RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ SCHOLENGEMEENSCHAP DE BROUWERIJ LOCATIE EDE/ELEOS

Transcriptie

1 Inspectie van het Onderwijs Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ SCHOLENGEMEENSCHAP DE BROUWERIJ LOCATIE EDE/ELEOS Plaats BRIN-nummer Onderzoek uitgevoerd op Rapport vastgesteld te Breda op Ede 01JH 5 oktober februari 2011 HB /12 Documentnummer:

2 De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 2van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 5 oktober 2010 een onderzoek uit op Scholengemeenschap voor (v)so De Brouwerij, locatie Ede/Eleos voor kinderen en jongeren met psychiatrische problemen (cluster 4), om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en/of de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Het vigerende toezichtarrangement is een aangepast arrangement zwakke school. De inspectie baseerde dit arrangement op een kwaliteitsonderzoek dat zij uitvoerde in november 2005 en op jaarlijkse onderzoeken uitgevoerd op 14 december Op 18 mei 2010 heeft de inspectie in overleg met het bevoegd gezag besloten in september 2010 de kwaliteit van het onderwijs op de school te onderzoeken. Op grond van de bevindingen van dit onderzoek zal de inspectie het arrangement opnieuw vaststellen. In het onderzoek gaat zij ook na of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet Deze rapportage is gebaseerd op: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school aan de inspectie heeft toegestuurd of uitgereikt en die zicht bieden op de ontwikkelingen van de school. Onderzoek op locatie waarbij de inspectie: schooldocumenten, waaronder handelingsplannen, heeft bestudeerd en beoordeeld; gesprekken heeft gevoerd met de directie, teamleden, leerlingen en de commissie voor de begeleiding/leerlingenzorg; de onderwijspraktijk heeft geobserveerd in zes groepen. Aan het eind van het onderzoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek op hoofdlijnen besproken met de algemeen directeur, de interim directeur en de locatiedirecteur. Uit het waarderingskader zijn de kern- en normindicatoren onderzocht, aangevuld met de indicatoren over de systematische kwaliteitszorg en de voorwaarden voor systematische kwaliteitszorg. De inspectie koos voor deze uitbreiding omdat de school te maken heeft met directiewisselingen en er belangrijke wijzigingen zijn doorgevoerd in de managementstructuur van de school en het daarmee samenhangend kwaliteitsbeleid. Toezichtkader De inspectie baseerde zich bij haar onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In haar jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en zij waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 3 van 11

4 De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 4 van 11

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie onderzocht daarnaast of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Cyclisch proces kwaliteitszorg ; ': i Deschool heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 1.2 De school hanteert een onderwijsconcept dat aansluit bij haar leerlingenpopulatie. 1.3 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. 1.4 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. 1.5 De school evalueert regelmatig de leerlingenzorg. 1.6 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 1.7 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen en de leerlingenzorg. 1.8 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde kwaliteit van haar onderwijs. Voorwaarden kwaliteitszorg 2.1 De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan. 2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen en de leerlingenzorg zoals geformuleerd in het schoolplan. 2.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 2.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn personeel, directie, leerlingen, ouders/verzorgers en bestuur betrokken. Systeem van leerlingenzorg....,,!. i: ' ' 3" ' '4 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 5 van 11

6 Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 1 2, Deschool hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 Deschool stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen, 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De schooi heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig opschool De ouders ervaren de school als veilig voor hun kind(eren) Deouders tonen zich betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. Wet-en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee DeBrouwerijEde/Eleos Pagina 6van11

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op De Brouwerij, locatie Ede/Eleos als onvoldoende. Het systeem van leerlingenzorg is daarbij bepalend voor dit oordeel van de inspectie. Drie van de vier normindicatoren van dit kwaliteitsaspect beoordeelt de inspectie als onvoldoende. Hoewel de school met de komst van de interim-directeur een proces van verbetering heeft ingezet, is het beleid onvoldoende gestructureerd en doelgericht door het ontbreken van goede voorwaarden voor kwaliteitszorg. Ook op het terrein van het onderwijsleerproces heeft de inspectie meerdere tekortkomingen vastgesteld. De school verklaart zich hiervan voldoende bewust te zijn en heeft de intentie uitgesproken om te komen tot verbetering. Voor de voortgang van het kwaliteitstraject is het noodzakelijk dat het bovenschools management, de dagelijkse leiding van de school en de commissie voor de begeleiding (cvb) zich gezamenlijk richten op de verbetering van de dagelijkse onderwijspraktijk. Activiteiten die een direct effect hebben op de verbetering van onderwijspraktijk, moeten in de prioritering van de onderwerpen van de verbeterplanning de belangrijkste plaats innemen. De kwaliteit van het schoolklimaat en het orthopedagogisch handelen is over het algemeen voldoende. De sfeer is voldoende ondersteunend en veilig voor leraren en leerlingen. Toelichting Systematische kwaliteitszorg en de voorwaarden daarvoor De inspectie kiest ervoor om het kwaliteitsbeleid voor alle locaties van De Brouwerij op dezelfde wijze te beoordelen en met dezelfde tekst toe te lichten, omdat er sprake is van een centrale aansturing van de kwaliteitszorg. De school heeft een begin gemaakt met de inrichting van een systeem voor kwaliteitszorg, maar dit is op het moment van het onderzoek onvoldoende uitgewerkt om de processen in de school te ondersteunen. De belangrijkste elementen van kwaliteitszorg zijn het hanteren van een duidelijk onderwijsconcept, systematische evaluatie van bereikte resultaten afgemeten aan vooraf vastgestelde doelen, planmatig werken aan verbeteractiviteiten, borging van bereikte kwaliteit, een planmatige cyclische aanpak en een transparante communicatie met belanghebbenden. Op al deze onderdelen beoordeelt de inspectie de kwaliteit als onvoldoende. Deschool is voldoende bekend met de leerlingenpopulatie. Een vervolg hierop is het helder beschrijven van het onderwijsconcept dat past bij de populatie en van de doelen voor de toekomst. Leerstofaanbod, leertijd - afgestemd op de verschillende doelgroepen -, de vormgeving van het onderwijs - leerlijnen en leerroutes - en gewenst schoolklimaat zijn belangrijke onderdelen die de school moet uitwerken in relatie tot de onderwijsdoelen. Een vooraf geplande pdca-cyclus kan evaluatie en vervolgplanning ondersteunen. Een belangrijke volgende indicator betreft de borging van de bereikte kwaliteit. Hiervoor is het noodzakelijk dat ontwikkelde procedures en afspraken zijn beschreven en dat de school regelmatig de gang van zaken toetst aan de gemaakte afspraken. Effectieve kwaliteitszorg veronderstelt een krachtige schoolleiding en een professionele schoolcultuur. Tot het vertrek van de vorige directeur is hiervan onvoldoende sprake geweest. In de periode hierna is door de interim-directeur, samen met bestuur en de teamleden de basis hiervoor gelegd. De managementstructuur is aangepast. Inmiddels is een algemeen (bovenschools) directeur benoemd en per locatie een locatiedirecteur. De nieuwe algemeen directeur verwacht het kwaliteitsbeleid spoedig een krachtige impuls te kunnen geven. De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 7 van 11

8 Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit van de handelingsplanning en opbrengsten De inspectie heeft de normindicatoren beoordeeld en komt tot de conclusie dat drie van deze indicatoren niet voldoende bijdragen aan de kwaliteit. Het opstellen van een handelingsplan, het leerlingvolgsysteem en de evaluatie van het handelingsplan door de commissie leerlingenzorg (CLZ) schieten tekort. Het bepalen van de onderwijsrelevante beginsituatie is met een voldoende beoordeeld, maar daarbij past de volgende kanttekening. Het onderdeel uit het behandelplan dat de school heeft opgenomen in het handelingsplan is erg uitgebreid en niet toegesneden op onderwijsrelevantie. Het past als apart document prima in het leerlingdossier. Voor het handelingsplan is alleen de onderwijsrelevante beginsituatie van belang. Als de school daarvoor kiest, is het handelingsplan overzichtelijker en is het op basis daarvan ook mogelijk om de onderwijsdoelen concreter te formuleren. Het observatieverslag dat sinds dit jaar in gebruik is, dat de leraren invullen, kan een goede aanvulling zijn voor alles wat de school al weet inzake de onderwijsrelevante beginsituatie. Bij deze vestiging waar de leerlingen slechts zo kort verblijven, is de tijdsdruk extra groot omdat ook de onderwijskundige rapporten van de afleverende scholen moeizaam binnenkomen. Het lectoraatsonderzoek naar de instroom moet de school helpen beter zicht op de beginsituatie te krijgen. Het streven is erop gericht de intake binnen zes dagen werkbare gegevens op te laten leveren (voor een goede start op school). De school heeft gekozen voor een bovenschoolse inrichting van integrale leerlingenzorg. Dat betekent dat de school in samenwerking met de zorginstelling de samenhang tussen zorg/behandeling en onderwijs zoekt en als uitgangspunt wil nemen voor aanbod, planning en aanpak van het onderwijs. Dat is een goed uitgangspunt, maar de uitwerking in de praktijk is onvoldoende. De behandeling gaat er nog steeds en ten onrechte vanuit dat het onderwijs volgend is. Bovendien neemt de CLZ niet voldoende nadrukkelijk haar verantwoordelijkheid in de formulering van concrete onderwijsdoelen, een analyse van de resultaten tussentijds en de evaluatie. Met de uitbreiding van de commissie met een intern begeleider is er een goede stap richting betere kwaliteit gezet. Ook het nieuwe format voor het handelingsplan kan bijdragen aan een betere aanpak om de onderwijsdoelen op de lange en de korte termijn te realiseren. Concrete, meetbare doelen in de handelingsplannen zijn noodzakelijk om de leerlingen goed te kunnen volgen in hun ontwikkeling en vast te kunnen stellen of gewenste doelen bereikt zijn. De handelingsplannen die de inspectie analyseerde, voldoen daar niet aan. De school stelt de handelingsplannen in de eerste zes weken na de zomervakantie op. Daarna legt de school deze voor aan de ouders. Daarmee voldoet de school niet aan de wettelijke eisen (artikel 41a WEC). Alleen voor nieuwe leerlingen mag de school maximaal vier weken besteden aan het opstellen van een handelingsplan. De zittende leerlingen krijgen een aansluitend programma aangeboden en na de evaluatie van het vorige handelingsplan zorgt de school voor een nieuw plan, zodat er geen periode is zonder handelingsplan. Op dit moment is de planning van de leerinhouden in het handelingsplan onvoldoende sturend voor het handelen in de groepen. Daardoor zijn de handelingsplannen onvoldoende functioneel en bovendien te laat in het schooljaar beschikbaar. De handelingsplanning kan aan kwaliteit winnen indien de school de (oudere) leerlingen hier beter bij betrekt. Het leerlingvolgsysteem is onvoldoende en onvolledig. Sinds kort werkt het so met de toetsen van het Cito en in het vso gebruikt de school alleen methodegebonden toetsen. Een uitzondering hierop zijn de examens. De sociale en emotionele ontwikkeling toetst de school De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 8 van 11

9 niet planmatig en de teamleden registreren de vorderingen niet systematisch. De resultaten van de toetsen maken niet standaard deel uit van het leerlingdossier. Ook analyses van de resultaten ontbreken. De inspectie oordeelt evenmin positief over de wijze waarop de school de handelingsplannen evalueert. Een directe relatie tussen het leerlingvolgsysteem en de evaluatie van het handelingsplan is niet zichtbaar. Er ontbreekt een heldere analyse van belemmerende of bevorderende factoren die tot het resultaat van het onderwijs hebben geleid. Hierdoor is hét moeilijk om conclusies te trekken voor de vervolgaanpak. De inspectie kan niet beoordelen of de leerlingen zich aan het eind van de schoolperiode naar verwachting ontwikkeld hebben. Hiervoor is nodig dat de school voor elke leerling een toekomstperspectief formuleert, waaraan zij de handelingsplanning en het systeem van leerlingenzorg relateert. Daar komt bij dat noch bij de school noch bij de inspectie normen beschikbaar zijn om de eindresultaten van leerlingen te wegen en er een oordeel aan te verbinden. Onderwijsleerproces, onderwijstijd, leerstofaanbod en schoolklimaat Het merendeel van de indicatoren behorend bij de onderwijspraktijk is voldoende. Ook het schoolklimaat is overwegend voldoende. De inspectie constateert dat leraren een positief pedagogisch klimaat creëren, waarin leerlingen zich gerespecteerd voelen en waarin de leraren rekening met hen houden. De inspectie beoordeelt twee indicatoren van de onderwijstijd en twee van het (ortho)didactisch handelen als onvoldoende. Ook een van de indicatoren behorend bij het leerstofaanbod is onvoldoende. De uitstroomprofielen voor het vso en het bijbehorende aanbod zijn nog in ontwikkeling. De school is bezig de leerlijnen voor de praktijkvakken vast te stellen. De afdeling vso maakt gebruik van Promotie en van het leerstofaanbod voor het vmbo. De school vraagt zich af of het niet beter is leerlingen schoolboeken van de school van herkomst mee te laten nemen, omdat zij slechts een vrij korte tijd op De Brouwerij les krijgen (maximale behandelingstijd van Karakter is momenteel negen maanden). Dat betekent dat er dan zo min mogelijk tijd verloren hoeft te gaan aan het inschatten van het niveau en het inplannen van de leerlingen in de door de school gehanteerde methoden. De inlooptijd en de tijd die gemoeid is met fruit eten en drinken mag de school niet tot de onderwijstijd rekenen. Dat kan alleen als er sprake is van een onderliggend leerstofaanbod. Voor pauzes roostert de school te veel tijd in (variërend van 15 tot 45 minuten). Uit de handelingsplannen en uit de bijgewoonde lessen blijkt niet dat de school de leertijd systematisch afstemt op de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen. Het gaat daarbij niet alleen om het rooster dat de leerling volgt, maar ook om de bewuste variatie in leertijd bij de individuele leerling (zichtbaar in de handelingsplanning). Het (ortho)pedagogisch handelen van de leraren is van voldoende kwaliteit. Leraren bejegenen de leerlingen met respect. Het (ortho)didactisch handelen is op onderdelen voor verbetering vatbaar. De leraren maken onvoldoende gebruik van geplande instructie. Ook de differentiatie in instructie en verwerking is onvoldoende zichtbaar in de planning van de leraren en in de bijgewoonde lessen. Het waar mogelijk leerlingen verantwoordelijk laten zijn voor hun eigen leerproces heeft de inspectie onvoldoende waargenomen, ook heeft het team hier geen beleid op geformuleerd. De structuur als ondersteuning van het onderwijskundig klimaat is in enkele klassen goed afgestemd op de behoeften van de leerlingen en maakt het mogelijk voor leerlingen eigen verantwoordelijkheid te nemen. Dat is niet in alle groepen in dezelfde en in voldoende mate het geval. De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 9 van 11

10 Afspraken en procedures om de veiligheid te waarborgen, zijn samengebracht in een veiligheidshandboek dat deels in ontwikkeling is. De school heeft niet voldoende inzicht in de beleving van de sociale veiligheid van leerlingen en personeel. Daartoe is het nodig dat de school tevredenheidsmetingen afneemt en op basis daarvan beleid maakt. Ouders zijn betrokken bij de schoolactiviteiten voor zover dat gezien het karakter van de school mogelijk is. De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 10 van 11

11 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan De Brouwerij, locatie Ede/Eleos een aangepast arrangement toe. Deschool valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in december 2012 weer van voldoende niveau is. De inspectie voert in januari 2013 opnieuw onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. In aanvulling hierop maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en eventueel tussentijdse onderzoeken naar bereikte verbeteringen. Het bevoegd gezag dient binnen zes werkweken gerekend vanaf de vaststelling van het rapport een plan van aanpak aan de inspectie te sturen. De inspectie beziet of het plan van aanpak voldoet aan de volgende kenmerken: - de voorgenomen activiteiten sluiten aan bij de geconstateerde kwaliteitsproblemen; - de activiteiten zijn voldoende concreet beschreven en gepland zodat de inspectie er in het vervolg van het toezicht op kan aansluiten; - het is aannemelijk dat het plan van aanpak leidt tot een verbetering van de geconstateerde kwaliteitsproblemen. In hoofdstuk 2 heeft de inspectie aangegeven dat het bestuur de handelingsplannen niet binnen de wettelijk voorgeschreven termijn vaststelt. In verband hiermee geeft de inspectie het bevoegd gezag de volgende opdracht: - het bevoegd gezag draagt zorg voor een tijdige vaststelling van de handelingsplannen (artikel 41a Wet op de expertisecentra). Vóór 1 januari 2011 informeert het bevoegd gezag de inspectie over de maatregelen die genomen zijn om aan bovenstaande opdrachten tegemoet te komen. Aanvulling: Op 19 januari 2011 heeft de inspectie vastgesteld dat het bevoegd gezag de handelingsplannen tijdig (volgens voorschrift van artikel 41a WEC) vaststelt. De Brouwerij Ede/Eleos Pagina 11 van 11