RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ SCHREUDER COLLEGE, LOCATIE DE VILLENEUVESTRAAT SO CLUSTER 4 Plaats : Rotterdam BRIN-nummer : 01BS Cluster : 4 Onderzoek uitgevoerd op : 4 oktober 2011 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op : 17 januari 2012 HB3020646/6 Documentnummer: H3221678
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 4 oktober 2011 een onderzoek uit op het Schreuder College, locatie De Villeneuvestraat om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Het toezichtarrangement was een basisarrangement. De inspectie heeft het arrangement gebaseerd op een kwaliteitsonderzoek dat zij uitvoerde op 27 en 28 september 2006. Op 14 december 2010 besloot de inspectie in overleg met het bevoegd gezag om in het kader van de vierjaarscyclus in 2011 de kwaliteit van het onderwijs op de school te onderzoeken. Op grond van de bevindingen van dit onderzoek zal de inspectie het arrangement opnieuw vaststellen. In het onderzoek gaat zij tevens na of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van een reeks van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. - Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: o schooldocumenten, waaronder handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; o gesprekken voerde met de locatiedirecteuren, de commissie voor de begeleiding, leerlingen en leraren; o de onderwijspraktijk observeerde in zes groepen. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie de conclusies en bevindingen met de bestuurder tijdens een bestuursgesprek. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie bij dit onderzoek de kern- en normindicatoren. Voor een volledig en actueel kwaliteitsprofiel voegde zij daaraan de indicatoren van het aspect 'cyclisch proces van kwaliteitszorg' toe. Pagina 3 van 11
Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2005. In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 11
2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Pagina 5 van 11
Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen. 10.2 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school. 10.3 De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school. 10.4 De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. 10.6 De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 6 van 11
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat het niveau van de kwaliteit van het onderwijs op het Schreuder College, locatie De Villeneuvestraat voldoende is. Zij baseert dit oordeel op de beslisregel die zij toepast op het aspect 'systeem van leerlingenzorg'. Drie van de vier normindicatoren binnen dit aspect zijn voldoende. De evaluatie van de handelingsplannen door de commissie voor de begeleiding is onvoldoende. Het onderwijsleerproces is over het algemeen voldoende. De inspectie constateert met waardering dat er de afgelopen tijd veel is geïnvesteerd in het praktijkonderwijs op de school, waardoor er een volwaardig aanbod is voor leerlingen die dit onderwijs volgen. Toelichting Cyclisch proces kwaliteitszorg en de voorwaarden daarvoor De oordelen die de inspectie geeft op de indicatoren behorend bij het cyclisch proces van kwaliteitszorg wijzen erop dat dit kwaliteitsaspect versterking nodig heeft. Dat laat onverlet dat er binnen het bestuur en de centrale directie aandacht is voor kwaliteitszorgbeleid en zij het belang daarvan onderkennen. De ontwikkelingen die plaatsvinden op dit terrein bieden de gelegenheid het beleid in de gewenste richting om te buigen. Ook het bestuur en de centrale directie zijn van oordeel dat het kwaliteitszorgbeleid aanscherping behoeft. In algemene zin is de inspectie van oordeel dat de werkzaamheden op het gebied van de uitvoering van het kwaliteitszorgbeleid in de vorm van interne audits te beperkt van omvang is, zich te veel richt op procesfactoren en in onvoldoende mate verbonden is met normen waartegen de onderwijsrealiteit wordt afgezet. Voor de verschillende scholen en locaties is de visie vertaald naar onderwijsconcepten voor verschillende doelgroepen (zoals PDD-NOS en heterogeen). Het lijdt geen twijfel dat deze concepten tot stand gekomen zijn op basis van kennis van de populatie en haar specifieke kenmerken. Daarmee legt de school een verband tussen de uitwerking van de visie op goed onderwijs en het eigen kwaliteitsbeleid. Belangrijke schoolbeleidsdocumenten in dit verband zijn de beleidsnotitie 'Goed Cluster 4 onderwijs' en de methodiekbeschrijvingen met de daaraan gekoppelde observatie-instrumenten. De specifieke leerlingkenmerken en de daarbij behorende onderwijsmethodieken zijn echter niet in het schoolspecifieke deel van het schoolplan opgenomen. Dat vormt een aandachtspunt. De inspectie komt tot de conclusie dat de scholen en locaties voldoende planmatig werken aan de verbetering van kwaliteit van het onderwijs. In de meeste gevallen is zowel op stichtingsniveau als op schoolniveau het cyclisch proces van kwaliteitsverbetering herkenbaar. Dat betekent dat men werkt aan de hand van meerjarenplanningen, jaarplannen en verbeterplannen op school-/locatieniveau. Geïmplementeerd beleid staat beschreven en op sommige locaties zorgen structurele klassenvisitaties voor de borging van het pedagogisch en didactisch handelen van leraren in de praktijk. Bestuur en scholen gebruiken voor de zelfevaluaties verschillende kwaliteitszorginstrumenten waaronder interne audits op basis van het HKZ-model ('Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling Zorgsector'), tevredenheidsonderzoeken, zelfevaluatievragenlijsten en een nulmeting Pagina 7 van 11
Kwaliteitsnorm Speciaal Onderwijs. Interne auditoren voeren de audits uit. De resultaten van de zelfevaluaties vormen voor sommige locaties de basis voor verbeterplannen. Aandachtspunten voor de kwaliteit van de zelfevaluaties zijn hiervoor in de eerste alinea van deze paragraaf al vermeld. Enkele locaties zijn gestart met het inzichtelijk maken van de opbrengsten van het onderwijs. Daar waar dit gebeurt, benutten de locaties deze opbrengstgegevens echter niet voor het formuleren van eigen doelen voor de cognitieve opbrengsten op schoolniveau, gekoppeld aan specifieke kindkenmerken. Daarnaast vinden er geen analyses plaats van de resultaten in relatie tot de schooleigen norm. De school heeft daardoor onvoldoende inzicht in de factoren die van invloed zijn op de resultaten. De locaties beoordelen het onderwijsleerproces en het systeem van leerlingenzorg onvoldoende systematisch met de uitgevoerde audits, als deze al zijn uitgevoerd. De evaluatie is onvoldoende omvattend, dat wil zeggen dat niet aan alle kwaliteitsbepalende factoren in de opvatting van onderwijskwaliteit van het bestuur, aandacht is besteed. Daarnaast zijn de evaluaties te weinig verbonden aan schooleigen normen. Dat betekent dat niet duidelijk is welk kwaliteitsniveau de locatie moet behalen. Het betekent ook dat de interne audit geen conclusies trekt op grond van een vergelijking tussen de vastgestelde onderwijswerkelijkheid enerzijds en de gestelde norm anderzijds. De wijze waarop de scholen en locaties aan belanghebbenden, met name aan ouders, rapporteren over de gerealiseerde onderwijskwaliteit en over de voorgenomen kwaliteitsverbeteringen en de resultaten daarvan, is onvoldoende. Zowel in de schoolgidsen als in de nieuwsbrieven staat dit niet beschreven. Systeem van leerlingenzorg De inspectie beoordeelt drie van de vier indicatoren van het systeem van leerlingenzorg als voldoende. De inspectie heeft evenwel ook vastgesteld dat er belangrijke tekortkomingen zijn bij de evaluatie van de handelingsplannen. Het Schreuder College, locatie De Villeneuvestraat brengt de beginsituatie van de leerling op de gebieden van de sociaal-emotionele, lichamelijke en didactische ontwikkeling duidelijk in kaart. De beginsituatie vormt het uitgangspunt voor het handelingsplan dat zij in overeenstemming met de ouders opstelt. De indicatoren 3.1 en 3.3 van het kwaliteitsaspect 'systeem van leerlingenzorg' zijn dan ook voldoende bevonden. Zowel de cognitieve als de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen volgt de school goed. Voor het volgen van de ontwikkelingen in de didactische vakken gebruikt de school zowel methodegebonden als methodeonafhankelijke toetsen. Op grond hiervan beoordeelt de inspectie ook indicator 3.5 als voldoende. Voor wat betreft de evaluatie van de handelingsplannen is allereerst van belang dat de kwaliteit van de handelingsplannen is op diverse punten onvoldoende. Zo zijn niet altijd didactische doelen geformuleerd, ook wanneer daarvoor op grond van de resultaten uit het leerlingvolgsysteem aanleiding toe bestaat. Daat komt bij dat de doelen, alsook de aanpak of de middelen om de doelen te bereiken, onvoldoende specifiek en meetbaar zijn beschreven. Pagina 8 van 11
De inspectie constateert dat de school voor de leerlingen leerlijnprognoses in percentages van 1.0, 0.75 en 0.5 hanteert. Deze percentages verwijzen naar het niveau van de leerstof en het leertempo dat een leerling op de lange termijn door kan behalen. De samenhang tussen de beginsituatie en de geformuleerde leerlijnprognose is niet duidelijk. Hierdoor kan de school zich onvoldoende verantwoorden over de geformuleerde leerlijnprognoses. Daar komt bij dat de school het perspectief onvoldoende specifiek heeft uitgewerkt naar de verschillende vakgebieden. Tijdens het gesprek met de commissie voor de begeleiding (cvb) bleek dat veel onduidelijkheid bestond over dit beleid en dat het niet consequent werd toegepast. De inspectie verwacht van de cvb dat zij bij de evaluatie van de handelingsplannen een analyse betrekt van de belemmerende en bevorderende factoren die hebben bijgedragen aan de uiteindelijk gerealiseerde doelen. Hierbij moet de cvb de gegevens betrekken uit het leerlingvolgsysteem of in ieder geval de geregistreerde resultaten. Op basis van deze evaluatie kan de cvb dan opnieuw de onderwijsbehoeften van de leerlingen op het gebied van onderwijs en eventueel therapie en/of behandeling vaststellen en als start voor een nieuwe begeleidingsperiode gebruiken. Nog daargelaten dat de genoemde onvolkomenheden in de handelingsplannen het al moeilijk maken om een deugdelijke evaluatie op te stellen, is deze ook op zichzelf onvoldoende. In de dossiers die de inspectie onderzocht, bleef de evaluatie veelal beperkt tot de constatering dat doelen al dan niet waren behaald. Hierdoor is niet duidelijk of de gekozen aanpak effectief is geweest dan wel dat deze bijstelling behoeft of dat een andere aanpak gewenst is. Functionaliteit van de handelingsplannen, onderwijstijd, leerstofaanbod De inhoud van de handelingsplannen is onvoldoende concreet om het leren te sturen aangezien er onvoldoende cognitieve doelen of leerdoelen in zijn vastgelegd. Het handelingsplan is hierdoor niet ondersteunend voor het handelen van de leraar, laat staan plannend en is daarmee niet functioneel. Dat is voor de inspectie aanleiding om indicator 4.1 met een onvoldoende te waarderen. Daarnaast maakt de kwaliteit van de handelingplannen het niet mogelijk om de hoeveelheid tijd af te stemmen op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. Indicator 6.4 is dan ook als onvoldoende gekwalificeerd. Voor de beoordeling van deze indicator is ook van belang dat de school weliswaar een standaard urenverdeling per leerroute heeft opgesteld maar dat er nog geen sprake is van een bewuste keuze voor inzet van onderwijstijd, gekoppeld aan kenmerken van de leerling. Het Schreuder College, locatie De Villeneuvestraat verzorgt een aanbod voor de schoolse vakken, waarbij de door de school gehanteerde leermethodes het mogelijk maken om op de verschillen tussen leerlingen in te kunnen spelen Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van leerlingen. Onderwijsleerproces en schoolklimaat Het primaire proces van de school is op orde. Vrijwel alle indicatoren van de deelaspecten (ortho)pedagogisch handelen en (ortho)didactisch handelen zijn als voldoende beoordeeld. Een uitzondering hierop vormen het afstemmen van de instructie en de verwerking, het stimuleren van de zelfstandige rol van de leerlingen en de zelfstandigheid van de leerlingen. De inspectie constateerde dat de leraren een positief en prettig pedagogisch klimaat creëren, waarbij leraren de leerlingen met respect behandelen en aanspreken. De inspectie merkt hierbij wel op dat zij tijdens de instructiemomenten onvoldoende kon constateren dat de instructie en verwerking is afgestemd op de instructiebehoeften en niveauverschillen tussen de Pagina 9 van 11
leerlingen. Tijdens de klassikale instructie die de inspectie bijwoonde, heeft zij niet kunnen constateren dat de leerkracht inspeelde op de verschillende instructiebehoeften van de leerlingen door bijvoorbeeld het inzetten van instructie vooraf of verlengde instructie na een inleiding voor de hele groep. Ook heeft de inspectie niet waargenomen dat de leraren rekening hielden met de verschillende leerstijlen. De kwaliteit van de algemene instructie is evenwel voldoende. De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten, waarbij interactie plaatsvindt tussen de leraar en de leerling, maar ook tussen leerlingen onderling. Leraren gaan binnen de school verschillend om met de verantwoordelijkheid van leerlingen voor de organisatie van hun eigen leerproces. In sommige klassen werken leerlingen met weektaken of krijgen zij huiswerk en hebben zij een verantwoordelijkheid die past bij hun ontwikkelingsniveau. In andere klassen is hiervan geen sprake en stimuleren leraren de zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid van de leerling onvoldoende. De school heeft hiervoor geen beleid vastgesteld. De school toetst structureel de beleving van de veiligheid onder personeel en leerlingen door tevredenheidsonderzoeken uit te voeren en evaluatievragenlijsten af te nemen. De school handelt volgens het stichtingsbrede veiligheidsbeleid en zowel het personeel als de leerlingen geven aan zich veilig te voelen op school. Pagina 10 van 11
3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan het Schreuder College, locatie De Villeneuvestraat het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. Tekortkomingen in de naleving De inspectie heeft een tekortkoming geconstateerd in de naleving van het wettelijke voorschrift artikel 41a, eerste lid, van de Wet op de expertisecentra. De school neemt voor het opstellen van het eerste handelingsplan een langere termijn dan de wettelijke termijn van maximaal één maand na inschrijving. Om deze reden geeft de Inspectie van het Onderwijs het bevoegd gezag de volgende opdracht: Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Tijdens het bestuursgesprek op 7 december 2011 is afgesproken dat het bevoegd gezag de inspectie voor 1 april 2012 schriftelijk kenbaar maakt of en hoe de tekortkoming in de naleving is opgeheven. Pagina 11 van 11