Inleiding myeloom incidentie (70-95%) osteolyse Long lever beenmerg Opsporen van botmetastasen zeer cruciaal voor staging niertumor melanoma (20-25%) (14-45%) Beeldvorming bij botmetastasen S. Pans Dienst Radiologie UZ Leuven Enorme verschuiving van screeningstechnieken : o RX -> CT -> MR en Whole body MR o Hybride technieken en tracers : SPECT-CT en PET-CT -> PET-MR Technische evolutie van de beeldvorming o Snelheid van toestellen o Beschikbaarheid van toestellen (CT MR SPECT-CT en PET-CT) o Meer accurate staging o Toename van interventionele technieken voor biopsie blaas thyroid long borst prostaat (40%) (60%) (30-40%) (65-75%) (65-75%) osteosclerose Prof.Dr. K. Van Laere In praktijk Volledig beelddossier inkijken o Evolutie! o Combinatie van technieken! MR : beenmerg en niet osseuse componenten CT en RX : cortex en spongieus bot o Klinische informatie! Klinische setting van de patient Labo (eiwit electroforese? Markers?.) Richtlijnen Belgische vereniging van Radiologie RIZIV 10/2010 1
Belgische vereniging van Radiologie Keuze van het onderzoek Multipel Myeloma F.Lecouvet et al Eur J Radiology 2014 Prof.Dr. K. Van Laere Keuze van het onderzoek Keuze van het onderzoek : acuut Oncologische voorgeschiedenis Acute pijn Sensibiliteit Geen neurologische uitval RX Wervelkolom Bekken Lidmaat Neurologische uitval : niveaubepaling. MR wk CT wk SPECT-CT Prostaatca MR CT MR MR bekken CT bekken +c +c 2
Beenmergconversie Conversie :ROOD naar ROOD en GEEL beenmerg 25j : finale distributie : o Schedel o Spine o Ribbenrooster o Sternum o Pelvis o Proximale deel van humerus en femur RX RX bij botmetastasen RX Snel beschikbare tool in urgente setting o Spoedgevallen en raadpleging o Opsporen van fracturen of fractuurrisico 30-50% van het botweefsel moet aangetast zijn alvorens een letsel op RX zichtbaar. Karakteriseren van type van botmetastase (osteolytisch vs osteoblastisch). Niet aangeraden als 1ste volledige screening gericht, mogelijk als aanvullend onderzoek Respons op behandeling o RT o o Fractuur Mineralisatie van botmetastasen (Flare fenomeen) CT CT bij botmetastasen Prostaatcarcinoma Longcarcinoma 3
CT Superieur aan RX klassieke screening en follow up Corticale en trabeculaire osteolyse en pathologische fracturen Inschatten kans op pathologische fracturen Follow up en veranderingen in densiteit en diameter van letsels. Geen intraveneus contrast voor beeldvorming botmetastasen CT guided biopsie RT Chemotherapie Borstca Flare spinocellulair carcinoma oroparynx (geen neurologische uitval) CT vs MR 4,5 HU Botvenster + weke delenvenster! Meet de densiteit van een letsel. MR MR beeldvorming bij botmetastasen CT Cortex Trabeculair bot Morfologisch MR Beenmerg Soft tissue (ruggenmerg, spier, ) Morfologisch :, T2 Functioneel : Diffusie 4
MR protocol MR protocol MR protocol : o : Vet vs niet vetrijk letsel o (> T2FS) : WATER-content o T2 : anatomie ruggenmerg, radices en WATER content o with Gd contrast o Diffusion-weighted imaging : b0 - MR : sensitiviteit > specificiteit SPINE - pelvis Sag + full spine Cor + pelvis Whole body Sag full spine Cor pelvis Cor whole body DWI Geen IV contrast (allergie) TIR DWI DWI BM reconversie BM RT BM botmetastasen : SI! +c +c +gd TIR + TIR Bronchus adenocarcinoma 5
MR tips Specifieke bevindingen op MR o Botoedeem?(pijnlijk) Carcinoma o Bloeding intralesioneel expansiel? RCC schildkliercarcinoma Carcinoma o Homogeen? Myeloma of plasmacytoma Lymfoma +c Breast cancer Breast cancer b0 ADC MIP MPR b0 6
ADC 0.0007 ADC 0.0013 ADC 0.0014 Multipel Myeloma metastatic disease MR o en spine en pelvis o Diffusie (studie) CT o Gericht CT onderzoek bij groot letsel op MR o Whole body low dose CT zonder contrast indien diffuus verspreide letsels met fractuurrisco op MR RX o Spoed of gerichte opvolging Whole body imaging Voordelen o Totaal-beeld van het lichaam in één onderzoek Rug Bekken Ribbenrooster Weke delen omheen skelet o Opsporen en opvolgen van letsels Bijzonder bij niet-secreterend myeloma Voorkomen van mogelijke verwikkelingen (fractuur van bekken en wervellichaam) o Geen contrast-stof bij diffusie-beeldvoming DWI Na 12 m Na 12 m Na 12 m 7
FDG-PET/CT in MM: Staging Studie Whole body MR o Standaard-onderzoek o Experimentele deel : diffusie Diagnose uitgebreidheid N = 46 Opvolging tijdens de behandeling o Pre autologe TX o Post autologe TX DWI PET Prof. dr. O. Gheyskens Detectie van extramedullaire letsels Prof. dr. O. Gheyskens MR en labo Labo Respons Labo progressie MRI : respons 29/30 (96,67%) 1/14 (7,14%) MRI : progressie 1/30 (3,33%) 13/14 (92,86%) Progressief MRI : sneller 8/14 (53,33%) MRI en labo gelijktijdig 6/14 (40%) Labo sneller 1/14 (6,67%) MR sneller progressie opsporen? Bij 50 % : MR toont de ziekteprogressie 0,9 maand eerder dan labo Bij 25% : MR toont de ziekteprogressie > 6 maanden vroeger dan het labo. Biopsie 8
Biopsie An incorrect biopsy may violate the compartmental anatomy, leading to the risk of tumor seeding and may change a wide excision to an amputation. Imaging VOOR biopsie o Biopsie veroorzaakt artefacten o Plannen van de biopsie : plaats en toegang en traject (chirurg) Contacteer de patholoog indien vragen US CT - PET guided biopsie Chondromyxoid fibroma? Bone metastasis thyroid ca? plasmacytoma De toekomst : uitdagingen? Verbeteren van de sensitiviteit en specificiteit van de nieuwe technieken voor diagnose en follow-up o Morfologie + functionele beeldvorming o Hybride beeldvorming Diameter van de botmetastasen : how far can we go? Kinderen : snelle screening met aandacht voor dosis Evidence-based screenen : o Patient centraal o Kostenbesparing voor beeldvorming en behandeling Skeletal metastases : more specific targets 68 Ga-PSMA prostate ca Bone scan 99m Tc-MIP1404 prostate ca 11 C-methionine multiple myeloma FDG MET 68 Ga-ABY025 HER2+ breast ca 18 F-FDG Prof. dr. K. Van Laere Prof. dr. K. Van Laere 9