Laag Frequente Tinnitus of Laag Frequent Geluid? Is er een verschil in begeleiding?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Laag Frequente Tinnitus of Laag Frequent Geluid? Is er een verschil in begeleiding?"

Transcriptie

1 Laag Frequente Tinnitus of Laag Frequent Geluid? Is er een verschil in begeleiding? Ir. Dyon J.W.M. Scheijen Klinisch fysicus audioloog

2 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

3 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

4 Tinnitus Tinnitus Aurium "Tinnire" = bellen, rinkelen "Aurium" = van de oren Hyperacusis Overgevoelig voor externe geluiden Misophonia Phonofobia Somatosounds Laag frequent geluid

5 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

6 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

7 Hoe horen wij?

8 Auditief Systeem

9 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

10 Beleving van geluid Dagelijkse geluiden Bewust waarnemen Sound Soup Neuraal netwerk, geen draden Filters (onbewust) Reconstructie van het externe geluid, voordat het bewust wordt waargenomen. zenuwen zenuwbanen Geen netwerk Cochlea

11 Voorbeelden patroonherkenning ` Versterking: - eigen naam - huilende baby Blokkeren: - koelkast - kantoor - verkeer

12 Patroonherkenning van gevaar ` -toeterende auto -krakende vloer -roofdieren (zwak signaal) 1) Sterke waarneming 2) overlevingsreflex

13 Mechanisme van de overlevingsreflex en de aversief geconditioneerde reactie ` onbewuste filters Limbisch systeem Autonoom zenuwsysteem

14 Jastreboff s neurofysiologisch model Geven van betekenis aan het geluid Waarnemen & Evaluatie Auditief & andere corticale gebieden Waarnemen Geluid Ontwikkeling negatief geconditioneerde reactie Filters onbewust Emotionele associaties Limbisch Systeem ( red alert ) Verfijnde afstemming filters op geluid = sterker waarnemen geluid geluid waarneembaar negatieve reactie tot gevolg Bij tinnitus altijd aanwezig Bron Jastreboff 1995 Lichaamsfuncties Autonoom Zenuwsysteem Pawel J. Jastreboff - Phantom auditory perception (tinnitus): mechanisms of generation and perception Neuroscience Research, 8 (1990)

15 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

16 Het probleem LFG Lokaliseren

17 Het probleem LFG Gevoeligheid van het menselijk oor Equal loudness contours (ISO 226)

18 Het probleem LFG Low frequency sound vs. low frequency noise Low Frequency Sound Low Frequency Noise Noise = annoying sound

19 LFG Werkgroep Focus op het meten en lokaliseren van de LFG-geluidsbron: Dr. F. Frankort (LFG-gehinderde, voormalig werkzaam bij Philips NATLAB) Provincie Limburg Focus op het leren omgaan met LFG Meldpunten Netwerk Gezondheid en Milieu MNGM GGD Limburg Audiologisch Centrum

20 gezondmilieu.nl

21 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

22 Inhoud Tinnitus Hoe horen wij? Het gehoorsysteem Beleving van geluid Het probleem LFG LFG-zorg Mechanismen & Trainingen

23 Mechanismen en behandeling Perceptie & Evaluatie Bron is verschillend Auditieve Filters Tinnitus LFG... BRON Limbisch System Emotionele factoren Reacties Mechanisme is hetzelfde Autonoom Zenuwsysteem lichamelijke functies Jastreboff 1999

24 Sport Gezondheids- Centrum SRL STICHTING REVALIDATIE LIMBURG

25 Tinnitus en laagfrequent geluid LFG irritant geluid geluidsbron onbekend niet hoorbaar voor anderen niet controleerbaar door de gehinderde

26 Tinnitus en Laagfrequent Geluid Jastreboff s neurophysiological model PSYCHO- EDUCATIE Perceptie & Evaluatie INFORMATIE Auditieve Filters SOUND ENRICHMENT BRON Limbisch System Emotionele factoren Reacties ONTSPANNING AFLEIDING Autonoom Zenuwsysteem lichamelijke functies GEWENNING Jastreboff 1999

27 Mechanismen en behandeling Specialised Tinnitus programma Sound Enrichment Educatie Informatie Lichamelijke ontspanning Afleiding en gewenning

28 Vragen?

Disclosure belangen. Ir. Dyon J.W.M. Scheijen klinisch fysicus - audioloog

Disclosure belangen. Ir. Dyon J.W.M. Scheijen klinisch fysicus - audioloog Disclosure belangen Ir. Dyon J.W.M. Scheijen klinisch fysicus - audioloog Geen (potentiële) belangenverstrengeling Geen voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Alleen financiering

Nadere informatie

TINNITUS. Leren omgaan met tinnitus

TINNITUS. Leren omgaan met tinnitus TINNITUS Leren omgaan met tinnitus TINNITUS AURIUM Tinnitus aurium is de medische term voor oorsuizen. Het Latijnse tinnire betekent bellen of rinkelen, auris betekent oor. Iemand met tinnitus neemt geluiden

Nadere informatie

TINNITUS. Een behandelbaar probleem

TINNITUS. Een behandelbaar probleem TINNITUS Een behandelbaar probleem 1 Geachte heer/mevrouw, U ontvangt deze brochure omdat u klachten ondervindt van tinnitus. Tinnitus Aurium is de medische term voor oorsuizen. Het Latijnse tinnire betekent

Nadere informatie

TINNITUS. Een behandelbaar probleem

TINNITUS. Een behandelbaar probleem TINNITUS Een behandelbaar probleem 1 Tinnitus Geachte heer/mevrouw, U ontvangt deze brochure omdat u klachten ondervindt van tinnitus. Tinnitus Aurium is de medische term voor oorsuizen. Het Latijnse tinnire

Nadere informatie

GELUIDSDREIGING - REACTIE

GELUIDSDREIGING - REACTIE Vicieuze cirkel TINNITUS waargenomen als bedreigend Wordt geassocieerd met negatieve gevoelens, angst en ongemak Toegenomen aktiviteit in het LIMBISCH systeem en het AUTONOOM zenuwstelsel Het tinnitus

Nadere informatie

TINNITUS. Een behandelbaar probleem

TINNITUS. Een behandelbaar probleem TINNITUS Een behandelbaar probleem 1 Geachte heer/mevrouw, U ontvangt deze brochure omdat u klachten ondervindt van tinnitus. Tinnitus Aurium is de medische term voor oorsuizen. Het Latijnse tinnire betekent

Nadere informatie

21/10/15. Tinnitus en hyperacusis bij hulpzoekende patiënten. Definitie. Haarcellen in het slakkenhuis

21/10/15. Tinnitus en hyperacusis bij hulpzoekende patiënten. Definitie. Haarcellen in het slakkenhuis De neurofysiologie van tinnitus en hyperacusis Pim van Dijk Klinisch fysicus audioloog Universitair Audiologisch Centrum Groningen/KNO/UMCG -1- Definitie Tinnitus - Oorsuizen! Een (betekenisloos) geluid

Nadere informatie

LFG: Een hardnekkig probleem zonder duidelijke oorzaak

LFG: Een hardnekkig probleem zonder duidelijke oorzaak LFG: Een hardnekkig probleem zonder duidelijke oorzaak Frits van den Berg GGD Amsterdam NSG 24 mei 2012 NSG 24 mei 2012 LFG hardnekkig probleem 2 NSG 24 mei 2012 LFG hardnekkig probleem 3 Aspecten van

Nadere informatie

Ik hoor een bromtoon. Hinder door laagfrequent geluid

Ik hoor een bromtoon. Hinder door laagfrequent geluid Ik hoor een bromtoon 1 Hinder door laagfrequent geluid 2 Geluidhinder kan uw leven en welzijn Ik hoor een bromtoon! Hinder door laagfrequent geluid. behoorlijk verstoren. Dat geldt ook voor een voortdurende

Nadere informatie

Desensitisatie met ruismaskeerders bij hyperacusis klachten

Desensitisatie met ruismaskeerders bij hyperacusis klachten KNO-NVA-NTHP Desensitisatie met ruismaskeerders bij hyperacusis klachten Audiologisch Centrum Twente dr. B.A.M. Franck, Klinisch Fysicus/Audioloog 24-04-2014 1 Inhoud 1. Doel 2. Achtergrond 3. Evidence

Nadere informatie

Laagfrequentgeluidhinder Zelfstandig biofysisch verschijnsel

Laagfrequentgeluidhinder Zelfstandig biofysisch verschijnsel Laagfrequentgeluidhinder Zelfstandig biofysisch verschijnsel (Congres Geluid, Trillingen, Luchtkwaliteit, Dr Mireille Gebied & Oud Gebouw, 6 november 2012, Nieuwegein) medisch fysicus / consultant Inhoud

Nadere informatie

Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid

Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid Vooraf Geluid is onmisbaar in ons dagelijks leven en heeft verschillende belangrijke functies. Geluid heeft een communicatie-

Nadere informatie

TINNITUS TINNITUS STEEDS MEER CONSULTEN WEGENS. Beter begrip neurophysiologische ontstaansmechanismen

TINNITUS TINNITUS STEEDS MEER CONSULTEN WEGENS. Beter begrip neurophysiologische ontstaansmechanismen TINNITUS EEN UITDAGENDE EN COMPLEXE PROBLEMATIEK Dr. Paul Lambert Diensthoofd NKO AZ DAMIAAN Oostende Why talk about TINNITUS? STEEDS MEER CONSULTEN WEGENS TINNITUS Beter begrip neurophysiologische ontstaansmechanismen

Nadere informatie

Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid

Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid Vooraf Geluid is onmisbaar in ons dagelijks leven en heeft verschillende belangrijke functies. Geluid heeft een communicatie-

Nadere informatie

Bromtoon en trilling, als gevolg van een niet-akoestisch signaal?

Bromtoon en trilling, als gevolg van een niet-akoestisch signaal? Bromtoon en trilling, als gevolg van een niet-akoestisch signaal? Dirk van der Plas Stichting Laagfrequent Geluid Low Frequency Noise Foundation www.laagfrequentgeluid.nl Normaal LFg Bromtoon, Bovengemiddeld

Nadere informatie

HOORTRAINING HOREN TUSSEN DE OREN. Train het centrale hoorvermogen voor betere luistervaardigheid in alledaagse omstandigheden.

HOORTRAINING HOREN TUSSEN DE OREN. Train het centrale hoorvermogen voor betere luistervaardigheid in alledaagse omstandigheden. HOORTRAINING HOREN TUSSEN DE OREN Train het centrale hoorvermogen voor betere luistervaardigheid in alledaagse omstandigheden Rob Drullman 18 & 20 mei 2019 AuDidakt Audicienscongres 1 Inhoud Waarom hoortraining?

Nadere informatie

Klankmassage met mensen die lijden aan oorsuizen

Klankmassage met mensen die lijden aan oorsuizen Klankmassage met mensen die lijden aan oorsuizen Vertaling van een artikel dat in juli 2007 verscheen in Tinnigramm,het orgaan van de Oostenrijkse patiëntenvereniging. Deze vertaling door S.M. Zijlstra

Nadere informatie

HYPERACUSIS Beheersen of behandelen?

HYPERACUSIS Beheersen of behandelen? 224 e KNO-vergadering, 24 april 2014 HYPERACUSIS Beheersen of behandelen? Arno Lieftink Psycholoog, Audiologisch centrum Erasmus MC Rotterdam / UMC Utrecht a.lieftink@erasmusmc.nl / a.lieftink@umcutrecht.nl

Nadere informatie

Zaaknummer: S21-80 Datum uitspraak: 23 mei 2017 Plaats uitspraak: Zeist

Zaaknummer: S21-80 Datum uitspraak: 23 mei 2017 Plaats uitspraak: Zeist Zaaknummer: S21-80 Datum uitspraak: 23 mei 2017 Plaats uitspraak: Zeist Bindend Advies in het geschil tussen: de heer W.G.M. van Herten, mevrouw H.C.L.M. van Herten-Opbroek wonende te Horn verder te noemen:

Nadere informatie

KAPPEN! hoe om te gaan met kinderen die last hebben van geluid?

KAPPEN! hoe om te gaan met kinderen die last hebben van geluid? KAPPEN! hoe om te gaan met kinderen die last hebben van geluid? Workshop Kentalis kennisdag TOS-ASS Erwin Baas 10 februari 2017 Opzet Workshop Voorstellen Inventarisatie Uitleg Bespreken / Brainstorm Afronding

Nadere informatie

Neonatale gehoordiagnostiek

Neonatale gehoordiagnostiek Neonatale gehoordiagnostiek Hoe je met klikken verder komt Terugkomdag ALGO-screeners 17 januari 2018 Samuel Hoekman klinisch fysicus - audioloog Wat ga ik vertellen Outline Gehoor Gehooronderzoek Screening

Nadere informatie

Tinnituslast verlichten. door geluidsverrijking. Cliënten met tinnitus helpen omgaan Vergt verschillende vaardigheden

Tinnituslast verlichten. door geluidsverrijking. Cliënten met tinnitus helpen omgaan Vergt verschillende vaardigheden zaterdag 28 mei 2016 Tinnituslast verlichten door geluidsverrijking Taco Drok Training en educatie Cliënten met tinnitus helpen omgaan Vergt verschillende vaardigheden Cliënt ondersteunen Educatie & counselling

Nadere informatie

Beltone Tinnitus Handboek

Beltone Tinnitus Handboek Beltone Tinnitus Handboek 2 Dit handboek is speciaal gemaakt voor mensen die last hebben van tinnitus of daarmee te maken hebben. Het bevat waardevolle informatie om tinnitus beter te begrijpen en het

Nadere informatie

Behandeling en revalidatie van blijvende gehoorschade: hoortoestellen en cochleaire implantatie in een multidisciplinaire benadering

Behandeling en revalidatie van blijvende gehoorschade: hoortoestellen en cochleaire implantatie in een multidisciplinaire benadering Behandeling en revalidatie van blijvende gehoorschade: hoortoestellen en cochleaire implantatie in een multidisciplinaire benadering een presentatie aan de hand van casussen dr.ir. Cas Smits klinisch fysicus-audioloog

Nadere informatie

Meldingen van LFg en LFg+

Meldingen van LFg en LFg+ Meldingen van LFg en LFg+ Lies Jonkman Stichting Laagfrequent geluid Bijeenkomst Vereniging Leefmilieu Amershof, Amersfoort 29 september 2017 Stichting LFg Activiteiten: Informatieve website Automatisch

Nadere informatie

Cliq Classificatie audiologisch hulpmiddelen

Cliq Classificatie audiologisch hulpmiddelen Cliq Classificatie audiologisch hulpmiddelen Bastiaan Warnaar & Wouter Dreschler 27 januari 2006 Waarom Cliq? richtlijn in nieuw zorgstelsel betrokken partijen Wat is Cliq? classificatie producttypen Overzicht

Nadere informatie

Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen. Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012

Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen. Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012 Informatieavond leerkrachten en pedagogisch medewerkers van slechthorende kinderen Yvonne Simis, klinisch fysicus-audioloog 4 oktober 2012 Programma 19.30 Opening en inleiding audiologie door: Yvonne Simis,

Nadere informatie

Tinnitus (oorsuizen) Tinnitus Aurium (oorsuizen)

Tinnitus (oorsuizen) Tinnitus Aurium (oorsuizen) Tinnitus (oorsuizen) Tinnitus Aurium (oorsuizen) Deze folder bevat algemene informatie over tinnitus, het tinnitusteam en het zorgprogramma bij tinnitus van het Gehoor- en Spraak Centrum van de afdeling

Nadere informatie

Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid

Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid Ik hoor een bromtoon! Over wat te doen bij hinder door laagfrequent geluid Vooraf Geluid is onmisbaar in ons dagelijks leven en heeft verschillende belangrijke functies. Geluid heeft een communicatie-

Nadere informatie

Horen en ouder worden

Horen en ouder worden Horen en ouder worden dr.ir. N.J. Versfeld klinisch fysicus audioloog Universitair Audiologisch Centrum VUmc Amsterdam Ouderdomsslechthorendheid Ook wel presbyacusis genoemd Presbys : oud Akouein : horen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Samenvatting Nederlandse samenvatting Oorsuizen zit tussen de oren Tussen de oren Behalve fysiek tastbaar weefsel zoals bot, vloeistof en hersenen zit er veel meer tussen de oren, althans zo leert een

Nadere informatie

Gehoorschade door muzieklawaai bij jongeren Dr.ir. Jan A.P.M. de Laat, klinisch-fysicus audioloog Audiologisch Centrum (KNO), LUMC

Gehoorschade door muzieklawaai bij jongeren Dr.ir. Jan A.P.M. de Laat, klinisch-fysicus audioloog Audiologisch Centrum (KNO), LUMC Gehoorschade door muzieklawaai bij jongeren Dr.ir. Jan A.P.M. de Laat, klinisch-fysicus audioloog Audiologisch Centrum (KNO), LUMC japmdelaat@lumc.nl Gehoorschade door muzieklawaai bij jongeren 2 Gehoorschade

Nadere informatie

Disclosures. Geen. Insentis. geen. geen. geen geen

Disclosures. Geen. Insentis. geen. geen. geen geen Disclosures (potentiële) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere

Nadere informatie

Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH)

Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH) Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH) Voordracht 1 (theorie) Nederlandse Vereniging voor Audiologie 28 sept. 2007 K.H. Woldendorp revalidatiearts Overzicht voordracht Inleiding

Nadere informatie

DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren

DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID. Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DEPARTMENT INFORMATION TECHNOLOGY RESEARCH GROUP WAVES GELUID EN GEZONDHEID Prof. Dr. ir. Dick Botteldooren DE OREN EN DAARTUSSEN sluit je oren gepercipieerde veiligheid 3 INHOUD Wat kunnen we horen Wat

Nadere informatie

NSG Richtlijn ter objectivering van LFG klachten

NSG Richtlijn ter objectivering van LFG klachten NSG Richtlijn ter objectivering van LFG klachten Frits van den Berg VVM-bijeenkomst Richtlijnen voor laagfrequent geluid, 24 mei 2016 Inhoud Achtergrond NSG Richtlijn De NSG-curve Resultaten veldstudie,

Nadere informatie

Tinnitus. Informatie voor patiënten

Tinnitus. Informatie voor patiënten Tinnitus Informatie voor patiënten 2 Inhoud 1 Inleiding 4 2 Gehoor en slechthorendheid 5 Werking en functie van het gehoor 5 Slechthorendheid 7 Oorzaken van tinnitus 8 3 Factoren die van invloed zijn op

Nadere informatie

Hoe werkt het gehoor? Bert van Zanten Klinisch-Fysicus/Audioloog Hoofd KNO-Audiologisch Centrum

Hoe werkt het gehoor? Bert van Zanten Klinisch-Fysicus/Audioloog Hoofd KNO-Audiologisch Centrum Hoe werkt het gehoor? Bert van Zanten Klinisch-Fysicus/Audioloog Hoofd KNO-Audiologisch Centrum Horen, zo gewoon, wat is het precies? onder andere: Detectie van geluid Discriminatie tussen verschillende

Nadere informatie

Tinnitusrevalidatie / behandeling in Nederland

Tinnitusrevalidatie / behandeling in Nederland Tinnitusrevalidatie / behandeling in Nederland De NVVS-Commissie Tinnitus en Hyperacusis heeft voor u informatie verzamelt over het bestaande aanbod van tinnitustrainingen, -cursussen, -begeleiding en/of

Nadere informatie

Verslag bijeenkomst Laagfrequent Geluid van 23 november 2012

Verslag bijeenkomst Laagfrequent Geluid van 23 november 2012 Verslag bijeenkomst Laagfrequent Geluid van 23 november 2012 Inleiding Sinds januari 2012 bestaat de gelegenheid op de website van de vereniging Leefmilieu gezondheidsklachten te melden die een relatie

Nadere informatie

Cochleaire implantatie en logopedie

Cochleaire implantatie en logopedie Cochleaire implantatie en logopedie Nancy de Ruiter- Flokstra Logopediste NSDSK nderuiter@nsdsk.nl Het cochleaire implantaat Het CI-team Revalidatie en logopedie Het Cochleaire Implantaat Het oor Hoe een

Nadere informatie

Het Gehoor Verbeteren We Samen

Het Gehoor Verbeteren We Samen Het Gehoor Verbeteren We Samen Take Home Messages 04 oktober 2016 De Pilot: Verkorten doorlooptijd hoorrevalidatie Remmen Helpt Het doen van een Real Ear Meting door de audicien leidt tot minder herhaalcontroles

Nadere informatie

Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie

Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid. een selectie Gezondheidsgevolgen van Laag Frequent Geluid een selectie Delden, 29 november 2018 Sylvia van Manen, huisarts 1 1. Introductie 2. Achtergrond licht- en geluidgolven 3. Welke klachten rapporteren omwonenden?

Nadere informatie

Gehoorrevalidatie bij jonge kinderen. Alex Hoetink klinisch fysicus - audioloog

Gehoorrevalidatie bij jonge kinderen. Alex Hoetink klinisch fysicus - audioloog Gehoorrevalidatie bij jonge kinderen Alex Hoetink klinisch fysicus - audioloog Onderwerpen Werking van het gehoor Gehoorverlies Gehoordiagnostiek op het Audiologisch Centrum (AC) Gehoorrevalidatie op het

Nadere informatie

Opmerking. Project: Object: Inspectiedatum: Inspecteur: Locatie Ruimte. NEN 1010 / NEN 3140-1 - Smit Opleidingen & Trainingen

Opmerking. Project: Object: Inspectiedatum: Inspecteur: Locatie Ruimte. NEN 1010 / NEN 3140-1 - Smit Opleidingen & Trainingen NEN 1010 / NEN 3140-1 - Smit Opleidingen & Trainingen NEN 1010 / NEN 3140-2 - Smit Opleidingen & Trainingen NEN 1010 / NEN 3140-3 - Smit Opleidingen & Trainingen NEN 1010 / NEN 3140-4 - Smit Opleidingen

Nadere informatie

Muziek en het Oor van de Luisteraar

Muziek en het Oor van de Luisteraar Muziek en het Oor van de Luisteraar NVA Wintervergadering 2018 te Utrecht 2 februari 2018 Age Hoekstra klinisch fysicus-audioloog Voorheen werkzaam bij het Audiologisch Centrum van de Prof. J.J.Groen Stichting

Nadere informatie

Inzet maatschappelijk werk voor tinnitusbegeleiding

Inzet maatschappelijk werk voor tinnitusbegeleiding Inzet maatschappelijk werk voor tinnitusbegeleiding Marieke Rutgers Maatschappelijk werker Dag der Akoepedie 24 april 2014 Inhoud van presentatie Tinnitusspreekuur Kerntaak maatschappelijk werk Model somato-psychische

Nadere informatie

1. Overzicht neuropsychologische revalidatie. 2. Ziekte inzicht. 3. casus. 4. Specifieke cognitieve problemen. 5. Relevante informatie

1. Overzicht neuropsychologische revalidatie. 2. Ziekte inzicht. 3. casus. 4. Specifieke cognitieve problemen. 5. Relevante informatie 18 mei 2017 1. Overzicht neuropsychologische revalidatie 2. Ziekte inzicht 3. casus 4. Specifieke cognitieve problemen 5. Relevante informatie Klinische Neuropsychologie wetenschappelijk onderzoek diagnostiek

Nadere informatie

Ziek van Geluid. Dr André N.H. Weel, bedrijfsarts en epidemioloog. Utrecht, Provinciehuis, 21 februari 2019

Ziek van Geluid. Dr André N.H. Weel, bedrijfsarts en epidemioloog. Utrecht, Provinciehuis, 21 februari 2019 Ziek van Geluid Dr André N.H. Weel, bedrijfsarts en epidemioloog Utrecht, Provinciehuis, 21 februari 2019 Mijn ervaringen met geluid en gezondheid als huisarts (Werkgroep Vliegtuiglawaai) als bedrijfsarts

Nadere informatie

Hyperacusis vanuit psychiatrisch perspectief: diagnostiek en psychofarmacologische behandeling Ines Sleeboom-van Raaij consulent-psychiater

Hyperacusis vanuit psychiatrisch perspectief: diagnostiek en psychofarmacologische behandeling Ines Sleeboom-van Raaij consulent-psychiater Hyperacusis vanuit psychiatrisch perspectief: diagnostiek en psychofarmacologische behandeling Ines Sleeboom-van Raaij consulent-psychiater 24 april 2014 Jaarvergadering KNO en HHH Disclosures Geen Hyperacusis

Nadere informatie

Tinnitus en hyperacusis. Christian Desloovere

Tinnitus en hyperacusis. Christian Desloovere Tinnitus en hyperacusis Christian Desloovere Definitie tinnitus Tinnitus < Tinnire (Latijn) rinkelen Waarneming van een geluid in het hoofd of oren zonder externe geluidsbron OBJECTIEVE TINNITUS Geluid

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER KNO Oorsuizen (Tinnitus aurium)

PATIËNTENFOLDER KNO Oorsuizen (Tinnitus aurium) PATIËNTENFOLDER KNO Oorsuizen (Tinnitus aurium) Inleiding Deze folder is geschreven voor mensen die tinnitus hebben en voor mensen in hun omgeving. Tinnitus aurium is de medische term voor oorsuizen. Het

Nadere informatie

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg

Reactie van mensen op stemgeluid. Frits van den Berg Reactie van mensen op stemgeluid Frits van den Berg Overzicht Stemgeluid en spraak deel van onze natuur Gemeten hinder en slaapverstoring Omgang met stemgeluid Stem/spraak: deel van onze natuur Ons gehoorsysteem

Nadere informatie

Herstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten

Herstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten Revalidatie Herstel & Balans Revalidatieprogramma voor (ex-)kankerpatiënten Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Kanker is een ingrijpende ziekte.

Nadere informatie

Klachten over laagfrequent geluid: hoe kom je tot een diagnose?

Klachten over laagfrequent geluid: hoe kom je tot een diagnose? Klachten over laagfrequent geluid: hoe kom je tot een diagnose? Frits van den Berg Afdeling Milieu & Gezondheid Overzicht De oorzaak van hinderlijk laagfrequent geluid: o extern (bron in huis, buurwoning,

Nadere informatie

Hebben mensen die hinder hebben van laag frequent geluid een lagere gehoordrempel voor lage tonen?

Hebben mensen die hinder hebben van laag frequent geluid een lagere gehoordrempel voor lage tonen? Hebben mensen die hinder hebben van laag frequent geluid een lagere gehoordrempel voor lage tonen? L. Groenewold, GGD Noord Oost Gelderland 22 december 2016 S. Schoevaars-Lops, GGD Gelderland-Midden F.

Nadere informatie

insentis Informatiebundel

insentis   Informatiebundel insentis www.insentis.nl info@insentis.nl Informatiebundel 1 Inleiding Tinnitus of oorsuizen betekent dat je geluid waarneemt (bijvoorbeeld fluiten, piepen, sissen, ruisen, brommen,...), zonder dat er

Nadere informatie

Wat is er dan wel mogelijk?

Wat is er dan wel mogelijk? Tinnitus oorsuizen 2 U heeft een KNO-arts geconsulteerd in verband met tinnitusklachten. Mogelijk heeft u na dit consult nog vragen. Deze brochure is bedoeld om u iets meer te vertellen over tinnitus en

Nadere informatie

CI De rol van de maatschappelijk werker. Agaath Dondorp Voorheen: Audiologisch Centrum / CI-team VUMC Dag der akoepedie 23 april 2009

CI De rol van de maatschappelijk werker. Agaath Dondorp Voorheen: Audiologisch Centrum / CI-team VUMC Dag der akoepedie 23 april 2009 CI De rol van de maatschappelijk werker Agaath Dondorp Voorheen: Audiologisch Centrum / CI-team VUMC Dag der akoepedie 23 april 2009 Rol maatschappelijk werker CI-team Selectiecriteria voor de maatschappelijk

Nadere informatie

Perceptie van spraak

Perceptie van spraak Perceptie van spraak Perceptie van spraak Handboek Stem, Spraak en Taalpathologie 8 Houten 2014 Ó 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

Evaluatie van de hoortoestelaanpassing

Evaluatie van de hoortoestelaanpassing Evaluatie van de hoortoestelaanpassing Niek Versfeld klinisch fysicus audioloog Universitair Audiologisch Centrum VUmc Amsterdam Casus: korte anamnese Vrouw 68 jaar, reuma Rechts matig hoge-tonenverlies

Nadere informatie

TINNITUS EN HYPERACUSIS Ontwikkelingen in onderzoek en behandeling. Arno Lieftink Psycholoog KNO Gehoor- en Spraakcentrum

TINNITUS EN HYPERACUSIS Ontwikkelingen in onderzoek en behandeling. Arno Lieftink Psycholoog KNO Gehoor- en Spraakcentrum TINNITUS EN HYPERACUSIS Ontwikkelingen in onderzoek en behandeling Arno Lieftink Psycholoog KNO Gehoor- en Spraakcentrum Overzicht presentatie Trends in recent onderzoek Gedrag als behandelcomponent van

Nadere informatie

Tinnitus / oorsuizen. KNO-heelkunde. Beter voor elkaar

Tinnitus / oorsuizen. KNO-heelkunde. Beter voor elkaar Tinnitus / oorsuizen KNO-heelkunde Beter voor elkaar 2 TINNITUS / OORSUIZEN (Deze brochure is een gezamenlijk initiatief van NVVS en KNO vereniging) Inleiding U wilt meer weten over tinnitus klachten of

Nadere informatie

Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS

Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Onderbouwd onderwijs aan leerlingen met een TOS Iris Duinmeijer Senior onderzoeker Koninklijke Auris Groep Presentatie Congres Jeugd in Onderzoek, 24 mei 2018 Onderwijs aan leerlingen met een TOS Instellingen

Nadere informatie

Geachte raadslid, Een kleine luidspreker waaruit 140 decibel geluiden (veel gepiep)

Geachte raadslid, Een kleine luidspreker waaruit 140 decibel geluiden (veel gepiep) Geachte raadslid, Een kleine luidspreker waaruit 140 decibel geluiden (veel gepiep) worden geproduceerd (zie tuinwachter.nl). Veel kattenverjagers werken met hoogfrequent geluid daar waarmee de Mosquito

Nadere informatie

Brein Centraal leren. geheugentraining - bewegingsstrategieën

Brein Centraal leren. geheugentraining - bewegingsstrategieën Brein Centraal leren geheugentraining - bewegingsstrategieën Onze hersenen Opgebouwd uit zenuwcellen/neuronen (100mld) Neuronen verbinden via transmitters Meer onderlinge activiteit => sterkere verbindingen

Nadere informatie

Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid

Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland. Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid Stand van zaken rond geluidhinder in Nederland Oscar Breugelmans Centrum voor Duurzaamheid, Milieu en gezondheid oscar.breugelmans@rivm.nl Inhoud 1. WHO environmental noise guidelines 2. Resultaten hinderinventarisatie

Nadere informatie

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:

Nadere informatie

Horen en CMV. Leiden CONCERT study. Dr.ir. Wim Soede, klinisch fysicus audioloog. KNO/Centrum Audiologie en Hoorimplantaten LEIDEN

Horen en CMV. Leiden CONCERT study. Dr.ir. Wim Soede, klinisch fysicus audioloog. KNO/Centrum Audiologie en Hoorimplantaten LEIDEN Horen en CMV Leiden CONCERT study Dr.ir. Wim Soede, klinisch fysicus audioloog KNO/Centrum Audiologie en Hoorimplantaten LEIDEN Slecht horen met één of twee oren Richting horen Hoofdschaduw: tactisch zitten?

Nadere informatie

Dare to be safe. Word een kei op de weg!

Dare to be safe. Word een kei op de weg! Dare to be safe. Word een kei op de weg! 13 mei 2014 Inhoudstabel 1. Kadering en aanleiding Dare to be Safe 1.1 Waarom Dare to be Safe? 1.2 Wat is Dare to be Safe? 1.3 Stand van zaken: ontwikkeling 2.

Nadere informatie

Richtlijnen hoorrevalidatie en zorg bij 0-18 jarigen

Richtlijnen hoorrevalidatie en zorg bij 0-18 jarigen Richtlijnen hoorrevalidatie en zorg bij 0-18 jarigen Yvonne Simis NVKF Commissie Kwaliteit Werkgroep Audiologie Klinisch Fysicus Audioloog, VUmc Richtlijnen voor audiologische zorg, waarom? Eénduidige

Nadere informatie

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus

kno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Tinnitus Wat is tinnitus? Veel mensen hebben last van oorsuizen of tinnitus. Zij horen geluiden zoals ruisen, piepen of fluiten, hoog of laag,

Nadere informatie

Functionele MRI van tinnitus

Functionele MRI van tinnitus Functionele MRI van tinnitus P. van Dijk, D.R.M. Langers, E. de Kleine Prof. dr. P. van Dijk, klinisch fysicusaudioloog, afdeling Keel-, Neus-, Oorheelkunde, UMC Groningen Dr. ir. D.R.M. Langers, fysicus,

Nadere informatie

Notitie Situatie Laagfrequent geluid Wetgeving

Notitie Situatie Laagfrequent geluid Wetgeving Notitie Datum: 27 februari 2017 Project: Windpark Koningspleij Uw kenmerk: - Locatie: Arnhem Ons kenmerk: V068465aa.00001.md Betreft: Beoordeling laagfrquent geluid Versie: 01_001 In opdracht van Outsmart

Nadere informatie

ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN - SEVILLA

ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN - SEVILLA laagfrequent geluid R esultaten onderzoek C entrale Gelderland Edwin Buikema e.buikema@ peutz.nl ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND DÜSSELDORF - DORTMUND - BERLIN - PARIS - LYON - LONDON - LEUVEN

Nadere informatie

Pento Vroegbehandeling Auditief

Pento Vroegbehandeling Auditief Pento Vroegbehandeling Auditief Doelen Een beeld geven van onze doelgroep Onze visie op de behandeling van kinderen met een auditieve beperking toelichten Een beeld geven van ons team en het behandelaanbod

Nadere informatie

OORSUIZEN (TINNITUS) 875

OORSUIZEN (TINNITUS) 875 OORSUIZEN (TINNITUS) 875 Inleiding U heeft last van oorsuizen, ook wel tinnitus genoemd. Dit uit zich in het waarnemen van geluiden die niet van buiten komen en voor anderen niet waarneembaar zijn. Zo

Nadere informatie

ALLES OVER TINNITUS. HOERA! Hippe Hoorwinkel. NIEUW: vakgenoten in gesprek. INNOVEER en overleef. Refereeravond GROOT succes

ALLES OVER TINNITUS. HOERA! Hippe Hoorwinkel. NIEUW: vakgenoten in gesprek. INNOVEER en overleef. Refereeravond GROOT succes vakblad voor de totale hoorbranche, voorjaar 2018 HOERA! Hippe Hoorwinkel NIEUW: vakgenoten in gesprek INNOVEER en overleef ALLES OVER TINNITUS Refereeravond GROOT succes VAKGENOTEN IN GESPREK HOE GROOT

Nadere informatie

TINNITUS & Hyperacusis

TINNITUS & Hyperacusis TINNITUS & Hyperacusis (Versie 2018-2019- overgenomen van Veranneman) "Om aan tinnitus te kunnen wennen, moet u ermee kunnen omgaan. Om ermee om te kunnen gaan, moet u tinnitus onder controle kunnen krijgen.

Nadere informatie

Enquete Omgevingsdiensten Laagfrequent geluid

Enquete Omgevingsdiensten Laagfrequent geluid Enquete Omgevingsdiensten Laagfrequent geluid Published by Erik Bloem 07 September 2017 at 13:09 Powered by Enalyzer Onderzoek onder 29 Omgevingsdiensten naar laagfrequent geluid - zomer 2017 In juli benaderde

Nadere informatie

OVER NEURALE PLASTICITEIT EN HET SAMENSPEL TUSSEN ZIEN EN HOREN JOHN VAN OPSTAL AFDELING BIOFYSICA DONDERS INSTITUUT RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN

OVER NEURALE PLASTICITEIT EN HET SAMENSPEL TUSSEN ZIEN EN HOREN JOHN VAN OPSTAL AFDELING BIOFYSICA DONDERS INSTITUUT RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN OVER NEURALE PLASTICITEIT EN HET SAMENSPEL TUSSEN ZIEN EN HOREN JOHN VAN OPSTAL AFDELING BIOFYSICA DONDERS INSTITUUT RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN ONDERZOEK IN MIJN LABORATORIUM Oogbeweging Richting horen

Nadere informatie

Spraakaudiometrie met het vrije veld als referentie; een implementatiemethode

Spraakaudiometrie met het vrije veld als referentie; een implementatiemethode Spraakaudiometrie met het vrije veld als referentie; een implementatiemethode Mieke Janssens-bij de Vaate, Koen Rhebergen, UMC Utrecht. NVA wintervergadering, 2 februari 2018. Klinische praktijk spraakaudiometrie

Nadere informatie

Representatie van de akoestische wereld in de hersenen: normale en abnormale ontwikkeling van tonotopische mappen in het auditieve systeem

Representatie van de akoestische wereld in de hersenen: normale en abnormale ontwikkeling van tonotopische mappen in het auditieve systeem Representatie van de akoestische wereld in de hersenen: normale en abnormale ontwikkeling van tonotopische mappen in het auditieve systeem Robert V. Harrison 2nd Pediatric Conference Chicago 2001 Jojanneke

Nadere informatie

Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie

Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie Elektrofysiologische correlaten voor een auditief verwerkingsprobleem bij mensen met dyslexie Hanne Poelmans, Heleen Luts, Maaike Vandermosten, Bart Boets, Pol Ghesquière & Jan Wouters ExpORL & Onderzoekseenheid

Nadere informatie

Richtlijnen voor laagfrequent geluid. VROM / Vercammen curven. Martijn Vercammen

Richtlijnen voor laagfrequent geluid. VROM / Vercammen curven. Martijn Vercammen Richtlijnen voor laagfrequent geluid VROM / Vercammen curven Martijn Vercammen Laagfrequent geluid (LF) criteria Nationale wetgeving in db(a) LF hindersituaties Voldoet A-weging voor LF geluid db(a) onderschat

Nadere informatie

Bimodale aanpassing: afstemming van hoortoestel op CI

Bimodale aanpassing: afstemming van hoortoestel op CI Bimodale aanpassing: afstemming van hoortoestel op CI Lidwien Veugen 1 J. Chalupper PhD 2 Prof. dr. ir. Ad Snik 3 Prof. dr. John van Opstal 1 Dr. Lucas Mens 3 1 Department of Biophysics, Donders Institute

Nadere informatie

Hyperacusis. Een onderzoek naar het psychisch, fysiek en sociaal functioneren en de globale kwaliteit van leven van mensen die te veel horen

Hyperacusis. Een onderzoek naar het psychisch, fysiek en sociaal functioneren en de globale kwaliteit van leven van mensen die te veel horen Rijksuniversiteit Groningen Wetenschapswinkel Geneeskunde en Volksgezondheid UMCG Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen Klinische- en Ontwikkelingspsychologie RuG SHARE Health Psychology

Nadere informatie

Erkenning en herkenning van psychische problemen bij hyperacusis: hulpverlening en begeleiding.

Erkenning en herkenning van psychische problemen bij hyperacusis: hulpverlening en begeleiding. Erkenning en herkenning van psychische problemen bij hyperacusis: hulpverlening en begeleiding. Ines Sleeboom- van Raaij, Psychiater en Directeur Behandelzaken VIA, Landelijk Centrum GGZ en Gehoorstoornissen

Nadere informatie

Temporele verwerking van prelinguaal en postlinguaal dove CI-gebruikers. Anke de Ruiter Klinisch fysicus-audioloog i.o.

Temporele verwerking van prelinguaal en postlinguaal dove CI-gebruikers. Anke de Ruiter Klinisch fysicus-audioloog i.o. Temporele verwerking van prelinguaal en postlinguaal dove CI-gebruikers Anke de Ruiter Klinisch fysicus-audioloog i.o. Inhoud Spraakverstaan CI-gebruikers Normaalhorenden Onderzoeksvraag I Methode, resultaat,

Nadere informatie

Wist je dat Eén op tien volwassenen last heeft van tinnitus?

Wist je dat Eén op tien volwassenen last heeft van tinnitus? Alles over tinnitus Iedereen heeft wel eens last van tinnitus of fluitende oren, maar voor sommige mensen is het een constante bron van ergernis. Hoeveel last u ook heeft, het is bij tinnitus bijna altijd

Nadere informatie

cochleaire implantatie bij kinderen

cochleaire implantatie bij kinderen cochleaire implantatie bij kinderen inleiding Een cochleair implantaat (CI) is een hulpmiddel dat ernstig slechthorende of dove kinderen en volwassenen de mogelijkheid biedt om geluid en spraak te kunnen

Nadere informatie

PATIËNTENINFO. Tinnitus. NEUS-, KEEL- en OORZIEKTEN

PATIËNTENINFO. Tinnitus. NEUS-, KEEL- en OORZIEKTEN PATIËNTENINFO Tinnitus NEUS-, KEEL- en OORZIEKTEN Deze brochure geeft algemene informatie over onze tinnitusraadpleging. Inhoud 1 Wat is tinnitus?... 3 2 Wie zijn wij?... 4 3 Wat gebeurt er op de tinnitusraadpleging?...

Nadere informatie

Belang onderwijsvoorz. (50-65 jaar) Kinderdagverblijf. Belang onderwijsvoorz. (35-50 jaar) Kinderdagverblijf

Belang onderwijsvoorz. (50-65 jaar) Kinderdagverblijf. Belang onderwijsvoorz. (35-50 jaar) Kinderdagverblijf ONDERWIJSVOORZIENINGEN Belang onderwijsvoorz.(alle leeftijden) Belang onderwijsvoorz.(20-35 jaar) Belang onderwijsvoorz. (35-50 jaar) Belang onderwijsvoorz. (50-65 jaar) Page 1 of 7 CULTUUR VOORZIENINGEN

Nadere informatie

Wilhelmina Kinderziekenhuis. BERA-onderzoek (zonder narcose): een gehooronderzoek bij uw kind

Wilhelmina Kinderziekenhuis. BERA-onderzoek (zonder narcose): een gehooronderzoek bij uw kind Wilhelmina Kinderziekenhuis BERA-onderzoek (zonder narcose): een gehooronderzoek bij uw kind BERA-onderzoek: een gehooronderzoek bij uw kind Wat staat er in deze folder: BERA-onderzoek zonder narcose Wilt

Nadere informatie

Hinderlijkheid van laagfrequent geluid

Hinderlijkheid van laagfrequent geluid AKOESTIEK BOUWFYSICA BRANDVEILIGHEID LAWAAIBEHEERSING MILIEUTECHNOLOGIE Hinderlijkheid van laagfrequent geluid Martijn Vercammen! Laagfrequent geluid (LF) criteria Nationale wetgeving in db(a) LF hindersituaties

Nadere informatie

Factsheets windturbines en gezondheid

Factsheets windturbines en gezondheid Factsheets windturbines en gezondheid Factsheet: Windturbines en gezondheidsklachten worden regelmatig met elkaar in verband gebracht terwijl daar wetenschappelijk consensus voor bestaat. De verbanden

Nadere informatie

Slechthorendheid bij ouderen

Slechthorendheid bij ouderen Slechthorendheid bij ouderen Ir. T.T. Prinzen Klinisch fysicus-audioloog Pento Audiologisch Centrum Amersfoort Inhoud inleiding (anatomie en pathologie) soorten gehoorverlies hoe hoort een slechthorende?

Nadere informatie

Evoked Potential-onderzoek

Evoked Potential-onderzoek Evoked Potential-onderzoek Informatie voor patiënten VEP-onderzoek BAEP-onderzoek SSEP-onderzoek F0057-1011 juli 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan

Nadere informatie

De pdin The pediatric digits-in-noise test. Cas Smits VU medisch centrum, Amsterdam

De pdin The pediatric digits-in-noise test. Cas Smits VU medisch centrum, Amsterdam De pdin The pediatric digits-in-noise test Cas Smits VU medisch centrum, Amsterdam Dank Inhoud Spraakverstaan in ruis DIN test pdin Casuistieken/Voorbeelden Spraakverstaan in ruis Aanvulling op toon- en

Nadere informatie

Participatie ondanks slechthorendheid

Participatie ondanks slechthorendheid Participatie ondanks slechthorendheid Focus van het audiologisch onderzoek Joost Festen, afdeling KNO/Audiologie Participatie aan de hand van twee voorbeelden: Een doofgeboren kind dat kan spelen met kinderen

Nadere informatie