Profiel van de jonge suïcidepoger Eva De Jaegere Eenheid voor Zelfmoordonderzoek Univeristeit Gent Prof. Dr. C. van Heeringen Studiedag Schemerjongeren: schaduw én licht
1. Definitie suïcidepoging 2. Suïcidecijfers bij jongeren 3. Oorzaken, risico- & beschermende factoren
Definitie suïcidepoging (WHO) Suïcidale intentie (doodswens) aanwezig om van een suïcidepoging te spreken? ts Europa (niet) en VS (wel) In Europa: Definitie WHO: Opzettelijk, niet-fataal, niet-habitueel gedrag dat zal leiden tot zelfverwonding/vernietiging, ongeacht de suïcidale intentie (=> enkel verlangde verandering(en) bewerkstelligen via de fysische gevolgen van hun gedrag) Belangrijkste risicofactor voor suïcide!
Cijfers bij jongeren Suïcide Suïcidepoging
Suïcide in Vlaanderen (2010) F Bron: Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
Suïcide bij jongeren in Vlaanderen, 2009 Lager van West naar Oost Jongens Meisjes Totaal West-Vlaanderen 6 4 10 Oost-Vlaanderen 5 1 6 Antwerpen 1 4 5 Vlaams-Brabant 4 0 4 Limburg 3 1 4 Vlaanderen 17 11 28 Tabel 1: Absolute aantal suïcides bij 10-19 jarigen per provincie, 2009 Bron: Sterftecertificaten, Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid
Internationale vergelijking van suïcide bij jongeren Jongens Meisjes Totaal België 21,6 6,2 14,0 Frankrijk 13,2 3,6 8,5 Duitsland 12,7 3,0 8,0 UK 106 2,5 6,7 Nederland 8,5 4,4 6,5 Tabel 2: Suïciderates (op 100.000) bij jongeren (15-24jr) Bron: WHO
Suïcidepogingen in Vlaanderen Bron: Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, UGent
Kenmerken medisch aangemelde, jonge suïcidepogers Leeftijd < 20 jaar Geslacht: 69%, 31% (significant volw: 60% ) Methode: 76% zelfvergiftiging 18% zelfverwonding 6% beide Poging onderbroken door derden: 35% Bron: IPEO-registratiestudie 2007-2011 (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Kenmerken medisch aangemelde, jonge suïcidepogers Ernst letsel: Geen Beperkt Ernstig Levensbedreigend 41% 46% Significant volw. (43%) 11% 3% Significant volw. (5%) Bron: IPEO-registratiestudie 2007-2011 (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Kenmerken medisch aangemelde, jonge SP Alcohol bij poging: 10% (significant volw.: 33%) Eerder pogingen: 52% 27% 1 eerdere SP 11% 2 eerdere SP 7% 3 eerdere SP Vorige SP <12 mnd geleden: 74%! (sign. volw.: 50%) Vorige SP medisch behandeld: 73% (sign. volw.: 81%) Vorige SP psychisch behandeld: 60% Bron: IPEO-registratiestudie 2007-2011 (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Kenmerken medisch aangemelde, jonge SP Gevoel na de poging: 16% depressief, triestig 13% spijt dat poging mislukt is 12% blij dat poging mislukt is 6% ambivalent Suïcidale gedachten (suïcidale ideatie): IPEO 1: 44% SI IPEO 2: 34% SI 50% plannen 60% plannen Bron: IPEO-registratiestudie 2007-2011 (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Kenmerken medisch aangemelde, jonge suïcidepogers Hopeloosheid: Positief 31% Ambivalent 31% Negatief 38% Bron: IPEO-registratiestudie 2007-2011 (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Kenmerken medisch aangemelde, jonge SP Bereidheid tot verdere begeleiding: 86% Zorgpad: 11% Geen behandeling 36% Ambulant (sign. volw.25%) 67% Residentieel 10% Somatische afdeling 34% Urgentiepsychiatrie 17% Intramurale PAAZ (sign. volw. 26%) 6% Extramurale PAAZ (sign. volw. 4%) Bron: IPEO-registratiestudie 2007-2011 (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Zelfbeschadigend gedrag jongeren Resultaten uit Child & Adolescent Self-harm in Europe (CASE) studie Via zelfrapportage, 14-17 jr. Vlaanderen (O&W-Vl) Totaal Nederland Totaal ZBG voorbije jaar 7% 2,6% ZBG ooit 10,4% 4,1% Gedachten zonder ZBG laatste jaar 20,1% 9,5% Bron: CASE-studie (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Verklaringen en Vlaamse & Nederlandse jongeren Vlaamse adolescenten: Meer: Negatieve levensgebeurtenissen & blootgesteld aan suïcidaal gedrag Angstig Alcohol- en druggebruik Minder: Probleem-georiënteerde coping (=efficiënt omgaan met problemen) Communicatie over hun problemen met belangrijke volwassenen Bron: CASE-studie (Eenheid voor Zelfmoordonderzoek, Ugent)
Oorzaken en risicofactoren suïcidaal gedrag Combinatie en cumulatie van verschillende oorzaken en risicofactoren Complex & multifactorieel bepaald probleem!!!
Suïcidaal gedrag: Predispositie, Traits Biologische factoren Invloed van serotonerge neurotransmissiesysteem Invloed van neurobiologische systemen betrokken in respons stressvolle gebeurtenissen Psychologische factoren Impulsiviteit (jongeren!!!) Cognitieve factoren: Dichotoom denken Rigiditeit in denken en probleemoplossend vermogen (coping) Hopeloosheid
Suïcidaal gedrag: Proximale stressoren, States Sociale factoren Sociaal netwerk, school, peers!!! Gezinskenmerken: verlieservaringen, alleen komen te staan, problemen, familiale psychopathologie Traumatische/stressvolle factoren Psychiatrische factoren Depressieve stoornis Middelenmisbruik Eetstoornissen Schizofrenie Aanpassingsstoornis
Suïcidaal gedrag: Drempelfactoren Drempelverhogend Toegankelijkheid GGZ Kennis & attitude over GGZ Sociale steun Diagnostiek en behandeling Drempelverlagend Media Vb suïcide in de omgeving Beschikbaarheid middelen Gebrekkige sociale steun
Een verklarend model voor suïcidaal gedrag (Portzky, 2006) Genetische belasting Oorzaken en risicofactoren suïcidaal gedrag Biologische factoren Psychologische factoren Vroege levenservaringen Trait/Kwetsbaarheid Sociale Stressoren State/stress Psychiatrische factoren Drempelverhogende of verlagende factoren* Suïcidaal gedrag * Drempelverlagend *Drempelverhogend Media Kennis en attitude (G)GZ Voorbeelden suïcide in omgeving Toegankelijkheid (G)GZ Beschikbaarheid middelen Sociale steun Gebrekkige sociale steun Diagnostiek en behandeling
Algemene conclusies Suïcidaal gedrag bij jongeren Suïcidepogingen hoogst bij jonge meisjes => jongeren belangrijke risicogroep Belang van goede opvang van suïcidepogers! Belang van langdurige opvolging