Pagina 1 MEMO Aan : De gemeenten Appingedam en Delfzijl, samen Sanog T.a.v. : De Jonge Milieu Advies, Wim Nooijen Van : Nico Spaansen Datum : 2 juni 2014 Onderwerp : Antwoord op vragen naar aanleiding van Samenwerkingsvoorstel ANG (Omrin)/SANOG Vraag 1. Par.4.2 Het samenwerkingsvoorstel is in beginsel beperkt tot de verwerking van restafval middels nascheiding, ingaande op 1 juli 2016. U geeft echter aan dat ook andere (bron)gescheiden stromen door Omrin verwerkt kunnen worden. Kunt u bevestigen dat voor de voorwaarden en tarieven die daarvoor gaan gelden, gelijke afspraken met ANG gemaakt kunnen worden als de ANG gemeenten met Omrin gemaakt hebben. Met ander woorden heeft SANOG dezelfde rechten en plichten als de ANG gemeenten voor het laten verwerken van restafval, en als zij dit zou willen ook andere afval(grond)stoffen, door Omrin? SANOG heeft dezelfde rechten en plichten als ANG(-gemeenten) voor restafval en andere afval(grond)-stoffen. Vraag 2. Par. 4.2 ANG maakt gebruik van en lift mee op beschikbare kennis en kunde bij OMRIN. Hiervan kan SANOG ook gebruik gaan maken. Kunt u aangeven hoe dit in de praktijk werkt en of daar kosten aan verbonden zijn? SANOG kan gebruik gaan maken van kennis en kunde bij Omrin via (ambtelijk)overleg en daaraan zijn geen kosten verbonden. Vraag 3. Par. 4.2 Op- en overslag maakt geen onderdeel uit van uw voorstel. De SANOG gemeenten dienen dus te rekenen met transport tot aan de verwerkingslocatie in Oudehaske. Heeft u hiervoor een alternatief? Zo ja op welke overslaglocatie zouden de SANOG gemeenten het restafval kunnen aanleveren, en met welk tarief per ton dienen zij dan voor op- en overslag en af transport door ANG/OMRIN rekening te houden? Antwoord Op- en overslag maken geen onderdeel uit van het voorstel nu SANOG gemeenten met wisselcontainers (kunnen) laten inzamelen. De wisselcontainers kunnen direct op transport naar (eind)verwerkers en dat is praktijk binnen SANOG. ANG-gemeenten gaan ook met wisselcontainers werken vanaf 1 juli 2014. De op- en overslag in Usquert vervalt daarmee ook in het kader van de eindafwerking van het stortlichaam. Omrin zal in geval van transport in overleg met de gemeenten wissellocaties bepalen in de nabijheid van inzamelgebieden. Afhankelijk van de wissellocatie en het type wisselcontainer en daarmee het volume lees beladinggraad, zal een prijs per ton worden bepaald voor transport. Voor ANG is dat op 12,50 per ton begroot voor 2014. Hierbij wordt opgemerkt dat SANOG-gemeenten (laten) inzamelen met wisselcontainers die kleiner zijn dan de meeste ANG-gemeenten gaan gebruiken en Omrin gebruikt. Wij adviseren om die reden eerst rekening te houden met transportkosten van 15,- per ton voor huishoudelijk restafval en het huidige transporttarief naar Oude Pekela voor groente-, fruit- en
Pagina 2 tuinafval te hanteren. Voor deelstromen van de milieustraat, die veelal worden verwerkt in Noord- Nederland, gelden in voorkomend geval dezelfde rechten en plichten als voor ANG. De verwerkingstarieven worden jaarlijks bepaald op basis van marktontwikkelingen en transporttarieven zijn afhankelijk van de locatie van de verwerker. Vraag 4. Par. 4.2 In uw voorstel wordt uitgegaan van minimale continuering van het huidige verwerkingsconcept. Uit het restafval wordt kunststof verpakkingsafval, de metalen en mineralen nagescheiden. U noemt hier niet de organisch natte en vergistbare fractie. Is dat bewust, zo ja waarom? Het nascheiden van de organische natte fractie uit het huishoudelijk restafval is abusievelijk niet genoemd. Uit al het huishoudelijk restafval wordt het kunststofverpakkingsafval, metalen, mineralen als ook de organische natte fractie nagescheiden. De nagescheiden organische fractie wordt, samen met andere organische reststromen, vergist waarbij biogas geproduceerd wordt. Momenteel wordt dit biogas met behulp van gasmotoren omgezet in elektriciteit en warmte. In 2015 wordt een gasopwerkingsinstallatie gebouwd waarmee het biogas wordt omgezet in groengas dat deels wordt gebruikt als motorbrandstof voor het rijdende materieel en deels wordt afgezet in het regionale aardgasnet. Vraag 5. Par. 4.2 De aangereikte gegevens van SANOG zijn niet onderzocht. Acht u onderzoek nodig? Zo ja, wat wil u dan precies weten en wanneer? De gegevens van SANOG zijn niet onderzocht en onderzoek achten we ook niet nodig. Vraag 6. Par. 4.3 SANOG opteert in beginsel voor het vestigen van een alleenrecht door beide gemeenten afzonderlijk. Zij zal dit omwille van transparantie vooraf bekend willen maken aan de markt (direct na besluit/ondertekening intentieverklaring). Is Omrin bereid de verdediging namens de SANOG gemeenten voor haar eigen rekening en risico te voeren als marktpartijen het voornemen willen aanvechten? En is Omrin bereid af te zien van schadeverhaal op de SANOG gemeenten als dit kort geding onverhoopt wordt verloren (dus de samenwerking niet plaats kan vinden)? Marktpartijen zouden de intentieovereenkomst kunnen aanvechten, alhoewel daaraan formeel geen rechten kunnen worden ontleend. Dit ligt anders bij een concreet collegebesluit met voornemen om een alleenrecht te sluiten, waarbij een mogelijke procedure zich normaalgesproken zal richten op de overeenkomst die tussen elk van de gemeenten en ANG wordt gesloten. Omrin is hierin geen rechtstreeks betrokken partij. Ervaring leert dat marktpartijen de overeenkomst mogelijk zullen aanvechten om via de rechter af te dwingen dat de gesloten overeenkomst wordt vernietigd en SANOG(-gemeenten) alsnog gaan aanbesteden. In dat geval moet de gekozen vorm van samenwerking op basis van het alleenrecht door de rechter als aanbestedingsrechtelijk niet juist worden beoordeeld, hetgeen wij absoluut niet verwachten. Als een alleenrecht in combinatie met een overeenkomst (naar verwachting) tot een juridisch conflict met een marktpartij leidt, zal een combinatie van alleenrecht met aandeelhouderschap naar verwachting een acceptabel alternatief zijn. Voor marktpartijen kan in dat geval de wind uit de zeilen worden gehaald door bij de bekendmaking te wijzen op het feit dat het alleenrecht voorloper is van aandeelhouderschap dat natuurlijk zal
Pagina 3 ontstaan bij een gemeentelijke herindeling (2018) en aansluiting bij de gemeenschappelijke regeling Vuilverwerkingsbedrijf Noord-Groningen en aansluiting bij Afvalbeheer Noord-Groningen. Als marktpartijen het alleenrecht desondanks aanvechten en een procedure starten kan altijd het proces voor direct of indirect (via Vuilverwerkingsbedrijf Noord-Groningen) aandeelhouderschap in ANG worden gestart ruim voor afloop van het huidige verwerkingscontract. In alle gevallen kan Omrin juridische bijstand verlenen in de vorm van het verstrekken van informatie en bieden van ondersteuning. De gemeente zal zelf moeten voorzien in de kosten van bijstand door een advocaat die haar in voorkomend geval terzijde moet staan. Het afzien van het verhalen van eventuele schade als een juridische procedure ertoe zou leiden dat de beoogde samenwerking niet mogelijk is, wordt hierbij toegezegd. Vraag 7. Par. 4.3 Inzake de dienstverleningsovereenkomst. Is deze overeenkomst voor alle ANG gemeenten hetzelfde? En zal deze overeenkomst op vergelijkbare wijze gelden voor SANOG gemeenten (zie ook vraag 1)? Kunt u een voorbeeld hiervan meesturen? Indien de DVO niet vergelijkbaar zal zijn, kan u dan aangeven op welke punten afwijkingen zullen gelden en waarom? In goed onderling overleg zijn de dienstverleningsovereenkomsten tussen elk van de vier VVWNGgemeenten en ANG tot stand gekomen met daarin opgenomen de onderwerpen als genoemd in paragraaf 4.3. Deze overeenkomsten zijn voor de vier VVWNG-gemeenten gelijk. ANG zal eveneens in goed onderling overleg met de SANOG-gemeenten een vergelijkbare overeenkomst sluiten, die afwijkt vanwege specifieke VVWNG-aspecten, denk aan locatie specifieke zaken zoals stortlichaam, milieustraat naast afspraken met Twence B.V. Als bijlage treft u een voorbeeld leverings- en dienstverleningsovereenkomst tussen ANG en VVWNG-gemeente aan. Vraag 8. Par. 4.3 In het verlengde van de vorige vraag: In het voorstel op blz. 14 staat dat een optie kan zijn dat de SANOG gemeenten aandeelhouder van het ANG kunnen worden. Vanwege de huidige constructie van het ANG, waarin de gemeenten aandeelhouder via de gemeenschappelijke regeling zijn, dienen volgens het voorstel nadere afspraken over het aandeelhouderschap te worden gemaakt. Is er ook een mogelijkheid om deel te nemen in de gemeenschappelijke regeling VVWNG om zodoende dezelfde rechten te verkrijgen als overige ANG gemeenten? Samenwerking tussen ANG en de SANOG-gemeenten via deelname in VVWNG is vanuit het perspectief van ANG (en Omrin) een optie. Het is aan het VVWNG-bestuur wat er mogelijk is op dit punt. Het is echter de vraag of het voor SANOG nu wenselijk is dezelfde rechten te realiseren als die voor VVWNG-gemeenten gelden onder verwijzing naar de genoemde locatie-specifieke zaken en afspraken met Twence B.V. Deze zaken dienen nader uitgewerkt door het bestuur van VVWNG als wordt besloten tot een samenwerking voor het natuurlijk ontstaan ervan bij een herindeling. Vraag 9. Par 4.3 DVO a. De aanleveringsplicht geldt voor alle huishoudelijk restafval. Wij nemen aan dat hier geen minimaal te leveren tonnages aan gekoppeld worden en dat de gemeenten vrij blijven om bronscheidingsmaatregelen te nemen voor zover dat zinvol is en zou kunnen bijdragen aan een beter scheidingsrendement. Kunt u dat bevestigen? De aanleveringsplicht geldt voor alle huishoudelijk restafval, zonder minimaal te leveren tonnages met vrijheid om bronscheidingsmaatregelen te nemen voor zover dat zinvol is en zou kunnen
Pagina 4 bijdragen aan een beter scheidingsrendement. Vraag 10. Par. 4.3 DVO e. De SANOG gemeenten willen uitgaan van een onbepaalde looptijd met een opzegtermijn van één jaar, ingaande op 1 juli 2016. Kunt u daarmee instemmen? In de contracten tussen elk van de vier VVWNG-gemeenten en ANG, die voor onbepaalde tijd zijn aangegaan, is bij beëindiging met opzegtermijn van vier jaar voorzien in een vergoeding van de betreffende gemeente aan ANG wegens door ANG te lijden financieel nadeel (met bijbehorende elementen van de vergoeding). Voor SANOG zullen dezelfde rechten en plichten gelden. Vraag 11. Par. 4.4 Het poorttarief voor 2016 is 65 per ton. Is dit tarief al vastgesteld of vinden er nog verrekeningen plaats vooraf of achteraf? Hoe wordt het tarief voor volgende jaren vastgesteld? Is het tarief voor alle aan OMRIN aanleverende Nederlandse gemeenten gelijk, of zijn er verschillen? Kortom kunt u duidelijk maken hoe het tarief van jaar op jaar voor SANOG tot stand gaat komen. Heeft SANOG daar enige invloed op? De basis van het tarief voor SANOG vloeit voort uit besluitvorming in de Algemene vergadering van Aandeelhouders Afvalsturing Friesland N.V. (AvA). In de AvA van 27 juni 2014 is voorstel om in te stemmen met een uniform tarief waarvan het verwerkingstarief reeds voor 2015 65 per ton bedraagt. De tarieven voor transport en verwerking door Afvalsturing Friesland worden door het bestuur van ANG ter goedkeuring aan de AvA van ANG voorgelegd. In de tussen ANG en Afvalsturing gesloten dienstverleningsovereenkomst is vastgelegd dat het poorttarief voor de verwerking van het huishoudelijk restafval gelijk zal zijn aan (maar nooit lager is dan) hetgeen door Afvalsturing aan haar eigen aandeelhouders in rekening wordt gebracht. Tussen ANG en SANOG zal deze clausule worden opgenomen. Hierbij wordt opgemerkt dat de 65 per ton het poorttarief is exclusief een mogelijke verhoging ervan door overheidsmaatregelen (bijvoorbeeld verbrandingsbelasting). Vraag 12. Par. 4.4 Omrin heeft als doel tariefverlaging door te zetten en dat is reëel gelet op de afschrijving van de installaties stelt u. Er zijn ook andere zaken die het tarief (en de risico s) bepalen, zoals de conditie en benuttingsgraad van uw kapitaal, het eventueel importeren van afval uit het buitenland en de prijs die daarvoor kan worden bedongen, uw mogelijkheden voor afzet van restwarmte e.d. In hoeverre is Omrin transparant over exploitatierisico s en de invloed daarvan op tarieven? Kan SANOG meer inzage hierin krijgen? Antwoord Aandeelhouders krijgen inzicht in de continuïteit van de onderneming via de jaarrekening. De jaarrekening 2013 zal tegelijk met dit document worden verzonden. Vraag 13. Par 4.4 Financiële risico s zijn afwezig ingeval van het alleenrecht. Bedoelt u hiermee dat de afgegeven prijs vast is, of vast te kiezen is, voor een bepaalde periode? Of dat u deze garandeert? Met de opmerking financiële risico s zijn afwezig bij een alleenrecht is bedoeld dat SANOG geen risico loopt voor aandeelhouderswaarde. Zoals benoemd is het afgegeven tarief het tarief dat aandeelhouders van Afvalsturing Friesland N.V. vaststellen als poorttarief. Vraag 14.
Pagina 5 Par. 4.5 b. en c. Kunt u aangeven wat hoe dit werkt in de praktijk. Wat verwacht u van de SANOG gemeenten qua inspanning, en hoe kunnen de SANOG gemeenten ook daadwerkelijk profiteren met bijvoorbeeld participatie inbreng vanuit de gemeenten? Hoe waardevol zijn deze kansen voor Delfzijl en Appingedam? Graag zouden wij met SANOG invulling geven aan artikel 3 van uw gemeenschappelijke regeling bijvoorbeeld door het terugdringen van de hoeveelheid huishoudelijk restafval en daarnaast bevorderen van arbeidsplaatsen voor mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Ervaring is opgedaan om meer grondstoffen uit het restafval te halen door proeven met zuiver inzamelen. Een communicatietraject met burgers om de bestaande afval infrastructuur beter te benutten, gefaciliteerd door een afvalcoach (iemand uit de kaartenbak ) en gestuurd door de ophaalfrequentie van restafval te wijzigen. Ervaring is eveneens opgedaan met het opzetten van textiel sorteercentra in samenwerking met gemeenten, charitatieve instelling en sociale werkbedrijven. Hierbij is een kritische massa aan textiel van belang. Gemeenten in Friesland zijn gevraagd de levering van textiel om niet aan Omrin te gunnen waartegenover OMRIN inzamelmiddelen beschikbaar stelt en leegt. Deze ervaring kan worden gedeeld met het SANOG. Vraag 15. Par. 3.2/4.4 De vergoeding voor kunststof verpakkingsmateriaal wordt gekoppeld aan de daadwerkelijk voor hergebruik afgezette hoeveelheden kunststof. De vergoeding zal (bij nascheiding) geheel aan OMRIN toekomen (worden afgedragen) of is er sprake van een inzamelvergoeding voor de nascheidingsgemeenten, zo ja hoeveel bedraagt deze dan? De vergoeding voor de nascheiding van kunststoffen komt OMRIN toe, gemeenten ontvangen van OMRIN jaarlijks de vermeden verwerkingskosten en inzamelvergoeding. De vergoeding die OMRIN toekomt dient ter dekking van de kosten die OMRIN in de kunststofverwerkingsketen maakt en die bestaan uit de kosten voor nascheiding, op- en overslag, sortering en vermarkting van de kunststoffen die aan de gestelde specificaties voldoen. De gemeenten krijgen een inzamelingsvergoeding. In 2014 bedraagt deze 67,- per ton kunststof dat aan de specificaties (de DKR-normen) voldoet en de vermeden verwerkingskosten; in 2014 bedraagt deze 75,- per ton kunststof van DKR-kwaliteit. Vraag 16. Par. 3.2/4.4 Hoe wordt de hoeveelheid hergebruikt kunststof verpakkingsmateriaal per gemeente berekend? Is dit een gemiddelde van de ANG of OMRIN gemeenten? En hoe gaat de OMRIN om met deze cijfers als gemeenten aan bronscheiding van kunststof verpakkingsmaterialen (gaan) doen? De gerealiseerde productie aan kunststof verpakkingsafval door middel van nascheiding wordt naar rato van het aantal inwoners verdeeld over de gemeenten die huishoudelijk afval door OMRIN laten verwerken. De gemeenten zoals deze bij OMRIN aanleveren hebben, op één uitzondering na, allemaal gekozen voor het systeem van nascheiding. Deze keuze is in 2013 door alle gemeenten opnieuw bekrachtigd. De gemeente die heeft gekozen voor het systeem van bronscheiding deelt overigens niet mee in de verdeling van de nagescheiden tonnen kunststof verpakkingsafval over de gemeenten. Vraag 17. Par. 5 De genoemde prijs ( 65 per ton) ligt circa 25 per ton lager dan het gemiddelde (Afvalstoffenheffing 2013) en circa 15 per ton hoger dan wat op dit moment (2014) de verwerking van HHA in een aanbesteding doet. (dit betekent voor de SANOG tonnen 10.000 ton/jaar ongeveer 250.000/jaar voordeel of 150.000 nadeel). Wat zijn de belangrijkste argumenten om te kiezen voor het voorstel van Omrin.
Pagina 6 Kiezen voor ANG/Omrin door SANOG betekent een keuze voor SAMENWERKEN met een publiek bedrijf dat: - grondstoffen wil winnen uit afval via bron- en nascheiding (ook SANOG concept); - samen met gemeenten scheidingsdoelstellingen wil realiseren; 65% in 2015 mogelijk 70% in 2020; - kennis wil delen en opdoen om regionaal kringlopen te sluiten; - maatschappelijk toegevoegde waarden wil genereren voor klanten in Noord Nederland. en dat bij marktconforme tarieven zeker als voordelen van nascheiding worden meegewogen, te weten: a. vermeden verwerkingskosten: 5% door nascheiding van kunststoffen 3% door nascheiding van drankenkartons waarschijnlijk per 1-1-2015 bij een tarief van 65 per ton is dat 5 per ton. b. voordeel bij verbrandingsbelasting waarschijnlijk per 1-1-2015 24% door recycling van metalen, mineralen en biogas. bij een belasting van 12,50 per ton (is voorstel) is dat 3 per ton. waar aandeelhouders kiezen voor (nog) lage(ere) poorttarieven in plaats van (meer) winst.
Pagina 7 Antwoord n.a.v. bestuursbesluit SANOG MEMO Aan : De gemeenten Appingedam en Delfzijl, samen SANOG Van : Nico Spaansen Datum : 28 oktober 2014 Onderwerp : antwoord op vraag tarief Geacht bestuur, De gemeenten Appingedam en Delfzijl hebben tijdens het overleg van SANOG op 23 oktober 2014 besloten de intentieovereenkomst om te komen tot een alleenrecht tussen uw gemeenten en Afvalbeheer Noord-Groningen (ANG) voor het nascheiden en verwerken van uw afval vanaf 1 juli 2016 voor te leggen aan de colleges en raden. Wij zijn blij dat daarvoor wordt gekozen. In dit kader is gevraagd in hoeverre is vastgelegd dat SANOG dezelfde prijs betaalt als de aandeelhouders van Afvalsturing Friesland N.V. (AF). In een eerder antwoord van ANG staat dat het poorttarief voor de verwerking van het huishoudelijk restafval gelijk zal zijn aan (maar nooit lager is dan) hetgeen door AF aan haar eigen aandeelhouders in rekening wordt gebracht. Dit leidde tot de vraag of het poorttarief wel hoger kan zijn. Als de raden instemmen met voornoemd voorstel zal tussen de gemeente en ANG een overeenkomst worden gesloten. In die te sluiten overeenkomst wordt de clausule opgenomen dat het poorttarief voor de verwerking van het huishoudelijk restafval gelijk zal zijn aan hetgeen door AF aan haar eigen aandeelhouders in rekening wordt gebracht. De passage (maar nooit lager dan) wordt verwijderd; het leidt tot verwarring en roept vragen op. De passage was opgenomen om te benadrukken dat de best deal afspraak met aandeelhouders van AF ook geldt voor SANOG. Wij verwachten dat met de beantwoording duidelijkheid is ontstaan en hebben vertrouwen in de gezamenlijke uitwerking.