RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ PORTALIS VSO ZMOK VERBONDEN AAN HET POORTJE JEUGDINRICHTINGEN

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING BIJ PORTALIS VSO ZMOK VERBONDEN AAN HET POORTJE JEUGDINRICHTINGEN Plaats : Groningen BRIN-nummer : 02YL Onderzoek uitgevoerd op : 3 november 2010 en 11 januari 2011 Rapport vastgesteld te Zwolle op 14 maart 2011 HB /12 Documentnummer:

2 Pagina 2 van 10

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde op 3 november 2010 en 11 januari 2011 een onderzoek uit op Portalis, school voor voortgezet speciaal onderwijs voor zeer moeilijk opvoedbare leerlingen verbonden aan Het Poortje Jeugdinrichtingen, locatie Wilster voor gesloten jeugdzorg, om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en in de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding Op 11, 12 en 19 januari en 9 februari 2006 voerde de inspectie een kwaliteitsonderzoek uit, waarbij zij belangrijke tekortkomingen vaststelde in het systeem van leerlingenzorg, het onderwijsproces en in de naleving van wettelijke voorschriften. De bevindingen van het onderzoek zijn beschreven in het inspectierapport dat op 9 mei 2006 is vastgesteld. De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld. In het kader hiervan voert de inspectie nu een onderzoek uit om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan of de school aan enkele wettelijke voorschriften voldoet. Onderzoeksopzet Het onderzoek is op 3 november 2010 uitgevoerd in combinatie met de Inspectie Jeugdzorg, op 11 januari 2011 deed de Inspectie van het Onderwijs vervolgonderzoek. Belangrijkste reden voor dit gezamenlijke onderzoek is dat het instellingstoezicht zich richt op het leefklimaat van jongeren in de gesloten jeugdzorg. Een belangrijk element voor een goed leefklimaat is de kwaliteit van het onderwijs. Het resultaat van het gezamenlijke onderzoek is een gezamenlijke rapportage. Dit rapport van bevindingen beschrijft uitsluitend de bevindingen van de school door de Inspectie van het Onderwijs. Deze rapportage is gebaseerd op: onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die de school voorafgaand aan en tijdens het onderzoek aan de inspectie heeft aangereikt, waaronder het schoolplan , de schoolgids , Jaarplan 2010 Portalis en het document Zorgstructuur; onderzoek op locatie waarbij de inspectie: o leerlingendossiers analyseerde; o de onderwijspraktijk observeerde; o gesprekken voerde met de directeur Portalis, de locatiemanager, zorgfunctionarissen, gedragsdeskundigen en leerlingen. Ter afsluiting van het onderzoek besprak de inspectie de bevindingen en conclusies met de voorzitter van de Raad van Bestuur en de locatiemanager. Uit het waarderingskader onderzocht de inspectie de basisset van indicatoren. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij haar onderzoek op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs In haar jaarplan verantwoordt de inspectie welke Pagina 3 van 10

4 wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Daarna volgt een beschouwing waarin de inspectie tekortkomingen toelicht en de schoolontwikkeling waar mogelijk in samenhang beschrijft. Hoofdstuk 3 bevat het toezichtarrangement. Pagina 4 van 10

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie onderzocht daarnaast of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Systeem van leerlingenzorg 3.1 De commissie voor de begeleiding bepaalt de onderwijsrelevante beginsituatie van de leerlingen. 3.3 De school stelt een handelingsplan vast in overeenstemming met de ouders. 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 3.8 De commissie voor de begeleiding evalueert de uitvoering van het handelingsplan. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Leerstofaanbod 5.1 De school hanteert een leerstofaanbod voor de schoolse vakken. 5.4 Het leerstofaanbod sluit aan op het uitstroomperspectief van de leerlingen. 5.5 Het leerstofaanbod maakt het mogelijk gericht in te spelen op verschillen tussen leerlingen. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)pedagogisch handelen 7.2 De teamleden gaan op een respectvolle wijze met de leerlingen om. 7.4 De teamleden handhaven de gedragsregels. 7.6 De teamleden stemmen hun (ortho)pedagogisch handelen af op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Pagina 5 van 10

6 (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Schoolklimaat 10.1 De school heeft inzicht in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op school voordoen De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen van incidenten in en om de school De school heeft een veiligheidsbeleid gericht op afhandeling van incidenten in en om de school De leerlingen en de teamleden voelen zich aantoonbaar veilig op school. Opbrengsten 11.4 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingen mag worden verwacht. 5 Wet- en regelgeving De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WEC, artikel 27). De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 6 van 10

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op Portalis als voldoende. De kwaliteit van het (voortgezet) speciaal onderwijs moet in de eerste plaats blijken uit de kwaliteit van het systeem van leerlingenzorg. De school levert op dit terrein voldoende basiskwaliteit. Ten opzichte van het vorige kwaliteitsonderzoek is de school op onderdelen goed verbeterd. De inspectie heeft bij dit onderzoek één tekortkoming vastgesteld op het gebied van naleving van door de wet gestelde deugdelijkheidseisen. Het betreft de tijdige ondertekening door ouders van het handelingsplan als blijk van overeenstemming. Toelichting Systeem van leerlingenzorg, functionaliteit van handelingsplanning en opbrengsten De inspectie beoordeelt het systeem van leerlingenzorg op drie van de vier normindicatoren als voldoende. De functionaliteit van handelingsplanning is ook voldoende. De opbrengsten beoordeelt de inspectie nog niet. Tijdens de intakeprocedure bespreekt de school de voorgeschiedenis en de toekomstige schoolloopbaan met iedere leerling. Op basis van deze intake start de leerling in de oriëntatieklas. Idealiter is dit de dag na plaatsing in Wilster, maar soms spelen logistieke problemen en pieken in aanmeldingen de school bij plaatsing parten en kost de plaatsing meer tijd. Tijdens het verblijf in de oriëntatieklas, verifieert de school de voorgeschiedenis van de leerling en doet zij aanvullend onderzoek. Wanneer de school het aanbod en de aanpak passend bij de onderwijsbehoeften van de leerling in kaart heeft, plaatst zij de leerling in de uitstroomklas. De resultaten van de intake, de beginsituatie, aangevuld met onder andere toetsgegevens en een uitstroomperspectief neemt de school op in het handelingsplan. De school heeft binnen de wettelijke termijn van een maand het handelingsplan beschikbaar. Tijdens de eerste behandelplanbespreking van Wilster waarbij allerlei disciplines vertegenwoordigd zijn inclusief ouders en school, is dit voor school de eerste gelegenheid om het handelingsplan met ouders te bespreken en als blijk van overeenstemming door hen te laten ondertekenen. Deze bespreking vindt plaats in de zesde schoolweek. Ondanks dat de inspectie begrip heeft voor de organisatorische belemmeringen van de school om ouders eerder te betrekken bij het handelingsplan, moet de school hiervoor toch een uiterste inspanning leveren om te voldoen aan de eisen die de Wet op de expertisecentra hieraan stelt. De school neemt toetsen af om de vorderingen van leerlingen in kaart te brengen. Leerlingen kunnen staatsexamen en IVIO-examen doen en certificaten halen voor praktijkgerichte vakken. De sociale en in beperktere mate de emotionele ontwikkeling volgt de school aan de hand van een methode. De gedragsdeskundige van Wilster en de eigen leraar verzorgen gezamenlijk de lessen sociale en emotionele ontwikkeling. Wanneer de emotionele ontwikkeling verder versterkt moet worden, is een individueel aanbod beschikbaar. De commissie voor de begeleiding (cvb) bespreekt leerlingen regelmatig tijdens de leerlingbespreking. De evaluatie van de handelingsplannen beoordeelt de inspectie als onvoldoende. De evaluatie kan op verschillende punten versterkt worden. Bij het formuleren van de doelen in het handelingsplan is het zeer gewenst eveneens na te denken over hoe, waarmee, wanneer en door wie wordt gemeten of doelen zijn behaald. Ook is het noodzakelijk doelen 'smart' te Pagina 7 van 10

8 formuleren zodat deze evalueerbaar zijn. Wanneer de school bij het formuleren van de doelen ook nadenkt over de wijze van evalueren, komt dat ook de formulering van doelen ten goede. In tegenstelling tot wat de inspectie in enkele casussen aantrof, is het bij de evaluatie de bedoeling dat de cvb de gestelde doelen evalueert. Daarnaast is het van belang dat de cvb bij de evaluatie een analyse van belemmerende en bevorderende factoren betrekt die van invloed is op het wel of niet behalen van de doelen. Deze analyse is belangrijk om nieuwe beredeneerde keuzes te kunnen maken en voorkomt dat dezelfde doelen herhaald worden zonder dat deze efficiënt blijken. Als laatste is het belangrijk dat de cvb de evaluatie in relatie brengt met de beginsituatie zodat een ontwikkelingslijn zichtbaar wordt. Op grond van voorgaande beoordeelt de inspectie, zoals gezegd, indicator 3.8 als onvoldoende. De inspectie constateert dat de (leer)inhoud van de handelingsplanning voldoende overeenkomt met de uitvoering in de dagelijkse praktijk. De school heeft nog geen begin gemaakt met het in kaart brengen van haar opbrengsten door een vergelijking te maken tussen verwacht leerlingniveau en gerealiseerd niveau. Omdat de inspectie de resultaten van de leerlingen vanwege ontbrekende criteria niet kan beoordelen, doet zij hierover geen uitspraken. Onderwijsleerproces De meeste indicatoren van het onderwijsleerproces beoordeelt de inspectie als voldoende. Het didactisch handelen en de verantwoordelijkheid van leerlingen verdient verbetering. De school heeft een leerstofaanbod dat is afgestemd op het uitstroomprofiel van de leerling. Ook gebruikt de school leerstofpakketten van de school van herkomst. Volgens de leerlingen waarmee de inspectie sprak, laat het arriveren van de leerboeken nog wel eens (te) lang op zich wachten. Interne en zo mogelijk ook externe stage behoren tot het onderwijsaanbod. De onderwijstijd wordt efficiënt ingezet. Bij lesuitval worden de leerlingen niet teruggestuurd naar de groep, maar op school opgevangen. De hoeveelheid tijd is afgestemd op de leerroute van de leerling. Het (ortho)pedagogisch handelen van de leraren is op orde. Het (ortho)didactisch handelen van de leraren kan zich verbeteren. Een duidelijke uitleg is in het merendeel van de geobserveerde lessen te weinig zichtbaar geweest. De geobserveerde gang van zaken is dat de leerling verder gaat waar hij gebleven is en hulp vraagt wanneer hij vastloopt. Bij een duidelijke uitleg echter is de regie bij de leraar en bestaat de uitleg uit componenten zoals een terugblik, het actualiseren van voorkennis, een doelmatige uitleg in kleine stapjes, een samenvatting en krijgen de leerlingen de gelegenheid tot het stellen van vragen. Door het stellen van vragen worden leerlingen gestimuleerd zelf na te denken. Daar zijn goede voorbeelden van gezien, maar ook situaties waarin de leraar de leerling te weinig tijd gunt om na te denken en zelf de oplossing aandraagt. Er is sprake van een taakgerichte werksfeer waarin leerlingen geconcentreerd aan het werk zijn. De leerlingen hebben weinig verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces. De school kan hier in voorzien door week- of dagroosters en/of studieplanners te maken op grond van de leerroute waarin de leerling is geplaatst. Daardoor kan ook meer afstemming plaatsvinden door keuzes te maken in het methodisch aanbod. Schoolklimaat De inspectie beoordeelt het schoolklimaat nagenoeg als voldoende. De schooldag begint met een teambijeenkomst waar bijzonderheden uit de leefgroepen worden besproken die relevant zijn voor het onderwijs. Pagina 8 van 10

9 De school peilt elke twee jaar de beleving van sociale veiligheid onder personeelsleden. De laatste peiling onder leerlingen is echter langer geleden en dateert uit de tijd dat Het Poortje een justitiële jeugdinrichting was. Noodzakelijk is dat de school minimaal elke twee jaar de veiligheidsbeleving onder leerlingen peilt en zeker nu de school met een nieuwe doelgroep te maken heeft. De school voert een veiligheidsbeleid waarin regels over gewenst gedrag, belonen en straffen vastliggen. Incidenten worden geregistreerd en op basis van een protocol besproken met de leerling. De fysieke veiligheid van leraren borgt de school onder andere door het dragen van piepers door teamleden en leerlingen krijgen op basis van verworvenheden toegang tot delen van de school. Pagina 9 van 10

10 3. TOEZICHTARRANGEMENT De Inspectie van het Onderwijs kent aan Portalis het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van een thema. Tekortkomingen in de naleving Er is een tekortkoming in de naleving van wettelijke voorschriften, namelijk de ondertekening door ouders van het handelingsplan als blijk van overeenstemming. Om deze reden heeft de Inspectie van het Onderwijs de volgende afspraken gemaakt met het bevoegd gezag: Het bevoegd gezag dient de geconstateerde tekortkomingen in de naleving van wettelijke voorschriften op te heffen. Over drie maanden voert de inspectie een onderzoek uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Pagina 10 van 10