seconde om snel rond te kijken! Dat is dus meer dan 10.000 keer per uur meer dan 100.000 keer per dag! Waarom is dat nodig?
Wat de ogen binnenkomt Wat de hersenen zien We zien maar een heel klein gebiedje van de wereld echt scherp met onze ogen! We kijken dus eigenlijk steeds door een heel nauw kokertje (de fovea = gele vlek)! Het beeld in de fovea verspringt met elke snelle oogbeweging, zo n 3x per seconde. Onze hersenen maken na elke oogsprong als het ware kleine foto tjes van een stukje wereld, en plakken die puzzle stukjes vervolgens weer aan elkaar.. Maar hoé de hersenen dat doen is nog steeds een groot (en zeer complex) raadsel!
Ook het Horen zorgt voor aanzienlijke problemen voor de hersenen. Waarom? geluidsgolven Het binnenkomend geluid is de totale som van alle (onbekende) geluiden in de omgeving. Hoé kunnen de hersenen hieruit een bepaalde geluidsbron (bijv. een stem) volgen? de trommelvliezen
KORTOM: Zowel het visueel systeem (traag, precies, maar in zeer beperkt blikveld), als het auditief systeem (snel, minder nauwkeurig, maar onbeperkt blikveld) kampen met een groot probleem als het in onbekende omgevingen een doel moet vinden en volgen. ECHTER: SAMEN staan ze veel sterker! ELEVATION ANGLE [deg] 180 audition 135 90 45 vision 0 F -45-90 -135-180 -180-135 -90-45 0 45 90 135 180 AZIMUTH ANGLE [deg]
HOE GOED KUNNEN DIEREN RICHTINGHOREN? FOUT IN RICHTINGHOREN NIET bepaald door de grootte van hun hoofd en/of oren (olifant/koe) NIET door hun levensstijl (nacht/dag/schemer jagen: muis/rat/fret) ALLEEN door de scherpte waarmee ze kunnen ZIEN! (mens/aap/kat) ZEER GOED (blinde mol) ZEER SLECHT (koe) (springmuis) (wezel) (rat-2) (rat-1) (hond) (aap) (gerbil) (kat) (varken) ossum (mens) GROOTTE VAN DE FOVEA IN HET NETVLIES
VANWEGE HET BELANG VAN DE SAMENWERKING TUSSEN VISUS EN GEHOOR IS HET WELLICHT TE BEGRIJPEN DAT BIJ DE MENS HET GEHOOR PLASTISCH IS EN BLIJFT. Wij hebben een aantal studies gedaan over richtinghoren die dit mooi laten zien: 1) Als we de oorschelp wijzigen, zien we prachtig herstel van richtinghoren ontstaan 2) Als we de visus wijzigen, zien we hoe het richtinghoren zich daaraan aanpast 3) Eénzijdig slechthorenden met een beengeleidings hoortoestel (BAHA) kunnen bijna normaal richting horen in het horizontale vlak. 4) Goed-horende ouderen (boven 70-75 jr hebben geleerd om hun grotere oorschelp te blijven gebruiken voor verticaal richtinghoren van lagere frekwenties.
DE VORM VAN DE OORSCHELP IS BELANGRIJK VOOR RICHTINGHOREN IN HET VERTIKALE VLAK, DUS BOVEN/ONDER EN VOOR/ACHTER 10
Focusgroep Zien en Horen 13-11-2014 doelen Day 0 Day 1 Day 2 Day 3 responsies Day 4 Day 21 Day 5 Day 19 Day 7 Day 17 De oorschelp is dus cruciaal! Day 15 Day 13 11 Day 11 Day 9
Als een normaal-horende proefpersoon een aantal dagen rondloopt met een sterk verkleinende bril, gaan zijn hersenen denken dat er ook iets mis is met zijn richtinghoren! De auditieve wereld krimpt mee met de visus! HOREN EN ZIEN WERKEN DUS HEEL NAUW MET ELKAAR SAMEN: Deze proeven tonen aan dat het zien belangrijk is om te leren richtinghoren! Om goed te kunnen zien gebruiken we ook ons gehoor (vanwege het kokerzien ); Om ons gehoor goed te kunnen gebruiken hebben we onze visus nodig!
SAMENVATTEND: Het menselijk auditief systeem is levenslang plastisch (dit is vrij uniek in het dierenrijk ). Het auditief systeem helpt (ook bij normaal-zienden) om snel een doel te localiseren. Dit is vooral van belang in complexe omgevingen met veel potentiële doelen.
Bedankt voor Uw aandacht! Zijn er nog vragen? Zie ook: http://www.mbfys.ru.nl/~johnvo/localisatie.html