Doe Mee Jongerenwerk Onderzoek naar jongerenwerk in de gemeente Binnenmaas Bron: website Jongerencentrum Orion te s Gravendeel, www.orion.hoekschewaard.nl Rapportage 29 oktober 2009
2
Postbus 85203 3508 AE Utrecht [t] 030 233 44 29 [f] 030 262 34 38 [i] www.necker.nl Onderzoekers Evert Wolters Reinier Dijkstra Contactpersoon Evert Wolters [t] 06-16 821 170 [e] wolters@necker.nl Kenmerk LD 11767-40 Datum 01 juli 2009 3
4
INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 7 1.1 Een onderzoek naar het jongerenwerk in Binnenmaas 7 1.2 Effectief jongerenwerk? 7 1.3 Complex beleidsveld stelt voorwaarden aan sturing 8 1.4 Leeswijzer: waar vindt u welke bevindingen? 10 2 Conclusies en aanbevelingen 11 2.1 De situatie van Binnenmaas op het gebied van jongerenwerk 11 2.2 Jongerenwerk Binnenmaas: weinig slagvaardigheid 11 2.3 Deelconclusies & aanbevelingen voor voorwaarden jongerenwerk 12 2.4 Bestuurlijke reactie van het college 15 3 Jeugd- en jongerenprofiel gemeente Binnenmaas 19 3.1 Oudere jongeren zorgen voor relatief weinig overlast 19 3.2 Percentage jeugdige verdachten van 12-17 jaar ligt zeer hoog 19 3.3 Weinig jongeren die regelmatig school verzuimen 19 3.4 Gebruik van jeugd- jongerenprofiel in de gemeente Binnenmaas 20 4 Beleidskader Jongerenwerk 21 4.1 Programmabegroting 2009: aandacht voor jongeren 21 4.2 Vier belangrijke kaders op het gebied van jongerenbeleid 21 4.3 Binnenmaas focust in haar kaders in eerste instantie op preventie 26 4.4 Beoordeling beleidskader: weinig slagvaardigheid van gemeente 26 5 Organisatie jongerenwerk 28 5.1 Interne afstemming binnen de gemeente Binnenmaas 28 5.2 Stichting Welzijn Binnenmaas & Jongerenwerk s-gravendeel 28 5.3 SJG staat in dit onderzoek naar jongerenwerk centraal 29 5.4 Jongeren betrekken is doelstelling, maar niet geconcretiseerd 31 5.5 Adequaat reageren op ontwikkelingen in de maatschappij 31 5.6 Externe afstemming met betrokken organisaties 32 5.7 Beoordeling organisatie: weinig maatwerk en slagvaardigheid 34 6 Uitvoering jongerenwerk 35 6.1 Jongerenwerk Stichting SJG in jongerencentrum Orion 35 6.2 Doelgroepbereik: veel bezoekers van tussen de 12 en 18 jaar 35 6.3 Aanwezige jongeren zijn tevreden met jeugdsociëteit Orion 36 6.4 Samenwerking met gemeente niet altijd goed; met de politie wel 36 5
6.5 Gemeente heeft nog onvoldoende ingespeeld op fusie 38 6.6 Op maat gesneden & integrale aanpak, maar geen slagvaardigheid 38 Bijlage: overzicht van de gebruikte bronnen 40 6
1 INLEIDING 1.1 Een onderzoek naar het jongerenwerk in Binnenmaas De Rekenkamercommissie Hoeksche Waard heeft meegedaan aan het DoeMeeonderzoek naar jongerenwerk. 1 Jongerenwerk is op zowel landelijk, regionaal als gemeentelijk niveau een hot item. Op gemeentelijk niveau voeren veel gemeenteraden discussies over het al of niet aantrekken van extra jongerenwerkers, de inrichting van jongerenontmoetingsplekken (JOP s), of de inrichting van jongeren inloopcentra (JIC s). Gemeenteraden blijken vaak geen eenduidig beeld van het jongerenwerk in de gemeente te hebben. In onderliggende rapportage leest u de resultaten van het onderzoek in de gemeente Binnenmaas. Met de uitkomsten van dit onderzoek wil de Rekenkamercommissie Hoeksche Waard de gemeenteraad inzicht geven in de effectiviteit van het jongerenwerk in Binnenmaas. 1.2 Effectief jongerenwerk? 1.2.a. Doelstelling De doelstelling van dit onderzoek luidt: De gemeenteraad van Binnenmaas inzicht bieden in de effectiviteit van het gemeentelijke jongerenwerk. De rekenkamercommissie verschaft dit inzicht door te toetsen in hoeverre de gemeente voorwaarden creëert voor effectief jongerenwerk. Op basis van de bevindingen in dit onderzoek (hoofdstukken 3 t/m 6) heeft de rekenkamercommissie aanbevelingen geformuleerd voor de gemeenteraad (zie hoofdstuk 2). Deze aanbevelingen richten zich op concrete verbeterstappen in het gemeentelijk jongerenwerk. 1 DoeMee onderzoek is een initiatief van De Lokale Rekenkamer BV, waarbij meerdere rekenkamer(commissie)s zich kunnen inschrijven voor een onderzoeksopzet. Dit onderzoek is dan ook in meerdere gemeenten uitgevoerd, wat een vergelijking mogelijk maakt. 7
1.2.b. Centrale vraagstelling De centrale vraagstelling van dit onderzoek luidt: In hoeverre creëert de gemeente Binnenmaas voorwaarden voor effectief jongerenwerk? Onder effectiviteit verstaan de onderzoekers de verhouding tussen de gemeentelijke inzet van beleidsinstrumenten en de realisatie van beoogde maatschappelijke effecten. 1.2.c. Deelvragen: leefsituatie, kwaliteit beleid gemeente, en effectiviteit Om tot een antwoord op de centrale vraagstelling te komen, geven de onderzoekers antwoord op een aantal deelvragen. Deze deelvragen gaan achtereenvolgens in op een algemene probleemschets gericht op de leefsituatie van jongeren binnen de gemeente, de kwaliteit van het gemeentelijk beleid en de effectiviteit van het gevoerde beleid. Probleemschets (gemeentebreed) 1. Welke zaken spelen er in het jongerenbeleid en bij de jongeren van de gemeente (het jeugd- en jongerenprofiel)? Kwaliteit gemeentelijk jongerenwerk (gemeentebreed) 2. Wat is de kwaliteit van de beleidsformulering? ( Wat wil de gemeente bereiken? ) 3. Hoe is het jongerenwerk georganiseerd? ( Wat gaat de gemeente daarvoor doen? ) Effectiviteit jongerenwerk (casestudy) 4. Hoe effectief is het jongerenwerk in de praktijk van één JOP of JIC? 1.3 Complex beleidsveld stelt voorwaarden aan sturing Verschillende functies en spelers betrokken bij jongerenwerk Vrijwel elke gemeente stelt beleidsdoelstellingen vast voor jongeren- of jeugdbeleid. Om invulling te geven aan deze doelstellingen, zet de gemeente beleidsinstrumenten in. In de uitvoering van jongerenwerk trekken gemeenten samen op met betrokken partijen als welzijnsinstellingen, politie en scholen. Een goede afstemming tussen partijen en effectieve beleidsinzet moeten ertoe leiden dat de doelstellingen van het gemeentelijk jongerenwerk (bijvoorbeeld vorming van jonge mensen, maar ook terugdringen van jeugdoverlast) worden gerealiseerd. 8
Figuur 1 geeft het beleidsproces rond jongerenwerk weer. Figuur 1: Analysekader onderzoek jongerenbeleid BELEIDSKADER OPZET & UITVOERING EFFECTEN Doelen jongerenwerk als: - Vorming jongeren - In beeld houden jongeren - Tegengaan overlast Organisatie - gemeente - partners Inzet beleidsinstrumenten JOP JIC Ambulant jongerenwerk Ontplooiing van jongeren Inzicht in jongeren Minder overlast Bij het in kaart brengen van de gemeentelijke doelstellingen (hoofdstuk 4) hebben de onderzoekers onderscheid gemaakt tussen drie soorten doelen. Het gaat om doelen die gericht zijn op: a) de vorming van jongeren; b) het in beeld houden van jongeren en; c) het tegengaan van overlast. De uitvoering hebben de onderzoekers in het schema afgebakend naar jongerenontmoetingsplaatsen (JOP s), jongereninloopcentra (JIC s) of ander vergelijkbaar jongerenwerk in de gemeente, zoals het ambulante jongerenwerk. De uitvoering is in dit onderzoek getoetst door middel van een casestudy (hoofdstuk 6). Sturingsvoorwaarden voor effectief jongerenwerk De onderzoekers zijn uitgegaan van drie noodzakelijke sturingsvoorwaarden voor een effectief gemeentelijk jongerenwerk: 1. Maatwerk: De ene gemeente is de andere niet. Daarom is het vanzelfsprekend dat iedere gemeente een eigen aanpak in het jongerenwerk kiest. Met maatwerk doelen de onderzoekers op de mate waarin jongerenwerk zich toespitst op eigen lokale omstandigheden en eigen lokale problemen en behoeften van en met (groepen) jongeren. 2. Integrale aanpak: Jongerenwerk is een vorm van doelgroepgericht beleid. Inhoudelijk gezien hangt het samen met een veelheid aan beleidsvelden (onderwijs, sport, cultuur, openbare ruimte). Om die reden is het van belang dat het jongerenwerk integraal plaatsvindt. Met een integrale 9
aanpak bedoelen de onderzoekers de mate waarin verschillende gemeentelijke afdelingen, maar ook gemeente en overige betrokken partijen, onderling afstemmen ten behoeve van een consistent en consequent jongerenwerk. 3. Slagvaardigheid: niets is zo veranderlijk als de jongerencultuur. Nieuwe hypes volgen elkaar in razend tempo op. Als de besluitvorming over een JOP een jaar in beslag neemt, is de kans groot dat jongeren zelf alweer een andere hangplek hebben gevonden. Met slagvaardigheid doelen de onderzoekers op de mate waarin de gemeente dergelijke maatschappelijke ontwikkelingen tijdig signaleert en daarop met haar beleid anticipeert. 1.4 Leeswijzer: waar vindt u welke bevindingen? Deze rapportage is als volgt opgebouwd: In hoofdstuk 2 vindt u de conclusies en aanbevelingen die uit het onderzoek naar voren gekomen zijn. Hoofdstuk 3 t/m 6 geven inzicht in de bevindingen die ten grondslag liggen aan deze conclusies en aanbevelingen. Hoofdstuk 3 geeft een korte samenvatting van het jeugd- en jongerenprofiel van de jongeren in de gemeente Binnenmaas, waarbij de onderzoekers opvallende kenmerken benoemen. In hoofdstuk 4 brengen de onderzoekers het gemeentelijk beleid op het gebied van jongerenwerk in beeld. Hoofdstuk 5 geeft inzicht in de wijze waarop het jongerenwerk in de gemeente Binnenmaas is georganiseerd. Tot slot illustreert hoofdstuk 6 voor één casestudy hoe effectief het jongerenwerk is. 10
2 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Dit hoofdstuk maakt de conclusies en aanbevelingen inzichtelijk die voortvloeien uit de bevindingen die de onderzoekers in hoofdstuk 3 t/m 6 beschrijven. In deze conclusies en aanbevelingen geven de onderzoekers de effectiviteit van het jongerenwerk weer aan de hand van de in hoofdstuk 1 benoemde randvoorwaarden: maatwerk, integrale aanpak en slagvaardigheid. 2.1 De situatie van Binnenmaas op het gebied van jongerenwerk Jongeren binnen de gemeente Binnenmaas zorgen voor relatief weinig overlast. Zo zijn er in de gemeente, in vergelijking met gemeenten van vergelijkbare grootte, weinig jeugdige verdachten (jongeren waarvan het vermoeden bestaat dat zij een strafbaar feit hebben gepleegd) tussen de 18 en 24 jaar. 2 Het aantal jeugdige verdachten tussen de 12-17 jaar ligt in de gemeente wel relatief hoog. 3 De gemeente Binnenmaas werkt samen met twee uitvoeringsorganisaties op het gebied van jongerenwerk. Het gaat hier om Stichting Welzijn Binnenmaas (SWB) en Stichting Jongeren s-gravendeel (SJG). Deze uitvoeringsorganisaties verzorgen zowel accommodatiegebonden als ambulant jongerenwerk. SWB doet dit vooral voor de dorpen Mijnsheerenland, Westmaas, Maasdam, Heienoord en Puttershoek. SJG, de stichting waar dit onderzoek verdiepend op in gaat, verzorgt het jongerenwerk voor de gemeente s-gravendeel. De nadruk ligt bij SJG vooral bij het accommodatiegebonden jongerenwerk. 2.2 Jongerenwerk Binnenmaas: weinig slagvaardigheid In deze paragraaf geven de onderzoekers antwoord op de centrale vraag van dit onderzoek: In hoeverre creëert de gemeente Binnenmaas voorwaarden voor effectief jongerenwerk? In de eerste plaats concluderen de onderzoekers dat de gemeente Binnenmaas in de beleidsvorming, organisatie en praktijk nauwelijks voorwaarden creëert voor slagvaardig jongerenwerk. Dit blijkt uit het feit dat de gemeente sinds de fusie op 1 januari 2007 nog geen nieuwe nota Jeugdbeleid heeft vastgesteld, waardoor zowel beleidsambtenaren als uitvoerders van het jongerenwerk in de organisatie en de praktijk oplopen tegen onduidelijkheden over wat de gemeente wil met haar 2 Een jongere tegen wie een proces-verbaal is opgemaakt omdat een redelijk vermoeden bestaat dat deze een strafbaar feit heeft gepleegd. Het gaat hier niet om overtredingen, maar om misdrijven. 3 Deze cijfers gaan over het jaar 2006 (het laatste jaar waarover deze cijfers over het gehele land bekend zijn). 11
jongerenwerk. De gemeente heeft nog onvoldoende prioriteit gegeven aan de gevolgen van de fusie voor het jeugdbeleid en jongerenwerk. De onderzoekers concluderen in de tweede plaats dat de gemeente in haar beleidsvoering en organisatie relatief weinig voorwaarden creëert voor op maat gesneden jongerenwerk. Dit blijkt uit het feit dat de gemeente geen probleemanalyse of doelgroepen definieert in haar beleidskaders voor het jongerenwerk. Daarnaast blijkt dit uit de organisatie van het jongerenwerk door SJG. Deze stichting heeft geen activiteiten benoemd die moeten bijdragen aan betrokkenheid van jongeren in het organiseren van activiteiten. Ook in de uitvoering blijkt dat het jongerenwerk weinig op maat gesneden jongerenwerk biedt. De jongerensociëteit Orion voorziet in de behoefte van jongeren, maar vanuit deze sociëteit organiseren de jongerenwerkers weinig activiteiten die verschillende doelgroepen aanspreken. Jongerensociëteit Orion blijkt dan ook voornamelijk dezelfde soort (overlastgevende) groepen jongeren te bereiken. In de derde en laatste plaats concluderen de onderzoekers dat de gemeente Binnenmaas in de organisatie van haar jongerenwerk redelijk veel voorwaarden creëert voor een integrale aanpak. Zo heeft de gemeente gewaarborgd dat er zowel intern (door beleidsambtenaren op één afdeling te plaatsen) als extern (door deel te nemen aan overlegvormen met externe partners) overleg plaatsvindt. Tegelijkertijd is de samenwerking tussen de gemeente en SGJ weinig gericht, omdat zij geen afspraken hebben gemaakt over te behalen doelstellingen en te organiseren activiteiten. Momenteel werken gemeente en SGJ hier wel aan, door middel van het invoeren van Beleidscontractsgestuurde Financiering (BCF). De gemeente creëert relatief weinig voorwaarden voor een integrale aanpak in de beleidsvorming en uitvoering van het jongerenwerk. Dit blijkt uit het feit dat de gemeente in de nota Jeugdbeleid niet inzichtelijk maakt welke beleidsterreinen met jongerenbeleid te maken hebben. Daarnaast blijken (vooral) jongerenwerkers en politie (in mindere mate) kritisch te zijn op de samenwerking met de gemeente. 2.3 Deelconclusies & aanbevelingen voor voorwaarden jongerenwerk De conclusie uit paragraaf 2.2 hebben de onderzoekers uitgewerkt in vijf deelconclusies, die specifieker ingaan op de effectiviteit van het jongerenwerk in termen van voorwaarden over maatwerk, een integrale aanpak en slagvaardigheid. Met deze deelconclusies geven de onderzoekers antwoord op de in hoofdstuk 1 genoemde deelvragen. Conclusie 1: geen slagvaardigheid in beleid, organisatie en uitvoering Het jeugdbeleid van de gemeente Binnenmaas dateert nog van voor de fusie van 1 januari 2007. Hoewel er voornemens bestaan om te komen tot een actueel jeugdbeleid, is dit er tot op heden nog niet van gekomen. Het gevolg hiervan is dat de raad geen (voldoende bruikbaar) beleidskader heeft op basis waarvan hij kan sturen op de organisatie en uitvoering van het jongerenwerk. In de praktijk leidt het ontbreken van een helder beleidskader tot onduidelijkheden bij uitvoeringsorganisatie SJG over de vraag wat de gemeente wil, en op basis 12
waarvan de gemeente bepaalde initiatieven wel of niet honoreert. Jongerenwerkers weten hierdoor niet op welke maatschappelijke ontwikkelingen zij op welke manier dienen te reageren. Aanbeveling 1 (naar aanleiding van conclusie 1) Stel een nieuwe kadernota Jeugdbeleid vast, die toegespitst is op de nieuwe gemeente Binnenmaas. In deze kadernota dient naar voren te komen welke (soort) initiatieven voor het jongerenwerk de gemeente wil ondersteunen en hoe de gemeente wil inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen die zich voordoen. Aanbeveling 2 (naar aanleiding van conclusie 1) Geef bij het vaststellen van de nieuwe kadernota Jeugdbeleid aan op welke momenten en op welke manier de raad de voortgang van dit jeugdbeleid wil evalueren. Op die manier waarborgt de raad dat het jongerenbeleid in de toekomst up to date blijft. Conclusies 2: weinig voorwaarden voor maatwerk in beleid en organisatie De gemeente Binnenmaas heeft haar beleid (uit 2005) niet gebaseerd op uitvoerig onderzoek naar behoeften, kenmerken en samenstelling van jongeren. Daarnaast heeft de gemeente geen specifieke doelgroepen geformuleerd. Wel maakt de gemeente Binnenmaas een duidelijke keuze voor een preventieve benadering van jongeren (gericht op ontplooiing en ontwikkeling). In de organisatie van het jongerenwerk heeft de gemeente - in de samenwerking met SJG - geen duidelijke waarborgen (op te zetten projecten, organisatiestructuur waarin de participerende rol van jongeren een rol krijgt) benoemd die moeten leiden tot betrokkenheid van jongeren in het organiseren van activiteiten. Aanbeveling 3 (naar aanleiding van conclusie 2) Voer een onderzoek uit naar de behoeften, wensen en kenmerken van jongeren in de gehele gemeente Binnenmaas. Gebruik dit onderzoek voor het schrijven van de nieuwe nota Jeugdbeleid, waarin duidelijke doelgroepen benoemd dienen te staan. Conclusie 3: in de praktijk is sprake van weinig op maat gesneden jongerenwerk In de praktijk van het jongerenwerk blijken de jongeren die jongerensociëteit Orion bezoeken tevreden te zijn over deze sociëteit en de jongerenwerkers. Jongerensociëteit Orion bereikt voornamelijk dezelfde groepen hangjongeren, die anders voor overlast zouden zorgen. Orion bereikt geen brede, diverse groep jongeren. Aanbeveling 4 (naar aanleiding van conclusie 3) Bepaal welke doelgroep van jongeren SJG dient te bereiken, en zet daarbij in op een bereik van meer diverse doelgroepen. 13
Conclusie 5: organisatie van jongerenwerk deels gericht op integrale aanpak De integrale aanpak komt wel naar voren in de interne organisatie, waarbij de gemeente alle beleidsmedewerkers die raakvlakken hebben met het jongerenwerk in de gemeente, op één afdeling heeft geplaatst. Dit zorgt ervoor dat de interne lijntjes tussen deze medewerkers kort zijn. Daarnaast komt de integrale aanpak naar voren in de verschillende overlegvormen waar de gemeente aan deelneemt, waardoor overleg met politie, jongerenwerkers, zorginstellingen en regionale verbanden vorm krijgt. De integrale aanpak komt niet naar voren in de samenwerking met de jongerenwerkers van SJG. De samenwerking met deze stichting is, door het ontbreken van afspraken over doelstellingen en afspraken, weinig gericht. Hier komt met het onlangs ingezette BCF-traject wellicht verandering in. Conclusie 6: beleid & uitvoering getuigt minder van integrale aanpak Dit blijkt uit het feit dat de gemeente in de nota Jeugdbeleid niet inzichtelijk maakt welke beleidsterreinen met jongerenbeleid te maken hebben. Daarnaast blijkt uit de nota Jeugdbeleid niet dat de expertise van betrokken partijen is meegenomen in het opstellen van deze nota. In de uitvoering van het jongerenwerk blijken jongerenwerkers en politie kritisch op de regierol van de gemeente. Ook hierin komt de lage prioriteit van het jongerenwerk na de fusie aan de orde. Aanbeveling 5 (naar aanleiding van conclusie 5 en 6) Maak in de nieuwe nota Jeugdbeleid inzichtelijk welke beleidsterreinen op welke manier samenhangen met het jongerenwerk van de gemeente. Betrek daarnaast de expertise van betrokken organisaties in het opstellen van deze nota. 14
2.4 Bestuurlijke reactie van het college 15
16
17
18
3 JEUGD- EN JONGERENPROFIEL GEMEENTE BINNENMAAS In dit hoofdstuk beschrijven de onderzoekers een beknopt beeld van de jongeren in de gemeente Binnenmaas, naar aanleiding van het jeugd- en jongerenprofiel van de gemeente. Met dit hoofdstuk leggen de onderzoekers de basis voor het beantwoorden van deelvraag 1. Voor dit jeugd- en jongerenprofiel hebben de onderzoekers gebruik gemaakt van dataverzameling door bureau ABF Research. Dit bureau verzamelt data vanuit allerlei verschillende bronnen; onder andere vanuit databases van de politie. 4 In 2008 heeft de gemeente Binnenmaas 28.797 inwoners. In datzelfde jaar wonen er 2.014 jongeren van tussen de 12 en de 17 jaar en eveneens 2.014 inwoners tussen de 18 en 24 jaar in de gemeente. Het aantal jongeren tussen de 12 en 24 jaar is over de periode 2005-2008 nagenoeg hetzelfde gebleven. 3.1 Oudere jongeren zorgen voor relatief weinig overlast De gemeente Binnenmaas kent per 10.000 inwoners ongeveer 10 verdachten. Een verdachte is een persoon tegen wie een proces-verbaal is opgemaakt omdat een redelijk vermoeden bestaat dat deze een strafbaar feit heeft gepleegd. Het gaat hier niet om overtredingen, maar om misdrijven. 5 Ten opzichte van gemeenten van soortgelijke grootte is dat een relatief laag aantal. Bovendien zorgen vooral de oudere jongeren (van 18-24 jaar) zorgen voor weinig overlast. Dit blijkt uit het feit dat het percentage verdachten van 18-24 jaar relatief laag is in vergelijking met gemeenten van gelijke grootte. Tot slot ligt ook het percentage jeugdige veelplegers relatief laag. Bij jeugdige veelplegers gaat het om minderjarige personen die meer dan 5 keer als verdachte bij de politie zijn geregistreerd. In Binnenmaas vallen 10% van de jongeren onder deze categorie. 3.2 Percentage jeugdige verdachten van 12-17 jaar ligt zeer hoog Ten opzichte van gemeente met gelijke grootte, zijn er in de gemeente Binnenmaas zeer veel jeugdige verdachten van 12-17 jaar. Bijna een kwart van de jongeren (ongeveer 23%) valt onder deze categorie. Dit cijfer staat in contrast met het in paragraaf 3.1 geschetste beeld. 3.3 Weinig jongeren die regelmatig school verzuimen Het aantal leerlingen tussen de 5 en 17 jaar dat regelmatig school verzuimt, is nagenoeg nihil. Het gaat hier om leerlingen die over een periode van drie 4 Een aantal van deze cijfers gaan over het jaar 2006 (het laatste jaar waarin deze informatie over het gehele land is verzameld). 5 Deze definitie is afkomstig van het Korps Landelijke Politie Diensten (KLPD).
aangesloten dagen, of in een periode van een maand minimaal twaalf uren, school verzuimen. 3.4 Gebruik van jeugd- jongerenprofiel in de gemeente Binnenmaas De gemeente Binnenmaas doet zelf geen uitvoerige, kwantitatieve onderzoeken naar de behoeften, wensen en de samenstelling van jongeren binnen de gemeente. Wel vormt zij zich een beeld van de problematiek onder jongeren door informatie uit: gesprekken over subsidiebeleid met verschillende organisaties; gesprekken met sleutelfiguren in het kader van het programma vitale kernen ; overleg met onderwijsinstellingen; het Quintusrapport; de GGD-monitor; de Regionale Sociale Dienst; het RMC (dat gegevens verschaft over schoolverzuim); contacten uit verschillende netwerken en overlegvormen (zie hoofdstuk 5). 20
4 BELEIDSKADER JONGERENWERK In dit hoofdstuk beschrijven de onderzoekers het jeugdbeleid van de gemeente Binnenmaas, waarbij ze (beleidsdoelen over) het jongerenwerk afbakenen. Hiermee leggen de onderzoekers de basis voor de beantwoording van deelvraag 2. 4.1 Programmabegroting 2009: aandacht voor jongeren In de Begroting 2009-2012; Binnenmaas, natuurlijk en actief (verder in de tekst kortweg: de programmabegroting 2009) heeft de gemeente in een tweetal programma s aandacht voor jeugd- en jongeren. 6 In de eerste plaats noemt het programma vitale kernen (programma 2) dat de gemeente in elke dorpskern wil zorgen voor genoeg ruimte voor jongeren (en ouderen) om in deze kern te blijven wonen. Hiervoor wil de gemeente zorg dragen voor het bouwen van betaalbare woningen voor jongeren, het stimuleren van deelname van jongeren aan het verenigingsleven en het creëren van meer speelmogelijkheden voor kinderen en jeugd. Hierbij noemt het programma dat zij meer sport- en spelmogelijkheden voor de oudere jeugd wil toevoegen. 7 In de tweede plaats heeft het programma zorg voor doelgroepen (programma 4) aandacht voor jeugd en jongeren. Dit programma stelt dat de gemeente middels het jongerenwerk de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van jongeren wil bevorderen. Daarnaast geeft de gemeente in dit programma aan dat zij zorg draagt voor een goed samenhangend zorgnetwerk voor de jeugd. 8 De gemeente noemt in dit verband het belang van de regionale samenwerking in het traject Kinderen, mij een zorg! (zie verder hoofdstuk 5 van dit rapport). 4.2 Vier belangrijke kaders op het gebied van jongerenbeleid De voornaamste specifieke beleidskaders over jeugd- en jongeren binnen de gemeente Binnenmaas zijn: het Wmo Beleidsplan/Nota Volksgezondheid Meedoen in Binnenmaas (vastgesteld door de raad in november 2007); de Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009 (vastgesteld door de raad van de voormalige gemeente Binnenmaas in 2005); de Kadernota Integrale Veiligheid (vastgesteld door de raad in maart 2007); het Uitvoeringsprogramma Integrale Veiligheid 2009 Binnenmaas (vastgesteld door het college op 9 maart 2009). 6 Begroting 2009-2012, gemeente Binnenmaas. 7 Begroting 2009-2012, gemeente Binnenmaas, pp. 11. 8 Begroting 2009-2012, gemeente Binnenmaas, pp. 26. 21
4.2.a. Wmo Beleidsplan gaat in op preventief jeugdbeleid en jongerenwerk In het Wmo beleidsplan is voornamelijk de beschrijving van het preventieve jeugdbeleid (prestatieveld 2) relevant. In de uitwerking van dit prestatieveld gaat de gemeente voornamelijk in op jongeren die problemen hebben met opgroeien, en ouders die problemen ondervinden in de opvoeding van hun kinderen. 9 Over het jongerenwerk zegt het Wmo Beleidsplan dat het algemeen aanbod van het jeugdbeleid erop gericht is jongeren te stimuleren in hun ontwikkeling en hen te ondersteunen in hun organiserend vermogen. Een belangrijk speerpunt hierbij is het organiseren van activiteiten voor jongeren, waar onder andere het jongerenwerk een belangrijke rol in speelt. 10 Het Wmo Beleidsplan noemt een aantal knelpunten in het preventieve jeugdbeleid: In Binnenmaas wordt veel overlast ervaren door (hang)jeugd. In de jeugdzorg en het jeugdbeleid is de sociale kaart nog incompleet. De nota jeugdbeleid dient te worden geactualiseerd. In Binnenmaas wonen ook jongeren waarvan bekend is dat zij relatief veel alcohol en drugs gebruiken. Overgewicht vormt onder jongeren een toenemend probleem. Dit signaal komt ook naar voren uit de (regionale) GGD-monitor. 11 4.2.b. Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009 het belangrijkste kader Het voornaamste beleidskader over jeugdbeleid in de gemeente Binnenmaas is de Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009 (verder in de tekst kortweg: de kadernota Jeugdbeleid). Deze kadernota is opgesteld in de voormalige gemeente Binnenmaas, voordat de fusie van de gemeenten Binnenmaas en s Gravendeel op 1 januari 2007 plaatsvond. Tot op heden is er nog geen nieuw beleid opgesteld voor de nieuwe gemeente Binnenmaas (zoals in het Wmo Beleidsplan al als knelpunt staat beschreven). Uit de interviews met medewerkers van de gemeente Binnenmaas blijkt dat er binnen de gemeente behoefte is aan een nieuwe nota Jeugdbeleid. Deze behoefte komt vooral voort uit de fusie van de gemeente Binnenmaas en s- Gravendeel, die de gemeentelijke situatie heeft veranderd. Daarnaast geven de geïnterviewden aan dat een nieuwe nota Jeugdbeleid van belang is om het jongerenwerk van de twee uitvoeringsorganisaties Stichting Welzijn Binnenmaas (SWB) en Stichting Jongeren s-gravendeel (SJG) te kunnen harmoniseren. De geïnterviewden geven aan dat de fusie tegelijkertijd ook de reden is dat er tot nu toe met de nota Jeugdbeleid is gewacht. Vanwege de verschillende culturen in beide voormalige gemeenten, acht de gemeente het verstandig om niet gelijk met 9 Wmo Beleidsplan/Nota Volksgezondheid Meedoen in Binnenmaas, pp. 39. 10 Wmo Beleidsplan/Nota Volksgezondheid Meedoen in Binnenmaas, pp. 40. 11 Wmo Beleidsplan/Nota Volksgezondheid Meedoen in Binnenmaas, pp. 42. 22
nieuw beleid te komen, maar de ambtelijke organisatie de gelegenheid te geven eerst aan de nieuwe situatie te wennen. Daarnaast kan de gemeente in de tussentijd werken aan zaken die een hogere prioriteit hebben. Aanleiding: van symptoombestrijding naar een integrale benadering Uit de kadernota Jeugdbeleid uit 2005 blijkt dat deze nota is opgesteld om het tot dan toe geldende beleid van symptoombestrijding bij probleemjongeren om te buigen naar een integrale benadering. De focus van de kadernota Jeugdbeleid ligt op een positieve benadering van jongeren. De kadernota Jeugdbeleid onderstreept het belang van het bijdragen aan de ontplooiingskansen van de jeugd. Het algemene beeld is volgens de nota dat 85-90% van de jongeren zich prima weet te handhaven en op een positieve wijze zijn weg naar de volwassenheid weet te vinden. De kadernota Jeugdbeleid is gebaseerd op het Bestuurlijk Beleids- en actieplan (BBAP) 2002-2006 en de programmabegroting 2005. 12 Doelstelling jeugdbeleid: randvoorwaarden creëren voor opgroeien jongeren Op gemeentelijk niveau onderscheidt de gemeente Binnenmaas twee soorten jeugdbeleid: Lokaal algemeen jeugdbeleid dat gericht is op de hele doelgroep jeugd en hun ouders/verzorgers. Voorbeelden daarvan zijn het sociaal cultureel werk (jongerenwerk), basisonderwijs, de preventieve jeugdzorg en de kinderopvang. Lokaal gericht jeugdbeleid dat gericht is op specifieke probleem- of risicogroepen voor wie de reguliere algemene voorzieningen en sociale verbanden ontoereikend zijn. Voorbeelden hiervan zijn aandacht voor hangjongeren, jeugdpreventieprojecten en opvoedingsondersteuning. 13 In de kadernota Jeugdbeleid stelt de gemeente Binnenmaas dat verantwoord lokaal jeugdbeleid ook aandacht dient te hebben voor de groep jongeren die geen problemen ondervindt. Ook zij hebben recht op en behoefte aan mogelijkheden om zich tot volwaardige leden van de maatschappij te ontwikkelen. 14 De kadernota Jeugdbeleid formuleert de volgende visie: Het jeugdbeleid is gericht op het creëren van zodanige randvoorwaarden dat jongeren kunnen opgroeien tot tolerante, zelfbewuste en zelfstandige individuen 12 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 4. 13 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 5. 14 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 5. 23
met een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt, waarbij zij actief kunnen deelnemen aan het culturele en maatschappelijke leven. Om de bovenstaande visie te kunnen realiseren, noemt de nota Jeugdbeleid de volgende uitgangspunten: ontwikkeling van de jeugd tot zelfstandige en verantwoordelijke volwassenen; positieve benadering van de jeugd; recht van jeugd op een eigen plek en eigen cultuurbeleving; bevorderen van samenwerking met en tussen alle betrokken partijen. 15 De kadernota Jeugdbeleid onderscheidt verder drie leefomgevingen waarin jongeren zich begeven: de opvoedingsomgeving, educatie en arbeid, en de sociale omgeving. 16 Doelgroepen: kadernota Jeugdbeleid maakt onderscheid in leeftijdscategorieën De gemeente Binnenmaas onderscheidt in de kadernota Jeugdbeleid een aantal doelgroepen (zie tabel 3.1). Tabel 3.1: Leeftijdscategorieën die de gemeente in het jeugdbeleid onderscheidt 0-4 jaar Baby/peuter Voorschoolse periode 5-12 jaar Schoolgaand kind Basisschool 13-17 jaar Tiener Voortgezet onderwijs 18-23 jaar Jong volwassene Arbeid/onderwijs De kadernota Jeugdbeleid werkt de bovenstaande doelgroepen niet specifiek uit. Zij koppelt aan deze doelgroepen bijvoorbeeld geen specifieke doelstellingen of activiteiten. Aandacht voor jongerenwerk binnen de kadernota Jeugdbeleid Van de drie leefomgevingen die de kadernota Jeugdbeleid onderscheidt, heeft het jongerenwerk voornamelijk raakvlakken met de sociale omgeving van jongeren. De gemeente dicht zichzelf hierbij een belangrijke taak toe in het in stand houden van accommodaties en voorzieningen om concrete activiteiten voor de jeugd mogelijk te maken. 17 Op het terrein van de sociale omgeving formuleert de kadernota Jeugdbeleid vijf uitgangspunten die gerelateerd zijn aan het jongerenwerk: 15 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 6. 16 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 20. 17 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 13. 24
1. Stimuleren van vrijwilligerswerk om meer activiteiten voor jongeren te organiseren, in het bijzonder voor de leeftijdsgroep vanaf 12 jaar. 2. Optimaal inzetten van beide (professionele) jongerenwerkers in zowel het locatiegebonden als het ambulante jongerenwerk. 3. Samenwerkingsprojecten tussen sportverenigingen, het onderwijs en het jongerenwerk bevorderen om bewegingsarmoede bij jongeren te voorkomen. 4. Bevorderen van wederzijds begrip tussen jongeren en omwonenden om jongeren de kans te geven elkaar te ontmoeten. 5. Jongeren actief betrekken bij de uitwerking van het jeugdbeleid. 18 In de kadernota staat benoemd dat het jongerenwerk zich met name richt op het voorkomen van overlast, in plaats van de bestrijding van bestaande overlastsituaties. 19 De rol van de ambulante jongerenwerker is hierin essentieel, aldus de kadernota. Doel is dat er in een vroeg stadium met de jongeren gesproken wordt. Deze gesprekken met jongeren kunnen bijvoorbeeld de politie, de ambulant jongerenwerker of omwonenden voeren. 4.2.c. Kadernota en uitvoeringsprogramma Veiligheid gaan in op repressie In de Kadernota Integrale Veiligheid (verder kortweg: nota Veiligheid) stelt de raad haar kaders voor het tegengaan van overlast door jongeren. De nota Veiligheid noemt in dit verband vooral de thema s overlast, criminaliteit door jongeren en veiligheid in en om de school. 20 De beleidsdoelstellingen die de kadernota noemt om overlast en criminaliteit terug te dringen, gaan in op preventieve maatregelen. Het gaat hier om het initiëren van projecten voor jongeren, het actief betrekken van ouders bij jeugdprojecten en het samenvoegen van jeugdnetwerken tot een samenhangend stelsel. 21 Daarnaast gaat de nota Veiligheid in op het voorkomen van overmatig gebruik van genotsmiddelen door jongeren. De aanpak van jongerenoverlast en vandalisme is één van de vijf speerpunten uit het Uitvoeringsprogramma Integrale veiligheid (het uitvoeringsprogramma dat gekoppeld is aan de nota Veiligheid). Gemeente, jongerenwerk, politie, OM en HALT geven in dit uitvoeringsprogramma aan dat zij zich de komende jaren gezamenlijk in zullen blijven spannen om het aantal meldingen van overlast door jongeren terug te dringen. Deze inspanningen zullen liggen op de terreinen van preventie én repressie (Lik-op-stuk). De aanpak van vandalisme is hierbij prioriteit. De doelstelling in het uitvoeringsprogramma veiligheid is om het aantal vernielingen met 11% te laten dalen ten opzichte van 2003. 22 Het jongerenwerk is 18 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 17. 19 Kadernota Jeugdbeleid 2005-2009. Volwassen worden in Binnenmaas, dat moet lukken!!! Pp. 14. 20 Kadernota Integrale Veiligheid 2007, pp. 31. 21 Kadernota Integrale Veiligheid 2007, pp. 33. 22 Uitvoeringsprogramma integrale veiligheid, pp. 5. 25
betrokken bij de uitvoering van de maatregelen die de meldingen van overlast en het aantal gevallen van vandalisme moeten terugdringen. 4.3 Binnenmaas focust in haar kaders in eerste instantie op preventie Uit de beleidsdoelstellingen, doelgroepen en ambities uit de programmabegroting, het Wmo Beleidsplan en de kadernota Jeugdbeleid,blijkt dat de gemeente Binnenmaas in de eerste plaats gericht is op de ontwikkeling en ontplooiing van jongeren (preventie). Pas in de tweede plaats richt de gemeente zich op de aanpak van jongeren die voor overlast zorgen (repressie). Dit doet de gemeente vanuit de overtuiging dat de meeste jongeren niet voor problemen zorgen, en dat het jeugdbeleid en het jongerenwerk zich ook op deze jongeren dienen te richten. 4.4 Beoordeling beleidskader: weinig slagvaardigheid van gemeente Tabel 4.2 toetst het hierboven beschreven beleidskader over het jongerenwerk aan de vooraf opgestelde normen. Hieruit blijkt dat het gemeentelijk beleid slecht scoort op slagvaardigheid. Tabel 4.2 - Toetsing beleidsformulering jongerenbeleid aan de normen Maatwerk 1 Aan het jongerenbeleid ligt een probleemanalyse ten grondslag. 2 Het jongerenbeleid wijst doelgroepen van beleid aan. Deze doelgroepen zijn duidelijk afgebakend en zoveel mogelijk gekoppeld aan activiteiten en prestatiedoelen. Het jongerenbeleid geeft tevens aan op welke groepen jongeren het zich niet richt. 3 Het jongerenbeleid maakt duidelijke keuzen in beleid. 4 De beleidskeuzen en de benoemde doelgroepen in het gemeentelijke jongerenbeleid sluiten aan op de probleemanalyse (en op de uitkomsten van het jongerenprofiel). Niet voldaan. Er is geen probleemanalyse uitgevoerd voor het opstellen van het beleidskader. Er was in 2005 behoefte aan een verandering van de focus van beleid en dat was destijds de aanleiding voor actualisatie. Beperkt voldaan. De gemeente onderscheidt een aantal leeftijdscategorieën jongeren, maar koppelt daar geen doelen of activiteiten aan. Voldaan. Het jongerenbeleid richt zich in al haar relevante kaders in de eerste plaats op een preventieve benadering van jongeren. In tweede instantie focust zij zich op repressieve maatregelen. Beperkt voldaan. De gemeente is niet uitgegaan van een probleemanalyse (uitgebreid onderzoek). 26
Integrale aanpak 5 De gemeente Binnenmaas beschikt over een duidelijke definitie van het jongerenbeleid. Hieruit is op te maken welke inhoudelijke beleidsterreinen onderdeel uitmaken van het gemeentelijk jongerenbeleid en hoe deze terreinen onderling samenhangen. 6 Ervaringen en belangen van betrokken afdelingen en externe partners zijn meegenomen in de totstandkoming van jongerenbeleid. Beperkt voldaan. De gemeente heeft een duidelijke definitie van het jeugdbeleid, waaruit de duidelijke keuze voor een preventieve aanpak naar voren komt. De verschillende kaders (programmabegroting, Wmo Beleidsplan, kadernota Jeugdbeleid) maken echter niet inzichtelijk hoe de verschillende terreinen samenhangen. Beperkt voldaan. De ervaringen en belangen van externe partners zijn in de meeste nota s niet aantoonbaar meegenomen. Uitzondering hierbij is de nota Veiligheid en het hieraan gekoppelde Uitvoeringsprogramma Veiligheid, dat tot stand is gekomen in samenwerking met een aantal partners. Slagvaardigheid/aanpassingsvermogen 7 Het vastgestelde jongerenbeleid voorziet in periodieke evaluatie van beleid. 8 Evaluaties worden aantoonbaar benut om - waar nodig - beleid bij te sturen. Niet voldaan. Er wordt niet gesproken over (periodieke) evaluatie van het jongerenbeleid. Het belangrijkste kader voor het jongerenbeleid (de kadernota Jeugdbeleid) dateert nog van voor de fusie en is dus gedateerd. Niet voldaan. Er zijn geen evaluaties uitgevoerd van het jongerenbeleid; in de fusie heeft het jongerenbeleid geen prioriteit gekregen van de nieuwe gemeente Binnenmaas. 27
5 ORGANISATIE JONGERENWERK In dit hoofdstuk beschrijven de onderzoekers de wijze waarop de gemeente Binnenmaas invulling geeft aan de organisatie van het jongerenwerk. Hiermee leggen de onderzoekers de basis voor de beantwoording van deelvraag 3. 5.1 Interne afstemming binnen de gemeente Binnenmaas De gemeente Binnenmaas kent een afdeling Maatschappelijke Zaken. Binnen deze afdeling zijn (beleids)medewerkers op het gebied van volksgezondheid, de Wmo, onderwijs, cultuur en burgerzaken actief. Daarnaast is op deze afdeling een beleidsmedewerker jeugd werkzaam. Met de plaatsing van bovenstaande beleidsmedewerkers op één afdeling, streeft de gemeente een integrale aanpak van het jeugdbeleid en jongerenwerk na. 5.2 Stichting Welzijn Binnenmaas & Jongerenwerk s-gravendeel Binnen de gemeente Binnenmaas geven de navolgende twee stichtingen uitvoering aan het jongerenwerk van de gemeente (zoals eerder genoemd in paragraaf 4.1 van deze rapportage). 5.2.a. Stichting Welzijn Binnenmaas (SWB) is actief voor vijf dorpskernen SWB is de ondersteunende organisatie voor sociaal-cultureel werk binnen de gemeente Binnenmaas. De stichting is verantwoordelijk voor de uitvoering van het jongeren -, ouderen - en vrijwilligersbeleid van de gemeente. SWB richt zich in haar activiteiten op de oude kernen van de voormalige gemeente Binnenmaas: Heienoord, Maasdam, Puttershoek, Westmaas en Mijnsheerenland. 23 Bij SWB zijn twee jongerenwerkers actief, die allebei 32 uur in de week werken. Deze jongerenwerkers organiseren zowel accommodatiegebonden (40%) als ambulant jongerenwerk (60%). Voor het accommodatiegebonden jongerenwerk heeft SWB de jeugdsociëteiten Question in Mijnsheerenland, The @nswer in Heienoord en The Point in Puttershoek/Maasdam in beheer. SWB faciliteert en ondersteunt vrijwilligers die in deze jeugdsociëteiten werkzaam zijn. Het ambulant jongerenwerk houdt in dat de jongerenwerkers de jongeren in alle bovengenoemde dorpskernen (op straat) opzoeken, om relaties met hen op te bouwen en te onderhouden. Uit de interviews met medewerkers van de gemeente komt naar voren dat SWB relatief vraaggericht opereert, en daarbij in staat is om zelf fondsen te genereren (naast de subsidie die zij van de gemeente ontvangt). SWB stelt jaarlijks een activiteitenplan op, en verantwoordt zich door middel van een jaarverslag. Vanaf dit jaar (2009) neemt SWB deel aan een door de gemeente opgezette pilot om te 23 Website van SWB, www.welzijnbinnenmaas.nl. 28
gaan werken met Beleidsgerichte Contract Financiering (BCF). Zie paragraaf 5.3.b voor meer informatie over deze pilot. 5.2.b. Stichting Jongerenwerk s-gravendeel (SJG) werkt vanuit Orion De Stichting Jongerenwerk s Gravendeel (SJG) werkt uitsluitend voor de dorpskern waar SWB zich juist niet op richt: s-gravendeel. SJG verzorgt voornamelijk accommodatiegebonden jongerenwerk; vanuit jongerensociëteit Orion. De stichting SJG kent een bestuur waar vijf vrijwilligers zitting in hebben. Voor de stichting zijn twee jongerenwerkers actief, waarvan er één 30 uur in de week werkt en één 20 uur in de week werkzaam is. Deze jongerenwerkers leggen verantwoording af aan het bestuur van de stichting. Zij houden zich voor 80% bezig met accommodatiegebonden jongerenwerk, en zijn voor 20% actief als ambulant jongerenwerker. SJG neemt, net als SWB, deel aan de door de gemeente opzette pilot om te gaan werken met Beleidsgerichte Contract Financiering (BCF). 5.2.c. SWB en SJG verschillen in activiteiten, betrekken ouders, alcoholbeleid en vrijwilligersbeleid De geïnterviewde medewerkers van de gemeente benoemen vier verschillen tussen SWB en SJG, namelijk de volgende: - bij SWB ligt het zwaartepunt op ambulant jongerenwerk, SJG richt zich voornamelijk op accommodatiegebonden jongerenwerk; - SWB schenkt geen alcohol tijdens haar activiteiten, SJG doet dit wel. De geïnterviewden geven aan dat het beleid van SWB hierin meer in lijn is met het beleid van de gemeente; - SJG betrekt ouders actief op het moment dat er sprake is van problemen of overlast met jeugd. Ook gaan de jongerenwerkers wel eens naar overlegvormen op scholen. SWB is hier minder op gericht. - SJG is minder gericht op het zoeken naar vrijwilligers om jongeren in de jongerensociëteit te begeleiden. Zij doen zelf het uitvoerend werk in de sociëteit. SWB richt zich op het werven en ondersteunen van vrijwilligers. 5.3 SJG staat in dit onderzoek naar jongerenwerk centraal Dit onderzoek richt zich in het vervolg voornamelijk op SJG en het jongerenwerk dat deze stichting vanuit jongerensociëteit Orion organiseert. Vooral in hoofdstuk 6 komt het jongerenwerk vanuit jongerensociëteit Orion uitvoering aan bod. 29
SJG stelt zich ten doel om voor jongeren mogelijkheden te scheppen zich te ontplooien en een bijdrage te leveren aan hun volwassen worden. 24 Zij wil dit bereiken door: - exploitatie van jongerensociëteit Orion; - organisatie (of laten organiseren) van activiteiten voor/met jongeren; - werkzaamheden die voor het bereiken van de doelstelling bevorderlijk zijn. 25 5.3.a. SJG heeft geen overeenkomst en geen activiteiten- of werkplan Uit de interviews met de jongerenwerkers blijkt dat SJG geen schriftelijke overeenkomst heeft waarin afspraken met de gemeente over doelstellingen en activiteiten staan beschreven. De jongerenwerkers rapporteren ieder jaar door middel van een jaarverslag over hun activiteiten. Daarnaast geven zij door middel van een begroting en een jaarrekening inzicht in de financiële situatie van de stichting. De jaarrekening over 2008 en de begroting over 2009 zijn door de gemeente Binnenmaas afgekeurd. De jongerenwerkers geven aan dat het voor hen lang onduidelijk is geweest op welke manier zij deze jaarrekening en begroting moesten aanpassen. Op dit moment is hier volgens de jongerenwerkers en de gemeente meer duidelijkheid over. Zo heeft SJG met de gemeente afspraken gemaakt over de wijze van financiële verantwoording, waarbij zij vooraf en achteraf een activiteitenplan en jaarrekening aanleveren (inclusief verantwoording over inhoudelijke resultaten). Verder is afgesproken dat SJG uiterlijk 1 juni haar jaarrekening voor 2008 aanlevert. Op 1 juli volgt de aangepaste begroting voor 2009 en op 1 augustus de begroting voor 2010. SJG heeft tot nu toe nog niet gewerkt aan activiteiten- of werkplannen waarin zij aangeeft welke activiteiten zij gaat organiseren. Met de bovenstaande afspraken over vast te stellen activiteitenplannen en de deelname aan de pilot voor BCF (zie de volgende paragraaf), is het de bedoeling dat SJG in de toekomst wel met een dergelijk activiteitenplan gaat komen. 5.3.b. BCF: de stand van zaken met de pilot voor professioneler werken Begin 2009 is de gemeente een pilot gestart met een aantal (maatschappelijke) organisaties, om te komen tot Beleidsgestuurde Contract Financiering. BCF is een wijze van financiering waarbij de gemeente expliciet stuurt op de mate waarin gesubsidieerde organisaties bijdragen aan beleidsdoelstellingen van de gemeente. De gemeente Binnenmaas wil met de pilot voor BCF uiteindelijk komen tot een verzakelijking en meer professionele relatie tussen gemeente en 24 Website van stichting SJG, www.orion.hoekschewaard.nl. 25 Jaarverslag Stichting Jongeren s-gravendeel 2007, pp. 1. 30
organisaties (in het kader van de BCF). 26 SJG is één van de organisaties die aan deze pilot deelneemt. Uit de interviews met de jongerenwerkers van SJG, blijkt dat de bovenstaande pilot in volle gang is. De gemeente zit momenteel met de deelnemende organisaties om de tafel om te praten over het concretiseren van visie, beleid en doelstellingen van de gemeente. 5.4 Jongeren betrekken is doelstelling, maar niet geconcretiseerd SJG heeft, zoals eerder benoemd in deze rapportage, als centrale doelstelling geformuleerd dat zij activiteiten wil organiseren (of laten organiseren) voor en met jongeren. Uit de interviews met de jongerenwerkers blijkt dat de stichting al zeer lang uitgaat van deze doelstelling (volgens hen staat deze doelstelling al sinds de oprichting van Orion in 1988 centraal). Met het ontbreken van een activiteiten- of werkplan, heeft SJG ook geen projecten of maatregelen geformuleerd die moeten bijdragen aan het realiseren van deze doelstelling. In het jaarverslag van 2007 (het meest recente jaarverslag dat door de gemeente is goedgekeurd) meldt de stichting dat zij in dat jaar op verschillende manieren heeft geprobeerd jongeren te activeren om zelf activiteiten te organiseren. Voornaamste middel hiervoor is destijds het opzetten van een activiteitenwerkgroep. Deze werkgroep blijkt op dat moment in de praktijk teleurstellende resultaten op te leveren; waarop de jongerenwerkers besluiten deze groep te ontbinden. Inmiddels hebben de jongerenwerkers opnieuw een activiteitenwerkgroep opgericht (zie hoofdstuk 6). Het jaarverslag vermeldt verder dat de jongerenwerkers in 2007 steeds geconfronteerd worden met de houding van jongeren dat de jongerenwerkers het wel voor hun zouden doen en regelen. Volgens het jaarverslag staat deze houding haaks op de opvatting en de doelstelling die de jongerenwerkers hebben. 27 5.5 Adequaat reageren op ontwikkelingen in de maatschappij Omdat de gemeente en SJG tot nu toe nog een schriftelijke afspraken hebben gemaakt over doelstellingen en activiteiten, lijkt SJG alle ruimte te hebben gehad om activiteiten te organiseren die inspelen op ontwikkelingen in de maatschappij. Tegelijkertijd geven de jongerenwerkers aan dat zij in de praktijk wel eens voorstellen hebben gedaan voor activiteiten, die de gemeente niet heeft gehonoreerd. De jongerenwerkers geven aan dat het voor hen niet duidelijk is op grond waarvan de gemeente sommige voorstellen wel en andere voorstellen niet 26 Raadsvoorstel subsidiering SWB, oktober 2008. 27 Jaarverslag Stichting Jongeren s-gravendeel 2007, pp. 2. 31
honoreert. Volgens de jongerenwerkers is deze onduidelijkheid voornamelijk te wijten aan een onduidelijk beleidskader op het gebied van jongerenwerk. Een voorbeeld van een voorstel van de jongerenwerkers dat door de gemeente niet is gehonoreerd, is de organisatie van een nieuwjaarsfeest onder een viaduct (dat vlak bij jongerensociëteit Orion ligt). De gemeente heeft het feest onder het viaduct verboden, omdat hier te veel nadelen (afsluiten van de weg, overlast op straat) aan verbonden zijn. 28 Momenteel zijn de jongerenwerkers bezig om handtekeningen van jongeren te verzamelen om het nieuwjaarsfeest volgend jaar wel onder het viaduct plaats te laten vinden. Volgens hen sluit een dergelijk feest het best aan bij de wensen van de jongeren in s-gravendeel. Naast de onduidelijkheid over argumentatie om voorstellen wel of niet te honoreren, geven de jongerenwerkers aan dat zij te weinig capaciteit hebben om invulling te geven aan ambulant jongerenwerk. Volgens hen hebben zij zeker 10 extra uren nodig om regelmatig de straat op te gaan om daar jongeren op te zoeken. Met het eerder beschreven BCF-traject waar SJG sinds kort aan meedoet (en de gemaakte financiële afspraken tussen gemeente en SJG), komt er wellicht meer duidelijkheid over bovenstaande zaken. De praktijk zal dit uit moeten wijzen. 5.6 Externe afstemming met betrokken organisaties De gemeente Binnenmaas kent een drietal lokale overlegvormen, waarmee zij een sluitende samenwerking in het jeugdbeleid (en het jongerenwerk) wil waarborgen. Het gaat om de volgende drie overlegvormen: - Het overleg netwerk jeugd (dat één keer in de maand plaatsvindt). Dit overleg is gericht op de uitvoering van het jeugdbeleid en op de bespreking van lopende zaken. Aan dit overleg nemen de gemeente, jongerenwerkers van SWB en SJG, en de politie deel. Tweemaal per jaar komt dit overleg bovendien bijeen in groot comité: in dat geval schuiven ook de GGD, bureau HALT en Bouman GGZ aan. - Het overleg tussen de beleidsambtenaar jeugd en de jongerenwerkers (dat één keer in de zes weken plaatsvindt). De beleidsambtenaar jeugd heeft dit overleg met de jongerenwerkers van SWB en SJG afzonderlijk; - Het bestuurlijk overleg tussen de gemeente en de twee gesubsidieerde stichtingen op het gebied van jongerenwerk (SWB en SJG). Dit overleg vindt twee keer per jaar plaats. 5.6.a. Regionaal overleg: Kinderen mij een zorg! De gemeente Binnenmaas is regionaal betrokken bij het project Kinderen mij een zorg!. Dit project is er op gericht om met de vijf gemeenten in de Hoeksche 28 Raadscommissievergadering Algemene Bestuurlijke Zaken en Middelen, 4 dec. 2008. 32