De Waarheid over DBFM PIANOo-congres 4 juni 2009 Wie zijn wij? Erik Jan Snik Merlijn Nijhof Ministerie van Financiën, PPS & Asset management www.minfin.nl/onderwerpen/publiek_private_samenwerking Voorheen: Kenniscentrum PPS Eerst aanjager DBFM, met name voor Rijk Nu advisering complexe projecten, DBFM in nieuwe sectoren en kennismanagement 2 1
Wat gaan we doen? 1. Korte inleiding DBFM DBFM als contract: betalen voor een dienst Betalingsmechanisme: beschikbaarheidsvergoeding Rol van de F Proces: kiezen voor DBFM en aanbesteding Case study A59 2. De vooroordelen over DBFM 3. Vervolg 3 DBFM DBFM zorgt voor levering van integrale prestatie Kenmerken DBFM: 1.Contract tussen overheid (OG) en een privaat consortium (ON) 2.Integrale dienstverlening door ON Design Build Finance Maintain 3.Gericht op door overheid gewenste output (dienst i.p.v. product): 4.Lange termijn relatie 5.Beloning afhankelijk van performance dienst 6.Streven naar optimale risicoverdeling 7.Doel: value for money 4 2
Voorbeelden DBFM in Nederland Rijkshuisvesting Ministerie van Financiën Justitie Justitieel Complex Schiphol Scholen Montaigne Defensie Kromhoutkazerne Militair museum Infrastructuur 2e Coentunnel N31 A59 Waterzuivering Harnaschpolder 5 Betalingsmechanisme: beschikbaarheidsvergoeding Betalingsmechanisme prikkelt ON om goed te presteren: Voldoen aan vooraf gedefinieerde kwaliteit: beschikbaarheid voor gebruiker ON vrij in bereiken van het resultaat: innovatie en optimalisatie (life cycle management) Pas betaling bij beschikbaarheid Kortingen / bonussen (tickle hurt kill) Soms deelbetaling bij oplevering Betalingsmechanisme: beschikbaarheidsvergoeding (BBV) BBV = Contante Waarde van alle kosten (aanleg + onderhoud + financiering) Aantal betalingstermijnen (bijv. aantal kwartalen van de exploitatie) 6 3
De prestatie: b.v. beschikbaarheid van infrastructuur Het mogelijke, ongehinderde en veilige gebruik van alle rijstroken door de weggebruiker 7 Rol van de F Rol Bank Projectfinanciering door bank Bewaker van kwaliteit en risico s Belang Stabiele prestatie en kasstroom zijn essentieel voor realisatie rendement De financiering betreft een lange termijn commitment en binding Gedrag Een financier is erop ingericht om risico s kasstroom te managen In geval van een haperende terugbetaling wordt daadwerkelijk ingegrepen Bank gebaat bij continuïteit; daarmee gelijke belangen overheid en bank. Dus: de bank als waakhond! 8 4
Proces: meerwaarde DBFM toetsen Public Private Comparator (PPC): Vergelijking geïntegreerd contract met traditioneel Infra > 60 mln. Gebouwen > 25 mln. Projectkosten (in NCW) Waarde Risico s Bouwen exploitatie kosten Transactiekosten Niet-geïntegreerd Waarde Risico s Bouwen exploitatie kosten Transactiekosten DBFM Meerwaarde (+/-) Public Sector Comparator (PSC): Benchmark om definitieve private bieding te vergelijken met publiek alternatief. 9 Proces: aanbesteding DBFM vs traditioneel - voorbereiding +/- 6 mnd langer - tijdwinst in realisatiefase Marktmoment DBFM Marktmoment traditioneel start PPS go / no go uitvoering Traditioneel oriëntatie initiatief incl. haalbaarheid definitie ontwerp realisatie gebruik DBFMaanbesteding voorbereiding transactie realisatie exploitatie Aanbesteding Contractsluiting 10 5
Case study A59 Feiten en cijfers Opdracht: ombouw N50 tot A59 inclusief 15 jaar onderhoud. Opdrachtgever: Provincie Brabant (in samenwerking met Rijk en gemeenten). Opdrachtnemer: Poort van Den Bosch (BAM, Boskalis, Fluor). Start bouw: augustus 2003. Oplevering: 10 december 2005. Budget: 218 miljoen. Betaling: naar beschikbaarheid van de weg, na oplevering per kwartaal. Looptijd 15 jaar. 11 Vooroordeel 1: F is niet zinvol 12 6
Waar Overheid leent goedkoopst Kredietcrisis Waar, maar.. Value for money Bank is waakhond Contract- en risicomanagement mede door bank Oplevering: op tijd binnen budget 13 Kredietcrisis en DBFM Algemene effecten: Minder financiers Lagere leningsbedragen Strengere selectie Stijging risico-opslag, daling risicovrije rente M.b.t. DBFM: Geen showstopper voor DBFM (o.a. stabiele kasstromen, lage risico s) Maatregelen in brief aan Tweede Kamer Enerzijds zekerheid bieden aan private partijen; anderzijds maatwerk per project afhankelijk van marktomstandigheden op dat moment 14 7
Vooroordeel 2: aanbesteding duurt lang 15 Waar Voorbereiding ca. 6 maanden langer Formuleren outputspecs moeilijker dan opstellen PvE Concurrentiegerichte dialoog langer dan andere procedure Waar, maar.. Ontwerp, bouw, onderhoud, financiering en (soms) exploitatie inbegrepen Steeds meer standaardisering Voorspoediger verloop van realisatie 16 8
Vooroordeel 3: veel adviseurs nodig/hoge transactiekosten 17 Waar Adviseurs: financieel, juridisch, technisch etc. Zowel bij overheid als bij markt Waar, maar.. Geen substantieel verschil bij vergelijkbare projecten in traditionele vorm Standaardisering Steeds meer kennis/expertise via kenniscentra, zoals PIANOo, SCS etc. 18 9
Vooroordeel 4: alleen voor grote projecten 19 Waar Huidige drempelbedragen: - Infra > 60 mln - Gebouwen > 25 mln Waar, maar.. Clustering mogelijk Door standaardisering verlaging drempelbedrag Groot project is veelal complex. Dus ruimte voor creatief en innovatief vermogen van de markt 20 10
Vooroordeel 5: looptijd is veel te lang 21 Waar Toekomst is onzeker Nieuwe technologische ontwikkelingen Onvoldoende flexibiliteit Waar, maar.. Economische levensduur van infra, gebouw etc. Life cycle optimalisatie Prikkels DBFM-contract werken pas bij lange looptijd Wijzigings- en ontbindingsclausules in contract 22 11
Zou u DBFM toepassen? 23 Vervolg Aanbevelingen Cie Ruding: Meerwaarde DBFM voor decentrale overheden Onderzoek of decentrale overheden behoefte hebben aan kennis en expertise Bevindingen werkgroep decentrale overheden: Decentrale overheden hebben behoefte aan kennis en expertise Barrières: 1. Politieke afwegingsproces 2. Bewustwording 3. Koudwatervrees ( onbekend maakt onbemind ) Oproep aan u tot pilotprojecten 24 12
Wat kunnen wij u bieden? Ondersteuning bij pilots Ondersteuning met kennis en expertise: Kennisproducten, zoals: Handboeken (o.a. aanbesteding, PPC, PSC, risicomanagement) Standaardcontract DBFM Evaluaties van pilotprojecten Kennisgremia: PPS bij het rijk (www.ppsbijhetrijk.nl) PIANOo (www.pianoo.nl) 25 "Je gaat het pas zien als je het door hebt. Johan Cruijff 26 13