Dankwoord Stellingen bij het preadvies. 1. Aanleiding 1 2. Centrale onderzoeksvraag en uitwerking 3 3. Aansluiting bij de politieke agenda 4

Transcriptie

1 Dankwoord Stellingen bij het preadvies xi xiii Inleiding op het preadvies 1. Aanleiding 1 2. Centrale onderzoeksvraag en uitwerking 3 3. Aansluiting bij de politieke agenda 4 Deel I De rol van het privaatrecht - contact in plaats van contract S. van Gulijk 1 Constructieve veiligheid en de rol van communicatie 1.1 Inleiding Centrale onderzoeksvraag van dit deel van het preadvies Opbouw en deelonderzoeksvragen van dit deel van het preadvies Methoden van onderzoek in dit deel van het preadvies Enige afbakeningen 14 2 Responsiviteit van het privaatrecht 2.1 Inleiding Communicatie tussen bouwactoren in het bouwcontractenrecht Wettelijke verplichtingen van bouwactoren Analyse van de kernvoorwaarden voor de bouwsector Bouwcontractmodellen Aedes bouwcontractmodellen VGBouw Model Uitvoeringscoördinatieovereenkomst VGBouw Model Bouwteam-Overeenkomst Prestatiecontract New Engineering Contract (NEC) Integrated Project Delivery Juridische bouwstenen voor ketensamenwerking De invloed van communicatie tussen bouwactoren in de rechtspraak Analyse arbitrale rechtspraak Analyse civiele rechtspraak Beantwoording deelvraag 45 3 Het bouwproces vanuit een netwerkbenadering 3.1 Inleiding 49 v

2 Constructieve veiligheid: een onderzoek naar communicatie en borging in bouwprocessen 3.2 Het bouwproces als netwerk Het netwerk: een eerste afbakening Soorten contractuele netwerken Het bouwproces als contractueel netwerk Netwerkspecifieke elementen die kunnen bijdragen aan constructieve veiligheid Relaties & centraliteit Verplichtingen tussen netwerkactoren Aansprakelijkheid binnen en buiten het netwerk Beantwoording deelvraag 66 4 Construction Communication 4.1 Inleiding Een typologie van het begrip communicatie Omschrijving van het begrip communicatie Van eenzijdige naar interactieve communicatie Niveaus van communicatie Specifieke kenmerken van een bouwproces die communicatie bemoeilijken De effectiviteit van communicatie Effectieve communicatie-omgevingen Effectieve communicatiemiddelen De samenstelling en hiërarchie van een team Cultuur De communicatiepraktijk in Nederlandse bouwprocessen Communicatie door het organiseren van bijeenkomsten Communicatie door middel van digitale hulpmiddelen Beantwoording deelvraag 86 5 Door wetenschap, praktijk en overheid aangedragen oplossingen 5.1 Inleiding Onderzoeksrapporten en wetenschappelijke gedachten De totstandkoming van het bouwcontract De ontwerp- en uitvoeringsfase van het bouwproces De Commissie Dekker en initiatieven van overheidswege Voorstellen ten aanzien van de aansprakelijkheid van de aannemer Voorstellen ten aanzien van verzekering Voorstellen ten aanzien van het opschortingsrecht van de opdrachtgever Gedragscode Constructieve Veiligheid Beantwoording deelvraag 106 vi

3 Deel II Rol van het publiekrecht A.R. Neerhof 1 Inleiding 1.1 De rol van overheden, normalisatie- en certificatie- instellingen Centrale onderzoeksvraag Opbouw van dit deel van het preadvies Methoden van onderzoek in dit deel van het preadvies Publiekrechtelijke regelgeving en normalisatie 2.1 Inleiding Mensenrechtelijk kader Bouwregelgeving en constructieve veiligheid Woningwet, Bouwbesluit 2012 en Regeling Bouwbesluit Effectuering van het Bouwbesluit 2012: rechtstreeks en via vergunningverlening Technische normen en constructieve veiligheid Europese normen NEN-normen waarnaar het Bouwbesluit 2012 verwijst Doorwerking van bouwregelgeving en technische normen in de praktijk: constructieve veiligheid geborgd? Toegankelijkheid van bouwregelgeving en technische normen Kwaliteit van bouwregelgeving en technische normen voor de bouw Gemeentelijk bouwtoezicht: recht en praktijk 3.1 Inleiding Mensenrechtelijk kader Art. 2 EVRM: het recht op leven Art. 8 EVRM: het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en het familie- en gezinsleven Instrumenten voor effectuering van bouwregelgeving door het bevoegd gezag: vergunningverlening, toezicht en sanctieoplegging Omgevingsvergunning bouw Bevoegdheden tot toezicht en sanctieoplegging Procesmatige eisen voor uitoefening van toezicht en sanctieoplegging in de wet Materiële eisen aan toezicht en sanctieoplegging: jurisprudentie Praktijk van vergunningverlening, bouwtoezicht- en handhaving Vergunningverlening: er gaat nog wel eens iets mis Toezicht en sanctieoplegging: daar komt niet altijd wat van terecht 160 vii

4 Constructieve veiligheid: een onderzoek naar communicatie en borging in bouwprocessen 4 De huidige rol van private beoordelings instrumenten in het publieke bouwrecht 4.1 Inleiding CE-markering, prestatieverklaring en conformiteits certificaat De basis: geharmoniseerde normen en Europese technische beoordelingen Prestatieverklaring en CE-markering Niveaus van beoordelingen en conformiteitscertificaten Markttoezicht Relatie prestatieverklaring en Bouwbesluit Kwaliteitsverklaringen die aansluiten bij het Bouwbesluit Gebruikswaarde en betrouwbaarheid van certificaten en verklaringen Toegevoegde waarde en betrouwbaarheid erkende kwaliteits verklaring Toegevoegde waarde en betrouwbaarheid CE-markering en conformiteitscertificaat Private kwaliteitsborging voor bouwwerken in Nederland Kwaliteitsborging voor woningbouw: Woningborg en SWK Gecertificeerde bouwplantoets (BRL 5019) Gecertificeerd bouwplantoezicht (BRL 5006) Technical Inspection Services Ervaringen Ervaringen met private kwaliteitsborging in de bouw in het buitenland 5.1 Inleiding Privatisering van het bouwtoezicht in Australië en Canada Naar nieuw stelsel voor kwaliteitsborging in de bouw 6.1 Inleiding Voorgeschiedenis van een conceptwetsvoorstel voor kwaliteitsborging Experimenteren met gecertificeerde bouwplantoetsing Commissie Dekker: Privaat wat kan, publiek wat moet Verder na Dekker En toen kwamen er vele studies Zorg over rechtsbescherming van de opdrachtgever Naar een nieuw stelsel voor kwaliteitsborging, in samenspraak met de bouwsector The alternative way: erkende technische oplossingen onder toeziend oog van het bevoegd gezag? Exit duaal stelsel Uitgangspunten conceptwetsvoorstel Kwaliteitsborging voor het bouwen Een stelsel van private kwaliteitsborging, te beginnen voor eenvoudige bouwwerken Schets van het stelsel: toepassingsbereik en werkwijze Risicoklassen en instrumenten 201 viii

5 6.4.3 De toepassing van een instrument en toezicht daarop Het privaatrechtelijke regime kort aangestipt Een toelatingsorganisatie met zbo-status, taken en bevoegdheden Een nieuw zelfstandig bestuursorgaan Taken en bevoegdheden Toelating op aanvraag en toezicht Een andere taak van het gemeentebestuur Van vergunningaanvraag tot de gereedmelding Gereedmelding Na de gereedmelding Kritische bespreking van de keuzes in het wetsvoorstel Draagvlak voor het nieuwe stelsel Kostenreductie én meer bouwkwaliteit: hoe doe je dat? Risicoklassen en instrumenten Bevoegdheden van het gemeentebestuur in het stelsel en aansprakelijkheid Bevoegdheden van het gemeentebestuur en art. 2 EVRM Vormgeving van het toezicht op instrumenten en kwaliteitsborgers Rechtsbescherming Implementatie: een tijdpad? 234 Deel III Gezamenlijke conclusies en aanbevelingen Conclusies en aanbevelingen met betrekking tot de stand van zaken van de huidige privaatrechtelijke wet- en regelgeving (Deel I, hoofdstukken 1 en 2) 237 Conclusies en aanbevelingen met betrekking tot de netwerk wetenschappen (Deel I, hoofdstuk 3) 239 Conclusies en aanbevelingen met betrekking tot de communicatiewetenschappen (Deel I, hoofdstuk 4) 241 Conclusies over bijdragen van overheden en private instellingen aan constructieve veiligheid (Deel II, hoofdstuk 2 tot en met 5) 245 Conclusies en aanbevelingen met betrekking tot het Conceptwetsvoorstel kwaliteitsborging voor het bouwen: enkele vraagpunten (Deel 1, hoofdstuk 5 en Deel 2, hoofdstuk 6) 247 Geraadpleegde literatuur 253 ix