Bezoekadres Den Dolech 2 5612 AZ Eindhoven Postadres Postbus 513 5600 MB Eindhoven Tel. +31 40 247 91 11 www.tue.nl TU/e Science Park studeren, wonen en ondernemen in het groen Where innovation starts
TU/e Science Park: studeren, wonen en ondernemen in het groen het dommeldal gebied wonen en congresfaciliteiten de compacte campus andere onderwijsinstellingen bedrijvigheid Het terrein van de Technische Universiteit Eindhoven is een vanzelfsprekendheid in het Eindhovense stadsbeeld. De ken merkende hoogbouw, de Dommel, de sportvelden en de lommerrijke lanen, maar ook het wat gesloten karakter van het terrein: het zijn vertrouwde beelden voor wie regelmatig op het terrein moet zijn, maar ook voor degenen die aan de buitenkant om het terrein heen rijden, via de Kennedylaan, de Rondweg en de Prof. Dorgelolaan. Veranderingen De TU/e zorgt niet alleen voor wetenschappelijk onderwijs, maar ook voor technologisch baanbrekend onderzoek. Zij speelt een essentiële rol in de kennistechnologie van Brainport Zuidoost- Brabant. Dat zien we ook terug op de campus. In de loop der jaren is er heel wat veranderd op het ruim 70 hectare grote terrein. Sinds het ontstaan van de universiteit wordt met grote regelmaat gebouwd en gerenoveerd. Er zijn heel wat gebouwen bijgekomen, maar er wordt er ook weleens een gesloopt. En intussen biedt het terrein ook plaats aan andere bewoners dan de TU/e, waaronder Fontys Hogescholen, TNO en startende bedrijven. Opvallend is het in het oog springende Kennispoortgebouw, waarbinnen kennisinstellingen en bedrijfsleven nauw samenwerken. Bovendien staan er al enige tijd tijdelijke woningen langs de oever van de Dommel, die vooral zijn bestemd voor internationale studenten en promovendi. Het terrein wordt steeds levendiger. Er wordt bijvoorbeeld druk gefietst over het fietspad langs de Dommel en de nieuwe filmzaal annex eetcafé, de Zwarte Doos, trekt ook mensen aan van buiten de TU/e. Het universiteitsterrein wordt TU/e Science Park Het TU/e-terrein is allereerst een universiteitsterrein, maar ook de thuisbasis voor veel andere partijen. De universiteit wil dat ook zichtbaar maken en meer ruimte bieden voor die partijen. Dat betekent meer openheid naar de stad, een compacte, eigentijdse campus, meer kansen voor ondernemers, een betere plek voor het technisch HBO-onderwijs en meer plek voor studentenhuisvesting. Daarmee is de campus méér dan alleen een universiteitsterrein; we zijn op weg naar het TU/e Science Park. Hoe ziet het TU/e Science Park er in de toekomst uit? Deze brochure legt uit wat de TU/e de komende jaren van plan is met het terrein. Daarvoor wordt het terrein onderverdeeld in verschillende gebieden: Het Dommeldalgebied De zuidkant van het universiteitsterrein: de compacte campus De noordwestkant van de compacte campus: wonen en congresfaciliteiten op het universiteitscomplex Het gebied ten noorden van de compacte campus: andere onderwijsinstellingen De oostkant van het universiteitsterrein: bedrijvigheid Naast de inrichting van het terrein, geeft deze brochure informatie over maatregelen op het TU/e Science Park om het verkeer en het parkeren in goede banen te leiden. De tekst in deze brochure is een beknopte weergave van de Ontwikkelingsvisie TU/e Science Park.
Het Dommeldal Aan de west- en noordkant van het universiteitsterrein laat de TU/e zich van haar groene kant zien. De rivier de Dommel stroomt hier door een parkachtig landschap dat uitnodigt om een wandeling te maken. Het uitwaaierende Dommeldal is ook een plek voor recreatie en sport. Het sportcomplex van de TU/e is dan ook hier gesitueerd. Naar een natuurlijk en meer beleefbaar Dommeldal De TU/e is zich ervan bewust dat de Dommel en het Dommeldal een belangrijke kwaliteit toevoegen aan de stad en zeker ook aan het TU/e Science Park. Toch valt er op dit punt nog veel te winnen. De TU/e heeft daarom in samenspraak met het waterschap een plan opgesteld voor een meer natuurlijk en beleefbaar Dommeldal op het TU/e-terrein. Dat plan houdt het volgende in: De huidige kunstmatige bedding van de Dommel krijgt veel meer de natuurlijke aanblik van een meanderende Brabantse laaglandbeek met flauw hellende oevers, poelen en zelfs een eiland. De doorgang voor land- en waterdieren wordt hersteld met vistrappen, oevervegetatie en oversteekmogelijkheden. Beleefbaar betekent ook dat de Dommel meer zichtbaar moet worden. Aan de zuidkant van het TU/e-terrein is dat al gerealiseerd met het herinrichten van het toegangsgebied van de TU/e. De oorspronkelijke, dichte begroeiing maakte plaats voor een parkachtig en open landschap met het Kennispoortgebouw als markering. Het Limbopad is zo aangelegd dat de natuurlijke lage ligging van de Dommel letterlijk wordt beleefd. Een dergelijk open parklandschap wordt ook aan de noordkant gerealiseerd, waar de Dommel onder de Rondweg door gaat. In het Dommelgebied is beperkte bebouwing mogelijk die functioneel is en inpasbaar in het landschap, zoals het sportcentrum. Het biedt echter ook mogelijkheden voor los in het groen geplaatste hoogbouwtorens zoals het bestaande Kennispoortgebouw; bijvoorbeeld ter plekke van de huidige tennisvelden. Tennisvelden Dommeldal
De compacte campus Aan de zuidkant van het universiteitsterrein zien we een complex van verschillende gebouwen die met elkaar zijn verbonden door loopbruggen. Dit zijn de oudste gebouwen van de universiteit, waarin al veel faculteiten zijn gehuisvest. Onlangs is de TU/e gestart met de uitvoering van een nieuw huisvestingsplan: Campus 2020. Dat plan houdt in dat ook de andere faculteiten in dit complex onder gebracht worden, evenals de belangrijkste studentenvoorzieningen. De compacte campus die hierdoor ontstaat, moet een levendig gebied worden, waar het ook na vijf uur goed toeven is. Campus 2020 bestaat uit vier grote vernieuwingsprojecten, die in een afgesproken volgorde worden uitgevoerd. De groene loper en de W-Hal Alle faculteiten en studentenvoorzieningen van de compacte campus komen te liggen aan een langgerekt, autovrij gebied: de groene loper. De doorgaande weg De Wielen zal daardoor verdwijnen, evenals de bijbehorende parkeervoorzieningen. Daarvoor worden uiteraard alternatieven gezocht. Compacte campus In de plannen wordt rekening gehouden met een route over de groene loper voor leveranciers en de brandweer. De bestaande W-Hal wordt omgevormd tot de nieuwe bibliotheek van de universiteit. Daar waar de hal op de groene loper staat, komen open gevels en ontstaat een groot overdekt plein van meer dan 4500 m 2. Zichtbare TU/e langs de Prof. Dorgelolaan De TU/e wil zich langs de Prof. Dorgelolaan beter laten zien. Vanaf deze stadsader moet de dichte bebouwing van de compacte campus duidelijk zichtbaar zijn. Er staan al een paar aansprekende universiteitsgebouwen langs deze weg, zoals Helix, Vertigo en het vernieuwde Cyclotron. De TU/e wil het leegkomen van de W-Hal en het Athenegebouw in 2010 aangrijpen om dit beeld te vervolmaken. Ook is het niet ondenkbaar dat ter hoogte van het gebouw van Technische Natuurkunde een nieuwe hoogbouw zal verrijzen, die zichtbaar is vanaf de Prof. Dorgelolaan. Groeiscenario s Het huisvestingsplan Campus 2020 gaat uit van een bescheiden groeipercentage van tien procent in personeel en studenten. Toch is ook onderzocht in hoeverre het TU/e Science Park ruimte biedt voor extra groei. Daarvoor zijn twee scenario s uitgewerkt: Meer bouwlocaties rondom de groene loper, dus binnen de compacte campus. Uitbreiding buiten de compacte campus door bijvoorbeeld gebouwen in gebruik te houden die eigenlijk zouden worden afgestoten ten noorden van de compacte campus. Hierin kunnen de centrale diensten en instituten ondergebracht blijven. Beide scenario s leveren circa 25.000 m 2 extra op. Ze kunnen zelfs allebei worden ingezet; dit levert 50.000 m 2 extra op. ---------------------------------
Wonen op het TU/e Science Park In 2000 koos het universiteitsbestuur ervoor om het mogelijk te maken op het universiteitsterrein te wonen. Dat besluit resulteerde in 2003 in 84 tijdelijke woonunits bij de Potentiaaltoren, ten noordwesten van de compacte campus. Recentelijk zijn daar nog 102 tijdelijke units aan toegevoegd. In de nabije toekomst wil de TU/e op dat deel van het terrein 400 tot 700 definitieve wooneenheden realiseren voor studenten, promovendi en postdocs. Het laboratoriumgebouw dat verbonden is met de toren kan mogelijk hergebruikt worden als woongebouw met daarin ook centrale voorzieningen voor de bewoners van het hele gebied. Naast woonruimte, bestaat er behoefte aan congresruimtes en een hotel voor gasten. Een compleet woon- en congresgebied Binnen het TU/e Science Park is het gehele gebied ten noordwesten van de bomenlaan De Zaale aangewezen voor studentenwoningen, congres- en hotelfaciliteiten. Het plan voorziet in een aantal blokken met studenteneenheden in drie lagen. Bovendien blijkt uit eerder onderzoek dat het gebouw Potentiaal (het vroegere E-Hoog) voor alledrie de functies geschikt gemaakt kan worden. Die mogelijkheid wordt opnieuw bekeken, maar de universiteit studeert ook nog op alternatieven. De functie van dit gebied blijft overigens enigszins gemengd: er zitten ook verzelfstandigde onderzoeksinstituten van de universiteit en ook de ICT-dienst blijft daar voorlopig gehuisvest. Ideaal als woonbestemming Het gebied is ideaal als woon- en congreslocatie. Er is uitzicht op het groene Dommeldal en de sportvoorzieningen zijn dichtbij. Via een loopbrug over De Zaale is er een rechtstreekse verbinding met de centrale studievoorzieningen en het Auditorium. Het ligt bovendien ver weg van de wegen rond het universiteitsterrein. Van verkeerslawaai heeft men in het complex dus geen last. Wonen De Zaale
Een eigen complex voor Fontys Hogescholen Sinds het begin van de jaren negentig heeft Fontys Hogescholen een aantal gebouwen op het TU/e-terrein in gebruik. Het gaat om het oostelijk deel van het Traversegebouw, het gebouw van de Pedagogische Academie, semi-permanente bebouwing nabij het Traversegebouw en tijdelijke noodhuisvesting ten oosten van de gebouwen van Technische Natuurkunde. Bovendien heeft Fontys Hogescholen ook nog een gebouw aan de overzijde van de Rondweg op TU/egrond. Fontys heeft aangegeven in de toekomst haar technische faculteiten te willen concentreren op het TU/e Science Park. Dat vergt ruim 20.000 m² extra buiten de ruimte die nodig is ter vervanging van de semi-permanente gebouwen en de noodhuisvesting. Een samenhangend complex Het plan voor het TU/e Science Park stelt voor om de gebouwen voor de technische faculteiten van Fontys Hogescholen te concentreren in de noordoostelijke hoek van het TU/e Science Park. Men denkt daarbij aan bebouwing tot maximaal vier la gen met plaatselijk een hogere toren. Op termijn kunnen ook andere in het gebied gelegen universiteitsgebouwen ter beschikking gesteld worden van Fontys Hogescholen. Het gebied heeft via de fietstunnel onder de Rondweg een prima verbinding met de Fontys-locatie op het noordelijk terrein. Het plan voor het TU/e Science park stelt voor om die locatie vast te houden en mogelijkerwijs zelfs uit te breiden voor opleidingen en laboratoria op het gebied van gezondheidstechniek. De scheiding tussen dit gebied en de compacte campus is de monumentale bomenlaan De Zaale. Dit voorstel is met enthousiasme ontvangen en Fontys Hogescholen is nu bezig met de eerste studies om tot een nadere gebiedsindeling te komen. Directe aansluiting op het Dommeldal en zichtbaar vanuit de Rondweg Het Fontys-gebied grenst aan het Dommeldal, maar de aansluiting naar de Dommel kan fors worden verbeterd. Een flink deel van dit gebied wordt nu nog ingenomen door het Paviljoen, de eerste tijdelijke huisvesting van de universiteit. In het huisvestingsplan Campus 2020 wordt uitgegaan van de sloop van dit gebouw rond 2016-2017 en misschien kunnen onderdelen van het Paviljoen al eerder worden afgebroken. Dit gebied kan als uitbreidingsgebied voor Fontys en startende bedrijven dienen. Een deel van het gebied wordt bovendien teruggegeven aan het groene Dommeldal. Een directere verbinding met het Dommeldal betekent een flinke kwaliteitsimpuls voor het Fontys-gebied. Bovendien wordt het complex zichtbaar gemaakt vanaf de Rondweg door selectief de bestaande bosschages uit te dunnen. Fontys Hogescholen krijgt daarmee een eigen gezicht op het TU/e Science Park. Fontys
Starters en bedrijven op het TU/e Science Park De universiteit wil meer ruimte bieden aan startende bedrijven vanuit de faculteiten van de universiteit en Fontys Hogescholen. Daarnaast zijn ook bedrijven die samenwerken met de universiteit van harte welkom. Een aantal bedrijven heeft al huisvesting op het terrein. Daarom wordt de hele oostkant van het universiteitsterrein ontwikkelingslocatie voor deze starters en bedrijven. Ook dit gebied zal een eigen gezicht krijgen. Starters aan de noordoostkant Aan de noordoostkant van dit terrein staat het Multimediapaviljoen, een naam die verwijst naar een aantal gebruikers van het gebouw. Op dit moment biedt het gebouw ruimte aan het TU/e Innovation Lab en verschillende startende ondernemingen. Het meest recente, en opvallende gebouw in dit gebied is het Twinning Center. Vanaf de Rondweg is het duidelijk zichtbaar. Dit gebouw is bedoeld voor startende bedrijven in de IT-sector. In dit gebied zijn plannen voor een derde bedrijfsverzamelgebouw tussen het Twinning Center en het Multimediapaviljoen. Het is de bedoeling dat de drie gebouwen samen gemeenschappelijke voorzieningen krijgen, zoals een receptie en ontmoetingsen vergaderruimtes. Zelfstandige huisvesting Verder zijn er initiatieven ontwikkeld om op dit terrein ook bouwlocaties te ontwikkelen voor doorstarters die toe zijn aan zelfstandige huisvesting. Het gaat dan om het zuidelijke gedeelte van het oostelijk terrein. Ook andere onderzoekspartners van de TU/e of van Fontys Hogescholen kunnen zich op dit terrein vestigen. Het terrein sluit aan bij de bedrijven die al op of nabij de compacte campus liggen, zoals TNO, GE Health en Level Acoustic. Net als die bedrijven zullen nieuwe bedrijven zichtbaar zijn vanuit de prof. Dorgelolaan of de Rondweg. Het blijft een groen gebied, maar tussen de boomgroepen door zijn de gebouwen duidelijk zichtbaar. Natuurlijk begrensd Het TU/e Science Park gaat uit van verspreid liggende bebouwing van maximaal drie lagen rondom een gemeenschappelijk middengebied. De oostelijke toegangsweg is een natuurlijke grens tussen de starters en de wat zwaardere bedrijvigheid aan de zuidzijde, die vallen onder de hogere milieucategorieën. De natuurlijke grens tussen aan de ene kant de compacte campus en het Fontys-terrein en het bedrijfsterrein aan de andere kant wordt gevormd door de dubbele bomenlaan De Rondom. Starters Bedrijven
Verkeer en parkeren Het universiteitsterrein wordt op drie plaatsen ontsloten voor het verkeer: aan de Rondweg, aan de J.F. Kennedylaan en aan de Prof. Dorgelolaan. De aansluiting op de Prof. Dorgelolaan is echter niet optimaal. Hiervoor moet nog een oplossing worden gezocht. Hoofdwegen en secundaire ontsluitingsstraten Het hoofdwegennet van het universiteitsterrein volgt grotendeels de monumentale bomenlanen. De Wielen wordt opgeheven als doorgaande autoverbinding en omgevormd tot de groene loper : een fraai ingericht voetgangers- en fietsgebied. Het hoofdwegennet geeft direct toegang tot de belangrijkste parkeerterreinen. Daaraan zijn verschillende secundaire ontsluitingsstraten gekoppeld, die in een aantal gevallen kleinere parkeerterreinen ontsluiten. Wandel- en fietspaden Uiteraard zijn er op het terrein ook wandel- en fietspaden. Langs de Dommel loopt een gemeentelijke fietsroute (met tunnels) waar andere fietspaden op aansluiten, verder langs de Dommel en over de rest van het terrein. Er loopt een wandelpad vanuit het stadscentrum naar het noorden over het TU/e-terrein. Daarnaast vormt de groene loper een belangrijke fiets- en wandelroute. Samen met de doorsteek naar het sportcentrum wordt dit een alternatief voor de gemeentelijke fietsroute langs de Dommel. Parkeerplannen Het universiteitsterrein heeft op dit moment voldoende parkeermogelijkheden. In de toekomst verandert dat mogelijk door een intensiever gebruik. Het TU/e Science Park hanteert daarbij het principe dat de partijen op het terrein zelf voor voldoende parkeerplaatsen zorgdragen. Vanzelfsprekend kunnen er afspraken gemaakt worden om in bijzondere gevallen ook van elkaars parkeerfaciliteiten gebruik te maken, maar in principe creëert bijvoorbeeld het bedrijventerrein voldoende eigen parkeervoorzieningen. Dat geldt natuurlijk ook voor de compacte universiteit. Door het aanleggen van de groene loper verdwijnen daar bestaande parkeerplaatsen. Een oplossing hiervoor is het realiseren van vervangende parkeerplaatsen op het plein ten noorden van De Zaale. Parkeergarages Op het universiteitsterrein als geheel zal in de toekomst de parkeerbehoefte groeien door de komst van nieuwe Fontys-vestigingen en bedrijfsgebouwen. Het plan voor het TU/e Science Park voorziet hierin door zonodig parkeergarages bij De Zaale of De Rondom te realiseren. Door uit te breiden in de hoogte, wordt waardevol groen gespaard. Bovendien houdt het de mogelijkheid open om op bestaande parkeerterreinen nieuwe gebouwen te realiseren.