Bijlage 3: opdrachtformuleringen werkgroepen Opdrachtformulering 1: werkgroep ouderbetrokkenheid (Van consortium aan de werkgroepen) Doel: De kernpartners van de Vensterschool hebben een gezamenlijk beleid voor ouderbetrokkenheid. In dit gezamenlijk beleid is opgenomen: de doelstelling van ouderbetrokkenheid de verschillende vormen van ouderbetrokkenheid die ingezet worden om deze doelstelling te bereiken; een trainingsaanbod voor medewerkers voor ouderbetrokkenheid Toelichting: Ouderbetrokkenheid is een groot en veelomvattend thema. Het is makkelijk om in dit thema te verzuipen. Tegelijkertijd hebben alle andere genoemde thema s ook een component ouderbetrokkenheid. Een veelgemaakte fout bij ouderbetrokkenheid is dat er van alles gebeurt, maar dat niet eerst naar de doelstellingen wordt gekeken en dat nogal eens verkeerde vormen van ouderbetrokkenheid worden ingezet voor de beoogde doelen. Wij stellen voor om ouderbetrokkenheid binnen de Vensterschool op de volgende manier te verbeteren: Opdracht: 1. Een inventarisatie van doelen en vormen van ouderbetrokkenheid bij de verschillende kernpartners; Docent van de Hanzehogeschool (Karlien Landman). Resultaat: voor herfstvakantie 2009 gereed. 2. Een discussie met de teams over ouderbetrokkenheid: welke doelstellingen streven jullie na, met welke vormen van ouderbetrokkenheid. Op basis hiervan kan per instelling een concept plan worden gemaakt: docent Hanzehogeschool. Resultaat: voor de kerstvakantie 2009 2010 gereed? 3. de kernpartners gaan vervolgens met elkaar om de verschillende doelstellingen en vormen uitwisselen. Is hier een rode draad in te ontdekken. Zijn de doelen dezelfde, of anders, zijn de ingezette middelen vergelijkbaar? Kunnen we delen samen oppakken of is dit juist verwarrend? Is het mogelijk om tot een gezamenlijke visie en beleid voor ouderbetrokkenheid te komen? Hoe zou die eruit kunnen zien: docent Hanzehogeschool. Resultaat: voor de meivakantie 2010 gereed? 4. Inventarisatie bij instellingen voor deskundigheidsbevordering rond ouderbetrokkenheid en het maken van een aanbod hiervoor (i.s.m. het
ABCG). In de bijeenkomst van 10 maart werd met name genoemd: gespreksvoering met ouders. Inventarisatie: gereed voor oktober 2009. Uitvoering schooljaar 2009 2010 Duur training: 2-3 dagdelen. Deelnemers: alle professionals in de wijk. Uitvoering Hanzehogeschool (evt. ism ABCG) Kosten: PK in de wijk (uitvoeringskosten, uren kunnen in overeenstemming met de afspraak geschreven worden op PK in de wijk, binnen de afgesproken marge). We zien dit als een start voor gezamenlijk optrekken ouderbetrokkenheid. Wanneer deze training voldoet, kan hij jaarlijks worden uitgevoerd. 5. Inventariseren bij ouders en professionals: hoe zien zij ouderbetrokkenheid. Op welke manier willen zij dat ouders betrokken worden. (Dit wordt door twee verschillende groepjes studenten van de Hanzehogeschool uitgevoerd). Gereed: voor de zomervakantie 2009. We zouden in de werkgroep kunnen nagaan welke onderzoeksvragen er nog meer zijn, dit voor nieuwe studenten in het schooljaar 2009-2010. De resultaten van deze onderzoeken in de werkgroep aan de orde stellen. 6. Een klankbordgroep van ouders maken rond dit thema, waarin de bevindingen in worden besproken: Bieny en Hans (schooljaar 2009-2010) 7. Daar waar pedagogische discussies zich voordoen deze voeren, en een korte weergave hiervan terugkoppelen naar de contactpersoon van de Hanzehogeschool. 8. Het thema ouderbetrokkenheid ook langdurig op de agenda houden. Hierover voorstellen maken en deze bespreken met consortium, stuurgroep, plan groep en gemeente Groningen. Resultaten 1. Een inventarisatie van doelen en vormen van ouderbetrokkenheid bij de verschillende kernpartners; 2. Indien mogelijk: een gezamenlijke visie op ouderbetrokkenheid Aanbod deskundigheidsbevordering / trainingsaanbod ouderbetrokkenheid 3. Teams zijn meer betrokken bij het thema ouderbetrokkenheid. 4. 5. Onderzoeksverslagen over ouderbetrokkenheid (moet nog nader geformuleerd worden) 6. Een klankbordgroep van ouders over ouderbetrokkenheid 7. bijdrage aan pedagogische discussie Samenstelling werkgroep: Trekker: Bynie Bolt en Hans Christiaanse
Karlien Landman, docent Hanzehogeschool, Lineke Nienhuis, medewerker SKSG, Frank Bagnay, directeur het Karrepad, locatie Van Oldenbarneveltlaan Axel Kroeze, medewerker MJD Consulente CJG, COP groep Nicole Stutterheim, locatiemanager Venterschool Koorenspoor (gemeente Groningen Randvoorwaarden: De activiteiten die worden opgestart moeten na 2010 ook worden voortgezet. Kosten: 4 uur inzet Karlien Landman Inzet Bieny Bolt /Hans Christiaanse: totaal 4 uur per week Extra kosten trainingskosten voor training alle medewerkers in de wijk. Dit zal een gezamenlijke opzet worden tussen de Hanze en het ABCG. NB: ouderbetrokkenheid speelt ook bij de andere 3 thema s van PK in de wijk. Daarom is een goede afstemming voor deze thema s van belang. Deze afstemming vindt plaats in het projectteam..
Opdrachtformulering 2: werkgroep VVE / PK in de Wijk (Van consortium aan de werkgroepen) Doel: ontwikkeling van instrumenten en werkwijzen zodat alle kinderen die dit nodig hebben ook daadwerkelijk een professioneel en deskundig aanbod VVE kunnen volgen. (het aanbod in de wijk moet zodanig zijn dat voor alle kinderen in principe een VVE plaats aanwezig is en dat zij hier naar toe geleid worden) Toelichting: Er zijn veel ontwikkelingen op het terrein van VVE: Op basis van de huidige uitvoering: inventariseren van knelpunten en successen. Deze kunnen meegenomen worden in de voorstellen voor verbeteringen. (Ook ouderbetrokkenheid hier in meenemen). Vanuit de gemeente is er een verplichting om 100% van de doelgroep kinderen te bereiken. Dit kan alleen wanneer ook het CJG bij de werving en toeleiding wordt betrokken en wanneer er heldere afspraken tussen medewerkers van het CJG, de peuterspeelzalen en de kinderdagverblijven worden gemaakt. De SKSG en de COP groep hebben subsidie ontvangen voor verbetering van VVE ( Bouwen aan Piramide ) Het Karrepad wil voor de locatie Molukkenstraat VVE invoeren Er zijn verschillende verbeterpunten aangedragen voor VVE vanuit de evaluatie VVE van het ABCG (inhoudelijke afstemming uitvoering Piramide, betere uitvoering leerling-bespreking) Subsidie voor gemeenten om psz extra te faciliteren om de ouderbijdrage laag te houden. Vanuit de gemeente wordt gewerkt aan vroegtijdige logopedische screening. Deze activiteiten kunnen leiden tot meer inzicht in noodzakelijke deelname aan VVE. Op dit moment is er al een werkgroep VVE actief in de wijk ( Bouwen aan Piramide ). Onder leiding van Joke Bakker van de SKSG wordt gezorgd voor: kwaliteit, doorgaande leerlijn en inhoudelijke afstemming. Ook zorgt deze werkgroep voor de invoering van VVE op het Karrepad, locatie Molukkenstraat. De werkzaamheden van deze werkgroep wordt gefinancierd uit subsidie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Daarom gaan wij ons bij PK in de Wijk vooral richten op: Sreening en toeleiding. Immers, daar moet nog het nodige in gebeuren. Het is een Vensterschool activiteit bij uitstek: verschillende instellingen zullen hierin moeten samenwerken. Er moeten gezamenlijke keuzes gemaakt worden over werkwijze, programma en inzet personeel. Het CJG zal hierbij een belangrijke rol spelen. Een koppeling tussen beide werkgroepen is essentieel voor de kwaliteit en samenhang van VVE binnen de Vensterschool. Opdracht
Onderzoek naar soorten en kwaliteitscriteria voor screeningssystemen. Onderzoek naar de kenmerken en van de betreffende doelgroep. Op basis hiervan keuzes maken voor het meest passende systeem voor de kinderen in deze wijk. Onderzoek naar methoden en kwaliteitscriteria voor toeleiding naar peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Onderzoek naar de kenmerken zijn van de betreffende doelgroep. Op basis hiervan keuzes maken voor het meest passende instrument voor toeleiding van ouders en kinderen in deze wijk. De systemen van screening en toeleiding worden uitgevoerd door het CJG. De gekozen systemen moeten zodanig werken dat alle kinderen met een mogelijke achterstand worden toegeleid naar een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf. Onderzoeken welke bekwaamheden nodig zijn bij het werken met de gekozen systemen en een voorstel doen voor scholing van de medewerkers om de systemen te kunnen gebruiken. (systematisch en objectief) Onderzoeken: hoeveel peuters er doorverwezen moeten worden en naar welke instellingen. (zijn hier voor voldoende plaatsen). Het uitvoeren van een proefperiode, met daarbij een evaluatie waarin gekeken wordt of de bovenstaande doelstellingen worden behaald. Voorstel doen voor verdere implementatie van de systemen Daar waar pedagogische discussies zich voordoen deze voeren, en een korte weergave hiervan terugkoppelen naar de contactpersoon van de Hanzehogeschool. Terugkoppeling met de werkgroep Bouwen aan Piramide en de werkzaamheden rond vroegtijdige logopedische screening Resultaten 1. inzicht in het aantal peuters dat in aanmerking zou moeten komen voor VVE 2. inzicht in het aantal peuters dat wel en dat niet meedoet aan. 3. inzicht in het aantal noodzakelijke plaatsen voor VVE. 4. Een screeningssysteem voor peuters 5. Een toeleidingssysteem of methodiek 6. Het overdraagbaar maken van de gehanteerde werkwijze 7. Een bijdrage aan de pedagogische discussie (vaag) Samenstelling werkgroep: Trekker: Nanda Reinders (HVD) Joke Bakker, SKSG (De trekker van de werkgroep Kwaliteit.) Janet Drees ( HVD) Monica Mulder (gemeente Groningen) Carla Geveke, Docent Hanzehogeschool Consulente CJG van de COP groep (opvolger Ingrid Bleeker)
Nicole Stutterheim, locatiemanager Venterschool Koorenspoor (gemeente Groningen)
Planning Onderwerp Periode Activiteit screening September - november Onderzoeken en kiezen mogelijke screeningssystemen december Scholing medewerkers December - april Uitvoering systeem / scholing medewerkers Mei Evaluatie Toeleiding September - november Onderzoeken en kiezen mogelijke systemen van toeleiding December Scholing medewerkers December april Uitvoering methode Mei evaluatie Inzicht in aantallen september Eerste groffe inschatting aantal potentiële peuters April-mei Ahv screeningssysteem uiteindelijke inschatting Juni Opstellen rapportage Inzicht in aantal Oktober - november schatting maken ahv aantal potentiële kleuters. VVE plaatsen December Concept rapportage opstellen: eerste schatting, hoeveel plaatsen zijn er nodig als de screening en toeleiding gaan werken? Dit bespreken met de gemeente. April mei Ahv screening en toeleiding uiteindelijke meting doen en hierover rapporteren pedagogische voortdurend discussie Afstemming andere VVE werkzaamheden Voortdurend
Opdrachtformulering 3: Werkgroep binnen- en buitenschools leren Versie: 22 juni 2009 Doel De werkgroep binnen- en buitenschools leren heeft als doel om: 1. (delen van) het buitenschoolse aanbod meer (dan nu het geval is) in samenhang te ontwikkelen met het binnenschoolse; 2. (delen van) het buitenschoolse aanbod beter te laten aansluiten bij de (ontwikkelings)behoeften van de kinderen in de wijk op basis van wensen en ervaringen van professionals, ouders en kinderen zelf; 3. verschillende groepen kinderen beter toe te leiden naar het naschoolse aanbod. Om deze doelen te kunnen bereiken, is het van belang om de huidige situatie binnen Vensterschool Koorenspoor t.a.v. binnen- en buitenschools leren goed in beeld te krijgen, zowel qua inhoudelijke kwaliteit als organisatie 1. Dit vergt derhalve een meer onderzoeksmatige aanpak in de beginfase, waarbij het van belang is dat met verschillende betrokkenen gesproken kan worden. Hiervoor zullen de betrokken instellingen tijd voor moeten vrijhouden. In de periode na de zomervakantie zal de focus in de werkgroep liggen op het ontwikkelen van (een deel van) het naschoolse aanbod. Toelichting: Eén van de zeven pijlers van de Vensterschool is binnen- en buitenschoolse activiteiten. Daarin wordt getracht door Vensterschoolpartners een aanbod te bieden dat op elkaar is afgestemd en samenhang vertoont. Dit lijkt vaak (nog) niet het geval. Dit heeft onder andere te maken dat het aanbod onvoldoende in samenspraak wordt ontwikkeld. Het onderwijs stelt het schoolse curriculum op, de opvangorganisaties zijn gericht op het aanbod t.a.v. de opvang en de naschoolse activiteiten (NSA) worden door SKSG Kinderopvang gecoördineerd (dit doen zij voor alle Vensterscholen in Groningen onder de bekende Activiteitenladder ). Daarnaast zijn er nog tal van gerichte activiteiten die worden georganiseerd door andere partijen zoals bibliotheek, (speeltuin)verenigingen en MJD. Er wordt samenwerking gezocht met het onderwijs t.a.v. de doorgaande lijn en toeleiding naar de activiteiten, maar dat lukt vooralsnog marginaal. Bij de NSA is bekend dat kinderen uit De Hoogte en de Indische Buurt naarmate ze ouder worden, steeds minder aan activiteiten deelnemen. De 1 De SKSG organiseert en coördineert op dit moment de Na Schoolse Activiteiten (NSA) en kinderwerk in de wijk. Deze opdracht loopt in ieder geval t/m september 2010.
promotie van en toeleiding naar deze activiteiten zou daarom beter kunnen, zo geven betrokken professionals aan. Een ander ervaren knelpunt is de fysieke afstand tot andere locaties in de wijken.
Opdracht en fasering: De opdracht van de werkgroep binnen- en buitenschools leren zal worden opgesplitst in drie fasen. De eerste fase is die van nadere inventarisatie en het in kaart brengen van de huidige situatie op het gebied van binnen- en buitenschools leren, specifiek op de cursorische activiteiten. Deze fase zal tenminste tot de zomer lopen en indien nodig ook de eerste twee maanden van het nieuwe schooljaar (2009/2010). Hierbij worden ook studenten van de Hanzehogeschool Groningen betrokken. De tweede fase bestaat uit de ontwikkeling en uitvoering van de bijgestelde of nieuwe activiteiten. Hierbij worden docenten van de Hanzehogeschool Groningen betrokken met kennis op het gebied van ontwerpen van (schoolse en niet-schoolse activiteiten). De uitvoering zal plaatsvinden in de tweede en derde periode van de Vensterschool Activiteitenladder. De derde fase wordt ingezet als evaluatiefase, hierin worden de uitgevoerde activiteiten geëvalueerd op tenminste inhoud en organisatie. De vragen die deze opdracht omvatten, zijn derhalve: 1. Wat is de huidige situatie t.a.v. het binnen- en buitenschools leren in Vensterschool Koorenspoor? 2. Hoe zien de pilots van cursorische activiteiten (2 nieuw en 2 bestaand) eruit qua vorm en inhoud die ontwikkeld moeten worden en in de 2 e en 3 e periode kunnen worden uitgevoerd en geëvalueerd? 3. Evaluatie: Wat zijn de lessen die getrokken kunnen worden van de uitgevoerde pilots? Voorwaarden: Probeer bij de uitvoering van deze opdracht het klein te houden. Richt je niet meteen op alle kinderen, maar kies een doelgroep en ga niet het gehele naschoolse aanbod herzien. Kijk ook naar huidige voorbeelden (in en buiten de Vensterschool) die al wel goed gaan, dus die waar al wel veel samenhang is. Probeer daarvan de cruciale succesfactoren boven water te krijgen. Samenstelling werkgroep: De leden van de werkgroep moeten idealiter in hun dagelijkse werkzaamheden betrokken zijn met dezelfde doelgroep kinderen waarop gefocust wordt. Het is een pré als ze op al eerder zijn betrokken geweest bij het thema binnen- en buitenschools leren. Zo kunnen ervaringen uit het verleden worden meegenomen. Werkgroepleden: Naam Organisatie Rol Uren per week Maaike Luttik SKSG Kinderopvang Trekker 3
Inge Jongsma SKSG Kinderopvang NSA 3 coördinator Leerkracht Karrepad OBS Karrepad Leerkracht 1 Douwina Heys CBS De Kleine Wereld Leerkracht 1 Matti Blok lectoraat int. jeugdbeleid, Adviseur 2 Hanzehogeschool Willem Hollewand Docent PA Hanzehogeschool 4 Studenten SASS SASS Hanzehogeschool Per fase verschilt de inzet van de betrokken werkgroepleden. Maaike Luttik zal als trekker bij alle fasen betrokken zijn. Daarnaast is de input van zowel Inge Jongsma als de leerkrachten van groot belang. Zij zijn goed op de hoogte van de huidige situatie en kunnen aangeven wat de (m.n. in het verlengde van het binnenschoolse) wensen zijn t.a.v. het bijgesteld naschoolse deel. Zij kunnen tevens met hun achterban (begeleiders NSA en andere leerkrachten) in gesprek over dit thema. De docenten van de Hanzehogeschool Groningen zullen een concrete taak moeten krijgen in de ontwerpfase (fase 2b). Daarnaast zouden ze bijvoorbeeld kunnen worden ingezet als trainer. Matti Blok, zal als ondersteuner van Maaike zich richten op de bewaking van de voortgang van de werkgroep en het projectmanagement (verslaglegging, afspraken, planning, etc). Aansturing van studentonderzoek zal hij ook voor zijn rekening nemen. Trekker: De trekker moet de vaardigheden hebben om een werkgroep aan het werk te zetten en te houden, ook na afronding van het programma PK in de wijk. Hij of zij moet betrokken zijn bij het opstellen van het beleid in de Vensterschool omtrent het binnen- en buitenschools leren. De trekker zal in de eerste fase ondersteund worden door een onderzoeker van het lectoraat integraal jeugdbeleid en studenten. Vanaf de tweede fase (september 2009) zal de trekker met professionals uit de wijk en docenten van de Hanzehogeschool Groningen de ontwikkeling en uitvoering van de pilots gaan doen.
Opdrachtformulering 4: werkgroep Leefwereld Jongeren 10-14 jaar Doel: Het doel van deze werkgroep is tweeledig. Ten eerste worden de problemen in de overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs in kaart gebracht. Ten tweede wordt bedacht hoe verschillende instellingen vanuit de Vensterschool kunnen bijdragen aan het verminderen van deze problemen. Het uiteindelijke doel is kinderen zo goed mogelijk voor te bereiden en waar mogelijk te helpen met de overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs. Toelichting: Hoewel kinderen op de basisscholen (Karrepad en De Kleine Wereld) goed lijken te presteren (in vergelijking met andere basisscholen in Groningen en het landelijk gemiddelde), blijkt uit onderzoek1 dat de jeugd uit de oude wijken (waaronder de Indische Buurt en de Hoogte) relatief vaak spijbelt (en ander regeloverschrijdend- en risicogedrag vertoont), vaker blijft zitten en minder schoolplezier ervaart. Hiernaast geven professionals vanuit de Vensterschool aan dat zij op de basisschool regelmatig kwetsbare kinderen zien die op dat moment dan nog hanteerbaar zijn, maar in het voortgezet onderwijs alsnog ontsporen. Hoewel het op de basisschool dus goed lijkt te gaan, zien we dat er alsnog problemen ontstaan in het voortgezet onderwijs. De transitie van de basisschool naar het voortgezet onderwijs gaat dus vaak niet vlekkeloos en brengt allerlei problemen met zich mee. Wat zijn precies de ervaren problemen? En wat kunnen we voor jongeren organiseren om de kans te vergroten dat de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs goed verloopt zodat de kans op succes op het VO groot is? Opdracht: De werkgroep gaat in twee fasen aan de slag. In de eerste fase wordt inzicht verkregen in de veranderende leefwereld van de jongeren. Vragen die hierbij beantwoord dienen te worden zijn: - Wat gebeurt er precies tijdens de overgang van basisonderwijs naar het voortgezet - onderwijs? (Bv. Hoe ervaren jongeren deze overgang zelf?) - Hoe ziet de (veranderende) leefwereld van jongeren er tijdens deze transitie uit? - Wat voor problemen worden er ervaren? - Waar worden verschillen in de mate waarin problemen worden ervaren door - verklaard? (Bv. doelgerichtheid /focus,..?) - Hoe wijdverbreid zijn de problemen? (Om hoeveel jongeren gaat het?)
- Wat zijn de beschermende factoren die bijdragen aan succes? - Waardoor wordt de houding van de jongeren in de Hoogte /Indische buurt ten opzichte van onderwijs negatiever? - Waardoor vallen kwetsbare jongeren juist in het voortgezet onderwijs buiten de boot? De veronderstelling is dat zodra we weten wat er precies allemaal verandert in de leefwereld van de jongeren en wat de beschermende en belemmerende factoren zijn, we concrete aanwijzingen hebben wat we voor deze jongeren kunnen betekenen om de kans op succes in het voortgezet onderwijs te vergroten.
De vragen die gesteld worden tijdens de tweede fase zijn: - Hoe kunnen we de overgang makkelijker maken? - Welke van de geïdentificeerde factoren kunnen we wel en niet beïnvloeden? - Hoe kunnen we deze factoren beïnvloeden? - Wat voor programma s /activiteiten bieden we momenteel aan de jeugd? Hoeveel - jongeren nemen deel aan deze activiteiten en wie zijn deze jongeren? (Inventarisatie) - Wat vinden we van de aangeboden activiteiten? Bereiken we degenen die we willen - bereiken? Wat zijn de doelen van de aangeboden activiteiten en behalen we deze - doelen? (Beoordeling) - Wat kunnen we ze op korte termijn (met beperkte aanpassingen) bieden? En wat zouden we jongeren in de toekomst kunnen bieden? (Ontwikkeling) Voorwaarden: Beperk je niet tot de excessen, maar richt je (eveneens) tot de grotere groep jongeren. Denk erom dat de jongeren die het buurthuis /jongerencentrum bezoeken of met jongerenwerk in contact komen, wellicht niet representatief zijn voor de grotere groep jongeren die problemen ervaren. Welke doelgroep wil je bereiken en waarom? Samenstelling werkgroep: Overleg welke instellingen bij deze problematiek betrokken zijn. Zijn alle instellingen vertegenwoordigd in de werkgroep? Wat zijn de doelstellingen van de vertegenwoordigde instellingen? Zijn de doelen hetzelfde? Hebben we voldoende beslissingsbevoegdheid in de werkgroep zodat plannen ook daadwerkelijk uitgevoerd kunnen worden? (Zo nee; hoe kunnen we waarborgen dat onze resultaten hun weerslag vinden in de praktijk? Hoe creëren we voldoende draagvlak?) Trekker: De trekker van deze werkgroep moet affiniteit hebben met het onderwerp en bij voorkeur betrokken zijn bij (het uitvoeren van) beleid inzake jeugd. Eveneens zijn goede analytische vaardigheden noodzakelijk voor het op waarde kunnen schatten van onderzoeksgegevens. Hiernaast is het hebben van ervaring met projectmatig werken een voorwaarde. Samenstelling van de werkgroep: Marloes Dekker (MJD), trekker Carina Wiekens (Hanzehogeschool) Arja Warris (Jongerenwerk)
Wilma Heuvelman (Wijkverpleegkundige en SAT-coördinator Indische Buurt) Deze werkgroep wordt aangevuld met professionals uit het voortgezet onderwijs. Andere professionals zullen naarmate het project vordert ingevlogen worden. Bronnen: Bureau Onderzoek Gemeente Groningen (2007). Jong en Gelukkig: Opgroeien in Groningen. Jeugdpeiling 2006.