Visie herziening deco units

Visie herziening deco units C. Maas Versienummer 0.2 Datum: 18 maart 2014

Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Inleiding... 3 2. Huidige situatie... 3 3. Wet en regelgeving... 4 Besluit veiligheidsregio s... 4 Arbeidsomstandighedenwet... 5 Visie IBGS (toekomstige wet/regelgeving)... 5 4. Hoe is decontaminatie bij buurregio s georganiseerd... 6 5. Welke gevolgen voorgenomen besluit herziening gaspakkenteams op de deco unit?... 7 6. Optie Aanpassen huidige deco units?... 7 7. Welke organisatievormen zijn mogelijk?... 7 8. Samenvatting... 11 9. Welke optie verdient de voorkeur?... 11 10. Aanbeveling... 12 BIJLAGEN

1. Inleiding Momenteel zijn er binnen de veiligheidsregio Zeeland 2 deco units (ontsmettingseenheden) operationeel. Deze dateren uit 1994 en zijn derhalve gedateerd en afgeschreven. In dit advies wordt een herzieningsvoorstel gedaan. Binnen dit advies worden de volgende onderwerpen behandeld: Wat is de huidige situatie? Op basis van welke wet en regelgeving wordt de deco taak uitgevoerd? Hoe is decontaminatie bij buurregio s georganiseerd? Welke gevolgen heeft het voorgenomen besluit reorganisatie gaspakkenteams met betrekking tot de deco unit? Kunnen de huidige deco units worden aangepast zodat deze aan de huidige eisen en standaarden voldoen of dient er een nieuwe aanschaf plaats te vinden? Welke organisatievormen zijn mogelijk? Welke optie verdient de voorkeur en wat zijn de kosten hiervan? 2. Huidige situatie De deco unit wordt standaard meegenomen in een OGS opschaling vanaf de classificatie middel. Ook kan de deco unit los ingezet worden wanneer er een noodzaak is tot ontsmetting. Naast het gebruik bij ontsmetting, wordt de deco unit tevens gebruikt als vervoersmiddel voor materialen ten behoeven van een gaspakken inzet. De deco TS en zijn gestationeerd op de posten Sas van Gent en s Heer Arendskerke. De deco units zijn gestationeerd op de locaties Goes, post Oranjeweg en Terneuzen, post Koegors. De uitruktijd is voor beide containers gesteld op 5 minuten. Indien de deco unit eerst op het haakarmvoertuig getrokken dient te worden zal de uitruktijd met 3 minuten toenemen. Hier is geen rekening mee gehouden in de onderstaande figuren. Figuur 1. (links) Overzicht dekking deco met standplaats Goes, bij een opkomsttijd van 30 minuten. Figuur 2. (rechts) Overzicht dekking deco met standplaats Terneuzen bij een opkomsttijd van 30 minuten. Zoals duidelijk wordt uit de figuren 1 en 2, wordt de wettelijke opkomsttijd van 30 minuten niet in alle gebieden gehaald. Wel zijn de industriële zones voorzien van dekking binnen 30 minuten.

Op de post Sas van Gent is tevens een snel inzetbaar gaspakkenteam gevestigd. Ervaringen met inzetten leert dat bij een gelijktijdige inzet van een gaspakkenteam en de deco-ts, niet in alle gevallen voldoende personen beschikbaar zijn om beide specialismen te vervullen 1. De post s Heer Arendskerke is gedurende de dag een bluskern, en kan derhalve niet in alle gevallen een volledige TS bemensen. De deco-ts en bieden de volgende dekking: Figuur 3 (links, rode gebied geeft de 30 dekking weer vanaf post s Heer Arendskerke) Figuur 4 (rechts, rode gebied geeft de 30 minuten dekking weer vanaf Terneuzen, post Koegors) 3. Wet en regelgeving De taak ontsmetten komt voort uit een aantal maatgevende documenten. Zo worden binnen de Wet op de veiligheidsregios (Wvr) en het bijbehorende besluit (Bvr), eisen gesteld aan de opkomsttijd van een ontsmettings eenheid. Anderzijds stelt de Arbowet dat de werkgever ten aanzien van eigen personeel contact met gevaarlijke stoffen dient te voorkomen. Tot slot geeft de onlangs vastgestelde visie incidentbestrijding gevaarlijke stoffen (IBGS) richting aan de verwachte prestaties van de ontsmettings eenheid (hierna basis ontsmettingseenheid ofwel BOE genoemd). Besluit veiligheidsregio s Art. 4.2.2 1. Een eenheid bestrijding van ongevallen met gevaarlijke stoffen begint binnen dertig minuten na alarmering met de uitvoering van haar taken op de plaats van het incident. 2. Een adviseur gevaarlijke stoffen begint afhankelijk van het regionaal vastgestelde risicoprofiel binnen dertig of zestig minuten na alarmering met de uitvoering van zijn taken op de plaats van het incident. 1 Zie advies Visie PBM s

Art. 4.1.3 1. Een eenheid bestrijding van ongevallen met gevaarlijke stoffen bestaat ten minste uit: a. een officier van dienst, b. twee bevelvoerders, c. acht gaspakdragers, d. zes manschappen a, en twee chauffeurs. 2. Een eenheid bestrijding van ongevallen met gevaarlijke stoffen is belast met: a. het redden van mensen en dieren uit een met gevaarlijke stoffen besmet gebied; b. het bestrijden van de bron van het ongeval met gevaarlijke stoffen, enc. het ontsmetten van hulpverleners en burgers. Arbeidsomstandighedenwet De Arbowet Art. 6.1 De werkgever neemt bij het voeren van het arbeidsomstandighedenbeleid de maatregelen die nodig zijn ter voorkoming en beperking van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken en de gevolgen daarvan voor de veiligheid en de gezondheid van de in het bedrijf, de inrichting, of een deel daarvan werkzame werknemers. Visie IBGS (toekomstige wet/regelgeving) De onlangs vastgestelde visie IBGS beschrijft de toekomstvisie IBGS voor komende jaren. Binnen deze visie worden enkele taken en eisen beschreven. Concreet wordt er het volgende gesteld: 1. Basis Ontsmettingseenheid (BOE) a. Een veiligheidsregio bepaalt aan de hand van het risicoprofiel de gewenste opkomsttijd van de Basis Ontsmettingseenheid. b. Samenwerking met (buur)regio s en private partijen is daarbij mogelijk. c. De taken van de Basis Ontsmettingseenheid zijn: i. ontsmetting van ingezet personeel (ook arbeidshygiënisch); ii. ontsmetting van enkele slachtoffers ( 10 SO). Samenvatting wet en regelgeving De BOE wordt binnen 2 documenten beschreven (Bvr en Visie OGS), tevens kan uit een derde document (arbowet) de wettelijke grondslag ten aanzien van ontsmetting eigen personeel worden herleid. Deze documenten stellen de volgende eisen aan de BOE: Opkomsttijd 30 min (Bvr). De Visie OGS, stelt dat de opkomsttijd afhankelijk is van het regionaal risicoprofiel. Capaciteit 10 slachtoffers (visie IBGS) Ontsmetting eigen personeel (Arbowet) Bij een groot aantal slachtoffers, (meer dan 10) kan ondersteuning gevraagd worden van de grootschalige ontsmettingseenheid (GOE) uit Rotterdam Rijnmond. Deze eenheid heeft een opkomsttijd 1 uur en 15 minuten, gerekend tot het midden van de regio. Vervolgens is er nog sprake van een opbouw tijd van 15-30 minuten.

De GOE heeft een capaciteit van 50-100 personen per uur. Tot het moment dat de GOE operationeel is, dient gebruik gemaakt te worden van de BOE. Naast bovenstaande wet en regelgeving is onlangs de Handreiking kleinschalige decontaminatie vastgesteld binnen de programmaraad Incidentbestrijding. De inhoud van dit advies is afgestemd op deze handreiking. In deze handreiking wordt het begrip spotdecontaminatie geïntroduceerd. Dit houdt in dat TS en worden voorzien van materiaal waarmee kleinschalige besmetting zoals bijvoorbeeld een hand of been, kan worden ontsmet. Conclusie Binnen de Veiligheidsregio Zeeland, wordt momenteel niet voldaan aan de gestelde eisen uit de Wet en het bijgehorende Besluit veiligheidsregio s. Er is tevens geen vastgesteld document waarin is beargumenteerd waarom wordt afgeweken van de WVR en het Besluit. 4. Hoe is decontaminatie bij buurregio s georganiseerd Uit contact met de buurregio s blijkt dat het proces decontaminatie als volgt is geregeld: VR-Rotterdam Rijnmond De OGS taken binnen de VR-RR zijn toegewezen aan de gezamenlijke brandweer. Dit betreft de inzet van gaspakkenteams en de basis ontsmettingseenheid. Hiermee zal niet de gehele regio worden gedekt binnen de 30 minuten opkomsttijd zoals in het Bvr vermeld. De VR-RR heeft geen beleidsdocument 2, om deze afwijking van de wet te onderbouwen. VR-Midden West Brabant De BOE is binnen de veiligheidsregio Midden West Brabant gestationeerd op de kazerne van Tilburg. De BOE dekt niet de gehele regio zoals in het Bvr gesteld. De VR-MWB heeft haar opkomsttijden en dekking beschreven in het document Dekkingsplan en Specialismenspreidingsplan - juli 2011. In dit document staat beschreven dat de kosten van het opleiden, trainen en oefenen evenals de aanschaf van materiaal, niet opwegen tegen de frequentie van inzet. Verder is er geen onderbouwing gedaan voor het afwijken ten opzichte van het Besluit veiligheidsregio s. Uit terugkoppeling vanuit werkgroep incidentbestrijding Zuid blijkt dat naar aanleiding van de landelijke visie IBGS, de VR Midden-West Brabant het aantal deco units wilt uitbreiden naar 2. Conclusie De buurregio s voldoen ten aanzien van de dekking van de basis ontsmettingseenheid, niet aan de eisen zoals gesteld in de wet. Voor zover bekend is er geen sprake van gemotiveerd afwijken. 2 Gesproken met dhr A. van de Berg, OvD en AGS binnen de Veiligheidsregio Rotterdam Rijnmond.

5. Welke gevolgen voorgenomen besluit herziening gaspakkenteams op de deco unit? In het reorganisatievoorstel gaspakkenteams is voorgesteld dat de toekomstige gaspakkenteams op basis van snel inzetbare gaspakkenteams zullen acteren. Dit houdt in dat de teams aanrijdend aankleden. Deze wijze van organisatie, maakt het mogelijk om opkomsttijden op te rekken ten aanzien van een gaspakkeninzet en om de gewenste dekking rond te krijgen met een kleiner aantal teams. Kanttekening van deze organisatiewijze is dat de gaspakken direct voor handen dienen te zijn alvorens gestart wordt met het aanrijden richting het incident. Het is gelet op de voorgestelde organisatiewijze gaspakkenteams dan ook niet wenselijk om direct noodzakelijk materiaal gaspakken te vervoeren in de deco unit. Elke andere vorm van materiaalopslag in de deco unit vraagt concessies aan de optimale verhouding tussen materiaal en indeling en is daardoor niet wenselijk. 6. Optie Aanpassen huidige deco units? De huidige deco unit is niet gebouwd op het ontsmetten van immobiele slachtoffers, tevens is de container dusdanig ingericht dat men enkel buiten kan ontsmetten. Vooral dit laatste maakt dat het opbouwen van de deco unit veel (kostbare) tijd in beslag neemt. Gezien de wens om binnen in de unit te ontsmetten en de noodzakelijke aanpassingen die dit met zich meebrengt, gecombineerd met de leeftijd en huidige staat van de deco unit, wordt op basis van het advies vanuit het team inkoop geconcludeerd dat verbouwen geen gewenste optie is met mogelijk zelfs een hoger kostenplaatje heeft dan nieuwbouw. De kosten voor nieuwbouw van een deco unit bedragen ca. 125.000. 3 7. Welke organisatievormen zijn mogelijk? De deco unit heeft 2 taken, enerzijds de taak van ontsmetting van eigen personeel. Anderzijds de taak van ontsmetting van burgers. Ten aanzien van het ontsmetten van eigen personeel, kan gesteld worden dat de brandweereenheden veelal zullen optreden in beschermende kleding. Hierdoor wordt het contact met gevaarlijke stoffen voorkomen. Ontsmetting is in dit geval noodzakelijk om veilig uit het pak te komen. Indien er eerder ontsmet dient te worden dan dat er een deco unit ter plaatse en inzetgereed is, kan dit gebeuren door middel van een noodontsmetting met de middelen op de ts. Het ontsmetten van burgers daarentegen kent een andere problematiek. Door de diversiteit aan gevaarlijke stoffen kan vooraf niet standaard gezegd worden hoelang en met welke middelen een slachtoffer ontsmet dient te worden. Wel wordt in literatuur 2 een periode aangehouden van 20 minuten als gemiddelde. Indien slachtoffers ontsmet worden met koud water (zoals bij een noodontsmetting het geval is), bestaat er een kans op onderkoeling. Dit is niet wenselijk! Er zal per slachtoffer, afhankelijk van zijn medische toestand, bepaald worden of en hoelang er met 3 Blijkt uit contacten met VR-Limburg Zuid en VR-Fryslan.

water ontsmet zal worden. Ten aanzien van de wijze van ontsmetten bieden de de schema s 4 in bijlage 1 helderheid. De volgende uitgangspunten zijn er gesteld aan de inzet van de BOE. -(verwachte) aantal slachoffers >2, niet zijnde slachtoffers met enkel spot-contaminatie. -Besmetting met een verbrandende of bevriezende (vloei)stof (chemische brandwonden). -Een planmatige (of geplande) inzet. -Inzet gaspakkenteam. Wanneer deze uitgangspunten vergeleken worden met de Zeeuwse scenario s zoals verwerkt in de Zeeuwse visie PBMS bij IBGS, is bij de volgende scenario s de inzet van de BOE noodzakelijk: 4, 5, 6, 7, 14, 15, 17. Deze risico s komen in de volgende (thematische) gebieden voor: Thema BOE noodzakelijk (scenario s) Kanaalzone 4, 5, 6, 7, 17 Sloegebied 4, 5, 6, 7, 17 Grootschalig 4, 5, 6, 7, 17 Kleinschalig 4 Zeehaventerrein 4, 5, 6, 7, 17 Regionale industrieterreinen 4 Agribusiness Bevelanden Leisure Laad en loskades 4, 5, 6, 7, 17 Perifere detailhandel voorzieningen 4 Kernwinkelgebieden Wanneer deze gebieden grafisch weergegeven worden, komt hier het volgende figuur uit naar voren: Figuur 5. (Ondergrond Omgevingsplan Zeeland 2012 2018, overlay voorkomen Boe scenario s = routering/spoortransport, = omgeving waar Boe scenario s kunnen voorkomen. 4 Afkomstig uit de handreiking kleinschalige decontaminatie vastgesteld door programmaraad Incidentbestrijding januari 2014

Op basis van de risico s en het wettelijk kader als uitgangspunten, zijn de volgende opties onderzocht: 1. Volledig Om 100% te voldoen aan de eisen zoals gesteld in de Wet veiligheidsregio s, zijn 6 deco units noodzakelijk. Bij voorkeur op de volgende locaties: Oostburg, Hulst, Goes, Stromenweg, Tholen en omgeving Zierikzee. Dit betekent een eenmalige aanschaf van 6 nieuwe deco units. De kosten hiervoor bedragen eenmalig 750.000. Jaarlijkse kosten: Kapitaallasten (afschrijving materieel) 37.500 Exploitatielasten: Kosten Onderhoud a 1.000/unit 6.000 Kosten Oefenuren a 1.800/unit 10.800 Kosten Oefenbegeleiding a 200/unit 1.200 Totaal Exploitatielasten 18.000 Totaal: 55.500 2. Continuering Wanneer de huidige situatie voortgezet wordt, wordt ten aanzien van de risicogebieden een 100% dekking gerealiseerd. Aangaande de dekking van geheel Zeeland betreft de dekking +/- 80%. Hiervoor dienen de deco units gestationeerd te zijn op de posten Goes, Oranjeweg en Terneuzen Koegorspolder. Indien er gekozen wordt voor dit voorstel, wordt er bewust gekozen voor het accepteren van de restrisico s, zo wordt er niet voldaan aan het Bvr en wordt ten aanzien van de burger niet gekozen voor een optimale decontaminatie na een ongeval met gevaarlijke stoffen, hetgeen mogelijk extra gezondheidsschade tot gevolg heeft omdat het langer duurt alvorens het slachtoffer wordt ontsmet. Dit voorstel heeft tot gevolg dat er 2 nieuwe deco units aangeschaft dienen te worden. De kosten hiervoor bedragen eenmalig 250.000. Jaarlijkse kosten: Kapitaallasten (afschrijving materieel) 12.500 Exploitatielasten: Kosten Onderhoud a 1.000/unit 2.000 Kosten Oefenuren a 1.800/unit 3.600 Kosten Oefenbegeleiding a 200/unit 400 Totaal Exploitatielasten 6.000 Totaal: 18.500 3. Reductie Wanneer het aantal deco units teruggebracht wordt naar 1, zal deze op een centrale plaats binnen de regio geplaatst dienen te worden. De meest geschikte locatie hiervoor is de brandweerkazerne Borssele. Wanneer vanaf deze locatie dekking verzorg wordt, behaalt men een 100% dekking van de industriële gebieden en een dekking van ca. 35% van het gehele oppervlakte van Zeeland zoals te zien in figuur 6. Indien gekozen wordt voor deze oplossing wordt er bewust gekozen om de restrisico s te accepteren. Zo wordt er niet voldaan aan het Bvr en wordt ten aanzien van de burger niet gekozen voor een optimale decontaminatie na een ongeval met gevaarlijke stoffen, hetgeen mogelijk extra gezondheidsschade tot gevolg heeft omdat het langer duurt alvorens het slachtoffer wordt ontsmet.

Het aantal posten met de taak deco TS, blijft gelijk aan het huidige aantal van 2. Zodoende is er een backup, wanneer de deco-ts reeds is ingezet. Dit voorstel heeft tot gevolg dat er 1 nieuwe deco unit aangeschaft dient te worden. De kosten van deze deco unit bedraagt eenmalig 125.000. (Figuur 6, dekking van 1 deco unit, gestationeerd in Borssele.) Jaarlijkse kosten: Kapitaallasten (afschrijving materieel) 6.250 Exploitatielasten: Kosten Onderhoud a 1.000/unit 1.000 Kosten Oefenuren a 1.800/unit 3.600 Kosten Oefenbegeleiding a 200/unit 400 Totaal Exploitatielasten 5.000 Totaal: 11.250 4. Alternatief Indien er gekozen wordt om het aantal deco units te reduceren naar 1, zal ten aanzien van de industriegebieden een 100% dekking behaald worden (zie ook voorstel Reductie ). Om het rest risico te reduceren kan worden gekozen voor de aanschaf en decentrale plaatsing op 4 locaties van decontaminatie apparatuur zoals een hotbox met aanvullende materialen kan een hoger dekkingsrendement behaald worden. Omdat dit afwijkt van de landelijke werkwijze dient dit voorstel nog nader onderzocht te worden. Derhalve zijn de kosten een raming. Zoals vermeld heeft dit voorstel tot gevolg dat er 1 nieuwe deco unit en aanvullend materiaal aangeschaft dient te worden. Een eerste kostenindicatie hiervan bedraagt eenmalig 199.000. Jaarlijkse kosten: Kapitaallasten (afschrijving materieel) 10.000 Exploitatielasten: Kosten Onderhoud a 1.000/ BOE unit 1.000 Kosten Onderhoud overig materiaal/eenheid 500 Kosten Oefenuren a 1.800/team 9.000 Kosten Oefenbegeleiding a 200/teamt 1.000 Totaal Exploitatielasten 11.500 Totaal: 21.500

8. Samenvatting Voorstel Volledig Continuering Reductie Alternatief Dekking 100% 100% 100% 100% Grootschalige industrie Dekking 100% 80% 35% 100% Zeeland totaal Voordelen -Er wordt volledig voldaan aan de eisen zoals gesteld in de Wvr en het Bvr. -Weinig tot geen aanvullende scholing/oefeningen nodig ten aanzien van de huidige situatie. -Weinig tot geen aanvullende scholing/oefeningen nodig ten aanzien van de huidige situatie. -Er vindt een kostenreductie plaats van 50%. -Volledig voldoen aan eisen Wvr en Bvr. Nadelen Eenmalige aanschaf Totale jaarlijkse kosten -Verwachte lage frequentie van inzet. -Veel oefenuren ten opzichte van inzeturen. -Hoge extra inspanning om nieuwe teams op basis niveau te krijgen. (kosten nog niet meegenomen in raming) -Er wordt niet volledig voldaan aan de eisen in de Wvr en het Bvr. -Grotere kans op nadelige effecten op het lichaam ten gevolge van een hogere opkomsttijd aan de uiteinden van het dekkingsgebied. -Er wordt niet volledig voldaan aan de eisen in de Wvr en het Bvr. -Grotere kans op nadelige effecten op het lichaam. -Beperkte dekking bij uitval infrastructuur zoals de Westerscheldetunnel. -Initieel een extra inzet om de nieuwe teams op basis niveau te krijgen. (kosten nog niet meegenomen in raming) 750.000 250.000 125.000 199.000 55.500 18.500 11.250 21.500 9. Welke optie verdient de voorkeur? Onder voorbehoud van haalbaarheid, heeft vanwege de optimale dekking, voorstel Alternatief de voorkeur. Wanneer dit voorstel optimaal geïmplementeerd is, zal de gehele regio worden gedekt binnen de 30 minuten norm zoals gesteld in de Wvr en bijbehorende Bvr. Tevens wordt hierbij de veiligheid van ons eigen personeel en dat van onze ketenpartners optimaal geborgd. Echter deze optie levert niet de gewenste besparing zoals bedoeld in de taakstelling. Rekening houdend met de taakstelling wordt geadviseerd om voorstel reductie uit te voeren en onderzoek te doen naar de technieken zoals opgenomen in het voorstel alternatief om zodoende een optimale dekking te behalen in combinatie met de gewenste besparing.

10. Aanbeveling De volgende aanbevelingen worden gedaan: Besluit het voorstel Reductie uit te voeren. Onderzoek de mogelijkheid tot het plaatsen van de deco unit in de kazerne Borssele (of Nieuwdorp) en pas hier het materieel spreidingsplan op aan. Hef de deco-ts taak bij post Sas van Gent op indien op deze post een gaspakkenteam behoudt. Beleg de deco-ts taak op 2 sterke posten zoals bedoeld in het project Maatwerk in Brandweerzorg. Onderzoek de mogelijkheid tot gebruik van de technieken zoals beschreven in het voorstel alternatief.

Bijlage 1