De biobestedingen blijven groeien De biomarkt groeide vorig jaar opnieuw met dubbele cijfers. De totale bestedingen van biologische producten stegen in 2016 met 12% en de verse bioproducten zelfs met 13%. De groei was het sterkst in het zuiden van het land. Vlaanderen bleef met een +7% iets achter op het marktgemiddelde. Het totaal aantal biokopers steeg tot een niveau van 93%. Het marktaandeel van bioproducten groeide ook verder door. Binnen de verse voeding is het bioaandeel in België gestegen van 2,7 naar 3%. Het grootste marktaandeel hebben de biologische vleesvervangers. Eén op de vier gekochte vleesvervangers is biologisch. Het kleinste marktaandeel hebben de biovleeswaren met 0,9%. De grootste groeiers waren de bio-aardappelen en de bioeieren. Biologische versproducten zijn gemiddeld een derde duurder dan gangbare producten en dit prijsverschil blijft quasi stabiel over de jaren heen. Voor brood, vlees en kip was de bioversie gevoelig duurder dan de gangbare variant. Voor biomelk werd het prijsverschil kleiner. De gezinnen met kinderen met een beperkt inkomen hebben het laagste bio-aandeel van amper 1%. De alleenstaanden, zowel oud als jong, hebben het hoogste bioaandeel van 4 à 6%. De groeiers binnen de biomarkt op lange termijn zijn de tweeverdieners en de welgestelde gezinnen met kinderen. De klassieke supermarkt (Dis 1) blijft het grootste biokanaal met 41,5%. Op de tweede plaats volgt het gespecialiseerde kanaal (Speciaalzaak/Natuurvoeding/Overige algemene voeding waaronder ook bioplanet) met een aandeel van zo n 31%. De hard discount (9,4%) blijft een kleine speler op de biomarkt maar groeit wel sterk. De hoevewinkel en de boerenmarkt zijn de kanalen met het hoogste percentage aan biologische producten in het assortiment. Deze resultaten werden opgetekend door GfK Belgium in opdracht van VLAM. Hiervoor werden de aankopen van 5.000 Belgische gezinnen voor thuisverbruik continu opgevolgd. Biobestedingen groeien opnieuw met dubbele cijfers in 2016 De Belgische gezinnen besteedden vorig jaar ruim 586 miljoen euro aan biologische producten. Dit was 12% meer dan in 2015. Vlaanderen heeft hierin een aandeel van 257 miljoen of 44%. Met dit aandeel blijft Vlaanderen onder de verwachtingen. De groei van de biobestedingen is sterker dan de bescheiden groei van 1,9% van de totale voedingsbestedingen en de voedingsinflatie van 2,8%. De stijging bij bio wordt vooral verklaard door een verdere groei van de penetratie en een hogere aankoopfrequentie. Het totaal aantal biokopers bereikte met 93% (penetratiegraad) het hoogste niveau ooit. De gemiddelde aankoopfrequentie steeg van 11 naar 13 keer op jaarbasis. Marketingdienst VLAM Luc Van Bellegem maart 2017 1
Ruimer bioassortiment Het aantal bioreferenties dat gemeten werd door GfK binnen het panel stijgt jaarlijks en bedroeg vorig jaar meer dan 10 200 of ruim 1 000 referenties meer dan het jaar voordien. Dit hoge aantal referenties wijst op een verdere toename en verbreding van het biopallet. In de winkelrekken liggen tegenwoordig ook meer verwerkte en voorverpakte bioproducten. Vlaanderen groeide minder snel VLAM volgt, binnen de overeenkomst met GfK Belgium, de verse voeding (inclusief diepvries- en kruidenierswaren zoals ontbijtgranen, rijst, droge deegwaren, wijnen en bier). De cijfers verder in deze tekst hebben enkel betrekking op deze uitgebreide verscategorie. In 2016 groeide deze uitgebreide verscategorie zelfs met 13%. De groei was, voor de tweede keer op rij, het sterkst in Brussel (+20%). Vlaanderen bleef met 7% groei iets achter op het marktgemiddelde. Wallonië deed het met een plus 18% beter dan het marktgemiddelde en komt in absolute cijfers op de hoogte van Vlaanderen. Tussen 2008 en 2016 verdubbelden de biobestedingen in België. De stijging was het grootst in Brussel. Daar zien we een meer dan verdrievoudiging van de biobestedingen in dezelfde periode. De belangrijke groeiers in 2016 ten opzichte van 2015 waren: fruit- en groentenconserven, verse zuiveldesserts, stokbrood, pizza, aardappelen, wijn, roomijs en sorbet, voorgebakken broodjes, kanten-klare maaltijden, taart en banket, eieren, bloem en boter. Bij de grootste dalers behoorden: runden kalfsvlees, vis, week- en schaaldieren, broodjes, bakmixen en melksubstituten (oa. sojadrinks). Marketingdienst VLAM Luc Van Bellegem maart 2017 2
Op lange termijn zijn de winnaars grosso modo dezelfde enkel de categorie vis, week- en schaaldieren is sterk gegroeid sinds 2008 maar viel vorig jaar terug. Bij de verliezers op lange termijn behoren: groentesalades, margarine en varkensvlees. Aardappelen, groenten en fruit (AGF) is veruit de belangrijkste biocategorie De biobesteding bestaat voor ruim één derde uit AGF-producten. Bij gangbare producten is dit aandeel van AGF slechts één vijfde. De categorie vlees, vis en ei neemt een kwart van de biobestedingen voor haar rekening en is krimpend. Deze categorie is voor de gangbare producten echter veel aanzienlijker (37%). Het zuivelaandeel schommelt zowel bij bio als bij het gangbare circuit rond de 20%. De graanproducten nemen bij bio en gangbare producten ook een gelijkaardig aandeel in, namelijk 12%. Wijn en bier tot slot zijn bij bio goed voor 3% van het assortiment tegenover 8% bij het gangbare. Het aantal biokopers op hoogste peil ooit Zoals voor de algemene voeding bereikte het aantal biokopers van verse voeding een hoogtepunt. Het aantal kopers dat op jaarbasis minstens eenmaal een vers bioproduct koopt, steeg vorig jaar tot boven de 90%. De biobestedingen worden voor 60% gerealiseerd door de gezinnen die minstens wekelijks bio kopen, deze groep maakt 11% uit van de kopers. Het aandeel van deze frequente biokopers neemt toe. Binnen de productgroepen zijn er grote verschillen in kopersaantallen. Het aantal kopers steeg in 2016 voor alle categorieën behalve voor vlees. Deze categorie die op lange termijn fors nieuwe biokopers wist aan te trekken, deed het vorig jar minder goed. De kopers van biogroenten zijn veruit de grootste groep. Zo n 65% van de Belgische gezinnen kopen wel eens biogroenten. De tweede belangrijkste kopersgroep is fruit met 48%. Sinds 2005 is het kopersaantal voor fruit ruim verdubbeld. Op de derde plaats komt zuivel met 46 kopers op honderd en dit aantal groeit van jaar op jaar. De biobroodkopers nemen de vierde plaats in. Hier koopt één op de drie Belgische gezinnen wel eens een biobrood. Het aantal kopers van bio-eieren staat op de vijfde plaats met 24%. De sterkste groei noteerden we bij bio-aardappelen. Hier verdubbelde het aantal kopers van 10 naar 20 op honderd. Vlees, gevogelte en vleeswaren konden geen nieuwe bioklanten aantrekken en stagneerden op hetzelfde niveau als in 2015. Het rijtje wordt afgesloten door de vleesvervangers met 8 kopers op 100. Marketingdienst VLAM Luc Van Bellegem maart 2017 3
Marktaandeel bio stijgt en varieert sterk van product tot product Het marktaandeel van de biologische versproducten in België blijft beperkt maar groeit gestaag en bedraagt nu 3%. Het marktaandeel van bio verschilt wel sterk van product tot product. De vleesvervangers hebben met 24% het grootste marktaandeel. Een andere categorie met een hoog bioaandeel is eieren. Het marktaandeel van bio-eieren bedroeg vorig jaar 14%. De AGF-categorie heeft een iets hoger bioaandeel dan gemiddeld namelijk: 6,6% voor groenten, 4,3% voor fruit en 5% voor aardappelen. Hiermee is aardappelen samen met eieren de grootste stijger. Zuivel zit met een bio-aandeel van 3% op het gemiddelde. Brood, gevogelte en vlees zitten onder het gemiddelde. Vleeswaren bengelen achteraan met het laagste bioaandeel van 0,9%. Welgestelde gezinnen en tweeverdieners: groeiers op lange termijn De alleenstaanden, zowel oud als jong, hebben het hoogste bioaandeel van 4 à 6%. Marketingdienst VLAM Luc Van Bellegem maart 2017 4
In absolute cijfers zijn de welgestelde gezinnen met kinderen en de welgestelde gepensioneerden de belangrijkste groep biokopers. Samen zijn zij verantwoordelijk voor de helft van de biobestedingen terwijl zij 39% van de bevolking uitmaken. De grootste stijging qua bio-aandeel, in de periode 2008 tot 2016, vinden we bij de welgestelde gezinnen met kinderen en vooral bij de tweeverdieners zonder kinderen. Huishoudens met kinderen met een beperkt inkomen hebben het laagste bio-aandeel, namelijk 1%. Deze bevolkingsgroep heeft zijn bio-aandeel wel verdubbeld sinds 2008. De introductie en uitbouw van heel wat bioproducten in Hard Discount ligt hiervoor aan de basis. De gepensioneerden en de koppels met één kostwinner hebben een gemiddeld bioaandeel dat matig groeit. Biobestedingen per capita in stijgende lijn Qua besteding per capita staan biozuivel en biogroenten op één en twee. De koploper is biozuivel met 7,57 euro per kop gevolgd door de biogroenten met 6,31 euro. Verder volgen fruit (5,07 euro) en vlees/gevogelte (4,68 euro). Aan biobrood en -banket wordt 2,42 euro per Belg besteed. Bioeieren volgen met 1,77 euro, bioaardappelen met 1,39 euro en biovleeswaren met 1,14 euro. De biovleesvervangers en biozuivelsubstituten sluiten de rij en blijven onder de één euro per capita. DIS 1 is belangrijkste biokanaal maar Hard Discount is grootste groeier De klassieke supermarkt (Dis 1) verloor terrein sinds 2008 maar blijft het grootste biokanaal met 41,5% marktaandeel. Marketingdienst VLAM Luc Van Bellegem maart 2017 5
Op de tweede plaats volgt het gespecialiseerde kanaal (speciaalzaak/natuurvoeding/superettes waaronder ook Bioplanet) met een aandeel van zo n 31%. De buurtsupermarkt is het derde belangrijkste kanaal voor biovoeding met een marktaandeel van iets meer dan 10% maar de Hard Discount zit de buurtsupermarkt op de hielen. Met een marktaandeel van 9,4% blijft Hard Discount een bescheiden speler op de biomarkt maar het is wel het sterkst groeiende kanaal. De rechtstreekse verkoop (hoeve en boerenmarkt) en de openbare markt schommelen rond de 4 à 5% marktaandeel. De hoevewinkel en de boerenmarkt zijn kanalen met een hoger percentage aan biologische producten in het assortiment dan gemiddeld. 21% van het aanbod in deze kanalen is bio. In de Hard Discount vinden we relatief het minst biologische producten terug (1,3%). Prijsverschil bio versus gangbaar Biologische versproducten zijn gemiddeld een derde duurder dan gangbare producten en dit prijsverschil blijft nagenoeg stabiel over de jaren heen. Er zijn wel grote verschillen per product. Het grootste verschil is er bij eieren. Een bio-eitje is dubbel zo duur als een standaard scharreleitje. Het prijsverschil voor eieren bleef quasi stabiel. Het kleinste prijsverschil is er bij vleesvervangers. Hier is de biovariant slechts 16% duurder dan het gangbare product. Ook de evolutie van het prijsverschil verschilt van product tot product. Het prijsverschil in 2016 ten opzichte van het jaar voordien was groter voor onder andere: brood, varkenskotelet, braadkip en kaas. Bij halfvolle melk en aardappelen was het prijsverschil kleiner. Voor yoghurt, eieren en vleesvervangers bleef het prijsverschil quasi stabiel. Marketingdienst VLAM Luc Van Bellegem maart 2017 6
------------------------------------------ Marketingdienst VLAM Luc Van Bellegem maart 2017 7