Duurzaam Gebouwd Seminarreeks Corporaties Mede mogelijk gemaakt door:
Welkom René van Genugten Mede mogelijk gemaakt door:
Duurzaam Gebouwd Duurzaam Gebouwd is hét integrale platform voor de bouw- en vastgoedsector. Haar missie: communiceren, verbinden en activeren met als doel co-making en business te ontwikkelen. 24/7 communicatie op de nieuwssite. Uitgave van diverse magazines. 60 kleine (10pax) en grote (900pax) evenementen p.j. Beurs Building Holland 11 t/m 13 april 2017. Meer weten? Vraag het Tim van Dorsten!
Sociale huursector De verduurzaming van de sociale huursector is een essentiële strategische, maatschappelijke en sociale opgave op industriële schaal Het gaat niet over een beetje beter en anders doen, maar over een ingrijpende transitie van het systeem.
Programma 09.30 uur Opening door dagvoorzitter René van Genugten 09.40 uur Interview met Bas Sievers, Directeur Ontwikkeling & Vastgoed bij Wonen Limburg 10.00 uur Veiligheid garanderen voor uw bewoners Door: Jan van den Hoff, Directeur van Van den Hoff installatie bedrijf 10.20 uur NOM: Prototyping of nieuwe standaard? Door: Jan Willem Sloof, CEO van Renolution 10.40 uur Discussietafels 11.10 uur NOM: voorbij de techniek Door: Robbert van Rijswijk, Adviseur & Projectleider bij Merosch 11.30 uur Nieuwe strategieën naar Energieneutraal Door: Peter Hopmans, Directeur bij Gipe en Ambassadeur van Huren met Energie 11.50 uur Discussietafels met lunch 13.00 uur Einde
Interview Bas Sievers Directeur Ontwikkeling & Vastgoed, Wonen Limburg Mede mogelijk gemaakt door:
Veiligheid garanderen voor uw bewoners Jan van den Hoff, Directeur Van den Hoff installatiebedrijf Mede mogelijk gemaakt door:
Van den Hoff Installatiebedrijf, Eindhoven Introductie Jan van den Hoff Directeur Verwarming Ventilatie Sanitair Elektra Onderhoud en Service. Lid INN groep
Rookgasafvoer
Inhoud Koolmonoxide incidenten Onderzoeksraad voor Veiligheid De praktijk Ketelvervanging in de gestapelde woningbouw Systeemoplossingen
Koolmonoxide incidenten
Onderzoeksraad voor Veiligheid Uit onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid naar koolmonoxideongevallen blijkt dat 46% van de ongevallen gebeurt met een moderne CV-installatie. Het merendeel hiervan is goed onderhouden. Overlijden gemiddeld 10 mensen aan een koolmonoxide vergiftiging. Gemiddeld 200 slachtoffers opgenomen in een ziekenhuis wegens koolmonoxidevergiftiging. Werkelijke aantallen mogelijk drie tot vijf keer zo hoog (Bron: Onderzoeksraad voor Veiligheid, Rapport 2015. Koolmonoxide- onderschat en onbegrepen gevaar)
Waarborging in Nederland
Wat komen we tegen in de praktijk
Hoe het niet moet! (individueel/parallel systeem)
Hoe het niet moet! (individueel/parallel systeem)
Hoe het niet moet! (individueel/parallel systeem)
Belangrijkste aanbevelingspunten De veiligheid rondom CV installaties, melders en rookafvoersystemen zou beter geborgd kunnen worden via: 1. Wettelijke eisen die uitwijzen of een verbrandingsinstallatie als geheel failsafe en foolproof is 2. Het formuleren van wettelijke eisen die leiden tot de betrouwbaarheid en effectiviteit van koolmonoxidemelders. 3. Toepassing van melders in woningen en publieke gebouwen stimuleren 4. Het geven van voorlichting over de risico`s met betrekking tot koolmonoxide bij bewoners, eigenaren, installateurs en hulpverleners
Veiligheid Ga voor veiligheid! Kies voor failsafe systeem (=concentrisch) Bij ketelvervanging altijd het rookgasafvoersysteem vervangen Integrale benadering systeem: ketel én rookgasafvoer Neem uw verantwoordelijkheid!
Failsafe oplossing Concentrisch rookgasafvoer Een gecombineerde luchttoevoer- en rookgasafvoersysteem in één. Rookgassen kunnen bij eventuele lekkage niet in de woning komen. De kans op koolmonoxidevergiftiging wordt hiermee verkleind.
Failsafe oplossing in de praktijk
Ketelvervanging in de gestapelde woningbouw
ERP richtlijn ERP richtlijn Vanaf 26 september 2015 verbod op productie VR toestel in Europa. VR en HR toestellen mogen niet in combinatie op gezamenlijk rookgasafvoer systeem. Bij toestelvervanging ook het rookgasafvoersysteem vervangen
Ketelvervanging & Rookgasafvoer Levensduur Rookgasafvoer materiaal NPR 3378-45: De conditie van het afvoersysteem moet zo goed zijn, dat is gewaarborgd dat dit langdurig rookgasdicht blijft. Het is dus niet voldoende om te controleren of er geen gaten in het afvoersysteem zitten en of het afvoersysteem nog stevig in elkaar zit. Voor de conditie van het afvoersysteem moet er ook een uitspraak worden gedaan over de lange duur. Bij toestelvervanging behoort ook het afvoersysteem te worden vervangen, tenzij wordt aangetoond dat het afvoersysteem nog probleemloos 15 jaar kan functioneren.
Barrières in de gestapelde woningbouw Mix van huurders en kopers Niet alleen rookgasafvoer controleren maar ook luchttoevoer Controle of alle aanwezig techniek en componenten goed zijn opgenomen in beheer en onderhoudsplan Diversiteit keteltypen Geen systeem garantie Beheersbaarheid
Rookgasafvoer in de gestapelde woningbouw
CLV-systemen Het collectieve afvoersysteem verandert. Bouwkundige staat gebouwde omgeving verslechtert Kanalen voldoen technisch niet meer Eerste CLV-systemen: werken op basis van thermische trek Nieuwe benadering CLV nodig Keteltechniek: temperatuur rookgassen veel lager Er is een nieuwe ketelnorm in de maak, er komen nieuwe ketel klasses ( o.a. C10) Materialen en technieken Dichtheid van rookgasafvoer deel en luchttoevoer deel belangrijk
CLV-systemen Aandachtspunten bij verketeling Quick scan/inspectie altijd de basis voor advies Elke situatie is anders Meerdere scenario's open houden Mixen van systemen/materialen: kan het wel, mag het wel? Hoe zit het met brandveiligheid? Dán pas keuze voor systeem, materiaal en ketel
Quick scan bestaande woningbouw Rookgasbuis verstopt Schroef door rookgasbuis
Quick scan bestaande woningbouw Gaten in de rookgasafvoer in de woning! Rookgassen kunnen probleemloos in de leidingschacht komen met alle gevolgen van dien.
Brandveiligheid WBDBO-eis
Brandveiligheid Concentrische doorvoermanchet Voldoet aan Bouwbesluit (WBDBO) Schachtaansluiting ruim 60 min. brandwerend Beoordeeld volgens EN1366-3:2009 Getest door Efectis
Quick scan Hoe veilig is uw woningvoorraad? Heeft u al een Quick scan van uw woningvoorraad laten doen?
Systeemoplossingen in de gestapelde woningbouw
Systeemoplossingen in de gestapelde woningbouw MultiFlex CLV renovatie, flexibel kunststof, collectief
Systeemoplossingen in de gestapelde woningbouw RVS star CLV systeem, collectief Combinatie luchttoevoer verbrandingsgasafvoer RVS 316 binnenbuis en 304 hoogglans gepolijst buitenbuis Uit gestandaardiseerde componenten op te bouwen
Heeft u vragen? Bedankt voor uw aandacht, Jan van den Hoff
NOM: Prototyping of nieuwe standaard? Jan Willem Sloof, CEO van Renolution Mede mogelijk gemaakt door:
Discussietafels 30 minuten Mede mogelijk gemaakt door:
NOM: voorbij de techniek Robbert van Rijswijk, Adviseur & Projectleider bij Merosch Mede mogelijk gemaakt door:
Nul-op-de-meter Meer dan techniek alleen is belangrijk voor een succesproject! Robbert van Rijswijk Merosch
Inhoud 1. Voorstellen 2. NOM: stand van zaken 3. Kansen en uitdagingen
Prachtprojecten! Energieneutrale school Kapelle Energieneutrale MFA Veenendaal Energien. Plein Oost Haarlem Energieneutrale stadsdeelwerf Energieneutrale IKC Zeven Zeeën CPO Ecowijk Houten Energieneutrale woningen Rijswijk Energieneutrale woningen Best NOM-renovaties Zoetermeer
Nul-op-de-meter Overig huishoudelijk Ventilatie unit Meter < 0 kwh WP
Gas is zó 20ste eeuw! - Dubbele infrastructuur - Explosiegevaar/CO-vergiftiging - (Zeer) lage energievraag woningen - Afhankelijkheid buitenland
Hoe NOM? = Uitstekende isolatie Warmtepomp Luchtdicht bouwen Dak vol zonnepanelen
Kansen - Energieprestatievergoeding (EPV) - Tot 1,40 per m 2 per maand
Kansen - Meerkosten NOM t.o.v. standaard : 30.000 (renovatie) en 15.000 (nieuwbouw) - Energieprestatievergoeding (EPV): 1,4 /m 2 /maand (renovatie) en 0,75 /m 2 / maand (nieuwbouw) 45.000 40.000 35.000 NCW NOM tussenwoning (107 m 2 ) 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 EPV Meerkosten onderhoud Meerkosten vervanging Financiering meerkosten 5.000 0 NOM renovatie NOM nieuwbouw
Kansen - Verbeterd binnencomfort - Betaalbare en gezonde woningen!
Kansen - Complete vernieuwing woning - Verhoging waarde van pand
Aandachtspunten - Kwaliteitsborging - Vastleggen prestaties - Garanties af laten geven door bouwer - Controle: - Luchtdichtheid - Gegarandeerd energiegebruik - Ventilatiehoeveelheden - Geluid
Aandachtspunten - Bewonerscommunicatie - Rechten en plichten helder formuleren - Goede uitleg gebruik noodzakelijk! - Eén aanspreekpunt voor bewoners
Aandachtspunten - Geluidsproductie - Door dikke muren andere beleving geluid - Installaties moeten geluidsarm zijn - Burengeluid eerder een probleem
Aandachtspunten - Vroegtijdig samenwerken met netbeheerder - NOM woningen hebben impact op net
Aandachtspunten - Aanpassing salderingsregeling - Risico nu vaak bij bewoners - Energiegebruik minimaliseren - Gebruik in de middag maximaliseren
Conclusie - Het kan én gebeurt al - Verbetering woning, comfort en duurzaamheid - Rekening houden met aandachtspunten
Bedankt voor uw aandacht! voor meer informatie: www.merosch.nl Merosch BV Robbert van Rijswijk r.vanrijswijk@merosch.nl 0172-619623
Nieuwe strategieën naar Energieneutraal Peter Hopmans, Directeur bij Gipe en Ambassadeur van Huren met Energie Mede mogelijk gemaakt door:
Nieuwe strategieën naar Energieneutraal Peter Hopmans Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 88
Nieuwe strategieën naar energieneutraal De verduurzaming van de sociale huursector is een essentiële strategische, maatschappelijke en sociale opgave op industriële schaal. Het gaat niet over een beetje beter en anders doen, maar over een ingrijpende transitie van het systeem. Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 89
De corporatiesector: 374 woningcorporaties 2,4 miljoen huurwoningen Ca. 5 miljoen bewoners Investeringen 2014: Nieuwbouw Huur: 4,8 mld Bestaande voorraad: 2,2 mld Energiemaatregelen: 0,14 mld Huur- en woonlasten 2015: Gemiddelde huur: 569 Energiekosten: 163 Huurtoeslag: 70 Netto besteedbaar inkomen: 24.800 Gemiddelde woonquote: 36% Kengetallen Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 90
Doelstellingen en Ambities Nationaal Energieakkoord: In 2020 gemiddelde EI van 1,25 (label B) In 2030 gemiddeld label A In 2050 energie/klimaatneutraal Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 91
Wet- en regelgeving moving target Woningwet 2015: Prestatieafspraken tussen gemeente, corporatie(s) en huurdersorganisatie(s) Energiezuinig maken woningvoorraad is prioriteit Verhuurdersheffing Passend toewijzen Splitsing DAEB NIET DAEB Wet doorstroming huurmarkt / huursombenadering Energiewetgeving : Energielabel en Nader Voorschrift Warmtewet Wet Energieprestatievergoeding STEP/FEH/SDE+/ Maatregelsubs idies Postcoderoos Wet STROOM Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 92
Energetische uitdagingen in nieuwbouw en bestaande bouw Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 93
2016 Hoe ver zijn we? Wat is de ambitie? Wat is nodig? Hoe vullen we in? 2050 Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 94
Opdrachtnemers & Opdrachtgevers Rol aannemers: van traditioneel naar innovatief Samenwerking in de keten Kostenverlaging Industrialisatie & Standaardisatie Total Cost of Ownership Flexibiliteit Continuïteit Duurzaamheid Regisserend opdrachtgeverschap Van traditioneel naar innovatief Samenwerking in de keten Veranderende eindgebruiker Rendement over life cycle Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 95
Voorbeeld Strategie Woningcorporatie Stap 1: In 2020 gemiddeld label B (afwezigheid van labels E of slechter) Stap 2: 2016-2018 Vraaggestuurd voorzien van PV Stap 3: 2019-2029 Bouwjaar 1973-1980: Op natuurlijke momenten schil naar NOM en PV maar nog geen installaties (NoM ready) Stap 4: 2030-2040 Bouwjaar 1980-1991: Op natuurlijke momenten volledig naar NOM Stap 5: 2030-2040 Bouwjaar 1973-1980 (zie stap 3): Toepassing duurzame installaties => volledige woning NoM Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 96
Sloop-nieuwbouw: waar en waarom? Parkstad Limburg, Zeeland, N-O Groningen: minder en andere woningen a.g.v.: Krimp Vergrijzing: meer levensloopbestendige appartementen, nabij voorzieningen, minder grondgebonden aan de randen Randstad / grote steden Nieuwbouwopgave a.g.v bevolkingstoename (alle typen) Vervanging verouderd bezit (renovatie te kostbaar) Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 97
Rekening houden met demografische ontwikkelingen Verwachte vergrijzing in Nederland in 2025. Percentage bejaarden in de totale bevolking (Bron: CBS) 18-20% 20-22% 22-24% 24% of meer. Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 98
Renoveren of Sloop/Nieuwbouw? Invalshoeken: Milieu Financieel Bouwtechnisch Uitvoering Flexibiliteit - Woontechnisch Identiteit, imago en cultuurhistorisch belang Markt Woonomgeving Sociale effecten en bewonersinvloeden Woningdifferentiatie Schaalniveau Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 99
Meer, Beter, Sneller en Goedkoper! Met doormodderen realiseren corporaties de 2020- doelstelingen niet, laat staan die van 2030 en 2050 Er moeten jaarlijks veel meer woningen worden aangepakt op een hoger niveau Deep Renovation en Energy Refurbishment is het devies Alleen realiseerbaar als het beter, sneller en GOEDKOPER kan! De aanbieders hebben daar een voorname rol! Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 100
Voor de transitie van de bestaande sociale huurwoningvoorraad naar gezond, comfortabel, energieneutraal en betaalbaar moeten alle ketenpartners, stakeholders en overheden gelijktijdig de juiste stappen in dezelfde richting zetten. Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties 2016 101
Discussietafels Met Lunch Mede mogelijk gemaakt door:
Bedankt voor uw deelname! En graag tot ziens op DuurzaamGebouwd.nl Mede mogelijk gemaakt door: