pi HOLLAND ZUID JNGFK^W^J 1 7 JUU 20f@ 5 -minuten versie voor Provinciale Staten Directie DRM Afdeling Ruimte en Wonen Registratienummer PZH-2010-182427162 (DOS-2009-0024764) Datum vergadering Gedeputeerde Staten Verzenddatum LI L JUL ZU IU Geheim 20. juni 2010 Nee Portefeuillehouder Veldhuijzen, G Onderwerp Woningbehoefteraming 2010 Paraaf Provinciesecretaris lljukj Termijn 1 september 2010 Bijlagen 1. i. Notitie inoiuie WoningBehoefteRaming vvuniiigdtjriueiier^aiiiiny ^uiu 2010 Voorstel van GS aan PS: kennisnemen van bijgaande stukken op basis van actieve informatieplicht. 1. Onderwerp in kort bestek WBR2010 berekent voor alle Zuid-Hollandse regio's hoeveel extra woningen er nodig zijn in de komende decennia. Uitgangspunt is daarbij dat regio's zo veel mogelijk hun "eigen" woningbehoefte onder dak brengen (berekend met "binnenlands migratiesaldo-nul" per regio). De WBR2010 is een behoefteraming, géén bouw- of bevolkingsprognose. Na vaststelling van de WBR2010 door GS wordt de Zuid-Hollandse bevolkingsprognose gemaakt. Hierin worden de effecten van gemaakte afspraken, door gemeenten opgegeven plancapaciteit en economische crisis wel meegenomen. Het resultaat is een inschatting van de werkelijke ontwikkeling van het aantal inwoners en de woningvoorraad. Voor de meeste gemeenten betekent dat minder inwoners en woningen dan WBR2010 berekent, omdat er niet voldoende woningen worden gebouwd om in de behoefte te voorzien. De Zuid-Hollandse bevolkingsprognose heeft dus een ander doel dan de WBR2010. Dat geldt ook voor de Primosprognose die door ABFResearch gemaakt wordt in opdracht van het Ministerie van VROM en de Pearlprognose, die gemaakt wordt door het Planbureau voor de Leefomgeving, in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek. De WBR2010 wordt gelijktijdig met de Monitor Wonen 2010 in GS behandeld. In de monitor wordt zowel bij de beschrijving van de toekomstige ontwikkeling van de woningvoorraad als de analyse van de haalbaarheid van woningbouwprogramma's verwezen naar en gebruik gemaakt van informatie afkomstig uit de WBR. 1/3
Pr ZUID HOLLAND De conclusies uit de notitie WBR2010 zullen in het interactieve proces van de Beleidsvisie Wonen in breder perspectief worden geplaatst (bijvoorbeeld ten opzichte van resultaten uit de Monitor Wonen 2010 en de nieuwe kwalitatieve Woningmarktverkenning). Tijdens dit proces zullen beleidsaanbevelingen geformuleerd worden. De Beleidsvisie Wonen staat gepland voor het 1 e kwartaal van 2011. 2. Afbakening van (wettelijk) kader en partijen a. Europees/nationaal/provinciaal wettelijk en beleidskader Geen b. Relatie andere interne beleidsterreinen De komende jaren zullen nieuwe woningbouwprogramma's op WBR2010 worden gebaseerd, waardoor de bevolkingsspreiding anders wordt gestuurd. Dat heeft uiteindelijk gevolgen voorde regionale arbeidsmarkten, zorgbehoeften, onderwijsvraag etc. Communicatie met de andere beleidsterreinen zal plaats vinden als die nieuwe programma's zijn verwerkt in de Zuid-Hollandse bevolkingsprognose. c. Relatie externe partijen De conclusies uit de WBR2010 worden geagendeerd in de regionale samenwerkingsverbanden. 3. Procesbeschrijving en rol Staten a. Voorgeschiedenis Elke 3 jaar stellen GS een woningbehoefteraming vast als kwantitatieve basis voor het woningbouwbeleid: hoeveel woningen zijn er nodig, per jaar, per regio. WBR2004 is de vigerende raming. In 2008 is besloten om WBR2007 niet vast te stellen, omdat de nationale immigratie-verwachtingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek destijds onrealistisch laag waren. Dit werd veroorzaakt door een tijdelijke dip in de buitenlandse migratie (Verdonkeffect). b. Waar staan we nu? De fase van visie/strategiebepaling In de notitie WoningBehoefteRaming 2010 wordt geconstateerd dat de resultaten van WBR2010 in grote lijnen overeenkomen met de uitkomsten van WBR2004. Zo blijft de nettouitbreidingsbehoefte in de Zuidvleugel gelijk aan 115.000 woningen tussen 2010 en 2020. De WBR2010 geeft daarom geen aanleiding om de vigerende woningbouwprogramma's voor de periode tot 2020 aan te passen. Een aantal thema's zoals migratiesaldo-nul en krimp komen terug in de Beleidsvisie Wonen. 2/3
P ZUID H0LLAND c. Vervolgprocedure De conclusies zullen in het interactieve proces van de Beleidsvisie Wonen in breder perspectief worden geplaatst (bijvoorbeeld ten opzichte van de nieuwe Woningmarktverkenning). Tijdens dit proces zullen beleidsaanbevelingen geformuleerd worden. De Beleidsvisie Wonen staat gepland voor het 1 e kwartaal van 2011. Gedeputeerde Veldhuijzen zal komend najaar/winter een bestuurlijke ronde maken langs de regio's in het kader van de Beleidsvisie Wonen. De conclusies uit de WBR2010 worden in dat kader toegelicht. 4. Financiële aspecten (dekking en risico's) Geen Technische & proces vragen en informatie bij Ambtenaar Telefoon 070-441 74 41 E. Smit Kamer 3/3
Notitie Woningbehoefteraming Zuid-Holland 2010 Concept Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland 29 juni 2010
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Berekeningswijze en veronderstellingen 2.1. Basis: groei van het aantal huishoudens 2.2. Nationale veronderstellingen 3. Uitkomsten WBR2010 3.1. Uitkomsten Zuid-Holland 3.2. Uitkomsten per regio 3.3. WBR en bestaande Programma's 3.4. Andere ramingen 4. Conclusies
1. Inleiding De WoningBehoefteRaming (WBR) 2010 is bedoeld als kwantitatieve basis voor het ZuidHollandse woningbouwbeleid: hoeveel extra woningen zijn er nodig (per periode en per regio) ten opzichte van de bestaande woningvoorraad, om in de toekomstige woningbehoefte te voorzien. In de rest van deze notitie zal de afkorting WBR2010 worden gehanteerd. Zuid-Holland maakt elke 3 jaar een WBR, die door GS wordt vastgesteld als rekenkundige basis voor woningbouwprogramma's. De vorige raming was WBR2004. De tussentijdse raming WBR2007 is destijds niet vastgesteld, omdat de nationale referentieprognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek extreem laag was. Dit werd veroorzaakt door een tijdelijke dip in de buitenlandse migratie (Verdonk-effect). In deze notitie worden de belangrijkste achtergronden en uitkomsten kort weergegeven. Daarnaast zal er een uitgebreidere nota WBR2010 worden gepubliceerd, waarin meer op de technische details wordt ingegaan. De formele vertaling van WBR2010 naar de woningbouwprogramma's van verschillende regio's komt aan de orde in de Beleidsvisie Wonen. 2. Berekeningswijze en veronderstellingen 2.1. Basis: groei van het aantal huishoudens De berekening van WBR2010 is gebaseerd op een prognose van de provinciale bevolking. De veronderstellingen uit de jongste nationale bevolkings- en huishoudensprognose van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS, eind 2008) zijn "vertaald" naar de afzonderlijke Zuid-Hollandse gemeenten. Het betreft veronderstellingen over geboorten, sterfte, immigratie, emigratie en huishoudensvorming. Voor het onderdeel binnenlandse migratie (verhuizingen tussen gemeenten) levert de CBSprognose geen kader, want dat speelt bij de nationale bevolkingsontwikkeling geen rol. In de Zuid-Hollandse WBR-traditie wordt bij dit onderdeel gerekend met "saldo-nul" per gemeente: het aantal binnenlandse vestigers in een gemeente wordt jaarlijks gelijk verondersteld aan het aantal binnenlandse vertrekkers. Deze benadering levert op gemeentelijk, regionaal en provinciaal niveau een neutrale rekenbasis op, waarmee vervolgens woningbouwprogramma's worden ontwikkeld, die kunnen afwijken van de WBR-uitkomsten. Maar dat zijn dan wèl bewuste keuzen, vanuit bijvoorbeeld ruimtelijke overwegingen. Alle demografische veronderstellingen zijn met het prognosemodel IPB-Primos (versie 2009) doorgerekend, waardoor we voor alle gemeenten, voor alle jaren (2008-2040) over bevolkings-, huishoudens- en woningbehoeftecijfers beschikken. De gemeentelijke cijfers worden tot regionale woningbehoeftecijfers opgeteld en gepresenteerd. 2.2. Nationale veronderstellingen In het afgelopen decennium is de bevolkingsgroei in Nederland (en Zuid-Holland) op-en-neer gezwiept, als gevolg van grote fluctuaties in het buitenlandse vestigingsoverschot. In 2000 en 2001 kwamen er per saldo meer dan 55.000 personen naar Nederland. In 2006 vertrokken er per saldo 26.000 mensen uit ons land. En in 2009 is het vertrouwde patroon weer terug: een overschot van 41.000 migranten. Het Centraal Bureau voor de Statistiek buigt in haar prognoses mee met deze golven. Het valt ook niet mee om er een duidelijke trend in te
ontdekken. Het tekort op de Nederlandse arbeidsmarkt vormt een forse pullfactor voor immigranten. Maar de aangescherpte migratiewetgeving maakt ons land naar verhouding juist minder aantrekkelijk. En daar komt dan nog de huidige economische crisis bij. Voor onze provincie hebben internationale migratieveronderstellingen grote gevolgen voor de bevolkingsgroei. Ongeveer een kwart tot een derde van het nationale vestigingsoverschot komt de laatste jaren in Zuid-Holland terecht. Ten aanzien van het aantal geboorten verandert er weinig in de nationale CBS-prognose (2008). Vrouwen zullen naar verwachting gemiddeld 1,75 kind (blijven) krijgen. De levensverwachting is nog iets verder naar boven bijgesteld, waardoor de vergrijzing nog verder zal oplopen. Het CBS berekent tussen 2010 en 2040 een bevolkingsgroei van 940.000 personen. De bijbehorende huishoudengroei is hoger: bijna 1 miljoen huishoudens erbij tot 2040. Het gaat hier voor 90 % om alleenstaanden en eenouderhuishoudens. Deze ontwikkeling heeft grote gevolgen voor de kwalitatieve woningvraag. 3. Uitkomsten WBR2010 3.1. Uitkomsten Zuid-Holland Tabel 1. Groei van de woningbehoefte in Zuid-Holland per periode, per raming Raming 2010/19 2020/29 2030/39 WBR2004 WBR2007 WBR2010 Figuur 1 143.000 116.300 130.100 122.300 99.000 101.100 60.100 Groei van de (gewenste) woningvoorraad in Zuid-Holland; CBS/WBR2010 18000 16000 14000 12000 c a Dl 10000 o S 8000 6000 4000 2000 <F V jaar
In de komende jaren zijn er volgens WBR2010 jaarlijks nog 13.000 extra woningen nodig. Dat aantal daalt in 2025 tot 10.000. Na 2030 zakt dat cijfer naar 6.000. In 2040 is er nog steeds groei van de woningbehoefte. Op nationaal niveau zal het aantal huishoudens vanaf 2038 gaan afnemen, volgens de CBS- Prognose van 2008. In de Randstad gaat de groei langer door. Daarbuiten zal krimp tegen die tijd de norm zijn. 3.2. Uitkomsten per regio Tabel 2. Groei van de woningbehoefte per periode per regio, bron: WBR2010 Regio: 2010-2019 2020-2029 2030-2039 Holland-Rijnland Haaglanden SR R'dam Drechtsteden Zuidpias 17.100 48.600 36.000 6.700 6.400 12.600 46.200 26.700 2.600 3.600 6.400 39.200 13.900-400 1.300 Zuidvleugel 114.800 91.900 60.400 Rijnstreek Overig M-Holland Alblasserw./Vijfhl. Hoeksche Waard Goeree-Overflakkee 4.500 3.100 4.500 1.900 1.300 2.500 1.800 3.100 1.000 600 300 100 700-1.000-400 Landelijk ZH 15.300 9.100-300 Zuid-Holland 130.100 101.100 60.100 De woningbehoefte neemt in de stedelijke regio's ook na 2030 toe. In "Landelijk Zuid- Holland" (Groene Hart + Eilanden) daalt de woningbehoefte al vanaf 2030. Datzelfde geldt binnen de Zuidvleugel voor de regio Drechtsteden, maar bijvoorbeeld ook voor Voorne- Putten. 3.3. WBR en bestaande Programma's Tabel 3. Woningbouwprogramma en behoefte per regio in de jaren 2010-2020. Regio: Programma WBR2010 Progr.-WBR Zuidvleugel 115.700 114.800 900 Overig ZH 14.400 15.300-900 Zuid-Holland 130.100 130.100 0
De afgesproken programma's en de herberekende woningbehoefte sporen goed op provinciaal niveau. In de landelijke regio's zijn de programma's bepaald door WBR2004. Voor de Zuidvleugel zijn destijds programma's gekozen die fors lager waren dan WBR2004 (133.500). Figuur 2 Programma en woningbehoefte per regio tussen 2010 en 2020 60000 50000 c 40000 0) o> c o 30000 i programma IWBR2010 20000 10000 lui ^ >/ y ^ jf N/ m r» n, Regio «r ^ Binnen de Zuidvleugel zijn de uitkomsten van WBR2010 in de Noordelijke regio's Holland- Rijnland en Haaglanden hoger dan de afgesproken programma's. In de Zuidelijke regio's zijn de programma's juist hoger dan de behoefte. Het verschil is in de Zuidplaspolder het grootst, maar daar zijn ook bewust méér woningen geprogrammeerd dan nodig voor de "eigen behoefte". Van de 13.000 woningen die als voorraadtoename in de Zuidplas-gemeenten zijn geprogrammeerd, zijn er 6.000 bedoeld voor de "eigen behoefte" en 7.000 als opvang van woningbehoefte van de Zuidvleugel. Dat opvangcijfer kan eventueel nog stijgen als er elders in de Zuidvleugel te weinig gebouwd wordt ("ventiel"-systematiek). In de landelijke regio's zijn de verschillen geringer, maar daar speelt een ander probleem. De afgesproken programma's worden daar namelijk niet gerealiseerd. Er treedt al sinds het midden van de jaren negentig structur.nenli is migratieverlies op in het Groene Hart en op de Eilanden. Dit verschijnsel is onderwerp van onderzoek in het kader van het actieplan bevolkingsdaling. 3.4. Andere ramingen Naast WBR2010 zijn er meer gemeentelijke bevolkingsprognoses op basis van dezelfde nationale (CBS-) randtotalen. De Primosprognose wordt al sinds jaar-en-dag door ABFResearch gemaakt, in opdracht van het Ministerie van VROM. Sinds een paar jaar is er ook de Pearlprognose, die gemaakt wordt door het Planbureau voor de Leefomgeving, in samenwerking met het Centraal Bureau voor de
Statistiek. Beide prognoses zijn landsdekkend: voor alle Nederlandse gemeenten worden prognoses gepresenteerd. De nieuwe Zuid-Hollandse Bevolkingsprognose ten behoeve van de sectorplanning (BP2010) zal in het derde kwartaal van 2010 worden geproduceerd Deze drie prognoses beogen een zo goed mogelijke schatting van de werkelijke bevolkingsontwikkeling in de toekomst te geven. Dat is een ander doel dan deze WBR, die berekent hoeveel woningen er regionaal nodig zouden zijn bij een bevolkingsontwikkeling conform binnenlands migratiesaldo-nul. Tabel 4. Groei van het aantal huishoudens in Zuid-Holland; 2010-2020. Raming Huishoudengroei WBR2010 Primos 2009 Pearl 2009 130.100 100.500 106.100 Migratiesaldo (bi+bu) 61.900 3.500 43.800 Primos en Pearl berekenen minder huishoudengroei dan WBR2010, tussen 2010 en 2020. Dat houdt verband met de veronderstelde migratiesaldi (binnenlands+buitenlands). Primos rekent tussen 2010 en 2020 met een totaal migratiesaldo van slechts +3.500 personen, Pearl met +43.800 en WBR met +61.900. Het migratiesaldo in de Primos-prognose lijkt veel te laag voor Zuid-Holland als geheel. Voor sommige regio's binnen onze provincie kloppen deze lage veronderstellingen wèl. 4. Conclusies 123456789- De nieuwe woningbehoefteraming WBR2010 is gebaseerd op de nationale CBSprognose van 2008. Die prognose gaat uit van hogere immigratiecijfers dan de vorige nationale prognose (2006). Voor de periode 2010-2020 berekent WBR2010 een groei van de provinciale woningbehoefte met 130.000 woningen, waarvan 115.000 in de Zuidvleugel. De woningbehoefte van de provincie Zuid-Holland als geheel groeit ook na 2040 nog door. De groei zal zich steeds meer concentreren in en rond de steden. WBR2010 kan worden vastgesteld als kwantitatieve basis voor het woningbouwbeleid van de provincie Zuid-Holland, in plaats van WBR2004. Deze cijfers sporen goed met de vigerende programma's. Binnen de Zuidvleugel komt de groei van de woningbehoefte in de Noordelijke regio's iets hoger uit dan de afgesproken programma's en in de Zuidelijke regio's wat lager. In de landelijke regio's komen de (resterende) programma's redelijk overeen met de uitkomsten van WBR2010. In deze gebieden blijft de feitelijke productie echter achter bij de programma's. Na 2030 berekent WBR2010 huishoudenkrimp in delen van het Groene Hart en op de Eilanden. Binnen de Zuidvleugel geldt dat ook voor Drechtsteden en VoornePutten. Andere landsdekkende prognoses zoals Primos-2009 en Pearl-2009 berekenen al eerder krimpproblemen in de landelijke regio's van Zuid-Holland, omdat ze met trendmatig binnenlands migratieverlies rekenen. In werkelijkheid treedt dat verlies daar al sinds het midden van de jaren negentig op.
10- WBR2010 vormt een bouwsteen voor de "Beleidsvisie Wonen" die in het eerste kwartaal van 2011 zal worden vastgesteld.