Rapportage Ondernemersenquête Lichtenvoorde Centrumcommissie December 2015
1 Inleiding Op initiatief van de centrumcommissie is er een enquête gehouden onder de centrumondernemers van Lichtenvoorde. Het doel van de enquête is een scherper inzicht te krijgen in de kansen en bedreigingen die de centrumondernemers zien voor het economisch functioneren van het centrum. In de rapportage wordt een samenvatting gegeven van de resultaten en afgesloten met conclusies en aanbevelingen. 2 Opzet van de enquête Er zijn 115 centrumondernemers uitgenodigd om de enquête in te vullen en 60 ondernemers hebben de enquête volledig ingevuld. Met 52% deelname is dit een zeer hoge respons. In de enquête zijn zowel vragen opgenomen op het niveau van de individuele onderneming als op het functioneren van het centrum als geheel. 3 Resultaten De resultaten uit de enquête zijn samengevat en hieronder thematisch gerapporteerd. Huurprijzen In de enquête wordt te hoge huren voor de winkelpanden het meest genoemd als pijnpunt. Van de geënquêteerden geeft 75% aan een bedrijfspand te huren. Verkeer Verkeersmaatregelen zijn diverse keren genoemd in de enquête. Hierbij worden verschillende zaken genoemd, sommige heel specifiek op straatniveau, andere hebben de bereikbaarheid van de dorpskern in het algemeen. Daarnaast gaat het om parkeren en overlastgevend verkeer. De volgende suggesties/opmerkingen komen uit de enquête: Bereikbaarheid: Slechte verkeersdoorstroming in het centrum. Verkeer leiden van Driehoek naar Koemstraat. Autovrijgebied verkleinen, waardoor klanten dichter bij de winkels kunnen komen. Verkeersdoorstroming door het centrum weer mogelijk maken, Molendijk- Dijkstraat en Rentenierstraat-Hagenstraat. Openstellen van de Besselinkstraat in twee richtingen. Slechte bereikbaarheid bij evenementen. Overlast: Vrachtverkeer in het centrum. (Brom)fietsenverbod in het centrum. Fietspaden in het winkelgebied opheffen. Straatniveau: Opheffen van eenrichtingsverkeer Rapenburgsestraat/Broekboomstraat. Slechte bereikbaarheid Korte Rapenburgsestraat. Parkeren: Opheffen blauwe parkeerzones, zijn nutteloos. Meer parkeervoorzieningen in het centrum. Vrij parkeren behouden is belangrijk.
Sfeer Voor het verbeteren van de sfeer in het centrum zijn diverse maatregelen genoemd: het zorgen voor meer groen in het centrum, aanpassen van het straatbeeld en het toepassen van mooiere (gezamenlijke) verlichting en muziek in de straten. Ook het schoon houden van het centrum en het vullen van leegstaande panden zijn genoemd als maatregel om de sfeer te versterken en om te komen tot een beter vestigingsklimaat. Evenementen De geënquêteerden geven aan dat er in Lichtenvoorde (nog) meer te beleven moet zijn. Gevraagd naar de invloed van evenementen op de omzet geeft dit een gevarieerd beeld. Van de geïnterviewde zegt 60% geen positief omzeteffect te zien van de georganiseerde evenementen, 13 % haalt hier wel meer omzet uit en 11% geeft aan dat dit afhankelijk is van het soort evenement. Overigens zegt 12% van de ondernemers er geen positieve omzet uit te halen, maar evenementen wel belangrijk te vinden voor de profilering van Lichtenvoorde. Compact centrum Het compact maken van het centrum is een aantal keren genoemd in de enquête, net als het afwaarderen van de winkelfunctie buiten het directe centrum. Bijvoorbeeld voor de omgeving Dijkstraat in combinatie met het verplaatsen van de zittende winkels naar het centrum. Een ander punt is het als één geheel vormgeven van het gebied tussen de Aldi en de Markt. Diversiteit winkelbestand Op de vraag welke winkels het centrum mist staan schoenwinkels met stip op 1 (22 x genoemd), op 2 staat de (chiquere) herenmodezaak (7x) en op 3 grote winkelketens (4x). Verder zijn ook nog vele andere suggesties gedaan waaronder: repair-store, kleermaker, speciaalzaken (vis-, kaas-, groente-, notenboer), sushibar, boekenzaak, babywinkel, kleine onderdelen winkel, gadgetwinkel, sportzaak en woonwinkels. Kortom de binnenstadondernemers zien een heel scala aan gewenste aanvullingen en mogelijkheden. Als voorziening is alleen een museum genoemd. Ongeveer een kwart van de geënquêteerde heeft een webshop, waarvan 24% hier geen omzet mee haalt en 76% een omzet van tussen de 1 25%. Ondernemersdynamiek Bijna 77 % van de geënquêteerden geeft aan geen plannen voor uitbreiding en/of verplaatsing te hebben binnen nu en vijf jaar. De rest wel, waarvan 15% binnen het centrum en 5% elders binnen Lichtenvoorde. Slechts 3% zegt te willen verhuizen naar een andere plek binnen de gemeente Oost Gelre of zelfs buiten de gemeentegrenzen. Slechts drie van de geënquêteerden geven aan te willen stoppen in de periode 2015 t/m 2018, 13 ondernemers willen stoppen in de periode 2020-2025, de rest (44 ondernemers) heeft geen plannen de komende 10 jaar te stoppen. Als het om bedrijfopvolging gaat geeft 20% aan een opvolger te hebben, de rest heeft geen opvolger of geeft aan hier nog geen zicht op te hebben of filiaalhouder te zijn. In totaal willen 12 bedrijven uit de enquête (= 13%) uitbreiden of verplaatsen binnen nu en vijf jaar, waarvan twee bedrijven aangeven te willen verplaatsen naar een plek buiten Lichtenvoorde.
Marketing De ondernemers geven aan dat het overgrote deel van de omzet afkomstig is van bestedingen van inwoners uit Lichtenvoorde. Behalve bestedingen van inwoners van de kern Lichtenvoorde (primair verzorgingsgebied) ontvangen dagelijkse winkels ook bestedingen van inwoners van buiten het primaire verzorgingsgebied. Dit aandeel binnen de totale omzet lijkt relatief klein in Lichtenvoorde. In de enquête wordt meerdere keren aangegeven dat de samenwerking in het centrum beter kan en er worden diverse suggesties gedaan om de koopkrachttoevloeiing te vergroten: Betere marketing van Lichtenvoorde uit een gezamenlijke pot waaraan iedereen meebetaald Marketingbudget omhoog Opstellen van een PR-plan Inspelen op toerisme Lichtenvoorde als plaats op de kaart zetten Inzet sociale media Financiële pot en inzet sociale media Regionale reclamecampagnes Goede vorm van openbare communicatie Thema s voor Lichtenvoorde uitvergroten, bijvoorbeeld aansluiten bij het verleden door Lichtenvoorde te promoten als leerstad. Invoeren van centrummanagement Gezamenlijke acties (ook een lokale internetwinkel!) Koopzondagen 4 Conclusies en Aanbevelingen Huurprijzen In de enquête wordt de hoogte van de huur veelvuldig aangegeven als pijnpunt. In de enquête geeft 75% aan een bedrijfspand te huren en 43% een dalende omzet te hebben gehad. Bij een dalende omzet drukt een vaste huurprijs relatief steeds harder op het bedrijfsresultaat. De enquête geeft echter geen inzicht in de m2 prijs, de lengte van het huurcontract, hoe oud het huurcontract is. Ook is niet duidelijk of ondernemers pro-forma hun huur hebben op gezegd of in onderhandeling zijn met de pand eigenaar over de huurprijs of omzet-gerelateerde huur. Specifiek vervolgonderzoek kan nuttig zijn om meer inzicht te krijgen in de huurbeleving van de gevestigde ondernemers en het huurprijzenbeleid van de pandeigenaren. Er is nu geen actueel overzicht voor handen van het commerciële vastgoed in het centrum voor gemeente, ondernemers en het centrummanagement. Stimuleren ondernemerschap Een nauwere samenwerking tussen pandeigenaren en ondernemers kan helpen bij het stimuleren van ondernemerschap in het centrum. Het instellen van een structureel overleg van pandeigenaren kan hier een belangrijke kwalitatieve bijdrage aan leveren.
Evenementen Evenementen zijn goed voor de beleving van Lichtenvoorde. Voor een groot draagvlak onder centrumondernemers is het belangrijk te zoeken naar een juiste balans in het programma. Hierbij zijn de kwaliteit van het evenement, het soort evenement, de locatie en de frequentie van het evenement belangrijke factoren. Een evenementenplein in het centrum kan overlast bij grote evenementen verminderen en de kwalitatieve mogelijkheden vergroten. Compact centrum Het compact maken van het centrum en het afwaarderen van de winkelfunctie buiten het kernwinkelgebied, kan een belangrijke bijdrage leveren aan het economisch verduurzamen van het centrum. Diversiteit winkelaanbod Voor haar omvang kent het centrum van Lichtenvoorde een redelijk gevarieerd aanbod aan winkels. Toch is er een heel wensenlijstje van winkels die als versterking worden gezien en worden gemist. Welke ambitie sluit aan bij Lichtenvoorde? Voor welke zaken is er een reëel ondernemersperspectief en op welke plek? Specialistische verszaken worden vaak genoemd. Dit sluit aan op een trend die breder in Nederland zichtbaar is. Voor grote ketens, zoals Mediamarkt, is het centrum van Lichtenvoorde gezien haar regionale betekenis geen reële vestigingsplaat. Verkeer Er worden diverse verkeersmaatregelen voorgesteld en knelpunten aangegeven. in de enquête. De meeste van de genoemde knelpunten zijn bekend en kunnen alleen in samenhang met de op te stellen centrumvisie beoordeeld worden. Leegstand Leegstand is een uiting van het economisch functioneren van een winkelgebied in zijn geheel. Het bestrijden en voorkomen van leegstand kent vele aspecten en vraag om een samenhangende programmatische aanpak. Verminderen van de hoeveel m2, compacter maken van het centrum, thematiseren, invoeren van sfeerversterkende maatregelen en het versterken van het aanbod zijn onderdelen van een dergelijke aanpak. De centrumvisie voor Lichtenvoorde kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Online verkoop Bestedingen per m2 nemen niet alleen af, er vindt ook een verschuiving plaats van bestedingen naar webwinkels. Het marktaandeel van internetaankopen in de totale detailhandelsbestedingen in Nederland groeit nog steeds. Voor sommige branches ligt dit al boven de 20% (o.a. media en elektronica). Naar verwachting zal het marktaandeel van internet verder toenemen. Hoe groot het marktaandeel van internet wordt, is moeilijk te voorspellen. Beschikbare prognoses lopen sterk uiteen. Dit hangt onder meer af van technologische ontwikkelingen en de mate waarin nieuwe branches erin slagen zich aan te passen aan de online markt. Dit heeft ook gevolgen voor het functioneren van fysieke winkels in Lichtenvoorde. In de enquête geeft 76% van de centrumondernemers van Lichtenvoorde aan (nog) geen webshop te hebben. Met het oog op de toekomst is zouden de ondernemers in Lichtenvoorde hier sterker op in kunnen zetten.
Instellen ondernemingsfonds In de enquête wordt een betere samenwerking en de invoering van centrummanagement een aantal keren genoemd. De LOV is actief om zich als vereniging te versterken. Een volgende stap zou kunnen zijn om verder te professionaliseren het oprichten van een ondernemersfonds, waardoor iedere gebruiker gaat bijdragen aan de activiteiten ten behoeve van het versterken van het centrum. Dit sluit aan bij de regionale ontwikkeling. Steeds meer kernen besluiten om een ondernemingsfonds op te richten. Doetinchem en Zutphen hebben hier al langer geleden invulling aan gegeven. Recentelijk hebben ook Doesburg en Varsseveld hiertoe besloten. Zelhem, Hengelo, Vorden en Lochem bestuderen de mogelijkheden voor het instellen van een ondernemersfonds. Visie op het centrum De keuze voor de toekomstige functie en positie van het centrum is bepalend voor de winkelstructuur van Lichtenvoorde. Een geactualiseerde oriëntatie hierop kan meer richting geven aan de economische ontwikkeling van het centrum. Hierbij zijn de volgende vragen relevant: Wat is de toekomstig gewenste detailhandelsstructuur? Wat is hierin de haalbare functie en positie van het centrum? Wat betekent dit voor de omvang en samenstelling van het aanbod? Welke acties en/of maatregelen zijn nodig om de gewenste positie te kunnen (blijven) vervullen? Welke rol hebben verschillende partijen (gemeente, eigenaren, ondernemers, etc.) (uitvoeringsstrategie)? Hoe kan de gewenste structuur planologisch-juridisch verankerd worden in het (ruimtelijk) beleid? Hoe kunnen toekomstige initiatieven worden getoetst?