RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK BIJ SO DE PELSSCHOOL (SO-ZMOK)

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK BIJ SO DE PELSSCHOOL (SO-ZMOK) Plaats : Utrecht BRIN-nummer : 00PQ Onderzoek uitgevoerd op : 10 juni 2011 Rapport vastgesteld te Utrecht op 8 september 2011 HB /4 Documentnummer: H

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 10 juni 2011 een onderzoek uit op SO de Pelsschool, so-zmok, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 20 april 2010 heeft de inspectie tekortkomingen vastgesteld in het onderwijsproces en de naleving van wettelijke voorschriften op De Pels, so-zmok te Utrecht. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 7 juli De kwaliteit van het onderwijs heeft de inspectie toen als zwak beoordeeld en zij heeft haar toezicht geïntensiveerd. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven. Toezichthistorie In november 2006 heeft de Inspectie van het Onderwijs een periodiek kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op deze so-afdeling van de school De Pels. Op basis van dat onderzoek kende de inspectie de school een basisarrangement toe. In september 2008 is de school besproken tijdens een bestuursgesprek met de inspectie en is het basisarrangement gecontinueerd. In april 2010 voerde de inspectie op deze locatie een kwaliteitsonderzoek uit met als resultaat een aangepast arrangement. Onderzoeksopzet De inspectie beoordeelt bij dit tussentijds kwaliteitsonderzoek conform het toezichtplan enkele norm- en kernindicatoren van de volgende kwaliteitsaspecten uit het Toezichtkader (voortgezet) speciaal onderwijs 2005: - het systeem van leerlingenzorg; - het leerstofaanbod; - de onderwijstijd; - het (ortho)pedagogisch handelen; - het (ortho)didactisch handelen; - de actieve betrokkenheid van de leerlingen. De inspectie heeft bij haar analyse van de kwaliteit van het onderwijs gebruik gemaakt van documenten die door het bestuur ter voorbereiding zijn toegezonden. Het betreft de onderwijs/zorgcyclus op De Pels en een tussentijdse rapportage van de voortgang van de kwaliteitsverbetering in het schooljaar 2010/2011 met diverse evaluatie- en analyseformats. Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die de school aan de inspectie heeft toegestuurd en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. - Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: o schooldocumenten, waaronder handelingsplannen en beleidsdocumenten, heeft bestudeerd en beoordeeld; o gesprekken voerde met de directie, de commissie voor de begeleiding, een delegatie van leraren en een kleine groep leerlingen; o de onderwijspraktijk heeft geobserveerd in een aantal groepen. Pagina 3 van 11

4 De inspectie heeft aan het eind van het onderzoek de bevindingen en de conclusie teruggekoppeld aan de directie. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie verder welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de school de desbetreffende indicator heeft gerealiseerd. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.4 Het handelingsplan maakt een functionele uitvoering van de handelingsplanning mogelijk. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. 6.5 Het verlies aan onderwijstijd blijft beperkt. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Pagina 5 van 11

6 (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 6 van 11

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Dit tussentijds kwaliteitsonderzoek was gericht op aspecten van het systeem van leerlingenzorg met inbegrip van de kwaliteit van de handelingsplannen en een aantal aspecten van het onderwijsleerproces. De inspectie stelt vast dat de school systematisch aanstuurt op verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Zij volgt het plan van aanpak, maar is nog niet op alle onderzochte indicatoren voldoende ver gevorderd om al te voldoen aan de kwaliteitseisen bij de onderzochte indicatoren. Bij het systeem van leerlingenzorg en de kwaliteit van de handelingsplannen laat de school nog onvoldoende vooruitgang zien. Het onderwijsleerproces is voor het (ortho)pedagogisch handelen verbeterd tot een voldoende niveau. De inspectie signaleert een risico in de continuïteit van de aansturing van de school en dus een risico in de continuïteit van de positieve ontwikkelingen. De huidige locatiedirecteur werkt op interim basis en het bestuur heeft besloten met ingang van het schooljaar 2011/2012 het contract te beëindigen. Op het moment van het schoolbezoek is de opvolging nog niet geregeld. Wet- en regelgeving De geconstateerde tekortkomingen bij wet- en regelgeving zijn opgeheven, met uitzondering van het verantwoorden van onderschrijding van de onderwijstijd. Een nieuwe tekortkoming is dat het handelingsplan niet in overeenstemming met ouders/verzorgers tot stand komt. Toelichting Systeem van leerlingenzorg en kwaliteit van de handelingsplannen De inspectie stelt vast dat de commissie voor de begeleiding (cvb) in een startdocument de beginsituatie bepaalt voor nieuw ingeschreven leerlingen. De beginsituatie betreft zowel de sociaal-emotionele problemen, het leervermogen als de leerprestaties. Zij bepaalt op basis daarvan pedagogische behoeften en de onderwijsbehoeften en spreekt soms een uitstroomverwachting uit. De inspectie ziet ruimte voor kwaliteitsverbetering bij het onderbouwen van het uitstroomperspectief en bij het bepalen van de pedagogische behoeften en de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Bij de onderbouwing van het uitstroomperspectief ontbreekt het ontwikkelingsperspectief bij de belangrijkste leergebieden. De school kan er ook nadrukkelijker op toezien dat de uitgewerkte periodieke handelingsplannen aansluiten op de door de cvb vastgestelde pedagogische behoeften en onderwijsbehoeften en dat ze daadwerkelijk gericht zijn op het realiseren van minimaal het uitstroomperspectief. De school werkt met een groepsplan en aanvullende, individuele handelingsplannen. De ouders/verzorgers krijgen alleen het individuele handelingsplan om te ondertekenen. Het handelingsplan moet volgens wet- en regelgeving in overeenstemming met de ouders tot stand komen. Op deze school is het individuele handelingsplan een aanvulling van het groepshandelingsplan. Daarom dienen ouders ook voor het groepshandelingsplan dat betrekking heeft op hun kind te accorderen dat het in overeenstemming met hen tot stand is gekomen. In de handelingsplannen maakt de school nog onvoldoende zichtbaar welke leerresultaten zij concreet nastreeft en wanneer op welke wijze en met welke instrumenten zij nagaat of de streefdoelen zijn behaald. Vooral de planning voor de bevordering van sociaal-emotionele ontwikkeling is weinig smart beschreven. De inspectie beoordeelt daarom de kwaliteit van de handelingsplannen (indicator 3.4) als onvoldoende. Pagina 7 van 11

8 De school hanteert nog geen duidelijk instrument om de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen op een betrouwbare manier te volgen. De inspectie beoordeelt de indicator met betrekking tot het volgen van de ontwikkeling van de leerlingen om die reden als onvoldoende. Zij stelt wel vast dat de school methodegebonden en methodeonafhankelijke toetsen gebruikt om de leervorderingen te volgen. De evaluatie van handelingsplannen is beperkt tot het vaststellen van de mate waarin de streefdoelen zijn bereikt. De cvb heeft wel plannen voor het aanpassen van de evaluatie van de handelingsplannen. De uitvoering is nog in een pril stadium. De inspectie beoordeelt deze indicator als onvoldoende. Ten slotte merkt de inspectie op dat de cvb naast de wettelijke taken ook de taak van begeleiding van de uitvoering van het zorgsysteem heeft. Deze brede taakstelling brengt het risico met zich mee dat de cvb onvoldoende tijd heeft om de eigenlijke taken uit te voeren. In dit kader signaleert de inspectie een tweede risico, namelijk dat de onderwijskundig adviseur van de cvb ook de directeur/bestuurder is. De cvb loopt hiermee het risico dat zij onvoldoende toekomt aan haar onderwijskundige adviezen. Onderwijsleerproces De school heeft haar onderwijsleerproces voor een belangrijk deel verbeterd. Zij hanteert nu systematisch een leerstofaanbod voor de schoolse vakken en de leermethoden maken differentiatie mogelijk. Het pedagogisch handelen is in orde. Voor wat betreft het (ortho)didactisch handelen stelt de inspectie vast dat de leraren een taakgerichte werksfeer realiseren in een leeromgeving die in alle groepen uitdagend is ingericht. Positieve ontwikkeling is ook dat de school werkt met een vorm van zelfstandig werken, en in enkele groepen met een vorm van zelf beoordelen van het werk. De inspectie signaleert nog de volgende aandachtspunten: Leerstofaanbod De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. De inspectie merkt wel op dat zij bij enkele bestudeerde handelingsplannen een discrepantie ziet tussen het beschreven leervermogen en leerprestaties van de leerling en het geplande niveau van het aanbod. Deze constatering betekent dat de school het risico loopt op onderstimulering van de leerlingen. Zij dient in elk geval de discrepantie tussen het geanalyseerde leervermogen in het (start)handelingsplan en het lagere niveau van het aanbod nadrukkelijker te verantwoorden. De positieve beoordeling is voor de systematische wijze waarop leraren de differentiatie tijdens de lessen plannen en uitvoeren. De school vermeldt in haar documenten niet het ontwikkelingsperspectief bij de verschillende vakken. De inspectie kan daarom niet beoordelen in hoeverre het leerstofaanbod aansluit op het ontwikkelingsperspectief. Onderwijstijd Er zijn leerlingen die onder schooltijd therapie ontvangen. De school verantwoordt deze onderschrijding van de onderwijstijd niet in de leerlingendossiers. Er is nog sprake van inefficiënt gebruik van onderwijstijd omdat de leraren onder de onderwijstijd ook activiteiten plannen, zoals school tv, weekjournaal of Bingo, die niet expliciet gerelateerd zijn aan een lesdoel van een leerlijn. Er was dit schooljaar sprake van verlies van onderwijstijd omdat de school verschillende studiedagen onder schooltijd heeft georganiseerd. Pagina 8 van 11

9 Het (ortho)didactisch handelen De school is bezig met invoering van het model van effectieve instructie. Zij wordt hierin begeleid door externe deskundigen. De implementatie is nog niet zo ver dat alle leraren al op een goede manier uitleg geven. De leraren zijn sterk in het geven van uitleg in kleine stappen, het stellen van vragen tijdens de uitleg en het gebruik van concreet materiaal. Zij zijn nog niet zo ver dat zij het leren met inzicht bevorderen door systematisch het lesdoel te noemen bij aanvang van de les, en tussendoor en aan het eind van de les te reflecteren hierover. De leraren benadrukken ook niet systematisch de denkhandelingen die horen bij het verwerven van het lesdoel. Niet alle leraren weten de leerlingen actief te betrekken bij de les met het bewust organiseren van gelegenheden waarop zij hun kennis kunnen toepassen en tonen. Naleving De inspectie concludeert dat de eerder geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wet- en regelgeving op de onderzochte onderdelen zijn opgeheven, met uitzondering van het verantwoorden van onderschrijding van de onderwijstijd. Bij dit tussentijds kwaliteitsonderzoek stelt de inspectie verder vast dat de individuele handelingsplannen in overeenstemming met ouders tot stand komen. Omdat de individuele handelingsplannen een aanvulling zijn op de groepshandelingsplannen dient de school echter zichtbaar te maken dat het individueel handelingsplan samen met het groepshandelingsplan in overeenstemming met ouders tot stand is gekomen. De samenstelling van de cvb voldoet aan wet- en regelgeving, maar de advisering vanuit onderwijskundig perspectief loopt risico s omdat deze taak is toebedeeld aan de directeur/bestuurder die ook belast is met directie- en bestuurstaken. De school loopt het risico dat de essentiële taak van advisering over onderwijsbehoeften bij alle dossiers in het gedrang komt en daarom niet adequaat kan gebeuren. Tekortkomingen bij naleving: - de school verantwoordt de onderschrijding van de onderwijstijd niet (WEC, artikel 11, lid 4); - de school stelt de handelingsplannen niet in overeenstemming met ouders/verzorgers op (WEC, artikel 41a). Pagina 9 van 11

10 Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT Op 7 juli 2010 kende de inspectie aan De Pels, so-zmok, een aangepast arrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs was zwak. De inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd en volgt de voortgang van het verbetertraject. Dit tussentijds kwaliteitsonderzoek maakt daar onderdeel van uit. De inspectie stelt vast dat de kwaliteit van het onderwijs op onderdelen is verbeterd, maar het vertoont nog belangrijke tekortkomingen. Het eerder toegekende toezichtarrangement blijft gehandhaafd. De inspectie heeft er echter vertrouwen in dat SO de Pelsschool, so-zmok, het afgesproken verbetertraject binnen de gestelde termijn kan realiseren. Een risicopunt ligt in de continuïteit van de directe aansturing van de locatie. Naleving Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Om deze reden geeft de Inspectie van het Onderwijs het bevoegd gezag de volgende opdrachten. - Per direct stelt de school de handelingsplannen tijdig op en in overeenstemming met de ouders/verzorgers. - Per direct verantwoordt de directie de onderschrijding van de onderwijstijd in het dossier van desbetreffende leerlingen conform de beleidsregel van de Inspectie van het Onderwijs van 16 juli 2010, nr. H , Staatscourant 2010 nr van 13 augustus De inspectie controleert de naleving van bovenstaande aspecten bij het eerstvolgende onderzoek. Medezeggenschapsraad Tevens vestigt de inspectie de aandacht van het bestuur op het volgende. In het verslag van het voortgangsgesprek is afgesproken dat de school met ingang van 1 oktober 2011 een medezeggenschapsraad voor de school heeft met daarin een vertegenwoordiging van alle locaties. De school heeft de oprichtingsprocedure in gang gezet. De inspectie wijst met nadruk op de eis dat in de medezeggenschapsraad ook ouders vertegenwoordigd moeten zijn en in het voortgezet speciaal onderwijs kunnen ook de leerlingen deelnemen. De inspectie ontvangt uiterlijk 15 oktober 2011 de nieuwsbrief waarin het bestuur de samenstelling van de medezeggenschapsraad aankondigt. Pagina 11 van 11