Advisory Klaas van den Berg & Gerdien Dijkstra SER Congres 2 april 2009
Toenemende complexiteit van de toeleveringsketen productie fles dopje drukwerk suiker lijm papier glas inkt tomaten Slide 2
Definities / Verantwoord Ketenbeheer Het proces waarin organisaties producten en diensten inkopen, waarbij zij naast de traditionele factoren als prijs, kwaliteit en beschikbaarheid ook rekening houden met milieuaspecten en sociale aspecten [Collignon e.a., 2006] Het beheersen en minimaliseren van duurzaamheidrisico s in de keten [VBDO, 2006 ] Het integreren van de principes van duurzaamheid in de toeleveringsketen in, waardoor niet alleen economische, maar ook ecologische en sociale waarde in de keten gecreëerd wordt [Kummer & Türk, 2006] Slide 3
Verantwoord ketenbeheer Sociale issues Kinderarbeid Gedwongen arbeid & disciplinaire maatregelen Discriminatie Vrijheid van vereniging & recht op collectief onderhandelen Werktijden & overwerk Salariëring & leefbaar loon Veilige en gezonde werkomstandigheden welke issues? Milieu issues Gevaarlijke stoffen Afvalverwerking Efficiënt gebruik van energie Efficiënt gebruik van grondstoffen Ethische issues Omkoping & corruptie Dierenwelzijn Productveiligheid & productkwaliteit Slide 4
Voorbeelden sociale issues Ongeluk in een staalfabriek in China: 32 doden Een ongeluk in een Chinese staalfabriek waarbij woensdag 32 werknemers om het leven kwamen heeft weer de aandacht gevestigd op het feit dat China s economie niet alleen de snelst groeiende ter wereld is, maar ook één van de gevaarlijkste. Máxima sluit verstoten couturier weer in armen Prinses Máxima heeft weer al het vertrouwen in haar zwaar bekritiseerde couturier Graciela Naum. In een persoonlijke brief aan de Argentijnse modeontwerper spreekt Máxima haar bewondering uit voor de energie waarmee Naum werkt aan verbetering van de arbeidsomstandigheden bij het modehuis en zijn toeleveranciers. Ze hoopt dat Naum een voorbeeld zal zijn voor de textielindustrie. Kenianen uitgebuit voor Nederlandse rozen Nederlandse rozenkwekers maken zich in Kenia schuldig aan 'moderne slavernij'. De Kenianen werken onder erbarmelijke omstandigheden voor één tot twee euro per dag, bericht RTL Nieuws vrijdagavond. FNV Bondgenoten laat weten per 1 januari een keurmerk voor bloemen in te voeren. Daarbij wordt gekeken naar arbeidsomstandigheden en effecten op het milieu. Slide 5
Voorbeelden ethische en milieu-issues Duurzaam melkpak begint met bomen Elk bedrijf met duurzame ambities moet alle schakels uit zijn productieketen inzichtelijk kunnen maken. Door de alarmerende berichten over de opwarming van de aarde zijn bedrijven gespitst op het verkrijgen van een duurzaam imago. Ook het familiebedrijf Tetrapak, dat met een marktaandeel van 70% wereldleider is in kartonnen drankverpakkingen, vestigt de aandacht wederom op zijn duurzaamheidsstreven. Loodverf typisch probleem China Onderaannemers en leveranciers van Chinese fabrikanten negeren regels Die loodverf, dat is een typisch Chinees probleem, zegt een Nederlandse kwaliteitscontroleur die al vele jaren in Shanghai werkt: Ik maak het zelf ook mee: Chinese fabrikanten die zelf wat gaan improviseren. Dan gebruikt men verf X in plaats van de voorgeschreven verf Y, omdat de inkoper van zo n onderaannemer er meer smeergeld van de verfleverancier mee in zijn zak kan steken. Het maakt zo n man geen zak uit dat het gevaarlijk kan zijn: geld verdienen, dat is wat hem interesseert. Verburg grijpt in bij vervoer van dieren Minister Gerda Verburg van Landbouw grijpt deze week hard in bij de veetransportsector. De bewindsvrouw intensiveert het toezicht op de naleving van wetten en regels tijdens transporten van varkens en runderen. Slide 6
Standaarden / wetgeving Nationale wetgeving in productielanden bestaat wel, maar ze zijn ontoereikend (niet in overeenstemming met internationale conventies) of worden niet gehandhaafd. Internationale richtlijnen: ILO Conventies, UN Mensenrechten Declaratie, Kyoto protocol, etc. Bedrijfsinitiatieven: BSCI, WRAP, EICC Multistakeholder initiatieven: SA8000, ETI, Fairwear, etc. Slide 7
Ketenmanagement Transparantie over verantwoord ketenbeheer richting stakeholders: conform GRI Afhankelijk van risico categorie: self-assessments, audits, trainingen, etc. 4. 5. Reporting Monitoring 3. Feedback Business strategy 6. Risk assessment Policies 1. Code 2. Duurzaamheidsbeleid onderneming vertalen naar duurzaamheidsbeleid voor leveranciers Gedragscode voor leveranciers Risico assessment van nieuwe en bestaande leveranciers. Slide 8
Boek ketenmanagement Ketenmanagement is geen rocket science, maar vergt wel serieuze inspanning en continue aandacht Ketenmanagement niet zien als verplichting (moeten), maar als kans op meerwaarde (willen) Slide 9
Risico s en kansen
Risico s voor bedrijven Regulatory / legal compliance Quality issues Operational failure Fair trade issues Labour conditions Intellectual property / theft suppliers operations logistics consumers Supply chain components IMPACTS increased costs missed deliveries poor quality loss of revenue bad reputation limited growth Bribery / corruption Workplace safety issues Environmental issues Political / social issues Financial stability issues Pollution / Waste issues Slide 11
: risico s en kansen Risico s Kansen Reputatie / ontevreden stakeholders Aansprakelijkheid: rechtszaken en boetes Bij incidenten: sluiting van fabrieken van leveranciers Slechte kwaliteit van producten & diensten (Internationale) wetgeving: bijv. REACH Achterlopen ten opzichte van concurrenten Reputatie: duurzaam imago Meer interesse van aandeelhouders / opname in duurzame indices DJSI of FTSE4Good Betrouwbaarheid van leveranciers & kwaliteit van producten Innovatie Toegenomen efficiëntie van het inkoopproces Slide 12
Risico-beoordeling Het duurzaamheidsrisico van bestaande en nieuwe leveranciers kan beoordeeld worden op basis van leverancierskarakteristieken en inzicht in duurzaamheidsissues. Per risico-categorie wordt een verschillende strategie gehanteerd, zoals ondertekening van gedragscode, laten invullen van vragenlijst, uitvoeren van audits, etc. Duurzaamheidsrisico Verwaarloosbaar Klein Matig Groot Routine Groen Groen Geel Rood Inkoop categorie Leverage Bottleneck Groen Groen Groen Geel Geel Rood Rood Rood Critical Groen Geel Rood Rood Slide 13
Implementatie & monitoring
Ketenverantwoordelijkheid is primair een taak van de inkoopafdeling Ketenverantwoordelijkheid ligt primair bij... Basis: bent u zelf actief betrokken bij het onderwerp 'ketenverantwoordelijkheid' = ja (n=75). 12% Onze inkoopafdeling 32% 56% Onze corporate responsibility afdeling Onze risk management afdeling Source: PwC Duurzaamheidsbarometer, oktober 2008 Slide 15
Leveranciers worden vaak niet gemonitord of geaudit Zijn de onderstaande stellingen m.b.t. ketenverantwoordelijkheid van op uw organisatie van toepassing? Basis: is zelf actief betrokken bij het onderwerp 'ketenverantwoordelijkheid' (n=75). W ij controleren leveranciers op naleving van onze gedragsnormen m.e. monitoringsysteem/auditprogramma 31% 60% 2/2 9% W ij hanteren een Track & tracesysteem zodat wij van onze eindproducten weten waar en door wie ze geproduceerd zijn 31% 55% 15% Wij hebben een afzonderlijke gedragscode voor leveranciers opgesteld 28% 57% 15% W ij laten de controle op naleving van deze duurzaamheidseisen door externen uitvoeren/verifiëren 20% 68% 12% W ij onderwerpen onze leveranciers ook aan corporate responsibility training en voorlichting 20% 68% 12% W ij maken gebruik van de duurzaamheidscriteria van SenterNovem bij het inkopen van duurzame producten en diensten 16% 60% 24% W ij hanteren een blacklist van niet-duurzame leveranciers 13% 68% 19% Ja Nee Weet niet Source: PwC Duurzaamheidsbarometer, oktober 2008 Slide 16
Monitoring en auditing Mogelijke instrumenten Contractuele bepalingen Ondertekening van gedragscode Self-assessment vragenlijst Audits op locatie (door bedrijf en/of externe auditors) Training van inkopers Training van leveranciers Dilemma s Lage prijzen (lage lonen) en korte levertermijnen (veel werkuren) versus voldoen aan duurzaamheidseisen Aangekondigde versus onaangekondigde audits Taal en culturele verschillen Bewustwording versus naleving Kwaliteit versus kwantiteit van audits Wat doen wanneer leverancier zich niet aan afspraken houdt? Wanneer overgaan tot beëindiging contract? Hoe kun je leveranciers motiveren tot (gedrags)verandering? Slide 17
Transparantie
Bijna 60% van de bedrijven besteedt aandacht aan ketenverantwoordelijkheid maar de helft rapporteert er niet over Aandacht voor ketenverantwoordelijkheid Bron: PwC Duurzaamheidsbarometer editie sept. 2008 Weet niet 16,0% Nee 27,0% Ja 58,0% Rapportage over ketenmanagement in (maatschappelijk) jaarverslag? Weet niet 8,0% Ja 41,0% Nee 51,0% Slide 19
PwC Transparantie Benchmark Jaarlijks onderzoek naar de transparantie van Nederlandse ondernemingen over duurzaamheid Criteria voor ketenverantwoordelijkheid: Duurzaamheidsrisico s in de keten Beleid voor risico-management Implementatie en monitoring van gedragscode Stakeholder engagement op duurzaamheidsissues Controle en verificatie van duurzaamheidsprestaties in de keten Maximum score van 10 punten (van in totaal 100 Punten) wordt behaald door: ING Group Philips Essent Reed Elsevier Unilever Slide 20
PwC - Ethical sourcing Toegevoegde waarde voor de gehele keten! Klaas van den Berg Director klaas.van.den.berg@nl.pwc.com +31 (0)20 568 4350 +31 (0)6 5150 6262 Gerdien Dijkstra Advisor gerdien.dijkstra@nl.pwc.com +31 (0)20 568 4970 +31 (0)6 3010 2655 2007. All rights reserved. refers to the network of member firms of International Limited, each of which is a separate and independent legal entity. *connectedthinking is a trademark of LLP (US).