Stichting BASF Pensioenfonds

Stichting BASF Pensioenfonds Stichting BASF Pensioenfonds Groningensingel 1, 6835 EA Arnhem Postbus 1019, 6801 MC Arnhem Telefoon: 026-3717 159 Telefax: 026-3717 246 Internetsite: www.basfpensioenfonds.nl Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer 0910.3467.0000 Verslag over het boekjaar 1-1-2011 t/m 31-12-2011

2

Inhoud Pagina Meerjarenoverzicht 5 Organisatie van het Pensioenfonds Profiel 7 Bestuur 7 Directie 7 Deelnemersraad 8 Verantwoordingsorgaan 8 Intern toezicht 9 Compliance Officer 9 Beleggingscommissie 9 Uitvoeringsorganisaties 9 Externe dienstverleners 9 Bestuursverslag Algemeen 11 Goed pensioenfondsbestuur 11 Pensioenbeleid 13 Beleggingsbeleid 16 Financieel beleid 18 Risico s 20 Verwachte ontwikkelingen in het komende jaar 25 Verslag van het verantwoordingsorgaan Verslag van het verantwoordingsorgaan over boekjaar 2011 27 Reactie bestuur 27 Verklaring intern toezicht 28 Jaarrekening Balans per 31 december 30 Staat van baten en lasten 32 Kasstroomoverzicht 34 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 35 Toelichting op de balans per 31 december 39 Toelichting op de staat van baten en lasten 44 Risicoparagraaf 50 Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 3

Pagina Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum 55 Financiering 55 Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten 55 Resultaatbestemming 55 Actuariële verklaring 57 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 59 Bijlagen Begrippenlijst 61 4

Meerjarenoverzicht 2011 2010 2009 2008 2007 Aantallen Actieve deelnemers (inclusief deelnemers beschikbare premieregelingen) 176 171 157 174 202 Gewezen deelnemers 340 355 347 402 410 Pensioengerechtigden 544 536 508 486 465 Totaal 1.060 1.062 1.012 1.062 1.077 Deelnemers beschikbare premieregelingen 48 35 0 0 0 Financiële gegevens (in duizenden euro) Technische voorzieningen Pensioenverplichtingen eigen rekening 160.770 149.759 142.358 144.512 125.457 Pensioenverplichtingen herverzekering 11.987 11.462 10.873 11.374 10.338 Pensioenverplichtingen voor risico deelnemers 529 233 37 0 0 173.286 161.454 153.268 155.886 135.795 Reserves Algemene reserve 6.573 5.896 8.608 3.404 24.300 Beleggingsreserves 9.593 6.573 5.896 8.608 3.404 33.893 Dekkingsgraad Aanwezig 103,8% 103,7% 105,6% 102,2% 125,0% Vereist 110,8% 111,2% 111,3% 111,5% 113,7% Minimaal vereist 103,8% 103,8% 103,8% 105,0% 105,0% Bijdragen (inclusief FVP-bijdragen en inkoopsommen) 7.125 1.651 1.539 2.612 2.726 Pensioenuitkeringen 9.414 9.078 8.691 8.355 7.726 Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 5

2011 2010 2009 2008 2007 Beleggingen voor risico pensioenfonds Belegd vermogen 158.706 155.763 148.770 153.409 166.108 Opbrengst uit beleggingen 13.381 12.055 9.922-4.625 3.050 Beleggingen voor risico deelnemers Belegd vermogen beschikbare premieregeling 529 233 37 0 0 Opbrengst uit beleggingen 21 10 6 0 0 6

Organisatie van het Pensioenfonds Profiel Het BASF-pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds verbonden aan de ondernemingen BASF Nederland B.V. en BASF Polyurethanes Benelux B.V. Het pensioenfonds is een stichting die statutair gevestigd is in Arnhem. BASF Pensioenfonds heeft als doel pensioenvoorzieningen te treffen voor ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden. Op verzoek van de werkgever kunnen andere overeenkomstige voorzieningen die voortvloeien uit de arbeidsovereenkomst worden uitgevoerd. Om het doel te bereiken brengt BASF Pensioenfonds de daartoe benodigde middelen bijeen en is het verantwoordelijk voor het beheer van deze middelen. Bestuur Het bestuur van BASF Pensioenfonds bestaat uit drie leden die zijn benoemd door de werkgever en drie leden die zijn benoemd door de Deelnemersraad. Per 1 januari 2011 waren de heren Becx en De Bever aftredend. Beiden werden al eind 2010 herbenoemd. Mevrouw Van der Werk-Kil en de heer Nijenhuis, die per 1 januari 2012 aftredend waren, zijn eind 2011 eveneens herbenoemd. In alle gevallen geldt de herbenoeming voor een nieuwe periode van drie jaar. Het bestuur is als volgt samengesteld: Namens werkgever Dhr. G.A.D. van der Lubbe Mevr. I.E. van der Werk-Kil Dhr. C.M. Becx voorzitter secretaris Namens deelnemers Dhr. A.W.M. de Bever Dhr. T.A. Krook Dhr. Z. Nijenhuis Directie In verband met de toenemende complexiteit heeft BASF expertise aan het pensioenfonds toegevoegd, in de vorm van professionele bestuursondersteuning. Sinds 2011 voert de heer N. Mol van Mol & Pensioen de directie van het fonds en verzorgt samen met het secretariaat alle dagelijkse operationele zaken. Met de extra deskundigheid wordt tevens het dagelijks bestuur ontlast. Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 7

Deelnemersraad Het pensioenfonds heeft een deelnemersraad. De deelnemersraad adviseert het bestuur desgevraagd of uit eigen beweging over aangelegenheden die het pensioenfonds aangaan. De deelnemersraad is als volgt samengesteld: namens gepensioneerden M.A. van Bakkum B.J.H. Hengeveld L. de Beer C.J. Wijnhoud P. Breedveld M. Visseren P.C.H. Van Zeil J.C. Mustert namens deelnemers J. de Beer E. Kwak P. van Boxtel H. Breggeman Verantwoordingsorgaan Het pensioenfonds heeft een verantwoordingsorgaan bestaande uit twee afgevaardigden namens de werkgever, twee afgevaardigden namens de deelnemers en twee afgevaardigden namens de gepensioneerden. De belangrijkste taak is het toetsen van het door het bestuur gevoerde beleid. Daarnaast heeft het verantwoordingsorgaan op een aantal gebieden adviesrecht. Het verantwoordingsorgaan is als volgt samengesteld: Namens de werkgever Dhr. R. Holterman Dhr. J. Verweij Namens de deelnemers Dhr. H. Breggeman Dhr. E. Kwak Namens de pensioengerechtigden Dhr. B.J.H. Hengeveld Dhr. J.C. Mustert 8

Intern toezicht Voor het intern toezicht heeft BASF Pensioenfonds een apart orgaan dat uit drie onafhankelijke leden bestaat, die verder geen banden met het bestuur van het BASF Pensioenfonds hebben. Het intern toezichtsorgaan beoordeelt of het bestuur procedures juist volgt en zorgvuldig tot besluitvorming komt. Het intern toezichtsorgaan is als volgt samengesteld: Dhr. J. Zandbergen Dhr. J. Maartense Dhr. H.C. Berends Compliance Officer De compliance officer bewaakt dat het pensioenfonds voldoet aan de voor het pensioenfonds van toepassing zijnde actuele wet- en regelgeving op het gebied van compliance. De heer C.M. Becx, bestuurslid en tevens Head Legal & Tax BASF Nederland B.V., is als compliance officer aangesteld. Beleggingscommissie Er is een beleggingscommissie met als mandaat het opstellen van een strategisch beleggingsplan en het monitoren van de uitvoering van dit strategisch beleggingsplan door de vermogensbeheerders. De beleggingscommissie is samengesteld uit twee leden van het bestuur en een asset manager van BASF SE in Ludwigshafen, het moederbedrijf van de werkgever: Dhr. G.A.D. van der Lubbe Dhr. Z. Nijenhuis Mevr. K. Mercado-Divoff (BASF SE, Ludwigshafen) De beleggingscommissie maakt gebruik van adviezen van een externe beleggingsdeskundige. Uitvoeringsorganisaties De financiële, beleggings- en pensioenadministratie en de jaarverslaglegging worden verzorgd door AZL. De vermogenbeheerders zijn BlackRock en Robeco Pension Providers (voor de beschikbare-premieregeling). Externe dienstverleners Het bestuur heeft Towers Watson als actuaris aangesteld en KPMG als accountant van het fonds. Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 9

10

Bestuursverslag Algemeen In 2011 werd het pensioenbewustzijn van de Nederlandse bevolking enorm vergroot. Hier was helaas wel slecht nieuws voor nodig. Zeker vanaf augustus werden de kolommen van de kranten en de actualiteitenrubrieken op televisie wederom gevuld met malaiseberichten over pensioen. Dit begon natuurlijk met de financiële crisis in 2008, waarvan de pensioenwereld in 2009 juist hersteld leek te zijn. Maar het zware weer kwam dubbel zo hard terug. Een belangrijk negatieve ontwikkeling in 2011 was de dalende rente, vooral vanaf augustus. Al snel bereikte de rente een (bijna historisch) dieptepunt. Pensioenfondsen varen wel bij een hoge rentestand; een hogere rentestand leidt tot een lagere contante verplichting. Bij een dalende rente gaat de contante verplichting dus juist omhoog. Met als gevolg een dalende dekkingsgraad. Daar kwam nog eens bij dat de beleggingsbeurzen niet goed presteerden. Het aanvankelijk herstel werd in de loop van het jaar teniet gedaan. Hierdoor eindigden veel pensioenfondsen 2011 met een dekkingsgraad die behoorlijk lager was dan aan het begin van het jaar. Pensioenen BASF worden niet gekort Voor meer dan honderd pensioenfondsen was de situatie op een gegeven moment zo nijpend dat zij een korting op de (opgebouwde) pensioenen moesten aankondigen. Het eventuele korten op de pensioenen als laatste redmiddel in tijden van crisis was natuurlijk wel bekend. Maar niemand had serieus rekening gehouden met de mogelijkheid dit ooit mee te maken. En nu gebeurt het alsnog. Door de aanhoudende crisis en de lage rente heeft ook BASF Pensioenfonds maatregelen moeten nemen. Gelukkig heeft de werkgever een eenmalige extra premie gestort, waardoor korten van pensioen op dit moment niet nodig is. Goed pensioenfondsbestuur Elk pensioenfonds dient maatregelen te treffen ter waarborging van goed pensioenfondsbestuur. Dit volgt uit de principes voor goed pensioenfondsbestuur van de Stichting van de Arbeid, die zijn verankerd in de Pensioenwet. Deze principes betreffen onder meer zorgvuldig bestuur, transparantie en open communicatie, deskundigheid en functioneren van het bestuur, verantwoording en intern toezicht. Het bestuur van BASF Pensioenfonds streeft ernaar om deze principes na te leven. Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Dit houdt onder meer in het beheersen van bedrijfsprocessen en -risico s, integriteit, soliditeit van het fonds en het beheersen van de financiële positie op de langere termijn. Intern toezicht en verantwoording Het bestuur van het pensioenfonds besteedt veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is bepaald hoe het bestuur omgaat met de rol als bestuur en op welke wijze men invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. Het bestuur legt jaarlijks verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het gevoerde beleid. Het interne toezicht beoordeelt de beleids- en bestuursprocedures en -processen, de checks and balances, de wijze waarop de uitvoering van de regelingen wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het pensioenfonds. Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 11

Het intern toezicht heeft zich bij zijn onderzoek over 2011 geconcentreerd op de organisatie en processen rond het beleggingsbeleid en de uitvoering daarvan. De commissie heeft zijn bevindingen met het bestuur besproken. Het verantwoordingsorgaan heeft het gevoerde beleid getoetst en aan het bestuur verslag uitgebracht. De aanbevelingen die het verantwoordingsorgaan heeft gedaan, zullen alle aandacht krijgen. Statuten Het bestuur heeft in het verslagjaar aandacht geschonken aan enkele noodzakelijke wijzigingen van de statuten, die voortvloeiden uit een toetsing van de fondsdocumenten door DNB. Op 1 december 2011 stelde het bestuur de gewijzigde statuten vast, waarna ze in 2012 notarieel zijn verleden. De nieuwe uitvoeringsovereenkomst De afspraken tussen het pensioenfonds en de aangesloten ondernemingen met betrekking tot de financiering en de uitvoering van de middelloonregeling liggen vast in zogenoemde uitvoeringsovereenkomsten. In 2011 heeft het bestuur deze uitvoeringsovereenkomsten op verzoek van de aangesloten ondernemingen gewijzigd naar aanleiding van de extra premiestortingen die ultimo 2011 zijn toegezegd. Een eventuele volgende extra premie telt niet automatisch mee voor de toekenning van toeslagen. ABTN Een ander belangrijk document voor een pensioenfonds is de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Daarin is gemotiveerd omschreven welk beleid wordt gevoerd om de doelstelling van het pensioenfonds te kunnen nakomen. In de ABTN wordt nader ingegaan op de organisatie van het pensioenfonds, de inhoud van de pensioenregeling, de financiële opzet, hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de opzet van de administratieve organisatie en interne controle. Ook aan de actualisering van dit fondsdocument heeft het bestuur in 2011 gewerkt, zij het dat pas in de eerste bestuursvergadering van 2012 tot de formele vaststelling van de gewijzigde ABTN is besloten. Naleving wet- en regelgeving Overtredingen van wet- en regelgeving zijn het bestuur niet bekend. In het verslagjaar zijn aan het pensioenfonds door de toezichthouder geen boetes of dwangsommen opgelegd. DNB heeft het pensioenfonds ook geen aanwijzingen gegeven om binnen een bepaalde termijn een aangegeven gedragslijn te volgen. DNB heeft niet verzocht om aanstelling van een bewindvoerder. Compliance In het verslagjaar zijn door de compliance officer geen bijzonderheden geconstateerd en gemeld. Gedragscode Jaarlijks wordt door de bestuursleden schriftelijk bevestigd dat zij de gedragscode nageleefd hebben. Ook dit jaar heeft dit plaatsgevonden. Deskundigheidsbevordering Deskundigheid speelt een steeds prominentere rol binnen pensioenfondsen. Het bestuur besteedt dan ook de nodige aandacht aan het op peil houden en verder verbeteren van de deskundigheid. Daartoe maakt het bestuur gebruik van een deskundigheidsplan, waarvan ook een opleidingsplan onderdeel uitmaakt. In het kader van de deskundigheidsbevordering heeft het bestuur in 2011 specifiek op het fonds toegesneden cursussen gevolgd. Zelfevaluatie bestuur Het bestuur heeft een procedure vastgesteld teneinde zijn eigen functioneren, zowel van het bestuur als geheel als van de individuele bestuursleden, periodiek te evalueren. Inmiddels heeft het bestuur het voornemen om deze zelfevaluatie in 2012 wederom uit te voeren. 12

Communicatie Het bestuur heeft in het communicatieplan uitvoerig beschreven hoe invulling wordt gegeven aan de informatieverplichting conform de eisen van de Pensioenwet. Voor het informeren van de deelnemers maakt het pensioenfonds onder andere gebruik van een website. Naast nieuwsberichten met een meer algemeen karakter wordt daar ook op kwartaalbasis melding gemaakt van de ontwikkeling van de dekkingsgraad van het fonds. In overeenstemming met de door de koepels geïntroduceerde doelstelling om eenvoudige, eenduidige en duidelijke pensioenoverzichten te verstrekken, ontvangen alle gepensioneerden en alle actieve deelnemers, jaarlijks een uniform pensioenoverzicht (UPO). Gewezen deelnemers ontvangen eens per vijf jaar een UPO van het fonds. Bestuursvergaderingen Het bestuur van BASF Pensioenfonds heeft in 2011 vijf maal vergaderd, waarvan eenmaal gezamenlijk met de deelnemersraad. De belangrijkste onderwerpen in de bestuursvergaderingen waren: De evaluatie van het herstelplan. De jaarstukken 2010. De gevolgen van scheiding voor deelnemers aan de beschikbare-premieregeling. De actualisering van diverse fondsdocumenten, waaronder de statuten, reglementen en uitvoeringsovereenkomsten. De ontwikkeling van de financiële positie. Het opstellen van een financieel crisisplan. Pensioenbeleid Het pensioenfonds voert drie regelingen uit, een middelloonregeling en twee beschikbare-premieregelingen. Het pensioenfonds voerde oorspronkelijk enkel de middelloonregeling uit. Vanaf 1 juli 2008 worden er geen nieuwe deelnemers meer tot deze regeling toegelaten en geldt een beschikbare-premieregeling, die vanaf 2010 ook van kracht is voor nieuwe werknemers van BASF Polyurethanes Benelux B.V. In de middelloonregeling wordt het ouderdomspensioen berekend op basis van iemands verdiende salaris gedurende de jaren van deelname. De pensioenleeftijd is 62 jaar. In de beschikbare-premieregelingen krijgen deelnemers van hun werkgever een premie toegezegd, die ze zelf gaan beleggen voor een pensioenkapitaal. Met dat kapitaal kunnen ze op de pensioendatum een levenslang ouderdomspensioen, mogelijk gecombineerd met een partnerpensioen en wezenpensioen kopen bij een verzekeraar naar keuze. De pensioenrichtleeftijd is 65 jaar. Eerder of later met pensioen is mogelijk. Daarnaast geven de regelingen dekking in geval van overlijden en arbeidsongeschiktheid: Een partnerpensioen dat wordt uitgekeerd na het overlijden van de deelnemer. Een wezenpensioen dat wordt uitgekeerd na overlijden van de deelnemer. Een Anw-hiaatpensioen dat wordt uitgekeerd na overlijden van de deelnemer. Een excedent-arbeidsongeschiktheidspensioen bij arbeidsongeschiktheid. Doorbetaling van de pensioenpremie bij arbeidsongeschiktheid. Voor de werknemers van BASF Nederland B.V., Construction Chemicals (locatie Oosterhout) is eveneens een beschikbarepremieregeling van kracht, maar als excedentregeling bovenop de pensioenregeling van de Hibin (Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen). Deze regeling kent twee pensioengrondslagen die elk hun eigen premiebijdrage hebben. De pensioenreglementen zijn gedurende het verslagjaar gewijzigd. De wijzigingen hielden onder andere verband met een door DNB verrichte toetsing van de fondsdocumenten. Voor de middelloonregeling waren de wijzigingen technisch van aard. Ook in de Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 13

beschikbare premieregelingen werden enkele technische wijzigingen doorgevoerd. Verder werden in deze regelingen wijzigingen in de bepalingen rondom de verdeling van de opgebouwde kapitalen bij scheiding doorgevoerd. Toeslagbeleid Voor toeslagverlening op de opgebouwde pensioenen van de actieve deelnemers aan de middelloonregeling is de algemene loonontwikkeling van BASF Nederland uitgangspunt. Deze heeft in 2011 1,5% bedragen. De maximale toeslag is gelijk aan de looninflatie. Voor toeslagverlening op de pensioenen van gewezen deelnemers en gepensioneerden is de prijsinflatie het uitgangspunt. De maximale toeslag is gelijk aan de stijging van het CBS-prijsindexcijfer, en bedraagt per 1 januari 2012 2,33%. De toeslagen op de pensioenen zijn altijd voorwaardelijk, waarbij wordt gekeken naar de financiële positie van BASF Pensioenfonds. Volgens het bestuursbeleid dat in de ABTN is vastgelegd worden de pensioenen gedeeltelijk geïndexeerd vanaf een dekkingsgraad van 95% van de vereiste dekkingsgraad. Dit is ongeveer vanaf 107%. Op dit moment zijn we daar ver vanaf. Volgens het afgesproken beleid bedraagt de toeslag per 1 januari 2012 nihil voor zowel actieve deelnemers als voor gewezen deelnemers en gepensioneerden. Op de pensioenkapitalen van de deelnemers aan de beschikbare-premieregelingen wordt geen toeslag verleend. Het jaarlijks behaald rendement op de individuele beleggingsrekening wordt aan het pensioenkapitaal toegevoegd of, als het rendement negatief is, onttrokken. 14

Verzekerdenbestand Gewezen Pensioen- deelnemers deelnemers gerechtigden Totaal Stand per 31 december 2010 1) 171 355 536 1.062 Mutaties door: Nieuwe toetredingen 17 17 Ontslag met premievrije aanspraak -4 4 0 Waarde-overdracht -1-1 Ingang pensioen -5-15 24 4 Overlijden -1-15 -16 Afkoop -1-1 -2 Andere oorzaken -2-2 -4 Mutaties per saldo 5-15 8-2 Stand per 31 december 2011 176 2) 340 544 1.060 Specificatie pensioengerechtigden 2011 2010 Ouderdomspensioen/tijdelijk ouderdomspensioen 383 377 Partnerpensioen 158 155 Wezenpensioen 3 4 Totaal 544 536 1) Dit betreft alleen de DB-regeling. 2) Waarvan 10 deelnemers met (gedeeltelijke) vrijstelling van premiebetaling. Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 15

Beleggingsbeleid Het pensioenfonds belegt het vermogen voor de middelloonregeling voor 65% in vastrentende waarden en 35% in aandelen. Het vermogensbeheer is uitbesteed aan Black Rock, een grote speler op de pensioenmarkt. De vastrentende portefeuille wordt passief belegd in beleggingsproducten die worden afgestemd op de pensioenverplichtingen van het fonds. De aandelen worden op een geavanceerde manier passief belegd. In principe wordt de index gevolgd, maar met behulp van rekenkundige modellen kunnen andere keuzes worden gemaakt met als doel een iets hoger rendement te halen. De afwijking ten opzichte van de benchmark blijft beperkt. De vastrentende waarden bestaan uit LDI s (Liability Driven Investments). Dit zijn allemaal zogenaamde swapfondsen in euro s. Er wordt belegd in swapfondsen met verschillende looptijden om de duur van de verplichtingen zoveel mogelijk te benaderen. Hiermee wordt bereikt dat het renterisico wordt afgedekt. Het renterisico is het risico dat door rentedaling de dekkingsgraad naar beneden gaat. Dit komt doordat de bezittingen minder hard toenemen dan de voorziening pensioenverplichtingen (VPV). Door in swaps met verschillende op de verplichtingen afgestemde looptijden te beleggen wordt het verschil kleiner. Het beleid is om 70% van het renterisico af te dekken. Hierdoor heeft het pensioenfonds minder last van rentedaling; daarentegen profiteert het ook minder van rentestijging. De aandelenbeleggingen worden wereldwijd gespreid over ontwikkelde markten. De waarde van de aandelen is onderhevig aan schommelingen op de aandelenmarkten, maar door de spreiding worden beleggingsrisico s enigszins verminderd. Samenstelling beleggingsportefeuille De samenstelling van het belegd vermogen aan het einde van het jaar was als volgt (in duizenden euro s): Norm Bandbreedte 31-12-2011 31-12-2010 Vastrentende waarden 65% 60% - 70% 112.805 (70,4%) 103.815 (66,6%) Aandelen 35% 30% - 40% 47.319 (29,6%) 51.948 (33,4%) Totaal 100% 160.124 (100%) 155.763 (100%) Door de daling van de aandelenmarkten is de waarde van de aandelen gedaald. De rentedaling heeft geleid tot een toename van de vastrentende waarden. De samenstelling van de beleggingsmix is hierdoor net buiten de afgesproken bandbreedtes gekomen. Indien de bandbreedtes van de normportefeuille op enig moment worden overschreden, moet het evenwicht worden hersteld. Hiermee wordt het risico van het belegd vermogen op het gewenste niveau gehandhaafd. Echter, in verband met de instabiele financiële markten heeft het bestuur besloten om voorlopig de herallocatie op te schorten. Rendement In het derde kwartaal is de marktrente hard gedaald. Hierdoor zijn de vastrentende waarden in waarde gestegen. Dit verklaart het hoge rendement op de vastrentende-waardenportefeuille. De aandelen hebben het in het derde kwartaal daarentegen slecht gedaan. Over de totale portefeuille bedraagt het rendement 9,25%. Echter, als gevolg van de rentedaling is de marktwaarde van de voorziening pensioenverplichtingen beduidend sterker toegenomen. 16

De rendementen voor de verschillende beleggingscategorieën hebben in 2011 als volgt bedragen: Realisatie Benchmark Vastrentende waarden (LDI) 18,25% 16,96% Aandelen 7,71% 5,71% Totaal 9,25% 9,03% Omdat passief wordt belegd, is de verwachting dat het behaalde rendement voor vastrentende waarden heel dicht bij de benchmark uitkomt. Het relatief grote verschil komt door een systeemwijziging die in 2011 is doorgevoerd. Voor de swaps is geen benchmark van beursgenoteerde beleggingen beschikbaar. De door BASF Pensioenfonds gehanteerde benchmark wordt afgeleid, bij beste benadering gekozen. In verband met de onrust rond de euro is voor de benchmark in oktober overgegaan op een risicovrijere rentevoet. Op de aandelenportefeuille scoort BASF Pensioenfonds in 2011 onder de benchmark (MSCI World index). Over de jaren 2005-2011 is het resultaat nog net gunstig ten opzichte van de benchmark, maar de toegevoegde waarde van geavanceerd passief beleggen blijkt beperkt. Performance 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25% 1 05 2 05 3 05 4 05 1 06 2 06 3 06 4 06 1 07 2 07 3 07 4 07 1 08 2 08 3 08 4 08 1 09 2 09 3 09 4 09 1 10 2 10 3 10 1 11 2 11 3 11 4 11 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% -10% Cumulative outperformance Portfolio Benchmark Cumulative outperformance Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 17

Financieel beleid De financiële positie van BASF pensioenfonds ontwikkelde zich in 2011 als volgt (bedragen in duizenden euro s ): Voorziening pensioen Vermogen verplichtingen Dekkingsgraad Stand 1-1-2011 167.117 161.221 103,7% Premiebijdragen 7.296 1.116 3,4% Uitkeringen -9.414-9.530 0,2% Toeslagen 0 0 0,0% Rentetermijnstructuur 0 18.383-10,6% Beleggingsresultaten 13.402 2.027 8,2% Overige 929-460 -1,1% Stand 31-12-2011 179.330 172.757 103,8% Dat de dekkingsgraad uiteindelijk niet is gedaald, is het gevolg van de extra premiebetaling van de werkgever. De effecten van de beleggingsopbrengsten en de wijziging van de markrente samen hebben een negatieve impact gehad op de dekkingsgraad. Door het beleggingsresultaat nam het vermogen van BASF Pensioenfonds toe, maar door de dalende marktrente, nam de voorziening pensioenverplichtingen in grotere mate toe. Per 31 december 2011 voldoet BASF Pensioenfonds precies aan de wettelijke normen voor het minimaal vereiste eigen vermogen. Het verloop van de dekkingsgraad is sinds de start van het herstelplan als volgt geweest: Dekkingsgraden BASF Pensioenfonds vanaf december 2008 120,0 115,0 110,0 105,0 100,0 95,0 dec-08 mrt-09 jun-09 sep-09 dec-09 mrt-10 jun-10 sep-10 dec-10 mrt-11 jun-11 sep-11 dec-11 Vereiste dekkingsgraad Minimaal vereiste dekingsgraad Herstelplan Actuele dekkingsgraad 18

Evaluatie herstelplan BASF Pensioenfonds verkeerde in een situatie van dekkingstekort. Dientengevolge is er een kortetermijnherstelplan overhandigd aan De Nederlandsche Bank (DNB). Jaarlijks per 31 december moet het herstelplan worden geëvalueerd en gerapporteerd aan DNB. Uit de evaluatie bleek het volgende overzicht: Herstelplan Evaluatie Dekkingsgraad 1-1-2011 106,7% 103,7% Mutatie in 2011 +/+ 2,5% -/- 1,3% Dekkingsgraad 31-12-2011 109,2% 102,4% Minimaal vereiste dekkingsgraad 103,8% 103,8% Vereiste dekkingsgraad 110,8% 110,8% Hiermee verkeerde BASF Pensioenfonds voor additionele premiebijdrage nog in dekkingstekort en liep het achter op het herstelplan. Extra maatregelen waren hierdoor nodig. Het langetermijnherstelplan eindigt ultimo 2023. De Nederlandsche Bank is met ons van mening dat, ondanks dat het feitelijk herstel achterloopt op het herstelplan, de herstelkracht voor de lange termijn onder normale omstandigheden voldoende groot is. Extra premie werkgever Het kortetermijnherstelplan van BASF loopt vanaf 31 december 2008 en geldt voor drie jaar, dus tot 31 december 2011. Aan de hand van de evaluatie moet het bestuur beoordelen of het herstel van de vermogenspositie volgens verwachting verloopt. Als het feitelijk herstel achterloopt bij het herstelplan, moet worden nagegaan of met het bestaande beleid nog voldoende herstelkracht aanwezig is om tijdig uit onderdekking te komen, of dat extra maatregelen nodig zijn. De extra maatregelen kunnen bestaan uit extra (eenmalige) premiebetaling door de werkgever of deelnemers en korten van pensioenen. In de uitvoeringsovereenkomst tussen de werkgever en het pensioenfonds is overeengekomen dat de maatregel eenmalig zal bestaan uit een extra premie van de werkgever. In euro s betekent dit dat de werkgever om een aanvullende betaling is gevraagd van 2,3 miljoen. Al eerder had de werkgever een extra bijdrage door kwijtschelding van een schuld van 3,3 miljoen toegezegd. De extra premie van de werkgever om uit dekkingstekort te komen bedraagt daarmee in totaal 5,6 miljoen. Door deze extra premie is voorkomen dat het bestuur zich begin 2012 genoodzaakt zou zien om een besluit tot voorgenomen korting van de opgebouwde pensioenaanspraken en pensioenrechten te nemen. De werkgever stelt zich nadrukkelijk op het standpunt dat de extra betaling eenmalig is geweest. In een eventueel nieuwe situatie van dekkingstekort, zullen ook andere crisismaatregelen in beschouwing moeten worden genomen. Kostendekkende en ontvangen premie De Pensioenwet schrijft voor dat de door een pensioenfonds te ontvangen premie ten minste gelijk dient te zijn aan de kostendekkende premie. De ontvangen premie over boekjaar 2011 bedraagt 7,1 miljoen, de kostendekkende premie 1,7 miljoen en de gedempte premie 1,4 miljoen. De ontvangen premie was hoger dan de kostendekkende premie en de gedempte premie. Herverzekering Het pensioenfonds heeft het overlijdensrisico en het arbeidsongeschiktheidsrisico herverzekerd. Als er op het contract door de verzekeraar winst wordt gemaakt, deelt het pensioenfonds daarin mee. Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 19

Een deel van de pensioenverplichtingen voortvloeiend uit de periode vóór de ingang van de middelloonregeling is eveneens herverzekerd. Dit betreft een volledige herverzekering op basis van een garantiecontract. Verval kredietafslag herverzekering Vanaf 1 februari 2011 zijn herverzekerde pensioenfondsen niet langer verplicht een afslag op de vordering van de verzekeraar toe te passen en een extra buffer aan te houden bij verminderde kredietwaardigheid van de verzekeraar. Het bestuur heeft, met instemming van de deelnemersraad, besloten om het kredietrisico in te schatten op nihil. Voor de vaststelling van dit risico publiceert DNB geen algemene gegevens meer. Het is voor BASF Pensioenfonds niet mogelijk om het risico voor een enkele verzekeraar vast te stellen. Risico s Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico s. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioenverplichtingen en het beheersen van de daarmee verbonden risico s. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Beleid en risicobeheer Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de ABTN. Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheertaken is risicomijdend operationeel management. Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico s. Deze beleids-instrumenten betreffen: ALM-beleid en duration matching; beleggingsbeleid; premiebeleid; toeslagbeleid; herverzekeringsbeleid; beleid ten aanzien van uitbesteding. Financiële risico s Solvabiliteitsrisico Het risicomodel van DNB kent voor een aantal risicocategorieën vastgestelde scenario s ( schokken ). Bij de berekening van het vereist eigen vermogen (buffers) past het pensioenfonds de standaardmethode toe op basis van de zogenaamde wortelformule (S1 t/m S6). Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen die door de toezichthouder worden opgelegd. Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor eventuele toeslagverlening over de opgebouwde aanspraken en ingegane pensioenen. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. Het solvabiliteitsrisico bestaat uit de volgende risicocategorieën: Renterisico (S1). Zakelijke waarden risico (S2). Valutarisico (S3). Grondstoffenrisico (S4). Kredietrisico (S5). Verzekeringstechnisch risico (S6). 20

Renterisico (S1) Pensioenfondsen kennen doorgaans een langere looptijd voor hun verplichtingen dan voor hun bezittingen. Vanwege deze mismatch ondervindt een fonds renterisico. Immers bij een rentedaling zullen de verplichtingen sterker toenemen in waarde dan de bezittingen. Het standaardmodel van DNB bevat voorgeschreven rentescenario s (verschuiving actuele rentetermijnstructuur via voorgeschreven rentefactoren) om het vereist eigen vermogen voor dit risico te bepalen. Om de aanwezige mismatch te beperken, dekt het fonds middels (Euro) renteswaps met verschillende looptijden 70% van het renterisico van de verplichtingen af. Zakelijke waarden risico (S2) De waarden van aandelen en onroerend goed zijn onderhevig aan marktfluctuaties. Fondsen die een deel van hun vermogen in dergelijke zakelijke waarden hebben belegd, lopen hierdoor risico. Ter beperking van dit risico streeft het fonds naar voldoende spreiding van effecten in de beleggingsportefeuille. Het beleggingsbeleid van het pensioenfonds sluit het beleggen met geleend geld uit evenals het verkopen van waardepapieren die het pensioenfonds niet bezit. Evenmin staat het beleggingsbeleid het schrijven van opties toe, tenzij het call opties betreft en deze gedekt worden door onderliggende activa. Valutarisico (S3) Valutarisico betreft het risico dat de waarde van de beleggingen in vreemde valuta verslechtert als gevolg van veranderingen van vreemde-valutakoersen. De kans dat de wisselkoers van vreemde valuta verslechtert ten opzichte van de euro betekent een risico voor een pensioenfonds omdat verplichtingen in euro luiden en bezittingen deels in vreemde valuta. Dit risico is van belang voor zowel directe posities in een valuta, als voor beleggingen die gewaardeerd zijn in een andere valuta. Het beleid van het pensioenfonds is om het valutarisico schuilend in de beleggingen in zakelijke waarden in niet-euro landen af te dekken. Dit gebeurt door middel van een zogenaamde overlay-constructie via BlackRock. Grondstoffenrisico (S4) Fondsen die beleggen in grondstoffen (commodities) lopen het risico dat de waarde van deze beleggingen daalt. Het pensioenfonds belegt niet in deze categorie. Kredietrisico (S5) Bij het kredietrisico dient het effect van de kredietwaardigheid van de tegenpartij tot uitdrukking te komen. Het kredietrisico komt tot uitdrukking in de zogenaamde creditspread. Deze spread is het verschil tussen de uitkering die afhangt van de kredietwaardigheid van de tegenpartij en een uitkering die met volledige zekerheid, risicovrij, tot uitkering zou komen. Ter beperking van het kredietrisico gelden binnen het BASF Pensioenfonds restricties voor de samenstelling van de vastrentende portefeuilles met betrekking tot geografische spreiding, verdeling over verschillende debiteurencategorieën, de minimale kwaliteit van de debiteur ( rating ) en voor de omvang van de beleggingen per debiteur. In de LDI-beleggingen wordt alleen gebruik gemaakt van renteswaps. Deze renteswaps worden gewaardeerd tegen de risicovrije swap rente, waarin geen opslag is opgenomen voor kredietrisico. Kredietrisico kan wel ontstaan als gevolg van een verhoogd tegenpartijrisico bij het afsluiten van de rentederivaten. Dit risico wordt gemonitored en gemitigeerd door de beheerder van de LDIbeleggingen. De beheerder hanteert restricties voor de kredietwaardigheid van een tegenpartij en wisselt onderpand uit voor de opgelopen waarde van de renteswaps. De hoogte en kwaliteit van het onderpand wordt door de beheerder dagelijks gemonitord en aangepast. Zodoende vermindert de vermogensbeheerder het tegenpartijrisico dat voortkomt uit de renteswaps. Daarnaast wordt binnen de LDI-beleggingen in een goed gespreide portefeuille van kortlopende geldmarktinstrumenten belegd. Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 21

Verzekeringstechnisch risico (S6) Naast de financiële risico s staat het fonds bloot aan verzekeringstechnische risico s. Binnen het verzekeringstechnische risico worden in principe alleen risico s meegenomen die verband houden met sterfte. Het omvat de risico s als gevolg van afwijkingen ten opzichte van de verwachte sterfte en afwijkingen van de verwachte sterftetrend (langlevenrisico). De sterftetrend zelf dient te worden meegenomen bij de bepaling van de voorziening voor risico van het fonds. Het pensioenfonds hanteert daartoe actuele overlevingstafels waarin rekening wordt gehouden met de verwachte toekomstige sterftetrendontwikkeling. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Bij het pensioenfonds is door de keuze van de soort LDI-fondsen met jaarlijkse cashflow sprake van een jaarlijkse grote netto-instroom. De waarschijnlijkheid van het liquiditeitsrisico en de impact daarvan is derhalve klein. Het liquiditeitsrisico wordt ook beperkt door de invulling van het cashmanagement. De administrateur ziet toe op een juiste afstemming van de inkomende en uitgaande cash stromen van het fonds. Concentratierisico Grote posten zijn aan te duiden als een vorm van concentratierisico. Om te bepalen welke posten hieronder vallen moeten per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur worden gesommeerd. In het algemeen geldt dat concentratierisico kan optreden als een adequate spreiding van activa en passiva ontbreekt. Concentratierisico s kunnen optreden bij een concentratie van de portefeuille in regio s, economische sectoren of tegenpartijen. Een portefeuille van leningen die sterk sectorgebonden is, kan door deze sectorconcentratie een verhoogd risico lopen. Indien aandelen in dezelfde sector worden aangehouden is sprake van een cumulatief concentratierisico. Dit geldt niet voor Stichting Pensioenfonds BASF omdat alle beleggingen van het pensioenfonds plaatsvinden in beleggingsfondsen waarin de mix van beleggingen zeer divers is. Inflatierisico Het pensioenfonds kent een voorwaardelijk toeslagenbeleid en communiceert dit beleid, conform wettelijke voorgeschreven formuleringen, naar alle deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden. Door die communicatie is de kans zeer gering dat bij de belanghebbenden verkeerde verwachtingen worden gewekt en juridische claims moeten worden gehonoreerd. Niet financiële risico s Sponsorrisico Het pensioenfonds heeft een directe economische en contractuele band met de werkgever als sponsor van het pensioenfonds. Deze afhankelijkheid vertaalt zich in risico s voor het pensioenfonds. Voorbeelden van sponsorrisico s zijn ondermeer: faillissement of betalingsonmacht van de werkgever, financieringsrisico, beëindiging van de relatie met de werkgever en belangenverstrengeling tussen het pensioenfonds en de sponsor. Momenteel is er geen enkele aanwijzing dat deze risico s zich zullen manifesteren. Omgevingsrisico Hieronder worden risico s verstaan als gevolg van externe veranderingen. Gedacht kan worden aan veranderingen in de maatschappelijke wens om duurzaam te beleggen. Het fonds houdt deze ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Voorts wordt het bestuur door middel van periodieke rapportages van de uitvoeringsorganisatie en van externe adviseurs in staat gesteld de risico s en fondssituatie goed te monitoren. 22

Integriteitsrisico BASF Pensioenfonds heeft een gedragscode en een compliancebeleid. Beide zijn een wettelijke verplichting en DNB ziet actief toe op naleving daarvan. DNB toetst voorts nieuwe bestuursleden. Operationele risico s (waaronder interne beheersing, IT en integriteitsrisico) Het operationeel risico is het risico op verlies als resultaat van inadequate of foutieve interne processen, mensen en systemen of als gevolg van externe gebeurtenissen. Operationele risico s hebben een negatieve invloed op een goede uitvoering van de pensioenregeling. Voor deze operationele risico s geldt wel dat een verregaande reductie onevenredig veel inspanning en kosten met zich mee kan brengen. De operationele uitvoering voor wat betreft het pensioenbeheer geschiedt door AZL. Deze partij heeft een ISAE3402-rapportage (type II). Door het overleggen van deze rapportage toont AZL aan het pensioenfonds en aan de accountant van het pensioenfonds aan, dat de uitvoering in control is. Met een dergelijke rapportage wordt tevens tegemoet gekomen aan de Beleidsregel Uitbesteding Pensioenfondsen waarin DNB heeft vastgesteld dat een pensioenfonds dat zijn administratie uitbesteedt aan een uitvoerder verantwoordelijk is en blijft voor een juiste administratie. In de ISAE3402-rapportage worden ten minste de administratieve organisatie, de autorisatie en procuratiesystemen en de interne controle van de uitvoerende organisatie vastgelegd. Naast de opzet en het bestaan wordt ook de effectieve werking van de beheersmaatregelen voor een bepaalde periode toegelicht. De vermogensbeheerders beschikken eveneens over ISAE3402-verklaringen. Uitbesteding en de risico s die hiermee samenhangen Het bestuur heeft onder behoud van zijn verantwoordelijkheden een aantal werkzaamheden structureel uitbesteed. De uitbesteding van werkzaamheden aan een derde partij heeft tot gevolg dat het bestuur geen directe gezagsverhouding heeft met de personen die bij de derde partij feitelijk en dagelijks zijn belast met de uitvoering van die werkzaamheden. Het bestuur heeft voorts geen rechtstreeks zicht op en voert geen directe controle uit op administratieve processen, zoals uitbetaling van pensioenen, pensioenberekeningen e.d. Het bestuur erkent voorts dat aan de uitbesteding het risico is verbonden van discontinuïteit van de dienstverlening door zijn administrateur, AZL. Bij alle uitbestedingsactiviteiten conformeert het pensioenfonds zich volledig aan de regelgeving van DNB op het gebied van uitbesteding. Het pensioenfonds beschikt voor iedere extern uit te voeren activiteit over een uitbestedings-overeenkomst die voldoet aan het bij of krachtens artikel 34 van de PW bepaalde. In voorkomende gevallen worden met de uitvoerende organisatie nadere afspraken over procedures, processen, informatieverschaffing en te leveren diensten vastgelegd in een Service Level Agreement (SLA). In de SLA wordt de dienstverlening inzichtelijk gemaakt en wordt de kwaliteit van de dienstverlening vastgelegd. Juridische risico s Een pensioenfonds loopt het risico in rechte aangesproken te worden. Ten einde dit risico te beperken kan het pensioenfonds maatregelen treffen. Eén risico is dat de fondsstukken niet voldoen aan de wettelijke bepalingen. Een ander risico is dat men als pensioenfondsbestuurder in persoon kan worden aangesproken. Een derde risico betreft het niet in voldoende mate vorm geven aan consistent beleid, dit maakt het pensioenfonds kwetsbaar indien het hierop wordt aangesproken. Een vierde risico betreft het niet of onduidelijk communiceren naar partijen. Een vijfde risico betreft aansprakelijkheid door het niet of niet goed uitvoeren door partijen die het pensioenfonds heeft ingehuurd. Voor bovengenoemde risico s heeft het pensioenfonds de navolgende maatregelen genomen: 1. Bij wetswijzigingen worden de fondsstukken getoetst en waar nodig aangepast met hulp van externe deskundigen. 2. Het pensioenfonds heeft een bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering afgesloten. 3. Het pensioenfonds ziet erop toe dat besluitvorming consistent en goed gedocumenteerd plaatsvindt. Deze documentatie zorgt ervoor dat ook derden de inhoud en werking van dit beleid kunnen volgen. 4. Het pensioenfonds werkt volgens een gedetailleerd communicatieplan. Dit communicatieplan bewaakt de wettelijk verplichte communicatiemomenten. Naast deze vereisten beschikt het BASF Pensioenfonds over een website. Door middel van het Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 23

planmatig uitvoeren van deze communicatie wordt bewaakt dat aan de eisen van de Pensioenwet en consistentie van de communicatieuitingen wordt voldaan. 5. Met alle uitvoeringsorganisaties zijn contractuele afspraken gemaakt. Partijen dienen regelmatig te rapporteren over het wel of niet voldoen aan de gemaakte afspraken. Daar waar mogelijk heeft het pensioenfonds activiteiten gescheiden ondergebracht, waardoor er een mechanisme ontstaat van controle van de ene door de andere partij. Jaarlijks vinden er controles plaats door actuaris en accountant op de uitvoering door het pensioenfonds. Materiële onvolkomenheden worden door hen gerapporteerd. In het algemeen draagt het bestuur er zorg voor dat zij voldoende kennis en kunde bezit om haar verantwoordelijkheid te kunnen dragen. Het bestuur heeft een deskundigheidsplan opgesteld. Verder heeft het bestuur in overeenstemming met de principes voor goed pensioenfondsbestuur in zijn statuten een procedure opgenomen teneinde zijn eigen functioneren, zowel van het bestuur als geheel als van de individuele bestuursleden periodiek te evalueren. De hierboven genoemde risico s zijn niet limitatief maar de juiste afdekking van deze genoemde risico s geven wel een indicatie over de juridische weerbaarheid van het pensioenfonds. Beheersing van de risico s Voor wat betreft de uitbestedingsrisico s kan worden opgemerkt dat het bestuur overleg heeft gevoerd met AZL over de dienstverlening. Dit heeft in 2011 geleid tot een actualisering van de dienstverleningsovereenkomst met AZL, waarin tevens een service level agreement is opgenomen. Voor wat betreft de financiële risico s wordt het bestuur per kwartaal voorzien van managementinformatie over de beleggingsportefeuille. De beleggingscommissie ontvangt maandelijks beleggingsrapportages van de vermogensbeheerder, zodat er continue inzicht bestaat in de handelingen, risico s in bijvoorbeeld landen en valuta s en status van de beleggingen. De beleggingscommissie rapporteert periodiek aan het bestuur. Ten minste één keer per jaar wordt de vermogensbeheerder (BlackRock) gevraagd de op dat moment geldende beleggingsstrategie toe te lichten. Het bestuur streeft naar een zodanige invulling van haar beleid dat jaarlijks wordt voldaan aan de eisen ten aanzien van de financiële positie en dat dit op de lange termijn leidt tot een stabiele pensioenpremie. Om dit te bewerkstelligen beschikt het bestuur over de volgende sturingsmiddelen: de hoogte van de toekomstige premiebaten; de hoogte van de toekomstige toeslagverlening; het beleggingsbeleid. De invloed van deze sturingsmiddelen op de financiële positie van het pensioenfonds wordt jaarlijks geëvalueerd. Bij de evaluatie speelt de huidige financiële positie, als ook de financiële positie van het pensioenfonds in de toekomst, een rol. Voorts wordt het bestuur door middel van periodieke rapportages van de uitvoeringsorganisatie en van externe adviseurs in staat gesteld de risico s en fondssituatie goed te monitoren. Continuïteitsanalyse Om te toetsen of het beleid op lange termijn tot de gewenste ontwikkeling leidt, voert het pensioenfonds regelmatig een continuïteitsanalyse uit. 24

Verwachte ontwikkelingen in het komende jaar Ingangsdatum AOW gewijzigd Vanaf 1 april wordt de ingangsdatum van de AOW gewijzigd. Iedereen die voor die datum 65 jaar wordt, ontvangt AOW vanaf de eerste van de maand waarin de 65-ste verjaardag valt. Voor degene die na 1 april 65 jaar wordt gaat de AOW pas op de verjaardag in. In de desbetreffende wetswijziging werd het aanvullende pensioenterrein ongemoeid gelaten. Vastgesteld moet worden dat het door de betreffende maatregel veroorzaakte AOW -gat niet tot de verantwoordelijkheid van de pensioenfondsen kan worden gerekend en dat buiten hen om naar eventuele compenserende maatregelen moet worden gezocht. De gepensioneerde deelnemer die nog jonger is dan 65, zal maximaal een maand een lager inkomen hebben omdat het tijdelijk ouderdomspensioen op de eerste van de maand stopt. Crisisplan Een nieuw fondsdocument dat door pensioenfondsen moet worden ontwikkeld, is een financieel crisisplan. Nieuwe regelgeving verplicht pensioenfondsen om uiterlijk 1 mei 2012 een dergelijk plan te hebben vastgesteld. In het plan is vastgelegd hoe het bestuur denkt te gaan handelen als het pensioenfonds niet tijdig kan herstellen uit een situatie van dekkingstekort. Het bestuur van BASF Pensioenfonds heeft dit crisisplan inmiddels vastgesteld. Uitvoeringskosten De kosten van administratie, advies, controle en vermogensbeheer staan vermeld in de staat van baten en lasten. In de toelichting erop worden ze nader uitgesplitst. De Autoriteit Financiële Markten verwacht dat pensioenfondsen in de komende jaren apart gaan rapporteren over transactiekosten bij vermogensbeheer en de beleggingskosten verder uitsplitsen. Hij vindt de transparantie van de beleggingskosten onvoldoende, vooral als het gaat om beleggingskosten die als het ware verstopt zijn in rendementen. Aangezien het beschikbaar krijgen van de benodigde gegevens behoorlijke inspanningen vraagt, is het nog niet mogelijk om niet-zichtbare vermogensbeheerkosten, die rechtstreeks ten laste van het beleggingsrendement worden gebracht, en transactiekosten inzichtelijk te maken. BASF zal in gesprek gaan met de vermogensbeheerders om ook deze kosten inzichtelijk te maken. Arnhem, 18 juni 2012 Het Bestuur G.A.D. van der Lubbe voorzitter I.E. van der Werk-Kil secretaris C.M. Becx T.A. Krook A.W.M. de Bever Z. Nijenhuis Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 25

26

Verslag van het verantwoordingsorgaan Verslag van het verantwoordingsorgaan over boekjaar 2011 In het kader van goed pensioenfondsbestuur heeft BASF Pensioenfonds een verantwoordingsorgaan ingesteld, bestaande uit zes personen, twee vertegenwoordigers van zowel de deelnemers als de gepensioneerden als de werkgever. Het verantwoordingsorgaan heeft kennis genomen van het jaarverslag, de jaarrekening, het actuarieel rapport en de bevindingen van het intern toezicht. Op basis van deze gegevens en de overige informatie die het bestuur heeft verstrekt in het periodiek overleg, heeft het verantwoordingsorgaan zich een adequaat beeld kunnen vormen van de financiële situatie van het pensioenfonds, van het gevoerde beleid en van de gemaakte keuzes voor de toekomst. Conclusie Op basis van de beschikbare informatie is het verantwoordingsorgaan van oordeel dat het bestuur zijn taken naar behoren heeft uitgevoerd. Het verantwoordingsorgaan concludeert dat het bestuur bij het gevoerde beleid en het maken van zijn beleidskeuzes voor alle betrokken partijen een zorgvuldige belangenafweging heeft gemaakt. Aanbeveling Het verantwoordingsorgaan stelt voor om een standaard beleidsrapportage op te zetten met daarin een overzicht van genomen stappen/besluiten met de beoogde resultaten met betrekking tot de diverse beleidsthema s. Het verantwoordingsorgaan Reactie bestuur Het verantwoordingsorgaan heeft aan het bestuur verslag uitgebracht over het boekjaar. Wij nemen het oordeel van het verantwoordingsorgaan ter harte. De aanbevelingen die het verantwoordingsorgaan doet, zullen, samen met die van de accountant en de actuaris, in het lopende jaar alle aandacht van het bestuur krijgen. Het bestuur Stichting BASF Pensioenfonds Jaarverslag 2011 27