VERSLAG VAN DE VERGADERING VAN DE ADVIESCOMMISSIE D.D. 16 APRIL 2013 Bestuur en Middelen RAADSINFORMATIEBRIEF OVER STRATEGIE EN FINANCIERING HVC (1043320) Voorzitter: mevrouw Rusinovic Secretaris: de heer Vooren Verslag: Erna Verveer, Getikt! af audio Aanwezig: De heer Van der Linden, ChristenUnie/SGP Mevrouw Hovius, VVD Mevrouw Kruger, GroenLinks Mevrouw Kensenhuis, fractie WEK Mevrouw Veldhuijzen, CDA Mevrouw Van Dongen, BETER VOOR DORDT De heer Tazelaar, VSP De heer Tiebosch, D66 Mevrouw Akansu, PvdA Namens het college zijn aanwezig wethouder Van de Burgt en wethouder Wagemakers De voorzitter opent de vergadering en merkt op dat deze Kamer is belegd op verzoek van D66. De heer Tiebosch merkt op dat hij na verontrustende berichten in de pers op 12 maart een HVC bijeenkomst heeft bijgewoond en na afloop iets geruster vertrok. Hij leest dat de gemeente niet te maken heeft met HVC, maar met Gevudo en dat is wat verwarrend. In het jaarverslag 2011 wordt echter bij de NV's HVC vermeld als een aparte verbonden partij van de gemeente Dordrecht en in verschillende persberichten van de gemeente is ook sprake van een samenwerking van de gemeente met HVC, bijvoorbeeld met een corporatie. In die zin begrijpt hij de Raadsinformatiebrief niet. Op de AVA wordt een nieuwe koers uitgezet: gaat HVC meer investeren in energie of gaat ze terug naar de core business van afvalverwerking? Kan er naast een aandeelhouderschap A of B ook gekozen worden voor een bepaald risicopakket? Op het gebied van duurzaamheid is er voor de gemeente wel werk aan de winkel, omdat door de crisis de beloofde CO2 reducties niet meer gehaald worden. Dat komt deels doordat er afval vanuit Engeland wordt gehaald, maar ook doordat het plastic afval dat gescheiden wordt, voor Dordrecht geen voordelen heeft omdat het elders verwerkt moet worden. Hij had wat meer verwacht van het college in de Raadsinformatiebrief over de koers die de gemeente Dordrecht aan zou willen houden. De heer Van der Linden leest in de Raadsinformatiebrief wel een bevestiging van de ambitie van HVC om energieleverancier te zijn. De Gevudo opmerking wordt volgens hem vooral gevoed door het aandeelhouderschap. Als het over strategie gaat, heb je het over het hele pakket aan dienstverlening en als het over geld gaat, heb je het over risicoafdekking en eigenlijk alleen over type 1 activiteiten. Hij vraagt of hij dat goed heeft begrepen. Mevrouw Van Dongen merkt op dat in de toetsing te zien is dat type 1 activiteiten gerelateerd zijn aan de wettelijke taak; dat is ook duidelijk. Bij activiteit 4 staat dat het in principe niet gaat om kapitaalintensieve investeringen en haar fractie hoort graag wat daaronder moet worden verstaan. HVC vraagt om een collectieve garantstelling voor type 1
1 investeringen. BETER VOOR DORDT wil niet weer vastzitten aan een gemeenschappelijke regeling waar straks allerlei onaangename verrassingen uitkomen vanuit een collectiviteit. De warmtenetten zijn wel een belangrijke factor, want dit zou direct in kunnen grijpen in de duurzaamheidsagenda en met name het behalen van de doelstellingen. Er is een ambitie voor 2025; uit landelijke onderzoeken blijkt dat 90% van je opgave ligt in de bestaande stad en de bestaande bouw, want je kunt nog hooguit 10% vernieuwen. Ze vraagt of HVC dan wel de partner blijft. Ze vraagt of er een tariefsverhoging komt voor de inwoners boven de inflatiecorrectie. Afval verwerken kost natuurlijk geld, maar inwoners worden al met hoge lasten geconfronteerd. Ze scheiden hun afval, maar als je de kosten verhoogt zouden ze zich kunnen gaan afvragen waarom ze eigenlijk afval moeten blijven scheiden. Wethouder Van de Burgt merkt op dat hij is benaderd door de heer Tiebosch met het verzoek om een commissie te organiseren met betrekking tot de strategie en hij heeft dat vertaald in een Raadsinformatiebrief. De opgave voor HVC in deze periode was op zoek gaan naar herbevestiging van de strategie. Gevudo is aandeelhouder, maar Dordrecht is de grootste speler en gezamenlijk aandeelhouder. Gevudo heeft een vertegenwoordiging in de aandeelhoudersvergadering namens alle gemeenten die in Gevudo participeren, dus ook namens Dordrecht. HVC is gevestigd op Dordts grondgebied en daarom worden er wel eens specifieke vragen aan Dordrecht gesteld, maar in principe zit Dordrecht in de gemeenschappelijke regeling van Gevudo. Hij zegt de heer Tiebosch toe dit ook op deze manier in het jaarverslag te zullen vermelden. Overigens is er een brief opgesteld door het AB van Gevudo met veel meer informatie, die verstuurd zal worden naar de colleges na de aandeelhoudersvergadering van 25 april. Met betrekking tot het herbevestigen van de strategie is in december 2012 in de AVA een vraag gesteld; niet door alle aandeelhouders, maar door de aandeelhouders in Noord- Holland, het Flevogebied en in de regio van Gevudo die zorgen hadden over de financiële positie van HVC. Het College van Bestuur heeft gevraagd om de vraag te formuleren. Dat is gebeurd en twee partijen, een die gespecialiseerd is in afval en de ander in financiën, zijn aan de slag gegaan. Wethouder Wagemakers en hijzelf hebben een aantal bijeenkomsten bijgewoond; hij zat ook in de klankbordgroep namens Dordrecht. Er is op een kwalitatief niveau gekeken naar het afval, naar de verbranding, de bekostiging van de ovens en de afschrijving daarvan en wat er gebeurt met gescheiden inzamelen als dat toeneemt. Meer gescheiden inzamelen levert minder verbrandbaar afval op. Er is gekeken wat dat doet met de prijs en het is in relatie gebracht tot een scheidingsambitie. Er zijn drie scenario's uitgewerkt. Als er niets verandert zal 2011, 2012 en 2013 negatief uitpakken, maar tussen 2014 en 2020n geeft het een positief resultaat. Dat betekent dat je de ambitie om 60% te recyclen niet haalt, maar dat je meer blijft verbranden, ook het afval uit Engeland. Het tweede scenario: als je gaat recyclen bied je minder verbrandbaar afval aan, maar het levert ook inkomsten op en dat zou je mee kunnen nemen in het tarief. Dat is een redenering, maar dat houdt wel in dat je als gemeente moet presteren op het recyclen. Het derde scenario is als alles tegenzit; dat is ook doorgerekend en blijft rond de nul schommelen in de komende jaren ten aanzien van de resultaten. Dat wordt gezien als herbevestiging van de strategie: zelfs bij tegenwind is er een financieel solide perspectief. Daarbij wordt opgemerkt dat verbrandingsovens 1 en 4 al gesloten zijn; de afschrijving loopt tot en met 2018 door. Dat betekent dat je in de kosten vanaf 2019 voordeliger gaat draaien. Mevrouw Van Dongen vraagt of het klopt dat er sprake was van het sluiten van ovens die niet die terugwinningscapaciteit hadden en vraagt of daar sprake van is bij oven 1 en 4. Wethouder Van de Burgt antwoordt dat hij de reden voor sluiting niet kent en vermoedt dat het te maken heeft met aanbod. Een terugwinning komt bij hem over als type 1; daar zal hij straks op ingaan. Hij zit er bij als eigenaar en wethouder Wagemakers zit er bij als klant. Dat betekent dat de dienstverleningsovereenkomst wordt afgesloten door wethouder Wagemakers. Die posities moet je scheiden, anders krijg je vermenging van zaken. Op 6 december heeft de aandeelhoudersvergadering tot zijn genoegen besloten om 38 miljoen te investeren in het warmtenet van Dordrecht. Daar was heel veel over te 2
doen, nog tot op de dag voor de aandeelhoudersvergadering en hij heeft een interventie moeten plegen om dat tot een besluit te laten komen. De interventie was nodig omdat er een redenering is vanuit andere gemeenten, ook binnen Gevudo, die stellen dat leidingen kapot kunnen gaan en dan is de vraag wie verantwoordelijk is: HVC als er fouten zijn gemaakt bij de aanleg, of, als leidingen kapot gaan door andere leidingen, wie dan verantwoordelijk is. De heer Tiebosch merkt op bij interruptie dat de overheid zelf verantwoordelijk is voor een ongestoorde ligging van de ondergrond. Wethouder Van de Burgt antwoordt dat dat klopt. De vraag is gesteld door andere gemeenten welke risico's er in het warmtenet zitten en of die vallen onder de collectieve garantstelling. Die discussie speelde. Hij heeft gezegd: als je het rendement van de oven verhoogt door het warmtenet en je hebt risico's, dan moet je die tegen elkaar aan plakken en duidelijk maken wat die risico's zijn als je meer rendement hebt, want dan heb je de beheersing van je risico's. Die argumentatie is overgenomen en tot nu toe is HVC niet gekomen met een berekening van het rendement en een inzicht in de risico's en de beheersing daarvan. Met betrekking tot niet kapitaalintensief van type 4 merkt hij op dat recent enkel is gesproken over type 1 activiteiten, omdat types 2, 3 en 4 vanwege de investeringen in de ijskast verdwenen zijn. Hij kan er verder geen uitleg over geven. Wethouder Wagemakers merkt op dat hij als klant bij HVC aan tafel zit vanuit zijn portefeuille Duurzaamheid. HVC is een belangrijke speler, bijvoorbeeld op het warmtenet. Dat levert niet alleen een belangrijke bijdrage aan de ambitie op het gebied van duurzaamheid, maar het genereert ook inkomsten voor HVC. Naarmate je meer afval gaat scheiden en minder gaat verbranden is dat bedrijfseconomisch van invloed, maar afval wordt gelukkig meer en meer gezien als een grondstof en zo kun je daarmee komen tot een soort communicerende vaten die elkaar kunnen ondersteunen. De gemeente en de HVC zitten als leden in de energiecoöperatie en niet in de lijn van een gemeenschappelijke regeling. Beiden zijn voor 50% vertegenwoordigd. Er wordt met HVC onderhandeld met betrekking tot de tarieven. HVC heeft een voorstel neergelegd dat zou neerkomen op een forse kostenstijging; hij komt er binnenkort bij de raad op terug om te bespreken wat dat betekent, maar het college heeft de onderhandelingslijn ingezet dat een extra kostenstijging die meer bedraagt dan de inflatiecorrectie ongewenst is. Uiteraard onderhandelt wethouder Van de Burgt als eigenaar vanuit een andere positie en het is afwachten wat er uitkomt. Er is nog geen zicht op wat het materieel gaat betekenen. Mevrouw Kensenhuis stelt een vraag met betrekking tot de financiering. HVC heeft inmiddels een schuld van 1 miljard; ze vraagt voor welk deel Dordrecht eigenaar is en hoeveel vreemd vermogen er in zit. De heer Tazelaar merkt op te hebben begrepen dat HVC geen grondstoffen gaat ontwikkelen, maar eerst afval gaat scheiden en dan zoveel mogelijk verbranden om de zaak draaiend te houden. Hij vraagt om uitleg, Wethouder Wagemakers antwoordt dat HVC nog steeds de ambitie heeft om te komen van afval naar grondstoffen. Natuurlijk staat er wel een oven die liefst zo maximaal mogelijk rendeert. Kies je dan voor afval van elders halen, dan is hij daar vanuit de invalshoek van duurzaamheid geen voorstander van, maar vanuit bedrijfseconomisch oogpunt is het wat anders. Plastic moet inderdaad vervoerd worden omdat het in Dordrecht niet verwerkt kan worden, maar verbranden is nog veel schadelijker voor het milieu. De heer Tazelaar vraagt of het afval uit Engeland eerst gescheiden wordt voor het de oven in gaat. Wethouder Wagemakers antwoordt dat hem dat niet bekend is; dat wordt hier verbrand, zoals gezegd, uit bedrijfseconomisch oogpunt. De heer Tazelaar merkt op dat de Dordtse inwoners al het afval scheiden; dan is het vreemd dat afval uit Engeland gewoon verbrand wordt. 3
Wethouder Wagemakers antwoordt dat het zo zou kunnen zijn dat er in Engeland al een zekere scheiding heeft plaatsgevonden; hij weet het niet, maar kan dat wel na laten gaan. Mevrouw Veldhuijzen merkt op dat HVC daar op in is gegaan tijdens de informatiebijeenkomst; HVC staat heel erg open om zaken goed en duurzaam te blijven doen, ook het afval dat ze extra gaan verbranden. Ze zijn kritisch en accepteren niet al het afval. De duurzaamheid staat bij HVC hoog in het vaandel. De heer Tiebosch beaamt dat; zo wordt geen Italiaans afval verwerkt. Maar wat wel belangrijk is voor Dordrecht is dat HVC afval elders moet gaan halen en het plastic moet afvoeren; dat heeft gevolgen voor de CO2 ambitie, want daar was geen rekening mee gehouden. Mevrouw Veldhuijzen merkt op dat daar juist de discussie over gaat. HVC bedient niet alleen deze regio, maar een veel groter gebied. De oven blijft aanzienlijk schoner nu er geen plastic meer in verbrand wordt; dat levert een baat op vanwege de duurzaamheid van de oven zelf. Je moet niet op een gemeentelijk niveau kijken, maar op een groter niveau en daarin probeert HVC de CO2 emissie zo laag mogelijk te houden. De heer Tiebosch antwoordt dat hij zeker niet negatief is, maar wel vindt dat je er realistisch naar moet kijken. Vorig jaar is serieus over de routekaart gesproken met de wethouder en dit effect is daar zo niet benoemd. Dus daar met je het wel over hebben. De heer Van der Linden merkt op dat de activiteiten zich vooral richten op type 1, omdat voor type 2, 3 en 4 geen financiering is. Hij vraagt hoe zich dat verhoudt tot de ambitie om duurzame energie te realiseren. Hij vraagt of dit een tijdelijke situatie is of dat het de komende jaren zo zal blijven. Hij vraagt in hoeverre HVC of andere aandeelhouders in staat zijn om andere gemeenten te verplichten wat meer volume aan te bieden, zodat de kasstroom weer op gang kan komen. Mevrouw Hovius mist tekst over schaliegas, ondanks dat er grote ontwikkelingen zijn. In Amerika worden enorme hoeveelheden geproduceerd; als dat geëxporteerd zou worden, zou dat voldoende zijn voor de gehele wereld voor de komende 250 jaar. Dat betekent dat er een stagnatie kan komen met betrekking tot de ontwikkeling van duurzame energie en daar leest ze niets over in het rapport van 2011 van HVC. Wordt er rekening gehouden met die ontwikkelingen? Mevrouw Van Dongen merkt op bij interruptie dat schaliegas een zeer omstreden product is. Je kunt er voor kiezen om alle fossiele brandstoffen te gebruiken tot ze op zijn, of je kunt ze zoveel mogelijk inzetten om daarmee tot duurzame technieken te komen. Mevrouw Hovius merkt op dat de vraag is of er, gezien de lage prijzen van schaliegas, voldoende klanten zullen zijn in de toekomst voor de dure en schone energie die hier wordt opgewekt. Mevrouw Van Dongen antwoordt dat dat een ander vraagstuk is. Wat haar betreft zouden de fossiele brandstoffen ingezet moeten worden om te komen tot verduurzaming; HVC is de partner in verduurzamen en het is een goede zaak om daar op in te blijven zetten. Er wordt veel meer toekomst gezien in geothermie dan in schaliegas. Mevrouw Hovius merkt op dat HVC er wel erg in moet houden dat deze ontwikkeling gaande is en het meeneemt in het beleid en de strategie. Mevrouw Veldhuijzen merkt op dat je toch wat zult moeten doen met het afval; dat afval kun je beter zo benutten dat het energie oplevert. Afval zal er altijd zijn, ook als je andere bronnen gaat aanbieden. Wethouder Van de Burgt merkt op dat van de 18% van Gevudo ten aanzien van aandelen ruim 5% van Dordrecht is. Dordrecht staat garant voor 35 miljoen van de 670 miljoen waar alle gemeenten en waterschappen gezamenlijk garant voor staan. Dat is ook het plafond en er is in 2011 een afbouw vastgesteld ten aanzien van het aantal miljoenen waarvoor de gemeenten garant staan. Dit gaf problemen ten aanzien van de financiering. De financiële strategie met betrekking tot afvalverbranding en type 1 is geduid. Daarnaast heeft HVC een aantal projecten waaronder wind op zee, die wel in de financiën meegenomen zijn, maar die nog niet in de closing zijn; ze zijn nog niet volledig 4
gepositioneerd. Dat staat in juni op de agenda van de aandeelhouders en dan komt het aan op de financiële strategie voor het volgende type, wind op land en wind op zee projecten waar meerdere gemeenten HVC om vragen omdat zij geen windenergie in hun achtertuin willen. Het aanbod van volume is een zorgpunt. Het is nu al lager en als je de 60% ambitie haalt, is het volume aanbod nog lager. Maar hij pleit er voor om het financiële construct gesloten te maken, zodat je dekking krijgt vanuit andere inkomsten. Er is geen dividend, maar een provisie op de aandelen. Er is dus geen winstoogmerk; het is een typisch nutsbedrijf van gemeenten. In de jaren tot en met 2010 is een reserve opgebouwd om kleine nadelige resultaten op te kunnen vangen. Wethouder Wagemakers merkt op dat het schaliegas dossier redelijk nieuw is; hij zal eens navraag doen hoe HVC daar tegenaan kijkt. Feit blijft dat zowel Dordrecht als HVC hebben gekozen voor een transitie naar verduurzaming en schaliegas is nog steeds een oude energietechniek, met alle consequenties van dien. De inzet is juist verduurzaming. Mevrouw Kruger merkt op dat je toch een keus hebt tussen goedkoop, maar schadelijk schaliegas of duurzaam, te vergelijken met Fair Trade producten. In die zin is het goed om te weten, zodat je je er op voor kunt bereiden en de keuze voor schaliegas nooit zal worden gemaakt. Mevrouw Veldhuijzen merkt op verrast te zijn door de opmerkingen van de heer Tiebosch; haar fractie onderstreept de Raadsinformatiebrief om zo in te steken op 25 april. De heer Tiebosch antwoordt dat hij zeker niet de intentie had om het positieve gevoel weg te nemen, maar hij heeft zich nog even verdiept in hoe het college rapporteert aan de raad over HVC en Gevudo over risico's. Over Gevudo stond helemaal niets en over HVC wel. De heer Tazelaar merkt op dat VSP instemt met de strategie en de financiering zoals voorgesteld. De voorzitter concludeert dat de Raadsinformatiebrief voor kennisgeving wordt aangenomen. Er komt een brief naar de colleges, die deze zullen doorgeleiden naar de gemeenteraden. Ze dankt voor de inbreng en sluit de vergadering. 5