Zal Europa de wereld voeden of omgekeerd? Blik achter de schermen van de landbouw en het landbouwbeleid Jacques Van Outryve Europees en landbouwjournalist Jacques@van-outryve.be OP HET ERF 23 oktober 2015 Geel
Het nieuwe Europa
Relevantie van primaire sector in werkgelegenheid 3
Gemiddelde rechtstreekse betalingen per hectare en begunstigde Nettomaxima voor de rechtstreekse betalingen na volledige invoering (in 2016) euro per ha 800 700 600 500 400 300 200 100 euro per begunstigde 48000 40000 32000 24000 16000 8000 0 M alta B elgië N ederland Italië G riek enland C y prus D enem ark en S lov enië D uits land F rank rijk E U -15 Lux em burg E U -27 Ierland O os tenrijk H ongarije T s jec hië S panje F inland Z w eden V erenigd K onink rijk B ulgarije P olen E U -12 S low ak ije R oem enië P ortugal Litouw en E s tland Letland Bron: Europese Commissie - DG Landbouw en plattelandsontwikkeling 0 Nettomaxima voor de rechtstreekse betalingen na volledige invoering (euro per ha) Gemiddelde voor EU-27 (euro per ha) Nettomaxima voor de rechtstreekse betalingen na volledige invoering (euro per begunstigde) 4
Nieuwe opzet directe betalingen Degressief karakter en maxima per bedrijf voor alle lagen behalve groene betalingen Randvoorwaarden Stroomlijning Klimaatverandering Gekoppelde steun Brede reeks sectoren Tot 5% of 10% van de middelen voor rechtstreekse betalingen vast te stellen door lidstaten Regeling voor jonge landbouwers Tot 2% van de middelen voor rechtstreekse betalingen < 40 jaar "Groene" betaling Gewasdiversificatie Blijvend grasland Gebied van ecologisch belang Bedrijfstoeslagregeling Nationaal of regionaal forfaitair bedrag per subsidiabele ha Regio s en criteria bepaald door lidstaten Steun in gebieden met natuurlijke beperkingen Voor gebieden met natuurlijke beperkingen Tot 5% van de middelen voor rechtstreekse betalingen Gedurende 5 jaar Aanvang activiteit 30% van de middelen voor rechtstreekse betalingen Nieuwe rechten in 2015 Definitie landbouwactiviteit Definitie actieve landbouwer Regeling voor kleine landbouwers Vereenvoudiging van aanvragen en controles Betaling van een door de lidstaat vast te stellen vast bedrag onder voorwaarden Start in 2015 Tot 10% van de middelen voor rechtstreekse betalingen OF 5
Nieuw marktbeleid resten van verleden Uitgebreide financiering voor onderzoek en innovatie Forum voor beter functioneren van voedselvoorzieningsketen Duurzaam verbruik Schoolfruit- en schoolmelkregelingen Versterkte financiering Nieuwe maatregelen beschikbaar voor EU medefinanciering Aanmoedigen van samenwerking verbeterde positie in de voedselvoorzieningsketen Erkenning van: Producenten Organisaties (PO), Verenigingen van POs, Brancheorganisaties Verduidelijking mededingsregels Verband met plattelandsontwikkelingsfondsen (start- en samenwerkingsmaatregelen) Voortgezette marktoriëntatie Beëindiging van enkele steun programma s (Mager Melk Poeder, hop en zijderupsen) Beëindiging van quota regeling (suiker) Verbeterd vangnet Buitengewone marktondersteunende maatregelen meer flexibiliteit en meer samenhang Openbare interventie/private opslag vereenvoudigd, meer gericht op crises Crises reserve Link met consument Gemeenschappelijk antwoord op economische en milieu uitdagingen Concurrentiever mogen van individuele landbouwers 6
Europa 2020 strategie: slim, duurzaam, inclusief Gemeenschappelijk Strategisch Kader (GSK) EAFRD, ERDF, ESF, Cohesion Fund, EMFF Partnerschapsovereenkomsten Commissie Lidstaat Plattelandsontwikkeling POP Programma s andere GSK fondsen Prioriteiten kennisoverdracht en innovatie in landbouw, bosbouw en platteland Versterken concurrentiekracht/ levensvatbaarheid landbouwbedrijven Organisatie voedsel voorzieningsketen en risicobeheer Verbetering ecosystemen afhankelijk van land- en bosbouw Nieuwe plattelandsbe Bevordering doelmatig gebruik hulpbronnen en overgang naar koolstofarme economie Werkgelegenheid plattelandsgebieden ontwikkelen, armoede/ sociale uitsluiting bestrijden 7
Wat is er gaande? Trend! Wereldbevolking stijgt (iets minder) Welvaart stijgt/daalt - dieet wijzigt handelsstromen wijzigen Meer inwoners in stad dan op platteland stadslandbouw Globalisering wereld mijn dorp Informatie en Communicatie Technologie (ICT) Productiekosten stijgen (?) Geopolitiek - Terrorisme Klimaatverandering Bio-economie = meer dan biobrandstoffen! = GLOBALISERING - INTERNATIONALISERING
Wat is er nog gaande? TegenTrend! Landschap - Milieu - Platteland Normen en waarden: sociaal/(agri)cultuur behoud biodiversiteit Europese Strategie 2020 : slimme - duurzame - inclusieve groei Streekproducten - terroir -restaurants - slow food farmers markets regional branding hoeveproducten bio Community Supported Agriculture (CSA) pluktuin/ cow funding = nieuwe verdienmodellen = premium -isation = democratisering van luxe = personalised food gluten/lactose free = clean label voedings-en verpakkingstechnologie/kunstvlees Opnieuw zeer tegenstrijdige zaken! + Tegen Tegen trend = nieuwe globalisering
Voedselzekerheid Stijgende wereldbevolking WAAR? Stijgende koopkracht WAAR? Voedselmarkt zal verdubbelen WAAR? Potentieel aan landbouwproductie WAAR? Plaats en ruimte Productiestijging Efficiëntieslag Beperkende factoren WELKE? WAAR?
Competitor Target Market
Waarnemingen
Verschillen in productiviteit 100% Werkelijke oogst Opbrengst potentieel 80% 60% 40% 20% 0% Afrika Brazilië Australië Nederland 15 Source: World Bank 2010
Sleutelfactoren = Mengsel/MIX Markt prijs/kwaliteit - logistiek transport Geografie - Geopolitiek Klimaat(verandering) groeidagen temperatuur WATER beschikbaarheid tijdstip ARBEID - GROND - ENERGIE - KAPITAAL POLITIEK/ondernemersklimaat-fiscaliteit-sociaal beleid Onderwijs - Onderzoek - Ontwikkeling - Innovatie Aanwezigheid van SCHAKELS IN DE KETEN Toeleveringsproducten op juiste tijdstip : zaaizaden/meststoffen/machines/grondstoffen veevoer/technologie hier ontwikkeld/hier beschikbaar
Voedingsindustrie Grootste industriële sector van het land 2013-14 ARBEIDS- PLAATSEN (VTE) WERKGEVERS OMZET OMZET CONSTANTE PRIJZEN TOEGEVOEGDE WAARDE* EXPORT** HANDELS- BALANS INVESTE- RINGEN Voedingsindustrie 73.219 4.532 48 Mrd 48,3 Mrd 7,4 Mrd 22,9 Mrd 3,9 Mrd 1,3 Mrd Groeipercentage +0,1% -2,3% -0,4% +0,3% +1,6% +2,1% +11,8% +11,9% % aandeel in de verwerkende industrie 17,7% 27,9% 17,2% 16,9% 14,6% 9,3% - 21,4% Bron: ADSEI (BTW aangiftes), NBB (buitenlandse handel), RSZ (gecentraliseerde statistieken) en Eurostat(STBS) Voorlopige cijfers 2014 *Cijfers 2013 I** Cijfers verwerkende industrie hebben betrekking tot volledige goederenuitvoer (GN codes 01 t.e.m. 99, in nationaal concept) Omzet in constante prijzen 2013 berekend op basis Eurostat 17
Efficiëntie verhogen van het voedselsysteem = hele keten Meer met minder = niet noodzakelijk groter Minder verliezen minder verspilling Gebruik maken van ecologie ecosystemen Agroforestry - Agro-ecologie Gebruik maken van nieuwste technologie/combinatie Zaadselectie teelttechniek tarwe 20 ton/ha tegen 2020!? Precisielandbouw (40% GPS = plaatsspecifiek) data mining Slimme processen in elke schakel van de keten Smart farming slimme landbouw = vraag het aan plant/dier maak gebruik van (bio)diversiteit
Waarnemingen
Waarnemingen
Besluit Volatiliteit is van alle tijden nieuw risicomanagement = veerkracht resilient farming Van regionale specialisatie naar regionale specificiteit = nieuwe verdienmodellen samenwerking in de keten Groei in volume/omzet/marktaandeel/geen belastingen betalen/toegevoegde waarde/zelfs innovatie zijn middel geen doel! WIJ zullen het moeten hebben van efficiëntieverhoging Beschikbaarheid schakels in de keten zowel voor als achter Slimme inzet van schaarse middelen = smart farming Overheden moeten meedenken ook lokale overheden Infrastructuur/ondernemersklimaat/O&O/eigendom data
Europa 2020 strategie: slim, duurzaam, inclusief Gemeenschappelijk Strategisch Kader (GSK) EAFRD, ERDF, ESF, Cohesion Fund, EMFF Partnerschapsovereenkomsten Commissie Lidstaat Plattelandsontwikkeling POP Programma s andere GSK fondsen Prioriteiten kennisoverdracht en innovatie in landbouw, bosbouw en platteland Versterken concurrentiekracht/ levensvatbaarheid landbouwbedrijven Organisatie voedsel voorzieningsketen en risicobeheer Verbetering ecosystemen afhankelijk van land- en bosbouw Nieuwe plattelandsbe Bevordering doelmatig gebruik hulpbronnen en overgang naar koolstofarme economie Werkgelegenheid plattelandsgebieden ontwikkelen, armoede/ sociale uitsluiting bestrijden 22
BESLUIT
Grafiek 2 Ontwikkeling van de melkprijzen 24