RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ VSO DE SONNEWIJSER LOCATIES OSS EN TIEL

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ VSO DE SONNEWIJSER LOCATIES OSS EN TIEL Plaats : Oss en Tiel BRIN-nummer : 00RT Cluster : 4 Onderzoek uitgevoerd op : 14 juni 2012 Rapport vastgesteld te Utrecht op 25 oktober 2012 HB /7 Documentnummer:

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 14 juni 2012 een onderzoek uit op De Sonnewijser om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De Sonnewijser is een school voor voortgezet speciaal onderwijs (vso) voor cluster 4. Zij heeft twee locaties in Oss en één in Tiel. De tijdens het vorige kwaliteitsonderzoek aangekondigde bestuurlijke overdracht heeft inmiddels plaatsgevonden. De Sonnewijser maakt niet langer deel uit van het bestuur Stichting Orthopedagogische Onderwijs Centra (STOOC), maar valt onder de Stichting Oosterwijs. Aanleiding Op 10 december 2010 voerde de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit, waarbij zij tekortkomingen vaststelde in de kwaliteitsaspecten cyclisch proces en voorwaarden kwaliteitszorg, systeem van leerlingenzorg, onderwijstijd en (ortho)didactisch handelen. De bevindingen van het onderzoek staan beschreven in een rapport dat de inspectie vaststelde op 9 mei Op basis van de beslisregel beoordeelde de inspectie de kwaliteit van het onderwijs toen als zwak en intensiveerde zij haar toezicht. In het kader hiervan stuurde de school de inspectie een plan van aanpak d.d. 1 juli Hierop stelde de inspectie een toezichtplan op dat zij op 22 september 2011 aan het bevoegd gezag van de school zond. Vervolgens vond op 14 oktober 2011 een voortgangsgesprek plaats tussen de inspectie, het bevoegd gezag en de directeur van de school en een extern deskundige. Tijdens dit gesprek is de voortgang besproken van het traject dat is ingezet om de kwaliteit van het onderwijs op De Sonnewijser te verbeteren. Om na te gaan of de school de eerder vastgestelde tekortkomingen heeft opgeheven voert de inspectie nu een onderzoek uit. Tevens gaat zij na of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die de school aan de inspectie toestuurde en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. - Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: o dossiers, waaronder handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; o gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding, leerlingen en teamleden; o de onderwijspraktijk observeerde in elf groepen. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie de bevindingen met de directie van de school, de bestuurder en een extern adviseur. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie bij dit onderzoek de kern- en normindicatoren. Voor een volledig en actueel kwaliteitsprofiel voegde zij daaraan de indicatoren van de aspecten 'cyclisch proces en voorwaarden van kwaliteitszorg' toe. Pagina 3 van 11

4 Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Pagina 5 van 11

6 Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Pagina 6 van 11

7 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 7 van 11

8 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Sinds de inspectie in december 2010 de kwaliteit van het onderwijs met zwak beoordeelde, hebben directie en team hard gewerkt om de geconstateerde tekortkomingen op te heffen. De inspectie concludeert dat de inspanningen van de school succes gehad hebben. Drie van de vier normindicatoren binnen het kwaliteitsaspect systeem van leerlingenzorg zijn voldoende. Daarmee voldoet de kwaliteit van het onderwijs op De Sonnewijser weer aan de basiskwaliteit. Ten opzichte van het kwaliteitsonderzoek in december 2010 neemt de inspectie een verbetering waar in het onderwijsleerproces. Zo maakt de school efficiënter gebruik van haar onderwijstijd en geven leraren een duidelijke uitleg. Verbetering blijft nodig wat betreft de wijze waarop leraren de leerlingen stimuleren tot denken. De inspectie stelde één tekortkoming vast in de naleving van wet- en regelgeving. Dit herstelde de school echter in de periode van definitieve vaststelling van dit rapport, waardoor er nu geen sprake meer is van een tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften. Toelichting Cyclisch proces kwaliteitszorg en voorwaarden kwaliteitszorg Slechts één van de acht indicatoren binnen het cyclisch proces van kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De school beschrijft haar leerlingenpopulatie en onderwijsconcept in haar schoolgids. De leerlingenzorg en het leren en onderwijzen evalueert de school door het gebruik van een instrument op het gebied van de kwaliteitszorg. Het planmatig werken van de school komt tot uitdrukking in projectplannen en het jaarplan. De werkwijze en taken en verantwoordelijkheden van de commissie voor begeleiding (cvb) beschrijft de school in een hiervoor opgesteld document. Tevens voert de directie klassenconsultaties uit. De school borgt hiermee voldoende de kwaliteit van de leerlingenzorg en het leren en onderwijzen. Ouders en andere belanghebbenden informeert de school middels haar schoolgids. De enige indicator in het proces van kwaliteitszorg die de inspectie als onvoldoende beoordeelt, is de evaluatie van de opbrengsten (indicator 1.3). De school verzamelde dit jaar voor het eerst haar uitstroomgegevens en maakte een prognose voor het volgend schooljaar. De stap die de school nog moet maken is haar eigen standaard hiervoor ontwikkelen op basis van een analyse van een aantal jaren. De huidige gegevens ziet de inspectie als een begin. Vanuit dit startpunt kan de school de komende jaren haar opbrengsten bepalen. Om te kunnen spreken van een systematische evaluatie van haar opbrengsten, moet de school eerst een aantal cycli doorlopen. Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit handelingsplanning en opbrengsten De inspectie waardeert drie van de vier normindicatoren van het systeem van leerlingenzorg met een voldoende. De kwaliteit van de evaluatie is ontoereikend. De cvb brengt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerling op het gebied van de didactische en sociaal-emotionele ontwikkeling in kaart. Het geheel aan gegevens biedt voldoende aanknopingspunten voor het opstellen van het individuele handelingsplan. De school bespreekt de handelingsplannen met de ouders en laat het plan ondertekenen als blijk van overeenstemming. De activiteiten die in de lessen plaatsvinden, sluiten aan bij het aanbod zoals vermeld in het handelingsplan. Dat maakt het plan functioneel. Pagina 8 van 11

9 Voor het volgen van de leervorderingen gebruikt de school methodegebonden en methode onafhankelijke toetsen. De school had aan het begin van dit jaar een eerste meetmoment op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Positief is dat de school twee verschillende instrumenten heeft aangeschaft. Hierdoor kan ook bij de leerlingen van de stage afdeling een passend beeld neergezet worden omtrent de sociaal-emotionele ontwikkeling. Op basis van de uitkomsten van deze eerste meting vond inschaling van alle leerlingen plaats. Dit is zichtbaar in de handelingsplannen. Daarnaast start de school in het najaar met een aanbod voor de leerlingen die een diplomagericht traject volgen. Voor de stage afdeling is de koppeling tussen de uitkomsten van de meetmomenten en het aanbod voor de sociaal-emotionele ontwikkeling nog een aandachtspunt. Bij de dossieranalyse constateerde de inspectie dat de neerslag van de evaluaties in de handelingsplannen over het algemeen onvoldoende aantoont dat de cvb hierbij een analyse van belemmerende en bevorderende schoolfactoren betrekt (indicator 3.8). Op basis van de evaluatie is het niet duidelijk wat succesvol was bij de leerling en wat niet. Waarom een leerling een doel wel of niet behaalde, vermeldt de school niet. Tevens blijkt onvoldoende wat de consequentie is van het wel of niet behalen van een doel. De school kan op dit moment niet aantonen dat leerlingen zich naar verwachting ontwikkelen (indicator 11.4). Criteria en normen ter beoordeling zijn zowel bij de school als bij de inspectie in ontwikkeling. Onderwijsleerproces en schoolklimaat Alle indicatoren binnen de aspecten van het onderwijsleerproces beoordeelt de inspectie met een voldoende. Uitzondering is het stimuleren tot denken van de leerlingen door de leraren. Leraren stellen wel regelmatig open vragen, maar laten leerlingen onvoldoende uitleggen waarom ze voor een antwoord kiezen. Zo kan de leraar niet altijd achterhalen of de leerlingen de stof werkelijk hebben begrepen en neemt de leraar hen veel denkwerk uit handen. In vergelijking tot het kwaliteitsonderzoek in december 2010 is de uitleg van de leraren wel verbeterd. De uitleg is kort, de leraren grijpen terug op eerdere lesstof en vertellen in de meeste gevallen het doel van de les. In december 2010 stelde de inspectie vast dat de school haar onderwijstijd niet efficiënt inzette. Zo stonden lunchactiviteiten op het rooster, zonder dat hier duidelijke onderwijsdoelen aan gekoppeld waren. De school heeft dit rechtgezet en laat leerlingen nu alleen tijdens de pauze eten of drinken. De inspectie concludeert tijdens het huidige onderzoek dat er weinig tijd weglekt door onderbrekingen ten gevolge van ordeverstoringen of wisseling van de lessen. Wanneer de school een klas splitst in twee groepen met verschillende lessen, haalt de leraar de leerlingen volgens afspraak op en begeleidt de leerlingen naar een ander lokaal. De afstemming van tijd op de onderwijsbehoeften van leerlingen is in individuele gevallen voldoende zichtbaar. Om hier meer aandacht aan te geven, zou de school dit in haar beleid kunnen opnemen. Het klimaat van de school ervaren de teamleden en leerlingen als veilig. In 2010 heeft de school de veiligheidsbeleving voor het laatst gemeten. Daarnaast heeft de school een veiligheidsbeleid dat zowel gericht is op het voorkomen als afhandelen van incidenten. Wet- en regelgeving Naar analogie van het regulier voortgezet onderwijs geeft De Sonnewijser haar leerlingen vrij na het behalen van het examen. Voor het voortgezet speciaal onderwijs geldt echter op grond van artikel 11, vierde lid, van de Wet op de expertisecentra (WEC) dat leerlingen ook in het examenjaar 1000 klokuren onderwijs dienen te ontvangen. Deze tekortkoming herstelde de school in de periode van vaststelling van dit definitieve rapport. Pagina 9 van 11

10 Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Onderwijskwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan De Sonnewijser het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en eventueel een themaonderzoek. De naleving van wet- en regelgeving De school herstelde de tekortkoming in de onderwijstijd voor het examenjaar tijdens de vasttelling van dit rapport. Pagina 11 van 11