INHOUD WOORD VOORAF...................................................... v LIJST VAN AFKORTINGEN............................................ xiii PREADVISEURS....................................................... xv DEEL 1 OFFSHORE WINDENERGIE: ACHTERGRONDEN BIJ DE TOTSTAND- KOMING VAN HET HUIDIGE REGULERINGSREGIME M.M. Roggenkamp.................................................. 3 1. Inleiding............................................................ 3 2. Energiewetgeving in de EEZ........................................... 6 3. Regulering offshore windenergie....................................... 7 3.1. Uitgangspunten................................................. 7 3.2. Windenergie in de territoriale zee................................. 7 3.2.1. Beleid.................................................. 7 3.2.2. Toepasselijke wetgeving.................................. 7 3.2.3. Het proefproject: Near Shore Winpark...................... 8 3.2.4. Enkele slotopmerkingen................................. 11 3.3. Windenergie in de EEZ......................................... 11 3.3.1. Inleiding............................................... 11 3.3.2. Het moratorium........................................ 12 3.3.3. Voorstel van wet........................................ 13 3.3.4. Beleidsregels inzake toepassing Wbr op installaties in de EEZ................................................ 14 3.3.5. De aanvraagprocedure.................................. 16 3.3.6. De praktijk............................................. 18 3.3.7. De facto moratorium en overgangsregime.................. 19 4. Slotopmerkingen.................................................... 20 vii
DEEL 2 OFFSHORE WINDENERGIE: OPTIMAAL OMGEVINGSRECHT OP ZEE? K.J. de Graaf en D.A. Lubach....................................... 23 1. Inleiding........................................................... 23 2. Rijksbeleid voor de Noordzee......................................... 26 2.1. Inleiding...................................................... 26 2.2. De Nota Ruimte en het IBN 2015................................. 27 2.3. Windenergie en de Noordzee.................................... 31 2.4. Conclusie..................................................... 33 3. Internationaal en Europees omgevingsrecht............................ 34 3.1. Internationaal omgevingsrecht.................................. 34 3.2. Europees omgevingsrecht....................................... 39 3.2.1. Inleiding............................................... 39 3.2.2. Reikwijdte en gelding van het Europese omgevingsrecht..... 40 3.2.3. De relevante richtlijnen bezien............................ 42 3.3. Conclusie..................................................... 46 4. Het huidige omgevingsrecht voor de Noordzee......................... 47 4.1. Milieubescherming op de Noordzee.............................. 47 4.1.1. Inleiding............................................... 47 4.1.2. Normering van inrichtingen............................. 49 4.1.3. Een milieu-effectrapportage.............................. 51 4.2. Natuurbescherming op de Noordzee............................. 56 4.3. Ruimtelijk bestuursrecht op de Noordzee......................... 60 Wet op de Ruimtelijke Ordening................................. 61 Woningwet................................................... 62 4.4. Samenvatting en conclusie...................................... 63 5. Toekomstige wetgeving.............................................. 64 5.1. Wet algemene bepalingen omgevingsrecht........................ 65 5.2. Waterwet..................................................... 67 5.3. Wet ruimtelijke ordening....................................... 70 5.4. Conclusie..................................................... 73 6. Aanzet voor een optimaal omgevingsrecht op zee....................... 74 6.1. Inleiding...................................................... 74 6.2. Streven naar rechtszekerheid.................................... 75 6.3. Streven naar een optimaal wettelijk regime........................ 77 viii
DEEL 3 OFFSHORE WINDENERGIE: GEDACHTEN BIJ EEN NIEUW REGULERINGSREGIME M.M. Roggenkamp................................................. 85 1. Uitgangspunten..................................................... 85 2. De Elektriciteitswet................................................. 86 2.1. Inleiding...................................................... 86 2.2. Regulering van de productie in de Elektriciteitswet................. 86 2.2.1. Inleiding............................................... 86 2.2.2. Relevante bepalingen in de Elektriciteitswet................ 87 2.2.3. Mogelijkheid aanbestedingsregime voor offshore windenergie................................................ 88 2.3. Reguleren van offshore elektriciteitskabels........................ 88 3. De Mijnbouwwet en de productie van koolwaterstoffen.................. 90 3.1. Inleiding...................................................... 90 3.2. Competitieve vergunningverlening............................... 90 3.3. Het plaatsen van mijnbouwinstallaties............................ 91 3.4. Staatsparticipatie.............................................. 91 4. Regulering van offshore windenergie in andere Noordzeelanden.......... 92 4.1. Inleiding...................................................... 92 4.2. Offshore windenergie in België.................................. 92 4.3. Offshore windenergie in het Verenigd Koninkrijk.................. 93 4.4. Offshore windenergie in Denemarken............................ 95 4.5. Offshore windenergie in Duitsland............................... 97 5. Nieuw model....................................................... 98 5.1. Rol van de overheid............................................ 98 5.2. Mogelijkheden voor een competitief of aanbestedingsregime........ 99 5.2.1. Inleiding............................................... 99 5.2.2. Toepassen Mijnbouwwet................................ 101 5.2.3. Toepassen Elektriciteitswet.............................. 101 5.2.4. Aanbesteding van de Wbr-vergunning................... 102 5.2.5. Deelconclusie......................................... 103 5.3. De overheid als deelnemer: staatsparticipatie..................... 103 5.3.1. Achtergronden bij de totstandkoming van staatsparticipatie. 103 5.3.2. Voorstel wijziging Mijnbouwwet en de rol van EBN........ 104 5.3.3. EBN als staatsparticipant bij het ontwikkelen van offshore windenergie........................................... 105 5.4. De elektriciteitskabels......................................... 106 6. Tot slot........................................................... 107 ix
DEEL 4 OFFSHORE WINDENERGIE: FINANCIËLE EN FISCALE STIMULERING A.J.A. Stevens en M.P.E.V. Könings................................. 113 1. Inleiding.......................................................... 113 2. Overzicht bestaande regelingen...................................... 114 2.1. Financiële stimuleringsregelingen............................... 114 2.1.1. MEP................................................. 114 2.1.1.1. Inleiding..................................... 114 2.1.1.2. Invoering MEP................................ 115 2.1.1.3. Algemene aspecten van de MEP................. 116 2.1.1.4. Wijzigingen MEP per 1 januari 2007............. 117 2.1.1.5. Afschaffen MEP-subsidie voor windenergie op zee per 10 mei 2005............................ 118 2.1.1.6. Stopzetten MEP per 18 augustus 2006............ 119 2.1.2. SDE.................................................. 120 2.1.2.1. Inleiding..................................... 120 2.1.2.2. Algemene aspecten van de SDE.................. 120 2.1.2.3. Specifieke opmerkingen ten aanzien van offshore windenergie................................... 123 2.2. Fiscale stimuleringsregelingen.................................. 124 2.2.1. Energie-investeringsaftrek.............................. 124 2.2.1.1. Inleiding..................................... 124 2.2.1.2. Voorwaarden EIA (Algemeen)................... 126 2.1.2.3. Specifieke opmerkingen ten aanzien van offshore windenergie................................... 131 2.2.2. VAMIL............................................... 132 2.2.2.1. Inleiding..................................... 132 2.2.2.2. Milieulijst.................................... 133 2.2.2.3. Terugname VAMIL............................ 134 3. Staatssteunaspecten................................................ 134 4. Rechtsvergelijking andere systemen binnen de EU..................... 146 4.1. Inleiding..................................................... 146 4.2. Categorieën steunmaatregelen.................................. 146 4.3. Overzicht steunmaatregelen.................................... 147 4.4. Effectiviteit maatregelen....................................... 150 5. Conclusies en aanbevelingen........................................ 150 x
VERSLAG VAN DE VERGADERING VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR ENERGIERECHT, GEHOUDEN OP 12 DECEMBER 2007 TE RIJSWIJK, OVER HET CONCEPT PREADVIES INZAKE REGULERING VAN OFFSHORE WINDENERGIE..............155 xi