RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ VSO PARCOURS LOCATIES GENERAAL SMUTSLAAN EN PASTORIESTRAAT

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ VSO PARCOURS LOCATIES GENERAAL SMUTSLAAN EN PASTORIESTRAAT Plaats : Tilburg BRIN-nummer : 01UB Cluster : 4 Onderzoek uitgevoerd op : 20 maart 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op : 11 juni 2012 HB /7 Documentnummer:

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 20 maart 2012 een onderzoek uit op de vsoafdeling van Parcours om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. De school voor voortgezet speciaal onderwijs heeft twee locaties, namelijk aan de Generaal Smutslaan en de Pastoriestraat. De beide locaties bieden voortgezet speciaal onderwijs aan kinderen met een cluster 4-indicatie. Aanleiding Het laatste kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op de vso-afdeling van Parcours voorheen vso De Burcht genaamd vond plaats in maart 2006 (PKO-2006). Daarna heeft de inspectie in januari 2007 nog een jaarlijks onderzoek uitgevoerd waarbij zij de indicatoren 1.3 en 1.6 van het kwaliteitsaspect 'kwaliteitszorg' heeft beoordeeld. Tijdens het bestuursgesprek van 22 november 2011 bleek uit de analyse van de informatie over de school waarover de inspectie beschikt en de aanvullende informatie zoals aangereikt door het bevoegd gezag dat er sprake was van een risico. De school heeft de afgelopen periode te kampen gehad met een arbeidsconflict tussen het personeel en de vorige meerschoolse directeur. De inspectie heeft tijdens dit bestuursgesprek met het bevoegd gezag van Stichting Speciaal Onderwijs Tilburg afgesproken dat zij in maart 2012 een kwaliteitsonderzoek uitvoert op grond van het gesignaleerde risico. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die de school aan de inspectie heeft toegestuurd en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school, waaronder de schoolgids, het schoolplan en het ondernemingsplan Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: dossiers, waaronder handelingsplannen, bestudeerde en beoordeelde; gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding, een afvaardiging van het team en een afvaardiging van de leerlingen; de onderwijspraktijk observeerde in zeven groepen. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie bij dit onderzoek de kern- en normindicatoren. Voor een volledig en actueel kwaliteitsprofiel voegde zij daaraan de indicatoren van het aspect 'cyclisch proces van kwaliteitszorg' toe. Omdat de uitkomsten van het onderzoek leiden tot een aangepast arrangement zwak, was dit voor de inspectie aanleiding om ook de indicatoren van het aspect 'voorwaarden kwaliteitszorg' te beoordelen. Na afloop van het onderzoek besprak de inspectie de conclusies en bevindingen met de directie en het bevoegd gezag. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij het onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zij onderzoekt. Deze documenten zijn te vinden op Pagina 3 van 11

4 Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie de tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren zij bij dit onderzoek heeft betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen staan weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg 1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Pagina 5 van 11

6 Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school De ouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Pagina 6 van 11

7 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). Ja nee Pagina 7 van 11

8 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op de vso-afdeling van Parcours, locaties Generaal Smutslaan en Pastoriestraat, zwak is. Zij komt tot dit oordeel op basis van de beslisregel die zij toepast op het aspect 'systeem van leerlingenzorg'. Twee van de vier normindicatoren binnen dit systeem beoordeelt zij met een onvoldoende. De school volgt de ontwikkeling van de leerlingen op sociaal-emotioneel gebied onvoldoende cyclisch. Verder is de kwaliteit van de evaluatie van de handelingsplannen ontoereikend. Daarnaast zijn de handelingsplannen niet functioneel voor het handelen van de leraar in de klas. Tevens constateert de inspectie een aantal tekortkomingen in de kwaliteitszorg. De school beschikt in onvoldoende mate over kwaliteitszorginstrumenten en mist een cyclisch systeem van kwaliteitszorg om scherp zicht te houden op de kwaliteit van het onderwijs. Dit vormt een risico voor de verdere ontwikkeling van de school en de borging van de huidige kwaliteit. Het onderwijsleerproces is grotendeels voldoende, een veiligheidsbeleid ontbreekt echter op dit moment en tevens toetst de school onvoldoende frequent de veiligheidsbeleving onder haar personeel en leerlingen. De inspectie heeft drie tekortkomingen vastgesteld in het kader van de naleving van wet- en regelgeving. Zij hebben betrekking op de onderwijstijd, de termijn van het opstellen van een eerste handelingsplan en de bevoegdheid van de leraren. Toelichting Cyclisch proces van kwaliteitszorg en voorwaarden voor kwaliteitszorg Vijf van de acht indicatoren binnen het cyclisch proces van kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De zwakke schakels in het proces van kwaliteitszorg zijn de zelfevaluatie van de opbrengsten, het onderwijsleerproces en de leerlingenzorg. Daarnaast vindt de borging van de gerealiseerde kwaliteit en de verantwoording van de onderwijskwaliteit naar belanghebbenden, onvoldoende plaats. Ook bij de voorwaarden voor kwaliteitszorg stelt de inspectie tekortkomingen vast. Dit heeft te maken met de aansturingsproblemen, zoals vermeld in de aanleiding van dit rapport. Vso Parcours heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van de leerlingen en hanteert een onderwijsconcept dat daarop aansluit. Het onderwijsconcept is niet uitgewerkt naar standaarden voor goed onderwijs. Dit heeft tot gevolg dat de school geen gerichte zelfevaluatie met eigen vastgestelde schooldoelen en -normen kan uitvoeren. In het najaar van 2011 heeft de school een kwaliteitsmeting uitgevoerd door het afnemen van een externe audit. De resultaten van deze audit vormen een nulmeting van waaruit de school planmatig aan de slag gaat met verbeterpunten. Daarvoor heeft zij een plan van aanpak opgesteld. De visie en de kaders die beschreven staan in het schoolplan, zijn weinig richtinggevend voor de inrichting van de kwaliteitszorg. Deels heeft dit te maken met het feit dat de inhoud van het schoolplan niet meer actueel is voor de situatie van de school. Anderzijds is het cyclische systeem van kwaliteitszorg zoals beschreven in het schoolplan, onvoldoende uitgewerkt in de praktijk. De directie is gestart met het opzetten van een cyclisch proces van kwaliteitszorg waarbij zij het team intensief betrekt. Het team staat achter het plan van aanpak en zet zich volledig in voor het verbeteren van de school. De eerste stappen zijn hiervoor gezet maar het verbeterproces staat nog in de kinderschoenen. De betrokkenheid van ouders bij het verbetertraject van de school is niet goed geregeld. De school betrekt de ouders onvoldoende actief bij nieuwe ontwikkelingen en informeert hen te weinig structureel over de kwaliteit van Pagina 8 van 11

9 het onderwijs. Bovendien is de oudergeleding niet in de medezeggenschapsraad vertegenwoordigd. Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit handelingsplanning en opbrengsten De inspectie waardeert twee van de vier normindicatoren van het systeem van leerlingenzorg met een onvoldoende. Vso Parcours brengt de beginsituatie van de leerling op het gebied van de sociaal-emotionele, de lichamelijke en de didactische ontwikkeling voldoende in kaart. Tevens maakt de cvb een sterkte-zwakte analyse van de leerling. De beginsituatie vormt een duidelijk uitgangspunt voor het handelingsplan. De inhoud van de handelingsplannen ziet de inspectie in onvoldoende mate terug in de lessen en de lesvoorbereidingen die hieraan ten grondslag liggen. Daardoor oordeelt de inspectie dat de handelingsplannen onvoldoende functioneel zijn voor de leraar. De school stelt de ouders voldoende in de gelegenheid om de handelingsplannen te bespreken en na akkoord te ondertekenen. De school spant zich hiervoor in grote mate in. Zo stuurt de school het handelingsplan op naar de ouders of bellen zij de ouders als het plan niet terug naar school komt. Wanneer het niet lukt om de ouders op school te spreken, gaat de leraar soms op huisbezoek om het handelingsplan te bespreken. Desondanks lukt het niet altijd om de handelingsplannen te bespreken met de ouders. Gezien de inspanningen die de school levert, beoordeelt de inspectie indicator 3.3.als voldoende. Daarnaast stelt de inspectie vast dat de school er onvoldoende in slaagt voor iedere leerling binnen één maand na inschrijving een handelingsplan op te stellen. Daarmee voldoet de school niet aan de wettelijke vereisten (WEC artikel 41a). Voor het volgen van de leervorderingen gebruikt de school methodegebonden toetsen. Op de locatie Pastoriestraat nemen de leraren ook methodeonafhankelijke toetsen af. De school hanteert geen valide instrument voor het volgen van de sociaal-emotionele ontwikkeling. Ook heeft zij geen leerlijnen voor de vakoverstijgende gebieden. Hierdoor werkt de school niet planmatig aan de sociaal-emotionele ontwikkeling. Indicator 3.5 is daardoor onvoldoende. Aan de hand van de neerslag van evaluaties van de handelingsplannen kan de cvb onvoldoende aantonen dat zij een analyse van belemmerende en bevorderende schoolfactoren betrekt bij het evalueren van de opbrengsten. Ook is niet duidelijk hoe de school de resultaten van methodegebonden en methodeonafhankelijke toetsing bij de evaluatie betrekt en hoe zij deze resultaten benut om de didactische doelen te bepalen. Daarnaast toont de school onvoldoende aan welke interventies zij pleegt bij uitval van een leerling op didactisch gebied. De opbrengsten zijn niet afgezet tegen een geformuleerd ontwikkelingsperspectief waardoor de school geen antwoord kan geven op de vraag of de leerling zich naar verwachting ontwikkelt (indicator 11.4). Criteria en normen ter beoordeling zijn zowel bij de school als bij de inspectie in ontwikkeling. Onderwijsleerproces en schoolklimaat Verbeterpunten zijn aan te wijzen op vrijwel alle onderdelen binnen het onderwijsleerproces en het schoolklimaat. Vso Parcours beschikt over een volledig leerstofaanbod waarbij het mogelijk is om gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Wel is er slechts een beperkt praktijkaanbod beschikbaar voor de vmbo-stroom. De leerroute voor de arbeidsgerichte leerstroom (agl) is nog onvoldoende uitgewerkt. Een voorbeeld hiervan is de stage die voor de locatie Pastoriestraat goed is uitgewerkt maar voor de agl-stroming bij de locatie Generaal Smutslaan nog volop in ontwikkeling is. Daar is de inhoud van de stage onvoldoende afgestemd op het perspectief van de leerling. Ook voor de andere stromen moet de school de Pagina 9 van 11

10 uitstroomperspectieven nog verder ontwikkelen. Daarnaast is de koppeling hiervan aan de leerlijnen en het bijbehorende leerstofaanbod nog ontoereikend. De inspectie oordeelt daarom dat het leerstofaanbod onvoldoende aansluit bij het uitstroomperspectief. Leraren maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Onduidelijk is echter hoe zij de onderwijstijd benutten als middel om af te stemmen op de specifieke onderwijsbehoeften van een leerling. Schoolbeleid en individuele handelingsplannen die hier gericht op inspelen, trof de inspectie niet aan. Daarnaast plant de school op jaarbasis onvoldoende onderwijstijd in bij de locatie Pastoriestraat. Zo houdt deze locatie, zoals in de schoolgids aangegeven staat, 30 minuten lunchpauze maar rekent 15 minuten daarvan mee als onderwijstijd onder de noemer 'activiteiten gericht op de sociale vaardigheden'. De inspectie constateert dat de onderwijskundige doelen die hieraan ten grondslag liggen, niet inzichtelijk zijn en dat deze activiteiten daardoor niet meegerekend kunnen worden als onderwijstijd. De inspectie constateert dat het (ortho)pedagogisch handelen van de teamleden respectvol is en aansluit bij de schoolpopulatie. Op de locatie Generaal Smutslaan dagen de leraren de leerlingen tijdens de lessen onvoldoende uit om mee te denken. De leraren geven op beide locaties op een inspirerende wijze les waardoor de leerlingen gemotiveerd raken om de les te volgen en actief meedenken. De afstemming van de instructie en verwerking op de onderwijsbehoeften van de leerling vraagt om verbetering. Vooral de differentiatie in de instructie, zoals verlengde instructie, gebeurt onvoldoende. Daarnaast stimuleert de school de zelfstandigheid van de leerlingen nog in onvoldoende mate. Het fasegewijs opbouwen van de zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid gedurende de schoolloopbaan, ziet de inspectie als belangrijk aandachtspunt. De school heeft geen veiligheidsbeleid opgesteld. De schoolregels staan duidelijk geformuleerd in de klassenmappen en alle leraren zijn bekend met de stappen die zij moeten zetten bij escalaties. Toch wijst de inspectie de school op het belang van een veiligheidsbeleid dat vermeldt hoe de school incidenten afhandelt en nazorg verleent. Daarnaast toetst de school niet structureel (minimaal elke twee jaar) de beleving van de sociale veiligheid onder de leerlingen en het personeel. Desondanks oordeelt de inspectie, op basis van de gesprekken met de teamleden en leerlingen en de sfeer gedurende het inspectiebezoek, dat er sprake is van een veilig klimaat op beide locaties. Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen. Daarom beoordeelt de Inspectie van het Onderwijs de kwaliteit als zwak en kent zij aan de vso-afdeling van Parcours, locaties Generaal Smutslaan en Pastoriestraat, een aangepast arrangement toe. De beide vsolocaties vallen onder intensief toezicht. De inspectie is met het bevoegd gezag overeengekomen dat de onderwijskwaliteit in april 2013 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in mei 2013 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de school de tekortkomingen heeft opgeheven. Naleving De inspectie heeft drie tekortkomingen vastgesteld in de naleving van wettelijke voorschriften. Deze hebben betrekking op: Artikel 41a, eerste lid WEC: het handelingsplan wordt zo spoedig mogelijk doch uiterlijk één maand na inschrijving van de leerling opgesteld. Artikel 11, vierde lid WEC: het onderwijs wordt zo ingericht dat leerlingen ouder dan 12 jaar ten minste 1000 uren onderwijs ontvangen per schooljaar. Artikel 3 WEC: het onderwijs mag alleen worden gegeven door degene die in het bezit is van een getuigschrift ten aanzien van het onderwijs. Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. De Inspectie van het Onderwijs geeft het bevoegd gezag daarom de volgende opdracht: Het bestuur zorgt ervoor dat de vso-afdeling van Parcours, locaties Generaal Smutslaan en Pastoriestraat, met onmiddellijke ingang handelt conform de wettelijke voorschriften. Vóór 1 juli 2012 informeert het bestuur de inspectie over de maatregelen die zij getroffen heeft om deze tekortkomingen op te heffen. Pagina 11 van 11