Robuuste ecosystemen kunnen tegen een stootje CoP Beheer en Onderhoud Maaibeheer: zwarte bak of groene wildernis? 3 juni 2015 Edwin Peeters
Evenwicht 2 Bron: http://www.zazzle.nl/
Weerstand Resistance Veerkracht Resilience 3
Evenwicht Bron: http://www.early-warning-signals.org 4
Inrichting Bestrijdingsmiddelen Urbanisatie Multiple stress Wateraan- en -afvoer Klimaatsverandering Eutrofiëring Organische belasting Dempen Recreatie Invasieve soorten Vermindering kwel Door M. Koekkoek Toxicanten Beheer (maaien/baggeren) 5
Science, 20-3- 2015 SOS Doñana wetland Amazon rainforest Great Barrier Reef 6 Green et al. In prep.
Safe Operating Space Doñana wetland: eutrofiëring, grondwater onttrekking Amazone: bosbranden Great Barrier Reef: overbevissing, baggeren, waterkwaliteit Aanpakken van factoren die op lokaal niveau werken om effecten van globale problemen te verminderen. Robuuster maken van het ecosysteem 7
Systeem robuuster maken via maaien? 8
Sloten: uniform van karakter door: -> overmaat nutriënten 9
Sloten: uniform van karakter door: -> ontbreken peildynamiek 10
Sloten: uniform van karakter door: -> verdwenen kwelplekken agv drainage 11
Sloten: uniform van karakter door: -> uniforme inrichting 12
Sloten: uniform van karakter door: -> grootschalig, uniform onderhoud Vroeger Nu 13
Robuustheid vergroten in sloten? Meer heterogeniteit! Grotere biodiversiteit! Grotere weerstand en veerkracht van gemeenschap 14
Maaien en heterogeniteit? Intermediate disturbance theory (Connell 1978) Hoogste biodiversiteit bij intermediaire verstoring 15
Maaien en diversiteit Schonen/maaien is een echte verstoring (disturbance) Verschillen in maai frequentie! 35 A A 30 observation mean of all observations mean of maximum observations STOWA dataset Taxa vs frequentie van maaien Number of species 25 20 15 10 5 0 0 1 2 >2 Cleaning frequency (times/year) Peeters 2006 16
Verschillen in reactie van planten op maaien Effect van hoogte van afmaaien op biomassa ontwikkeling Halverwege Op driekwart Tot op bodem Glanzig fonteinkruid Plat fonteinkruid 17
Verschillen in reactie van planten op maaien Glanzig fonteinkruid (P. lucens) beperkt effect (1x significant verschil) Groot effect op Plat fonteinkruid (6x significante verschillen) groot verschil tussen ¾ en op bodemhoogte afmaaien INDIVIDUELE VERSCHILLEN! 18
Verschillen in overlevingsstrategie van planten Kransvederkruid Stomp fonteinkruid Kroos Plat fonteinkruid Schede fonteinkruid Gekroesd fonteinkruid Niet maaien voordat overlevingsorganen ontwikkeld zijn. Soms vroeg in zomer, soms laat in jaar. Dus kennis van aanwezige soorten van belang en timing op aanpassen! 19
Waterpest-achtigen Elodea nuttallii Egeria densa Myriophyllum spicatum Snelle groeiers Groeien uit kleine fragmenten Investeren in lengte groei -> winnen competitie om licht met andere planten MAAIEN BEVORDERT HUN VERSPREIDING, GROEI EN CONCURRENTIEPOSITIE! 20
Kroos Bultkroos Veelwortelig kroos Groot kroosvaren Snelle groeiers Dichte matten ongewenst SLOTEN MET KROOS NIET MAAIEN MAAR KROOSVERWIJDEREN! DOOR OPWERVELEN SEDIMENT BIJ MAAIEN PROBLEEM VERGROTEN. 21
Ruimtelijke variatie in maaien? Anders schonen in de sloot eenzijdig Schuilplekken voor macrofauna & vis Bron voor herkolonisatie 22
Maaien in polders Polder met een netwerk aan watergangen Maaien gebeurt overal hetzelfde. Diversiteit is als gevolg overal vergelijkbaar. 23
Maaien in polders Ruimtelijk variëren (niet, 1x, 2x, half, plukjes laten staan) Rekening houden met kenmerken van planten (vroeg, laat, hoog, laag) Gevolg: differentiatie met verschillen in diversiteit (en grotere diversiteit voor de polder) Hetzelfde Verschillend Vereist plan en kennis van zaken! 24
Conclusie Gevarieerd en gedifferentieerd maaien kan bijdragen aan het robuuster maken van (sloot) ecosystemen en daarmee de weerstand en veerkracht vergroten! Noodzakelijk zijn een plan en kennis van de lokale vegetatie en omstandigheden! 25
Dank Jeroen van Zuidam Bastiaan van Zuidam 26