Inleiding Doorwerking van internationaal en Europees recht in het omgevingsrecht

Transcriptie

1 inhoudsopgave Voorwoord bij de eerste druk Voorwoord bij de tweede druk Voorwoord bij de derde druk Voorwoord bij de vierde druk Voorwoord bij de vijfde druk Inhoudsopgave Afkortingen Auteurs v v vi vii viii ix xviii xxii hfdst 1 Inleiding 1 Wat is omgevingsrecht? 2 2 Omgevingsproblemen 4 3 Ontwikkeling van het omgevingsrecht Milieuhygiënerecht Ruimtelijk ordeningsrecht Waterrecht Natuurbeschermingsrecht Omgevingsrecht 13 4 Beginselen van omgevingsrecht 16 5 Wetgeving op het terrein van het omgevingsrecht Omgevingswetgeving Milieuwetgeving Ruimtelijke wetgeving Waterwetgeving Natuurbeschermingswetgeving 31 6 Opzet van dit boek 34 hfdst 2 Doorwerking van internationaal en Europees recht in het omgevingsrecht 1 Inleiding 38 2 Doorwerking van het internationale recht in omgevingsrecht Inleiding Milieubeginselen voortvloeiend uit internationaal gewoonterecht Milieuproblematiek in internationale verdragen Soft law op het gebied van internationaal milieurecht Milieuproblematiek in internationale jurisprudentie Doorwerking in het nationale omgevingsrecht Algemeen Directe en indirecte toepassing door de nationale rechter Criteria directe werking internationaalrechtelijke bepalingen 50 3 Doorwerking van het Europese recht in het omgevingsrecht Inleiding Grondslagen van het Europese milieurecht 53 ix

2 omgevingsrecht Algemeen Integratiebeginsel De milieutitel in het Werkingsverdrag: art Interne markt-wetgeving en milieubescherming: art. 114 VWEU Harmonisatie van nationale milieuwetgeving Algemeen Minimumharmonisatie en verdergaande nationale maatregelen Interne markt en milieubescherming Algemeen Financiële handelsbelemmeringen: artt. 30 en 110 VWEU Niet-financiële handelsbelemmeringen: artt. 34 en 35 VWEU Vrijheden van kapitaalverkeer en vestiging en ruimtelijke ordening Staatssteun en milieu Wijzen van doorwerking Europese omgevingsrecht in de nationale rechtsorde Algemeen Directe werking Richtlijnconforme interpretatie Voorrang richtlijnconforme uitleg op directe werking? Staatsaansprakelijkheid wegens schending Unierecht Rechtsbescherming tegen milieubesluiten van de Unie 80 hfdst 3 Milieueffectrapportage 1 Informatieverstrekking; algemeen 84 2 Milieueffectrapportage; de richtlijnen 85 3 Milieueffectrapportage; het Nederlandse stelsel De m.e.r.-procedure De m.e.r.-plichtige besluiten De drempelwaarden De inhoud van het MER De verruimde reikwijdte van m.e.r.-plichtige besluiten Rechtsbescherming 93 4 M.e.r.-beoordeling 94 5 De m.e.r.-plicht voor plannen 97 hfdst 4 Normen voor omgevingskwaliteit 1 Inleiding Europees kader Milieukwaliteitseisen; algemene regeling hoofdstuk 5 Wet milieubeheer Systeem 102 x

3 inhoudsopgave 3.2 Verwezenlijking van milieukwaliteitsnormen Programmatische aanpak Externe veiligheid Waterkwaliteit Luchtkwaliteit Geluidhinder Inleiding Wet geluidhinder Wet milieubeheer Bodem Inleiding Het voorkomen en bestrijden van nieuwe verontreiniging Sanering van bestaande verontreinigingen Afwijken van milieukwaliteitsnormen De Interimwet stad-en-milieubenadering Crisis-en herstelwet 126 hfdst 5 Plannen 1 Inleiding Europees kader Milieubeleidsplannen Algemeen Totstandkoming Ruimtelijke plannen: structuurvisies Algemeen Totstandkoming Waterplannen Algemeen Strategische waterplannen Het nationale waterplan Het regionale waterplan Totstandkoming van strategische waterplannen Beheerplannen Totstandkoming rijksbeheerplan Totstandkoming beheerplannen van het waterschapsbestuur Waterplannen en de implementatie van de Krw en Ror Plannen voor de natuur Algemeen Nbw 1998: het Natuurbeleidsplan Soortenbeschermingsplannen Wet natuurbescherming: de natuurvisie De juridische betekenis van plannen Afstemming van beleidsplannen 152 xi

4 omgevingsrecht 8.1 Algemeen Afstemmingsregelingen Omgevingsplan 154 hfdst 6 Regulering van activiteiten 1 Inleiding Europees kader Wabo Achtergrond van de omgevingsvergunning Reikwijdte van de omgevingsvergunning Bevoegd gezag Advies en verklaring van geen bedenkingen Normadressaat van de omgevingsvergunning Deelvergunning Gefaseerde vergunningverlening Wijzigen of intrekken van de omgevingsvergunning Duur van de omgevingsvergunning Toetsingskaders en inhoud van de omgevingsvergunning Procedures voor de omgevingsvergunning De aanvraag Bibob Coördinatie en aanhouding De reguliere voorbereidingsprocedure Uitgebreide voorbereidingsprocedure Milieu Inleiding Het begrip inrichting Algemene regels Omgevingsvergunning voor een inrichting Vergunningplichtige inrichtingen Verschillende soorten vergunningen Verschillende veranderingen/verschillende regimes Toetsingskader omgevingsvergunning voor een inrichting Vergunningvoorschriften omgevingsvergunning voor een inrichting Wijziging of intrekking van de omgevingsvergunning voor een inrichting Omgevingsvergunning beperkte milieutoets Provinciale milieuverordening Ruimtelijke ordening Inleiding Het bestemmingsplan Algemeen 228 xii

5 inhoudsopgave Bestemmingen ten behoeve van een goede ruimtelijke ordening Regels met het oog op de aan de grond gegeven bestemmingen Milieu en milieunormen in het bestemmingsplan Juridische betekenis van het bestemmingsplan Begrenzing plangebied en soorten bestemmingsplannen Flexibiliteit binnen het bestemmingsplan Totstandkoming en rechtsbescherming bestemmingsplan Actualiseringsplicht Grondexploitatieplan De beheersverordening Inpassingsplannen en rijksbestemmingsplannen Bovengemeentelijke sturing: algemene regels en planologische aanwijzing Inleiding Algemene regels Instructieregels gericht tot lagere overheden (art. 4.1 lid 1 en 4.3 lid 1 Wro) Extern werkende regels (art. 4.1 lid 3 en 4.3 lid 3 Wro) De proactieve planologische aanwijzing Reactieve aanwijzing Voorbereidingsbescherming Inleiding Het voorbereidingsbesluit Voorbereidingsbescherming van rechtswege Doorbreking van de aanhoudingsplicht Afwijken van het planologische regime bij omgevingsvergunning Verbod behoudens omgevingsvergunning Bij omgevingsvergunning afwijken van bestemmingsplan en beheersverordening Afwijken van regels in een exploitatieplan Afwijken van extern werkende algemene regels in een provinciale verordening of amvb Afwijken van regels in een voorbereidingsbesluit Omgevingsvergunning voor het bouwen Verbod om te bouwen zonder omgevingsvergunning Vergunningsvrije bouwwerken Toetsingskader omgevingsvergunning voor het bouwen Voorschriften aan de omgevingsvergunning voor het bouwen Algemene regels voor bouwwerken 294 xiii

6 omgevingsrecht Bouwbesluit Bouwverordening Verbod om zonder omgevingsvergunning gebouwde bouwwerken in stand te laten Zorgplicht ten aanzien van bouwwerken en open terreinen Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken en werkzaamheden Aanhoudingsplichten aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen en het uitvoeren van werken en werkzaamheden De aanhoudingsplicht Doorbreking van de aanhoudingsplicht Beslissen op aangehouden aanvragen nadat aanhoudingsplicht is vervallen Intrekking van de omgevingsvergunning voor het bouwen en het uitvoeren van werken en werkzaamheden Natuur Inleiding Bescherming van gebieden Aanwijzing van gebieden Beheerplan Vergunning op grond van art. 16 Nbw Vergunning op grond van art. 19d Nbw Toetsingskader voor Nbw-vergunningen Toetsingskader vergunningen Natura 2000-gebieden Wet natuurbescherming Vergunningvrije projecten Beoordeling van plannen Soortenbescherming Beschermde dier en plantensoorten Verboden ten aanzien van beschermde dier- en plantensoorten Vrijstellingen en ontheffingen Aanhaken bij de omgevingsvergunning Water Inleiding: hoofdlijnen waterrecht Waterschapswet Waterwet Regulering van handelingen in watersystemen Inleiding Regulering van handelingen in watersystemen op grond van de Waterwet Lozingen op oppervlaktewater en rioolwaterzuiveringsinstallatie 342 xiv

7 inhoudsopgave Verontreinigende handelingen in het zeegebied (art. 6.3 Wtw) Grondwateronttrekkingen en -infiltraties (art. 6.4 en art. 6.5 sub b Wtw) Inbreng en onttrekking van (rijks)oppervlaktewater (art. 6.5 sub a Wtw) Gebruiken van rijkswaterstaatswerken (art. 6.5 sub c Wtw) Regulering van handelingen in watersystemen op grond van de Waterschapswet De watervergunning Inleiding Algemene bepalingen watervergunning Eén bevoegd gezag Toetsingskader watervergunning Voorschriften en beperkingen aan de watervergunning Wijzigen, aanvullen of intrekken watervergunning Aanvullend belangenkader Bijzondere bepalingen met betrekking tot verontreiniging Totstandkoming en rechtsbescherming watervergunning Coördinatie Inleiding Coördinatieregeling omgevingsvergunning en watervergunning Coördinatieregeling hoofdstuk 14 Wm Coördinatieregeling Awb voor samenhangende besluiten Coördinatieregelingen Wro Projectuitvoeringsbesluit (Crisis- en herstelwet) 369 hfdst 7 Handhaving, rechtsbescherming en interbestuurlijk toezicht 1 Inleiding Europees kader Europees kader handhaving Europees kader rechtsbescherming Bestuursrechtelijke handhaving Inleiding Handhaving Awb Wabo Toezicht op de naleving van omgevingsrechtelijke regels Bestuursrechtelijke sancties Inleiding Handhaven of gedogen 392 xv

8 omgevingsrecht Bestuurlijke sancties in de Awb Last onder bestuursdwang Last onder dwangsom Intrekking van een vergunning Bepalingen over bestuurlijke sancties in de Wabo Interbestuurlijk toezicht op de uitvoering en handhaving Strafrechtelijke handhaving Wet economische delicten Het commune milieustrafrecht Privaatrechtelijke handhaving Inleiding Overheid vs. burger Burger vs. burger/bedrijf Burger vs. overheid Rechtsbescherming Inleiding Belanghebbende-begrip Toepassing onderdelenfuik art. 6:13 Awb in het omgevingsrecht Crisis- en herstelwet en Wet aanpassing bestuursprocesrecht Interbestuurlijk toezicht Inleiding De gerevitaliseerde schorsings- en vernietigingsbevoegdheid De gerevitaliseerde taakverwaarlozingsregeling 422 hfdst 8 Omgevingswet 1 Achtergrond Hoofdlijnen Omgevingswet 430 Literatuur 440 Trefwoordenregister 474 xvi