Duurzaam beleggen Een nieuwe rol voor investeerders?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Duurzaam beleggen Een nieuwe rol voor investeerders?"

Transcriptie

1 Duurzaam beleggen Een nieuwe rol voor investeerders? Carolus van de Ven Hoofd vermogensadvies 18 december 2006

2 Agenda - Definitie duurzaam beleggen - Hoofdvormen - Historie / Huidige situatie - Corporate Engagement - Rendementen - Selectie / Investeringsproces - Wet Fido

3 Definitie duurzaam beleggen Het integreren van morele, ethische, sociale en milieutechnische aspecten in het investeringsproces Er is geen eenduidige definitie van duurzaam beleggen enkele voorbeelden zijn: Investeringen in groene projecten of groene bedrijven Investeringen in duurzame ondernemingen Geen investeringen in kernenergie, porno, wapens, alcohol etc. Geen investeringen in bedrijven welke zich bezighouden met activiteiten welke niet ethisch zijn: bijv. kinderarbeid

4 Hoofdvormen Ethische fondsen van de 1e generatie gericht op uitsluiten van bedrijven / sectoren op basis van bepaalde negatieve zaken (wapenindustrie, alcohol e.d) zgn. negatieve benadering Tweede generatie fondsen hanteert de negatieve benadering in combinatie met een actief beleid naar bedrijven/ sectoren die uitblinken in milieutechnische of sociale aspecten Derde generatie fondsen: Best in Class benadering, investeringen in bedrijven die zich op moreel, sociaal, milieutechnisch en mensenrechten het meest duurzaam opstellen en een actief beleid voeren om de duurzaamheid te verbeteren. (bijv. auto industrie: Toyota, BMW)

5 Historie Duurzaam beleggen bestaat al decennia (1920 eerste onderzoek, 1928 eerste beleggingsfonds) Christelijke groepering in de USA (geen alcohol, tabak en casino s) Jaren 60 en 70 begon duurzaamheid serieus te worden. (Vietnam oorlog, toename van belangstelling voor duurzaamheid, etische aspecten, bijv. Apartheid Zuid Afrika)

6 Huidige situatie Paradoxen Circa 11% van de assets in USA zijn geïnvesteerd op basis van een bepaalde duurzaamheidsvorm Echter op dit moment laat de USA zien in het algemeen sceptisch te zijn met betrekking tot duurzaamheid & economie. In Europa is het besef m.b.t. duurzaamheid snel aan het groeien, toch is er echter sprake van een relatief beperkt volume. Veel institutionele beleggers erkennen de waarde van duurzaamheid Voorbeelden: ABP, PGGM (NL), CalPERS (USA), 7 P-fondsen (Zweden) Duurzaamheid en lange termijn financiële doelen, kunnen deze samen gaan en hoe? Kan duurzaamheid waarde toevoegen m.b.t. investeringen en op welke manier? Wat zijn daarbij de tools?

7 The X-factor Voorstanders geloven dat er een belangrijke rol is weggelegd voor financiële markten om duurzame ontwikkeling te promoten. Hun visie is: een duurzaam concept is een potentiële X- factor voor investeringen en ondernemingen: extra financiële waarde Bedrijfsniveau: corporatie sociaal responsibility Duurzaam beheer zorgt voor extra operating performance, betere reputatie, vertrouwen Investeerders niveau: duurzaamheids criteria zijn extra - criteria for investeerders extra investeringsrendement bij een lager risico ondersteund lange termijn doelstellingen

8 Corporate Engagement Belegger voert een actief beleid richting de onderneming waarbij hij gebruik maakt van zijn recht als aandeelhouder. Vaak in combinatie met andere grootaandeelhouders. Algemeen wordt gesteld dat Corporate Engagement in relatie tot duurzaam beleggen het meest effectief is Het idee is dat op de langere termijn een duurzaam ondernemingsbeleid tevens leidt tot een beter (financieel) rendement

9 Vergelijking rendementen Periode DJSGI (DJGI World) DSI 400 (S&P 500) Ethibel (MSCI World) Duurzame index 25,1% 35,0% 29,9% Benchmark 21,6% 33,0% 23,0% Drie ethische indices: Dow jones Sustainability Global Index, de Domini Social Index en de Ethibel index, vergeleken met een bepaalde benchmark (tracking error 3,4 6,0 %)

10 Selectieproces Selectie op basis van duurzaamheidscriteria sociaal (IVA model), milieutechnisch ( Ecu value 21 model) en mensenrechten. Duurzaamheid ratingbureau innovest controleert bedrijven op duurzaamheidsaspecten en geeft daarbij een rating (triple A is de hoogste waardering, single C is de slechte waardering)

11 Milieu Historical Contingent Liabilities Superfund State & Hazardous Waste Toxic Torts Financial Risk Management Balance Sheet Strength Insurance Cover Adequacy Strategic Management Capacity Corporate Governance Capability Env Management Systems Env Audit & Accounting Capacity Social Issues Performance Stakeholder Relations Operating Risk Exposure Toxic Emissions Product Risk Liabilities Hazardous Waste Disposal Waste Discharges Supply Chain Management EcoValue21 Rating Sustainability Risk Energy Efficiency Resource Use Product Life Cycle & Recycling Shifts in Consumer Values Social Licence to Operate Sustainable Profit Opportunities Profit Potential from Environment & Social Industry Trends

12 Sociale aspecten Sustainable Governance Strategy Strategic Capability Traditional Governance Emerging Markets Strategy Human Rights Oppressive Regimes Stakeholder Capital Regulatory & Stakeholder Relations Local Communities Supply Chain IVA TM Products & Services Intellectual Capital Product Safety Human Capital Employee Motivation & Development Labour Relations Health & Safety

13 Investeringsproces

14 Beperkingen wet Fido Wet Fido: Hoofdsom garantie einde looptijd Minimale A-rating Europese staats of europese financial onder toezicht ECB Nazorg onder wet Fido: Vastrentende waarden conform wet fido Zakelijke waarden zijn toegestaan mits beursgenoteerd

Jaarvergadering 2018

Jaarvergadering 2018 Jaarvergadering 2018 Agenda 1. Opening 2. Verslag beheerder over 2017 3. Organisatiestructuur 4. Vaststelling jaarrekening 2017 5. Decharge beheerder 6. Rondvraag 7. Sluiting Verslag beheerder 2017 Meesman

Nadere informatie

Media Relations. UBS Asset Management noteert 52 ETF's aan de Euronext Amsterdam Stock Exchange

Media Relations. UBS Asset Management noteert 52 ETF's aan de Euronext Amsterdam Stock Exchange Media Relations 27 januari 2016 Persbericht UBS Asset Management noteert 52 ETF's aan de Euronext Amsterdam Stock Exchange UBS is hiermee gelijk goed voor 25% van het totale aantal ETF s genoteerd in Amsterdam

Nadere informatie

Integrating sustainability information into the investment process. ING Bank Duurzaam Beleggen Jaap van den Ende Amsterdam October 29 th, 2008

Integrating sustainability information into the investment process. ING Bank Duurzaam Beleggen Jaap van den Ende Amsterdam October 29 th, 2008 Integrating sustainability information into the investment process ING Bank Duurzaam Beleggen Jaap van den Ende Amsterdam October 29 th, 2008 Content Introduction Gathering of information ING sustainability

Nadere informatie

Beleggingsupdate Allianz Pensioen

Beleggingsupdate Allianz Pensioen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Beleggingsupdate Allianz Pensioen Beleggingsupdate Q3 2017 Rendementen Allianz Pensioen Passieve en Actieve Lifecycles In deze Beleggingsupdate vindt u tabellen

Nadere informatie

Next Generation Risk Based Certification

Next Generation Risk Based Certification BUSINESS ASSURANCE Next Generation Risk Based Certification DNV GL Relatiedag - 11 november 2014 Albert Zwiesereijn 2014-06-05 1 SAFER, SMARTER, GREENER Albert Zwiesereijn 37 jaar Voor DNV GL Officier

Nadere informatie

SER, Internationaal MVO 2 april 2009 Louise Bergenhenegouwen

SER, Internationaal MVO 2 april 2009 Louise Bergenhenegouwen SER, Internationaal MVO 2 april 2009 Louise Bergenhenegouwen Secretaris NEN Nederlandse normcommissie MVO en Expert in de ISO-werkgroep voor Social Responsibility SER-congres Internationaal MVO ISO 26000-

Nadere informatie

ING Private/Business Banking

ING Private/Business Banking ING Private/Business Banking Workshop Duurzaam Beleggen Congres Grip op je Vermogen 5/6 oktober 2012, Den Haag Jan van Hoven, consultant Susanne van de Wateringen, senior analist 1 Welkom op planeet Aarde

Nadere informatie

MVO Prestatieladder en Duurzame IT

MVO Prestatieladder en Duurzame IT MVO Prestatieladder en Duurzame IT Fred Plooijer, 24 mei 2019 Faculteit Management, Science & Technology Business Process Management and IT Historie Club van Rome Grenzen aan de Groei (1972) Freer Spreckley

Nadere informatie

Young Captains Program

Young Captains Program Young Captains Young Captains Program Een duik in de noodzakelijke competenties voor een toekomstige Board Room positie exclusief voor kandidaten van de Young Captain Award Juni 2016 Voor wie - Kandidaten

Nadere informatie

Beleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015

Beleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015 Beleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015 Onderdeel van a.s.r. a.s.r. is de Nederlandse verzekeringsmaatschappij voor alle verzekeringen. Bij a.s.r. werken ruim 3.900 medewerkers

Nadere informatie

Duurzaam beleggen De hype voorbij?

Duurzaam beleggen De hype voorbij? Duurzaam beleggen De hype voorbij? 29 september 214 Edwin De Boeck Hoofdeconoom KBC Groep Producten & selectie Generaties weerspiegelen ontwikkelingsstadia duurzaam beleggen Zero-generatieproducten Belegger

Nadere informatie

VERKLARING OMTRENT MENSENRECHTENBELEID VAN UNILEVER

VERKLARING OMTRENT MENSENRECHTENBELEID VAN UNILEVER VERKLARING OMTRENT MENSENRECHTENBELEID VAN UNILEVER Wij zijn ervan overtuigd dat bedrijven alleen succesvol kunnen zijn in maatschappijen waarin mensenrechten beschermd en gerespecteerd worden. Wij erkennen

Nadere informatie

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee

Klimaatrisico en energietransitie CFA Society VBA Netherlands 20 september Ridzert van der Zee Energietransitie Wat zijn de beleggingsrisico's gerelateerd aan de energietransitie? Wat zijn de onderliggende CO 2 risico factoren? Screening beleggingen op transitierisico's Klimaatrisico en energietransitie

Nadere informatie

LIFE Focus: Milieu en Klimaat

LIFE Focus: Milieu en Klimaat LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen

Nadere informatie

Infrastructuur 2017 en verder! 30 januari 2018 Harry van den Heuvel Zeist

Infrastructuur 2017 en verder! 30 januari 2018 Harry van den Heuvel Zeist Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. Infrastructuur 2017 en verder! 30 januari 2018 Harry van den Heuvel Zeist Inhoudsopgave Ontwikkelingen

Nadere informatie

Duurzame innovatie en bedrijfscontinuïteit Jan Harmsen symposium 29 maart 2016 Lage Energieprijs: nu investeren

Duurzame innovatie en bedrijfscontinuïteit Jan Harmsen symposium 29 maart 2016 Lage Energieprijs: nu investeren Duurzame innovatie en bedrijfscontinuïteit Jan Harmsen symposium 29 maart 2016 Lage Energieprijs: nu investeren Duurzame ontwikkeling Waarom duurzame innovatie? Wat kan de ingenieur doen? www.harmsenconsultancy.nl

Nadere informatie

De jaarlijkse kosteninhouding voor het beheer van de verzekering Levensloop Aandelen bestaat uit een aantal componenten:

De jaarlijkse kosteninhouding voor het beheer van de verzekering Levensloop Aandelen bestaat uit een aantal componenten: Levensloop Aandelen Informatie beleggingsfondsen per 31 december 2009 Productomschrijving Met Levensloop wordt geld gereserveerd waarmee in de toekomst (tussentijds) verlof kan worden gefinancierd. Door

Nadere informatie

Symposium HCC Beleggen. 5 november Jos van Went / Eric Senger

Symposium HCC Beleggen. 5 november Jos van Went / Eric Senger Symposium HCC Beleggen 5 november 2011 Jos van Went / Eric Senger Jos van Went: Privé belegger sinds 1982 Begonnen met Robeco, Rolinco, Rorento, Rodamco Crisis van 1987, 1990, 2001-2003, 2008, 2011...

Nadere informatie

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam

Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen. Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam bij small cap ondernemingen Lars Dijkstra 11 februari 2014, Amsterdam Lange termijn betrokken aandeelhouderschap bij small cap ondernemingen Agenda De rol van aandeelhouders Betrokken aandeelhouderschap

Nadere informatie

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 14 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Engagement... 4 Uitsluiting... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel

Nadere informatie

Future of the Financial Industry

Future of the Financial Industry Future of the Financial Industry Herman Dijkhuizen 22 June 2012 0 FS environment Regulatory & political pressure and economic and euro crisis 1 Developments in the sector Deleveraging, regulation and too

Nadere informatie

Duurzaam Beleggen. Niels Faassen, Fund Analyst HCC Beleggen Symposium "Hoe te beleggen in turbulente tijden?" 2 april 2016

Duurzaam Beleggen. Niels Faassen, Fund Analyst HCC Beleggen Symposium Hoe te beleggen in turbulente tijden? 2 april 2016 Niels Faassen, Fund Analyst HCC Beleggen Symposium "Hoe te beleggen in turbulente tijden?" 2 april 2016 2014 Morningstar. All Rights Reserved. Agenda Morningstar Duurzaam Beleggen Introductie Morningstar

Nadere informatie

Wethouder van Cultuur en Financiën. Onderwerp maatschappelijk verantwoord beleggen

Wethouder van Cultuur en Financiën. Onderwerp maatschappelijk verantwoord beleggen Wethouder van Cultuur en Financiën mw. drs J. Klijnsma Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Commissie Veiligheid, Bestuur en Financiën, de heer M. Smits

Nadere informatie

VERMOGENSBEHEER + Een andere kijk op het beheer

VERMOGENSBEHEER + Een andere kijk op het beheer Consumentenbrief 2017 VERMOGENSBEHEER + Een andere kijk op het beheer Locatie Hilversum: 035-62 80 988 Locatie Utrecht: 030-23 80 837 info@fountaincapital.nl Consumentenbrief Fountain Capital Uw partner

Nadere informatie

VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011

VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011 VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 19 APRIL 2011 VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN STICHTING PENSIOENFONDS AVEBE 1.1 Het beleggingsproces Het beleggingsproces vormt de randvoorwaarden

Nadere informatie

Een kennismaking met verantwoord beleggen

Een kennismaking met verantwoord beleggen Een kennismaking met verantwoord beleggen Floris Lambrechtsen Workshop Ethisch beleggen en duurzaamheid in de praktijk Symposium Laudato Si en financieel beheer Utrecht 22 april 2017 Waarom beleggen? Waarom

Nadere informatie

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht Waarde per 31-12-2018 In dit document vindt u de koersen die gehanteerd worden voor de waarde van uw vermogen per 31 december 2018 op uw Fiscaal Jaaroverzicht. Voor de

Nadere informatie

Fondsen Allianz. (ex-royal Life) Halfjaarlijks financieel beheersverslag 2014

Fondsen Allianz. (ex-royal Life) Halfjaarlijks financieel beheersverslag 2014 Fondsen Allianz (ex-royal Life) Halfjaarlijks financieel beheersverslag 2014 Economische context en beursklimaat in 2014 Kalmte na de storm (but fasten your seatbelts) De eerste helft van 2014 was over

Nadere informatie

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht

Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht Koersenlijst Fiscaal Jaaroverzicht Waarde per 01-01-2018 In dit document vindt u de koersen die gehanteerd worden voor de waarde van uw vermogen per 1 januari 2018 op uw Fiscaal Jaaroverzicht. Voor de

Nadere informatie

Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen

Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen Maximale transparantie voor Stichtingen en Instellingen WMP heeft zowel de UN PRI als de UN Global Compact getekend Wealth Management Partners is actief als vermogensbeheerder en vermogensregiseur (investment

Nadere informatie

Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect)

Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect) Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Het investeerders perspectief (indirect) VBA Seminar Hoe verenigen vastgoedbeleggers duurzame en financiële rendementen? Matthijs Storm

Nadere informatie

Ruilverhouding fondsen

Ruilverhouding fondsen Ruilverhouding fondsen Dit document dient enkel ter informatie en is 1) geen voorstel of aanbod tot het aankopen of verhandelen van de financiële instrumenten hierin beschreven en 2) geen beleggingsadvies.

Nadere informatie

JAARSCHEMA MASTER EMMW Afstudeerrichting Economie

JAARSCHEMA MASTER EMMW Afstudeerrichting Economie Afstudeerrichting Economie Advanced Methods for Applied Economic Research Microeconomics for Urban, Transport and Environmental Policy OF Micro Economics and Methods OF Public Economics and Policy Kies

Nadere informatie

JAARVERSLAG. Stichting Depositofonds C.V. De Volharding

JAARVERSLAG. Stichting Depositofonds C.V. De Volharding JAARVERSLAG Stichting Depositofonds C.V. De Volharding Inhoud Inleiding 3 Jaarverslag Stichting Depositofonds 4 C.V. De Volharding UA Toelichting jaarverslag Stichting Depositofonds 5 C.V. De Volharding

Nadere informatie

Dutch Sustainability Research

Dutch Sustainability Research Dutch Sustainability Research Helpt u beter geïnformeerd beleggen ANP 2002/FOTO: PICTOR UNIPHOTO Dutch Sustainability Research Helpt u beter geïnformeerd beleggen Uw klant, bestuur of management vraagt

Nadere informatie

Grontmij Capital Consultants B.V. Onze klanten in control bij hun beleggingen in vastgoed en infrastructuur.

Grontmij Capital Consultants B.V. Onze klanten in control bij hun beleggingen in vastgoed en infrastructuur. Grontmij Capital Consultants B.V. Onze klanten in control bij hun beleggingen in vastgoed en infrastructuur. Grontmij N.V. 2 Opgericht in 1915 Missie: Leading Europa 350 kantoren 4 business lines Planning

Nadere informatie

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015

Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance

Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds SABIC, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds

Nadere informatie

Van Risicomanagement naar Waarde Creatie. Duurzaam Inkopen 3.0

Van Risicomanagement naar Waarde Creatie. Duurzaam Inkopen 3.0 Van Risicomanagement naar Waarde Creatie Duurzaam Inkopen 3.0 Content Wie zijn wij Verdwaald in het woud Duurzaamheid gedefinieerd Drijfveren duurzaamheid Duurzaam inkopen De reis naar waardecreatie FIRmus

Nadere informatie

Een andere blik op fraude en integriteit: zicht op geld- en goederenstromen

Een andere blik op fraude en integriteit: zicht op geld- en goederenstromen Een andere blik op fraude en integriteit: zicht op geld- en goederenstromen Hans Schoolderman Building trust in food Food Supply and Integrity Services October 2015 VMT congres, 13 oktober Hans Schoolderman

Nadere informatie

Marcel Wiedenbrugge WCMConsult. Klanten, kosten, risico s en opbrengsten: meerwaarde door samenwerking tussen finance en de business

Marcel Wiedenbrugge WCMConsult. Klanten, kosten, risico s en opbrengsten: meerwaarde door samenwerking tussen finance en de business Marcel Wiedenbrugge WCMConsult Klanten, kosten, risico s en opbrengsten: meerwaarde door samenwerking tussen finance en de business VOORUITGANG LIGT BUITEN JE COMFORTZONE Shell International Ltd. 2 WAT

Nadere informatie

De Waarde van Duurzaamheid

De Waarde van Duurzaamheid De Waarde van Duurzaamheid Business case voor duurzaamheid, rankings én.. de kredietcrisis mr. ing. Klaas van den Berg Sustainability Leader the Netherlands PwC De Waarde van Duurzaamheid Agenda 1. Duurzaamheid

Nadere informatie

ACTIAM Academy. (ESG) Self risk assessment. Colette Grosscurt. Classificatie: publiek

ACTIAM Academy. (ESG) Self risk assessment. Colette Grosscurt. Classificatie: publiek ACTIAM Academy (ESG) Self risk assessment Colette Grosscurt 1. Waarom ESG-risico s van belang zijn A. ESG heeft een effect op het risico-/rendementsprofiel van beleggingen nu en in de toekomst B. Link

Nadere informatie

Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist

Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist Het Pensioen Laboratorium van Zwitserleven Een interactief Werklab waar u samen met uw collega s pensioenadviseurs

Nadere informatie

Duurzaam Bankieren in 2015: hoogtepunten en vooruitblik. Waarde creëren voor onze stakeholders

Duurzaam Bankieren in 2015: hoogtepunten en vooruitblik. Waarde creëren voor onze stakeholders Duurzaam Bankieren in 2015: hoogtepunten en vooruitblik Waarde creëren voor onze stakeholders Duurzaam bankieren bij ABN AMRO ABN AMRO levert een scala aan producten en diensten aan particuliere, private

Nadere informatie

Waarom indexbeleggen?

Waarom indexbeleggen? Waarom indexbeleggen? Grip op je vermogen Den Haag, 11 oktober 2013 Door: Koen Hoogenhout, Senior Sales Executive Vanguard Asset Management Ltd Amsterdam Branch In welk land zou u willen beleggen? 800

Nadere informatie

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen

ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen Samenhang en voorbeelden Ronald Janssen, Ortec Finance 1 Klant centraal stellen: Doelstelling Managen van de verwachtingen van onze cliënten Hoe kunnen we dat doen?

Nadere informatie

Ad Hoc rapportage of constante sturing. Presentatie door: Paul Brands Regional Account Executive

Ad Hoc rapportage of constante sturing. Presentatie door: Paul Brands Regional Account Executive 1 Ad Hoc rapportage of constante sturing Presentatie door: Paul Brands Regional Account Executive Agenda 2 Wie zijn wij? Duurzaam ondernemen / Informatie voorziening. Veranderende inzichten. Knelpunten

Nadere informatie

Duurzaam beleggen. Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact.

Duurzaam beleggen. Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact. Duurzaam beleggen Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact. Triodos Investment Management bv, dochteronderneming van Triodos Bank nv, is de beheermaatschappij

Nadere informatie

How sustainable is sustainability?

How sustainable is sustainability? How sustainable is sustainability? Compliance Tuesday at ProductIP 13 December 2016 Toon van Harmelen (toon.vanharmelen@tno.nl) Inhoud Historische achtergrond van duurzaamheid Aanpakken om duurzaamheid

Nadere informatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie

Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie Het nieuwe plug-in model: interpretatie en certificatie 1 Wat kunt u verwachten? De nieuwe aanpak van ISO normen voor managementsystemen Eerste ervaringen bij herziening ISO 14001 en ISO 9001 Betekenis

Nadere informatie

DIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT.

DIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT. DIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT. Indien u niet zeker weet wat u moet doen, raadpleeg dan onmiddellijk uw broker, bankmanager, juridisch adviseur, accountant, relatiebeheerder

Nadere informatie

NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting. 17 januari 2017 Paul Hurks

NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting. 17 januari 2017 Paul Hurks NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting 17 januari 2017 Paul Hurks NBA Wat is IR? Eccles at al. NBA Wat is IR? Eccles at al. NBA Wat is IR? Welke informatie is voor

Nadere informatie

Corporate presentation. Risicomanagement Jeroen Baart

Corporate presentation. Risicomanagement Jeroen Baart Corporate presentation Risicomanagement Jeroen Baart Leading specialist in safe, productive and innovative solutions for working at height Since 1968, 48 years experience Offices in 16 countries, 57 depots

Nadere informatie

Overzicht van de fondsen tak 23 in Voorzorg

Overzicht van de fondsen tak 23 in Voorzorg Capital Life Overzicht van de fondsen tak 23 in Voorzorg Situatie op 31/10/2014 Capital Balanced Benchmark obligaties: EuroMTS Global Index Datum Performance (%) Sterren NIW Info oprichting 1 maand 3 maanden

Nadere informatie

Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance

Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Uitgave april 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het

Nadere informatie

Private Governance : Werkt het? Is het genoeg?

Private Governance : Werkt het? Is het genoeg? Private Governance : Werkt het? Is het genoeg? Workshop Public & Private Governance Wageningen UR / MinBuZa Th Hague, February 1, 2013 The Hague, Febr. 1, 2013 Public & Private Governance slide 1 Initiatieven

Nadere informatie

Samenwerken aan Wereldklasse Havenbedrijf Rotterdam

Samenwerken aan Wereldklasse Havenbedrijf Rotterdam Samenwerken aan Wereldklasse Havenbedrijf Rotterdam 1 Achtergrond Daniëlle van der Sluijs 43 jaar, 2 kinderen, getrouwd Bedrijfskunde (EUR), Postdoc Controllersopleiding (VU) 9 jaar Numico, laatste 5 jaar

Nadere informatie

PwC Klimaatneutrale leaseregeling, reduceren en compenseren * Hans Schoolderman 11 januari 2006. PwC. *connectedthinking

PwC Klimaatneutrale leaseregeling, reduceren en compenseren * Hans Schoolderman 11 januari 2006. PwC. *connectedthinking PwC Klimaatneutrale leaseregeling, reduceren en compenseren * Hans Schoolderman 11 januari 2006 *connectedthinking PwC Agenda Drive: Corporate Social Responsibility Expertise: Climate Change Services Klimaatneutrale

Nadere informatie

Lange-termijn waardecreatie

Lange-termijn waardecreatie Lange-termijn waardecreatie Hoe kunnen Institutionele Beleggers bijdragen? Utrecht, 14 november 2018 Jaap van Dam Principal Director Investment Strategy 1 Wat staat u te wachten? Focus op beleggingsbeleid,

Nadere informatie

BALANCING ECO-INDUSTRIAL PARKS

BALANCING ECO-INDUSTRIAL PARKS BALANCING ECO-INDUSTRIAL PARKS Van Eetvelde, Maes & van Zwam Ghent University, Department of Civil Engineering, Environmental and Spatial Management mrb@ugent.be www.dbt.ugent.be I. Milieubeleid isup Brugge

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011

Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg Beleggingsplan 2011 April 2011 ING Investment Management / ICS Inleiding Jaarlijks stelt het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Huntsman Rozenburg (Huntsman)

Nadere informatie

MVB beleggingsbeleid: uitdagingen en inzichten uit de praktijk

MVB beleggingsbeleid: uitdagingen en inzichten uit de praktijk MVB beleggingsbeleid: uitdagingen en inzichten uit de praktijk KPMG Investment Management Seminar 10 mei 2016 Robert van der Meer Agenda 1. Inleiding 2. Stand van zaken 3. Praktische inzichten en uitdagingen

Nadere informatie

Kennismanagement. Wereldwijde kennis tot waarde maken voor de organisatie, over geografische en functionele grenzen heen.

Kennismanagement. Wereldwijde kennis tot waarde maken voor de organisatie, over geografische en functionele grenzen heen. Kennismanagement Wereldwijde kennis tot waarde maken voor de organisatie, over geografische en functionele grenzen heen. Tony Wegewijs, Business Learning Consultant (voorheen Heineken) AGENDA DE HEINEKEN

Nadere informatie

Stand van zaken en toekomst institutioneel. duurzaam vermogensbeheer in Nederland. Met dank aan. Sustainability. Part of Credit Lyonnais AM

Stand van zaken en toekomst institutioneel. duurzaam vermogensbeheer in Nederland. Met dank aan. Sustainability. Part of Credit Lyonnais AM Stand van zaken en toekomst institutioneel duurzaam vermogensbeheer in Nederland Loyalis Global Sustainability Fund Sustainability More Than Just Investing Met dank aan Part of Credit Lyonnais AM Inleiding

Nadere informatie

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018

De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 De beheersing van klimaatrisico s in de praktijk 6 maart 2018 Ridzert van der Zee Aan welke CO 2 gerelateerde financiële risico s is uw beleggingsportefeuille blootgesteld? Impact van energietransitie

Nadere informatie

DIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT.

DIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT. DIT DOCUMENT IS BELANGRIJK EN VEREIST UW ONMIDDELLIJKE AANDACHT. Indien u niet zeker weet wat u moet doen, raadpleeg dan onmiddellijk uw effectenmakelaar (broker), bankmanager, juridisch adviseur, accountant,

Nadere informatie

Incofin cvso: investeren in microfinanciering

Incofin cvso: investeren in microfinanciering Incofin cvso: investeren in microfinanciering Presentatie Finance Avenue 2013 Loïc De Cannière CEO Incofin Investment Management 16 november 2013 Agenda Incofin Investment Management: wie zijn we en wat

Nadere informatie

Inflatie protectie: risico management of slim beleggen?

Inflatie protectie: risico management of slim beleggen? Inflatie protectie: risico management of slim beleggen? 1. Precies een jaar geleden schreven we over het inflatiefenomeen dat altijd zijn kop opsteekt na periodes van recessie. Onze conclusie was dat nieuwe

Nadere informatie

Vandaagafval morgengrondstof!

Vandaagafval morgengrondstof! Vandaagafval morgengrondstof! 5de Vlaams Milieucongres IFEST 21 October 2008 Florens Slob Manager Sustainable Business Solutions Van Gansewinkel Group Agenda Korte verkenning Cradle to Cradle concept &

Nadere informatie

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Deelnemersvergadering Arthur van der Wal Matthijs Claessens 30 september 2010 www.ingim.com Agenda Huidig mandaat bij ING IM Performance, beleid en vooruitzichten

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) De Islam beperkt de mogelijkheden voor Moslims om te beleggen in aandelen. Zij kunnen namelijk alleen in zogenoemde Shariah compliant aandelen beleggen (hierna, Islamitische

Nadere informatie

WERELDWIJD BELEGGEN: HIER LIGGEN DE KANSEN Sander Zondag, CIO Global Equities (OBAM) Grip op je Vermogen, 3 Oktober 2014

WERELDWIJD BELEGGEN: HIER LIGGEN DE KANSEN Sander Zondag, CIO Global Equities (OBAM) Grip op je Vermogen, 3 Oktober 2014 WERELDWIJD BELEGGEN: HIER LIGGEN DE KANSEN Sander Zondag, CIO Global Equities (OBAM) Grip op je Vermogen, 3 Oktober 2014 2 Waarom in aandelen? Waarom wereldwijd? Welke aanpak? 3 NINJA Loans?! NO Income,

Nadere informatie

Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten

Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s. Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten Verhoog het rendement en verlaag het risico met ETF s Hoe bouwt u eenvoudig een gespreide beleggingsportefeuille tegen lage kosten 8 oktober 2015 Wie geeft deze presentatie? Martijn Rozemuller Oprichter

Nadere informatie

Verslaggeving Duurzaam Ondernemen. I.B.R. I.R.E. Belgium

Verslaggeving Duurzaam Ondernemen. I.B.R. I.R.E. Belgium Verslaggeving Duurzaam Ondernemen I.B.R. I.R.E. Belgium Verslaggeving Duurzaam Ondernemen Rosita Van Maele Ernst & Young 1. Definities Duurzaam Ondernemen Maatschappelijk verantwoord ondernemen Societal

Nadere informatie

DUURZAAM & VERANTWOORD INVESTEREN 20 JAAR EXPERTISE TOT UW DIENST SRI. Grondlegger sinds 2006

DUURZAAM & VERANTWOORD INVESTEREN 20 JAAR EXPERTISE TOT UW DIENST SRI. Grondlegger sinds 2006 SRI DUURZAAM & VERANTWOORD INVESTEREN 20 JAAR EXPERTISE TOT UW DIENST Grondlegger sinds 2006 Alle open SRI-fondsen van Candriam voldoen aan de Europese SRI-transparantiecode DUURZAAM & VERANTWOORD INVESTEREN

Nadere informatie

Code Cursusnaam block Ects Organization Theory Organization Development Relations and Networks of Organizations 4 6

Code Cursusnaam block Ects Organization Theory Organization Development Relations and Networks of Organizations 4 6 Minor Organisatiewetenschappen (Organization Studies) 441074 Organization Theory 2 6 441079 Organization Development 3 6 Choose 1 of the following 2 courses: 441057 Relations and Networks of Organizations

Nadere informatie

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 28 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel bedrijven worden uitgesloten?...

Nadere informatie

Minor voorlichting PEW 13 maart 2017 Dorien Kooij

Minor voorlichting PEW 13 maart 2017 Dorien Kooij Minor voorlichting PEW 13 maart 2017 Dorien Kooij MINOR Vrijheid om te kiezen (3 vakken) - gebruik hem! Enkele voorbeeldpakketten voor PEW-ers 1. Organisatie(verandering) Marijke Braakman 2. Economische

Nadere informatie

PERSPECTIVES. wish - need - duty. organic growth. embedded research. collaboration. park management. clustered sustainable business

PERSPECTIVES. wish - need - duty. organic growth. embedded research. collaboration. park management. clustered sustainable business SUSTAINABILITY SCANNING OF Van Eetvelde, Deridder, Segers, Maes & Crivits Ghent University, Department of Civil Engineering, Environmental and Spatial Management mrb@ugent.be www.dbt.ugent.be I. Milieubeleid

Nadere informatie

DUURZAAM BELEGGEN IS WAARDEVOL EN SPREIDT HET RISICO

DUURZAAM BELEGGEN IS WAARDEVOL EN SPREIDT HET RISICO Foto s: Ruben Eshuis Fotografie VOORZITTER Thijs Jochems, KeyQ Advisors DEELNEMERS Els Ankum-Griffioen, Triodos Investment Management Yvonne Bakkum, FMO Investment Management Steven Evers, Triple Jump

Nadere informatie

How to build a Business Case for Capital Investments. Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009

How to build a Business Case for Capital Investments. Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009 How to build a Business Case for Capital Investments Presentatie 8e Asset Management Control Seminar 28 en 29 oktober 2009 Drs.S.A.G.Burgers OAM Consultancy BV 1. Inleiding 2. Business Plan 3. Business

Nadere informatie

Nederlandse Beleggingsfondsen Keren 1x per jaar dividend uit, tenzij een interim dividend wordt uitgekeerd.

Nederlandse Beleggingsfondsen Keren 1x per jaar dividend uit, tenzij een interim dividend wordt uitgekeerd. Nederlandse Beleggingsfondsen Keren 1x per jaar uit, tenzij een interim wordt uitgekeerd. Het nettobedrag is in Nederland 15% lager (er geldt een belasting van 15%, die de Nederlandse klant achteraf weer

Nadere informatie

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd

Risico pariteit -1- 1 Aandelen Wereldwijd Ontwikkelde Markten - MSCI World Index MSCI Daily Net TR World Euro, Aandelen Wereldwijd Risico pariteit Risico pariteit is een techniek die wordt ingezet om de risico s in een beleggingsportefeuille te reduceren. Sinds 2008 heeft risico pariteit om drie redenen veel aandacht gekregen: 1.

Nadere informatie

Code Course name block Ects International Organizations Advanced Project management * Cross Cultural HRM 3 6

Code Course name block Ects International Organizations Advanced Project management * Cross Cultural HRM 3 6 Global management of Social Issues Interesting courses Global Management of Social Issues 410129 International Organizations 1 6 410130 Advanced Project management * 3 6 410133 Cross Cultural HRM 3 6 410134

Nadere informatie

Stichting Hoogbouw Bezoek Fenixloods Syntrus Achmea

Stichting Hoogbouw Bezoek Fenixloods Syntrus Achmea Stichting Hoogbouw Bezoek Fenixloods Syntrus Achmea Edvard van Luijn Our vision Asset management for a sustainable future 2 Our policies are based on the United Nations Sustainable Development Goals (UN

Nadere informatie

SUSTAINABLE PROCUREMENT ISO ERIK VAN ASSEN - KARIN VAN IJSSELMUIDE

SUSTAINABLE PROCUREMENT ISO ERIK VAN ASSEN - KARIN VAN IJSSELMUIDE SUSTAINABLE PROCUREMENT ISO 20400 ERIK VAN ASSEN - KARIN VAN IJSSELMUIDE LID NEN-NORMCOMMISSIE ISO 20400 VOORZITTER NEN-NORMCOMMISSIE ISO 20400 NETWERKMANAGER NEVI - KENNISMANAGER/TRAINER NEVI \ NEVI values

Nadere informatie

Veranderingen in beleggingsfondsen van Robeco. Verandering in verschillende beleggingsfondsen van Robeco. Robeco

Veranderingen in beleggingsfondsen van Robeco. Verandering in verschillende beleggingsfondsen van Robeco. Robeco Veranderingen in beleggingsfondsen van Verandering in verschillende beleggingsfondsen van 2 Verandering in verschillende beleggingsfondsen van 1. Inhoudsopgave Veranderingen in ons aanbod van beleggingsfondsen

Nadere informatie

Eumedion symposium Nederland vestigingsland aantrekkelijk voor beleggers én ondernemingen

Eumedion symposium Nederland vestigingsland aantrekkelijk voor beleggers én ondernemingen Eumedion symposium Nederland vestigingsland aantrekkelijk voor beleggers én ondernemingen Belastingen: het dilemma van het betalen van een fair share en de verschillende voorkeuren van aandeelhouders en

Nadere informatie

Risico management. De toegevoegde waarde van RISICO MANAGEMENT? Drs. Stephan van den Broek RA RC Protiviti Risk Consulting Blommaert Business Academy

Risico management. De toegevoegde waarde van RISICO MANAGEMENT? Drs. Stephan van den Broek RA RC Protiviti Risk Consulting Blommaert Business Academy De toegevoegde waarde van RISICO MANAGEMENT? 1 Risico management 2012 Elements of this presentation may be used only after written consent from Stephan van den Broek / Tjeu Blommaert Blommaert Business

Nadere informatie

RSM - General Counsel - mensenrechtenbeleid SURVEY

RSM - General Counsel - mensenrechtenbeleid SURVEY RSM - General Counsel - mensenrech Projects Contacts Library Help Survey Distributions Data & Analysis Reports RSM - General Counsel - mensenrechtenbeleid - 2017 SURVEY ENQÛETE - De rol van de GC in het

Nadere informatie

ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille

ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille 30 januari 2018 Annette van der Krogt Agenda 1. Algemene ontwikkelingen verantwoord beleggen 2. MVB Investment

Nadere informatie

Vergadering van Aandeelhouders Triodos Vastgoedfonds. 19 mei 2016

Vergadering van Aandeelhouders Triodos Vastgoedfonds. 19 mei 2016 Vergadering van Aandeelhouders Triodos Vastgoedfonds 19 mei 2016 0 Ambities 2015 Meest duurzame kantorenvastgoedfonds GRESB Green Star Handhaven hoge bezettingsgraad (> 95%) 93,4% Goede gemiddelde looptijd

Nadere informatie

STICHTING PENSIOENFONDS HOLLAND CASINO. ESG Beleid (versie 28 april 2016)

STICHTING PENSIOENFONDS HOLLAND CASINO. ESG Beleid (versie 28 april 2016) STICHTING PENSIOENFONDS HOLLAND CASINO ESG Beleid (versie 28 april 2016) Inleiding Het pensioenbureau is gevraagd het huidige ESG beleid van het pensioenfonds te beschrijven en de implementatie te verduidelijken.

Nadere informatie

Allianz Pensioen Beleggen

Allianz Pensioen Beleggen Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Allianz Pensioen Beleggen Samenstelling en beleggingsschema s passieve lifecycles Allianz DGA Pakket Allianz Pensioen Beleggen De vermogensopbouw in de Allianz

Nadere informatie

NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans

NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans NWA CIRCULAIRE ECONOMIE EN GRONDSTOFFENEFFICIËNTIE Een duurzame circulaire economie gaat uit van volledige herbruikbaarheid

Nadere informatie

Contract- en Leveranciersrelatie management

Contract- en Leveranciersrelatie management Contract- en Leveranciersrelatie management Cees Johan Klopper Purchaser Theorie en praktijk bij Essent Inhoud Essent Actueel Essent Procurement Leveranciersrelaties Contractmanagement Leveranciersrelatiemanagement

Nadere informatie

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006

Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Opbouw presentatie 1. Uitgangspunten veranderingen G2 - > G3 2. Overzicht belangrijkste

Nadere informatie

Naar energie neutrale waterzuivering, Bert Blom, MARS en Kris Lambert, Veolia

Naar energie neutrale waterzuivering, Bert Blom, MARS en Kris Lambert, Veolia Water op Mars Naar energie neutrale waterzuivering, Bert Blom, MARS en Kris Lambert, Veolia A diverse, global business Mars objective is to manufacture and distribute food products a manner that promotes

Nadere informatie

Investment Management. De COO-agenda

Investment Management. De COO-agenda Investment Management De COO-agenda Vijf thema s 1) Markt 2) Wet- en regelgeving 3 5) Rol van de COO 5 3) Operations 4) Technologie 2012 KPMG Accountants N.V., registered with the trade register in the

Nadere informatie