Jaarverslag 2015 Commissie van Toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Lelystad Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 1
Inhoudsopgave 1. Inrichting / Commissie van toezicht.... pag. 4 2. Cijfers.. pag. 4 3. De toezichthoudende taak... pag. 5 4. De adviestaak. pag. 6 5. De bemiddelingstaak.... pag. 7 6. De rechtsprekende taak.... pag. 8 7. Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen... pag. 9 8. Algemene conclusie.. pag. 9 9. Bijlagen pag. 10 Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 2
Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over 2015 van de Commissie van Toezicht van de Penitentiaire Inrichting Lelystad. Hierin zullen de belangrijkste zaken die het afgelopen jaar zijn voorgevallen aan de orde komen. Ten aanzien van het aantal van de door onze Commissie van Toezicht in het afgelopen jaar ontvangen klachten en de wijze van afhandeling daarvan verwijs ik u graag naar de inhoud van dit verslag. drs. ing., voorzitter Commissie van Toezicht Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 3
1) Inrichting De Penitentiaire Inrichting Lelystad biedt plaats aan gedetineerden, arrestanten en BBI-ers. De Commissie van toezicht - Voorzitter commissie van toezicht: mr., lid sinds 2 november 2000 en per 1 januari 2011 benoemd als voorzitter van de commissie van toezicht. Per 2 november 2015 is aan haar eervol ontslag verleend voor haar taak als voorzitter en als lid van de commissie. Drs. ing. is haar opvolger per 2 november 2015. - Voorzitter beklagcommissie: mr., lid sinds 1 januari 2012 en per die datum eveneens benoemd als voorzitter van de beklagcommissie. - Overige leden, te weten: - mr., lid sinds 1 februari 2000 -, lid sinds 7 maart 2000 - mr., lid sinds 1 september 2005 - drs. ing., lid sinds 1 oktober 2005 - mr., lid sinds 1 mei 2006 - mr. drs., lid sinds 20 juli 2010 -, lid sinds 20 juli 2010 -, lid sinds 16 augustus 2012 -, lid sinds 16 augustus 2012 -, lid sinds 1 april 2015 - mr., lid sinds 1 april 2015 - De secretariële werkzaamheden werden verricht door mr.. De administratieve ondersteuning heeft in 2015 plaatsgevonden door. Zij is gedurende een deel van het jaar ondersteund door. Aan mr. is per 1 februari 2015 eervol ontslag verleend. Aan is per 7 maart 2015 eervol ontslag verleend. 2) Cijfers In 2015 zijn er 716 klaagschriften ingediend, waarvan 117 rogatoire verzoeken. Hieronder volgt een overzicht van de in 2015 ingediende klachten, per onderwerp. Activiteiten (arbeid) 13 Info/procedure 182 Activiteiten (divers 6 Nog onbekend 1 Activiteiten (lucht) 9 Ordemaatregel 9 Activiteiten (sport) 1 Persoonlijke voorwerpen 41 Behandeling 0 Regime 1 Bejegening 15 Rek. cour/zak- en kleedgeld 29 Bewegingsvrijheid 13 Rog. Verzoek 117 Compensatie 5 Selectie/overpl. (ext) 10 Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 4
Contact buitenw (bellen) 6 Selectie/overpl. (intern) 3 Contact buitenw (bezoek) 28 Verlaten inrichting 43 Contact buitenw. (post) 6 Verzorging (div) 21 Controle 1 Verzorging (godsd., levens.) 1 DBT 44 Verzorging (medische) 23 Disciplinaire straf 84 Verzorging (persoonlijke) 2 Geweld 2 Aantal klachten 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2007 2009 2011 2013 2015 3) De toezichthoudende taak De maandcommissaris heeft meerdere malen contact gehad met vertegenwoordigers van de gedeco. Ook heeft een aantal commissieleden, met enige regelmaat, een gedecovergadering bijgewoond. Voorts heeft de maandcommissaris minimaal één keer per maand de isoleerafdeling bezocht. Binnen de vergadering van de commissie is over de volgende onderwerpen gesproken. Radicalisering Dit onderwerp is besproken naar aanleiding van de aanslag en de gijzeling in Parijs. De directie heeft aangegeven dat er onder de gedetineerden weinig tot geen onrust is ontstaan na het gebeurde, en voorts dat de Iman er ook aandacht aan heeft besteed. De Iman is als gast en spreker uitgenodigd op een vergadering van de commissie. De Iman heeft te kennen gegeven dat hij niet veel gemerkt heeft van radicale ideeën onder de gedetineerden. De vraag is wel of gedetineerden met radicale ideeën wel contact zoeken met de Iman. Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 5
Functioneren casemanagers In 2015 waren er meerdere klachten over het functioneren van casemanagers. Zowel over het inhoudelijk functioneren als over de zichtbaarheid van de casemanagers werd geklaagd. De directie heeft erkend dat niet alles even soepel is verlopen en dat met name de zichtbaarheid van casemanagers moet worden vergroot. De directie heeft medegedeeld dat hieraan wordt gewerkt en er regelmatig zal worden geëvalueerd op dit punt. Declaratiekosten van advocaten De commissie van toezicht heeft in de vergadering gesproken over de hoogte van de declaratiekosten van advocaten voor het bijwonen van een beklagzitting, en ze heeft dit aangekaart bij de klankbordgroep. Advocaten kunnen vrij hoge kosten declareren voor het bijwonen van een beklagzitting, zeker als dit wordt vergeleken met de kosten voor het bijwonen van een politierechterzitting. Regelmatig komt het voor dat advocaten onvoldoende voorbereid op de beklagzitting komen, terwijl ze hier toch flink voor kunnen declareren. Gebleken is dat dit onderwerp reeds onder de aandacht van de klankbordgroep was. Zorgaudit Er is een gezondheidszorg-audit geweest. Dit initiatief heeft de directie genomen naar aanleiding van de zorgelijke signalen die naar voren kwamen. De uitkomst van de audit was niet positief. Naar aanleiding van de negatieve uitkomst van de zorgaudit zijn de hoofden zorg uitgenodigd bij de vergadering om een toelichting te geven op het auditrapport. De pijnpunten en het plan van aanpak zijn toegelicht. De directie en de commissie van toezicht blijven in contact over dit onderwerp. BBI-ers in de inrichting Per 1 oktober 2015 biedt de inrichting onderdak aan BBI-ers. De BBI-ers verblijven op een afdeling met zespersoonsp-cellen. Dit wordt niet door alle gedetineerden als positief ervaren vanwege het gebrek aan privacy. De directie heeft gekozen voor deze locatie omdat hier de meeste vrijheden kunnen worden geboden. Er zijn diverse aanloopproblemen (geweest) rondom de BBI-ers in de inrichting. Binnen de inrichting is het zoeken naar de juiste werkwijze waarbij vrijheden kunnen worden genoten binnen een gesloten inrichting. Er zijn diverse klachten binnen gekomen van BBI-ers over beperking van vrijheden die zij in hun vorige inrichting wel hadden. Er waren klachten over het feit dat mobiele telefoons verboden zijn in de inrichting en ook was er een hele reeks klachten over het feit dat de telefoontarieven op de BBI-afdeling hoger liggen dan in de rest van de inrichting. Aan het einde van het jaar zijn de tarieven gelijkgetrokken met de rest van inrichting. 4) De adviestaak De commissie heeft de directie onder meer geadviseerd ten aanzien van het motiveren van degradatiebeslissingen. In vergelijking met 2014 worden de beslissingen steeds beter gemotiveerd. Wel moet de belangenafweging, naar oordeel van de commissie, duidelijker worden weergegeven in de beslissingen, in de zin dat niet alleen het negatieve gedrag in de beslissing moet worden weergegeven, maar ook het positieve gedrag. Dit laatste gebeurt onvoldoende. Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 6
5) De bemiddelingstaak Werkwijze maandcommissaris 1. De maandcommissaris bezoekt minimaal 2 keer per maand de inrichting. Zodra de maandcommissaris de data van zijn of haar bezoeken aan de inrichting heeft bepaald, geeft hij of zij deze door aan de administratie en de inrichting. 2. De administratie verzendt de door haar ontvangen klaagschriften, die voor bemiddeling in aanmerking komen, aan de maandcommissaris. 3. De maandcommissaris bezoekt -indien gewenst- de vestigingsdirecteur alvorens het gesprek met de gedetineerde plaatsvindt, en stippelt ter plekke een route door de inrichting uit. 4. De maandcommissaris bezoekt -indien wenselijk- gedetineerden die in de strafcel verblijven. Voorts besteedt de maandcommissaris tijdens zijn of haar bezoek aandacht aan de signalerende taak en is alert op zaken die binnen de commissievergadering besproken zijn of besproken dienen te worden. 5. De maandcommissaris stimuleert de gedetineerden om problemen in de inrichting op een zo laag mogelijk niveau op te lossen; in eerste instantie op de afdeling waar het probleem speelt. De maandcommissaris verwijst zo nodig naar de beklagcommissie of de Gedeco. De maandcommissaris probeert zoveel mogelijk de problemen, die met de gedetineerden zijn besproken, direct op te lossen door contact op te nemen met de verantwoordelijken. Belangrijke en/of structurele problemen worden in de vergadering van de Commissie besproken. 6. De maandcommissaris brengt tevens een bezoek aan het afdelingshoofd en/of de vestigingsdirecteur. De klacht wordt dan besproken. Vervolgens vindt terugkoppeling naar de gedetineerde plaats. 7. De maandcommissaris maakt van zijn of haar bevindingen zo spoedig mogelijk een verslag en zendt dit de secretaris toe. 8. De secretaris voegt een kopie van het verslag bij de stukken voor de eerstvolgende vergadering van de Commissie. 9. Indien nodig, volgt er na het bezoek van de maandcommissaris een schriftelijke reactie aan de gedetineerde. 10. De secretaris onderneemt actie voor klachten waarvan uit het verslag blijkt dat bemiddeling niet is gelukt. Deze klachten worden op een eerstvolgende beklagzitting gepland en er worden inlichtingen opgevraagd bij de directie. Daarbij worden zowel klager als directie van de geplande zittingsdatum op de hoogte gesteld. 11. De maandcommissaris probeert tijdens zijn of haar bezoek aan de inrichting de sfeer waar te nemen door de afdelingen te bezoeken, rond te lopen en te praten met zowel het personeel als de gedetineerden. Hiertoe zorgt de maandcommissaris dat alle afdelingen binnen de inrichting, inclusief de isoleerafdeling, ten minste één keer in de maand door hem worden bezocht. In 2015 heeft de maandcommissaris ten aanzien van 44 klachten kunnen bemiddelen. Klachten worden als bemiddeld door de maandcommissaris beschouwd als uit het verslag van de maandcommissaris duidelijk valt op te maken dat ze bemiddeld zijn. Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 7
Voorts zijn er 154 klachten ingetrokken dan wel als ingetrokken beschouwd. Dit laatste is het geval als een gedetineerde, nadat hij een klacht heeft ingediend, met ontslag gaat of wordt overgeplaatst naar een andere inrichting. Hij krijgt dan een brief met daarin de vraag of hij zijn klacht nog wil handhaven. Als de gedetineerde niet reageert binnen de gestelde termijn, dan wordt zijn klacht als ingetrokken beschouwd. Voorts komt het met enige regelmaat voor dat klachten, waarin al verweer is opgevraagd bij de directie, (toch) worden ingetrokken, doordat de directie met de gedetineerde in gesprek gaat en zij daarbij gezamenlijk tot een oplossing voor het probleem komen. 6) De rechtsprekende taak Mr. is voorzitter van de beklagcommissie. Voorts treden mr., mr. en mr. als plaatsvervangend voorzitter op. Er wordt bij toerbeurt voorgezeten. De overige leden van de commissie van toezicht treden afwisselend op als leden van de beklagcommissie. De beklagcommissie houdt minimaal twee keer per maand zitting. Daarnaast worden er af en toe extra rogatoire zittingen ingepland om te voorkomen dat de gewone zittingen te snel vollopen. Het afgelopen jaar zijn er, inclusief de rogatoire zittingen, in totaal 27 beklagzittingen gehouden. Indien er sprake is van meerdere in één klaagschrift aangevoerde onderwerpen, waarover een gedetineerde zich wenst te beklagen, dan worden deze onderwerpen als afzonderlijke klachten aangemerkt. Een ontvangen klaagschrift dat voor behandeling op een beklagzitting in aanmerking komt, wordt direct op een beklagzitting ingepland en klager (en zijn eventuele advocaat) en de directie worden daarover schriftelijk geïnformeerd. Klachten met het onderwerp disciplinaire straf, verlof en degradatie komen in beginsel direct in aanmerking voor behandeling op een beklagzitting. Klager (en zijn eventuele advocaat) en het directielid worden gelijktijdig binnengelaten in de ruimte waarin de beklagzitting zal worden gehouden. Tijdens de zitting worden klager en zijn eventuele advocaat in de gelegenheid gesteld om de klacht(en) toe te lichten, waarna de directie de mogelijkheid krijgt om daarop te reageren. Aansluitend beraadslaagt de beklagcommissie buiten aanwezigheid van partijen. Vervolgens deelt de voorzitter mondeling de beslissing van de beklagcommissie aan partij mede, onder aanzegging van de beroepsmogelijkheid bij de RSJ. In geval van beroep wordt de mondelinge uitspraak uitgewerkt in een schriftelijke uitspraak. Indien een zaak zich niet leent voor een mondelinge uitspraak dan wordt er schriftelijk uitspraak gedaan. Er zijn in totaal 284 klachten afgedaan door de beklagcommissie op dan wel buiten zitting. Voorts hebben er 113 rogatoire verhoren plaatsgevonden. Inzake 99 klachten was betrokkene niet-ontvankelijk in zijn beklag. Inzake 151 klachten volgde een ongegrondverklaring. Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 8
Inzake 34 klachten volgde een (deels) gegrondverklaring. In 18 van deze klachten volgde een tegemoetkoming. De tegemoetkomingen bestonden uit het toekennen van een geldbedrag variërend van 5,-- tot 80. Er zijn 54 klachten overgedragen aan een andere commissie van toezicht dan wel een andere instantie die bevoegd is om de klacht in behandeling te nemen. De tendens, dat advocaten in toenemende mate een gedetineerde bij een beklagprocedure juridische bijstand verlenen, is nog steeds zichtbaar. 7) Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen Verbouwing Gedurende het jaar 2015 heeft er een grote verbouwing plaatsgevonden binnen de inrichting. Alle afdelingen binnen de inrichting zijn onder handen genomen. De luchtventilatie is aangepakt daar waar het nodig was en er zijn extra bedden bij gekomen. De verbouwing is volgens planning naar tevredenheid afgerond. 8) Algemene conclusie De commissie heeft een positief beeld van de inspanningen die de directie en het overige personeel binnen de inrichting levert teneinde het verblijf van gedetineerden goed te laten verlopen. Tenslotte merkt de commissie op dat, net als voorgaande jaren, de directie ook afgelopen jaar ervoor heeft gezorgd dat de commissieleden zich tijdens vergaderingen regelmatig door verschillende personen heeft kunnen laten voorlichten over uiteenlopende onderwerpen. Daarnaast heeft de directie de commissieleden uitgenodigd om aanwezig te zijn bij verschillende voorlichtingsbijeenkomsten en bijzondere activiteiten. Hieruit blijkt niet alleen de betrokkenheid van de commissie, maar ook dat de directie de commissie goed op de hoogte houdt van hetgeen er in de inrichting speelt. 9) Bijlagen - Totaaloverzicht cvt Bureau Lelystad 2015 Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 9
Totaaloverzicht cvt Bureau Lelystad 2015 Gegrond Ongegr. Deels gegrond Inrichting Doorloop termijnen in dagen nov- Instroom Uitstr. 0-10 31-40 41-50 51-60 >60 30 Almere 767 703 67 123 56 81 37 339 Intermetzo 236 222 10 43 13 15 16 125 Lelystad 716 649 66 112 86 80 69 236 Oostvaarders 397 437 13 79 28 27 56 234 Totaal 2116 2011 156 357 183 203 178 934 Overgedragen Beslissingen NO Ingetrokken Ingetrokken na bemiddeling Ingetrokken ter zitting Afdoen na rogatoir verzoek 45 100 7 55 94 240 63 1 98 14 41 5 4 18 58 61 3 18 30 151 4 54 99 154 44 113 57 105 7 12 134 83 15 1 23 146 397 23 125 345 535 183 5 252 Jaarverslag CvT PI Lelystad 2015 10