Kan correcte berichtgeving. C. van Heeringen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Kan correcte berichtgeving. C. van Heeringen"

Kurt van der Zee
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Kan correcte berichtgeving suïcide ïid voorkomen? G.Portzky C. van Heeringen

2 Inhoud Wetenschappelijke evidentie effect media? Negatief (Werther) effect Positief (Papageno) effect Mogelijke mechanismen? Rol van de hulpverlener? Richtlijnen

3 1. Effect berichtgeving suïcidaal gedrag? 1.1. Negatief «Werther» effect?

4 UK (Hawton et al., 1999): televisiedrama «Casualty»; ernstige poging met Paracetamol door personage 1 ste week na uitzending: 17% meer pogingen in ziekenhuizen stijging Paracetamol-overdosisoverdosis van 19% 2 de week: 9% meer pogingen stijging g Paracetamol-overdosis van 23%

5 VS: Boek «Final Exit»: methodes tot ZM bij terminaal ziekte zoals oa verstikking dmv plastiek zak en zelfvergiftiging (Marzuk et al, 1994): Jaar na publicatie: Aantal ZM dmv verstikking plastiek zak met 31% gestegen; aantal vergiftigingen met medicatie met 5% gestegen Geen stijging totale aantal ZM

Jaar na publicatie: Aantal ZM dmv verstikking plastiek zak met 31%

6 Verschillende OZ naar imitatie-effecten dmv dagelijkse suïcidefrequentie linken aan rapportage v ZM in kranten Significante stijgingen van ZM in de week na berichtgeving (Hassan, 1995; Etzersdorfer et al., 2001; Niederkrotenthaler et al., 2010) Vooral een imitatie-effect mbt methode WHO (2008): wereldwijd > 50 studies Systematische reviews consistent dezelfde conclusie: mediaberichtgeving kan leiden tot imitatie van suïcidaal gedrag

7 1.2. Positief «Papageno» effect? Wenen (Etzersdorfer et al., 1998): metro vaak gehanteerde methode ZM en ZMrates bleven stijgen; media hierover sensationele berichtgeving ontwikkeling mediarichtlijnen ZM dmv metro daalde met 75%! Totale ZM rate in Wenen daalde met 20%

stijgen; media hierover sensationele berichtgeving ontwikkeling

8 Jobes et al. (1996): ZM Kurt Cobain vrees copycats proactieve reactie vanuit media ZM voorgesteld als zinloze manier van probleem-oplossing Op enkele anekdotische imitatieverhalen na, waren er geen copycat-effecten t

9 Niederkrotenthaler et al. (2010): OZ naar associatie tss 497 krantenberichten en nationale ZMrates: Naast negatieve effecten, ook positieve effecten: Wanneer suïcidale ideatie wordt belicht (wordt niet gevolgd door ZM of poging) verder leven wordt benadrukt Ook bij berichten over personen met pogingen in het verleden die andere copingsmechanismen aanleren Term: Papageno-effect Media kan ook betrokken worden bij ZMpreventie

positieve effecten: Wanneer suïcidale ideatie wordt belicht (wordt niet gevolgd door ZM of poging) verder

10 2. Belangrijke mechanismen Zowel voor negatief als positief effect leren door modelling of imitatie verwerven van nieuwe gedragspatronen door observatie van het gedrag van een model Effecten van berichtgeving/rapportage op emotionele en mentale tl toestand? t OZ Till et al (2010): effect van suïcide films op niet- suïcidale/niet-depressieve depressieve kijkers significant effect op stemming, toename innerlijke spanning en hogere scores op depressie-vragenlijst MAAR ook positieve effecten

11 Berichtgeving niet representatief voor de officiële ZMrates en hebben neiging om sensationele, uitzonderlijke suïcides te overbelichten (Sisask & Värnik, 2012) Berichtgeving kan ZM normaliseren vaak wordt 1 trigger als dé oorzaak weergegeven voorstellen als aanvaardbare oplossing bij moeilijkheden vooral bij frequente en herhaalde berichtgeving (Thom et al., 2012) Type berichtgeving: g ZM door celebrities significante associatie met toename in ZM: schatting van 0,26 toename in ZMrates (op 100,000) in de maand na berichtgeving i (Niederkrotenthaler th et al., 2012) 14x meer kans copycat-effecten (Stack, 2000)

bij frequente en herhaalde berichtgeving (Thom et al.

12 Medium: TV-berichtgeving 82% minder kans tot imitatie- effecten dan krantenberichten (Stack, 2000) Risico copycats verhoogd significant bij (Niederkrotenthaler et al., 2010): Repetitieve rapportering van dezelfde ZM Refereren naar een suïcide-epidemie Wanneer als oorzaak van ZM de toename van maatschappelijke problemen wordt weergegeven Wanneer publieke mythes worden weergegeven

, 2010): Repetitieve rapportering van dezelfde ZM Refereren naar een suïcide-epidemie Wanneer

13 3. Correcte berichtgeving als preventiestrategie Wordt gezien als belangrijke preventiestrategie; Onderdeel van verschillende nationale preventieplannen In Vlaanderen onderdeel van Vlaams Actieplan Suïcidepreventie Vlaanderen: Mediarichtlijnen voor journalisten uitgewerkt door Werkgroep Verder (zie )

Vlaanderen onderdeel van Vlaams Actieplan Suïcidepreventie Vlaanderen:

14 Kunnen deze richtlijnen ook van belang zijn voor psychiaters/psychologen/hulpverleners? Interviews met (GGZ)-professionelen wordt aangemoedigd in mediarichtlijnen (Suicide Prevention Resource Center, 2007) Wordt bevestigd door Till et al. (2013) maar wijzen op voorzichtigheid: Interviews met experten worden frequent geplaatst in een sensationele context (Niederkrotenthaler et al., 2010)

Resource Center, 2007) Wordt bevestigd door Till et al.

15 4. Richtlijnen correcte berichtgeving over suïcide Wat zeggen? Officiële cijfers feitelijk benoemen (Agentschap Zorg en Gezondheid, EZO, ). In geval van statistisch significant aangetoonde stijgingen, kunnen termen als gestegen, hoger Wees waakzaam voor de verschillen (suïcide suïcidepogingen suïcidale gedachten). Geef de juiste cijfers. Wat beter niet zeggen? Vermijd sensatie; cijfers niet benoemen als epidemie, dramatische stijging ; verhoogt hopeloosheid en machteloosheid. Verwar geen cijfers van suïcide met suïcidepogingen ïid i of suïcidale gedachten. Bron: Werkgroep Verder, WHO, IASP, EZO, SPRC

suïcidepogingen suïcidale gedachten). Geef de juiste cijfers. Wat beter niet zeggen?

16 Benadruk de complexiteit van suïcide en het feit dat meerdere oorzaken een rol spelen. Benoem de evidence-based risicofactoren. Benadruk het verschil tussen oorzaken en aanleidingen/triggers(relatie breuk, pesten, ) Vermijd eenvoudige verklaringen met vermelding van 1 oorzaak. (Bv: pesten leidt tot zelfmoord). Dit is in strijd met de complexiteit van suïcide en verhoogt risico op identificatie bij kwetsbare personen. Vermijd triggers te benoemen als dé oorzaak Bron: Werkgroep Verder, WHO, IASP, SPRC

Benadruk het verschil tussen oorzaken en aanleidingen/triggers(relatie breuk, pesten, ) Vermijd eenvoudige verklaringen met

17 Probeer mythes te doorprikken Ga niet te diep in op Bv. Mythe: Zelfmoord kan je gedetailleerde beschrijvingen toch niet voorkomen. (methode en plaats). Concrete Vermelden dat suïcide kan info kan het risico verhogen bij voorkomen worden, dat preventie kwetsbare personen. bestaat (~Vlaams Actieplan Vermijden van taal die suïcide Suïcidepreventie) romantiseert/positief labelt (bv Vermelden dat suïcidaal proces moedig, voor altijd samen, kan gestopt worden vermijd woorden als Aanmoedigen van hulpzoeken en informatie geven waar hulp kan succesvolle suïcide / gevonden worden geslaagde suïcide Vermeld crisislijnen (Zelfmoordlijn) en hulpverlening Benoem beschermende factoren zoals sociale steun, hulpzoeken Bron: Werkgroep Verder, WHO, IASP, EZO, SPRC

bestaat (~Vlaams Actieplan Vermijden van taal die suïcide Suïcidepreventie) romantiseert/positief labelt (bv Vermelden dat suïcidaal proces moedig, voor altijd samen, kan gestopt worden

18 Mythe: Degene die erover praten, doen het niet. Bespreek signalen die er kunnen zijn. Geef aan dat herkenning hiervan moeilijk is maar dat ze aanwezig kunnen zijn. Stimuleer om verder te peilen bij signalen en het belang van praten/hulpzoeken Leg geen nadruk op het ontbreken van signalen. Bv niemand had het zien aankomen, het is niet te begrijpen, alles ging goed Wees extra voorzichtig bij eerder uitzonderlijke (omstandigheden) suïcides! Bron: Werkgroep Verder, WHO, IASP, SPRC

Stimuleer om verder te peilen bij signalen en het belang van praten/hulpzoeken Leg geen nadruk op het ontbreken van

19 Conclusie Mediaberichtgeving kan leiden tot imitatie van suïcidaal gedrag bij kwetsbare personen Voorzichtige en correcte mediaberichtgeving kan ook preventief effect hbb hebben Ook HV spelen kunnen hierbij betrokken worden

Voorzichtige en correcte mediaberichtgeving kan ook

Vergelijkbare documenten

Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015. G. Portzky

Suïcide bij jongeren Studiedag Depressiepreventie bij adolescenten, Oss, 27/11/2015 G. Portzky 1. INLEIDING 1. Definiëring Suïcide Suïcidepoging: Moet er suïcidale intentie aanwezig zijn om van poging