Datum Nummer Datum commissievergadering Datum raadvergadering OPLEGGER Registratienummer / Onderwerp Beschikbaar stellen krediet grondruilbank Portefeuillehouder Hans Horlings Uiterste behandeldatum (+reden) Eerdere besluitvorming Samenvatting 10 januari 2014 U bent eerder geïnformeerd over dit onderwerp: - Op 12 maart 2013 heeft u kennis genomen van het plan van aanpak Grondinstrument voor fase 1. - Op 23 december 2013 is aan u een brief met stand van zaken toegezonden met daarbij de notitie Grondinstrument, voorstel uitwerking fase 2. Het IODS-projectonderdeel Grondinstrument heeft als doelstelling het zoveel mogelijk beschikbaar houden van agrarische grond voor de grondgebonden landbouwsector in Midden-Delfland. Dit faciliteert de sector haar rol als drager van het gebied in te vullen. De uitwerking van het project staat beschreven in de notitie Grondinstrument, voorstel uitwerking fase 2. Te nemen besluit Een van de onderdelen van de Toolkit Grondinstrument is de grondruilbank. Om dit onderdeel in werking te kunnen laten treden wordt u verzocht een krediet hiervoor beschikbaar te stellen. 1. Beschikbaar stellen van een krediet van 6.120.000 voor de aankoop van agrarische grond in het kader van de grondruilbank. 2. In afwijking van het geldende financiële beleid geen rente toe te rekenen aan dit krediet. Bijlagen Notitie Project Grondinstrument, voorstel uitwerking fase 2, met als bijlagen: - BIJLAGE 1: Concept subsidieregeling stimuleren kavelruil - BIJLAGE 2: Voorbeeld financieel meerjarenoverzicht Grondruilbank - BIJLAGE 3: LEI- rapport kosten-batenanalyse Toolkit Grondinstrument Advies commissie Pagina 1 van 6
Raadsbesluit o Akkoord / o Niet akkoord opmerking: Arjan de Vos griffier Arnoud Rodenburg burgemeester Pagina 2 van 6
Inleiding De centrale doelstelling voor Midden-Delfland is het behouden en versterken van het agrarisch cultuurlandschap met koe in de wei. Dit landschap, in het bijzonder het agrarisch kerngebied, is van grote maatschappelijke waarde voor het verbeteren van de leefomgevingskwaliteit en het versterken van het investeringsklimaat in de Metropoolregio Rotterdam en Den Haag. Diverse programma s, projecten en initiatieven dragen daartoe bij, waaronder het IODSkwaliteitsproject Groen Ondernemen, een nieuwe landbouw. Dit project, dat wordt getrokken door de gemeente Midden-Delfland, bestaat uit twee project onderdelen: Duurzaam Boer blijven in Midden- Delfland en Grondinstrument. Beide projecten zijn erop gericht de grondgebonden (melk- )veehouderij te ondersteunen in haar rol als drager van het gebied. Met het projectonderdeel Grondinstrument wordt de uitdaging aangegaan om agrarische grond zoveel mogelijk beschikbaar te houden voor de (melk-)veehouderijsector in het gebied. De uitgewerkte plannen daartoe staan beschreven in de notitie Grondinstrument, voorstel uitwerking fase 2. Deze is u op 23 december 2013 met een stand van zakenbrief toegezonden. In de notitie staat de uitwerking van het project grondinstrument beschreven. In grote lijnen houdt fase 2 (operationele fase) in dat een kavelruilcoördinator met behulp van een instrumentenmix, de Toolkit Grondinstrument, agrarische grond zoveel mogelijk beschikbaar probeert te houden voor de grondgebonden landbouw. De toolkit Grondinstrument bestaat uit de volgende onderdelen: - Een regeling ter stimulering van vrijwillige kavelruil - Een reglement voor de grondruilbank - Een overzicht van te vergoeden kwalitatieve verplichtingen - Gebiedsontwikkelfaciliteit Inmiddels is de kavelruilcoördinator benoemd en in samenwerking met de gemeente en LTO Noord aan de slag gegaan in het gebied. Om hem goed te kunnen laten functioneren is eht van belang dat de Toolkit volledig operationeel wordt. De aankoop van grond is een bevoegdheid van het college, waarbij het college een informatieplicht heeft aan de raad, conform artikel 169 van de Gemeentewet. Aan de informatieplicht geven wij invulling door middel van dit voorstel waarin wij het effect, argumenten en uitgangspunten van de grondruilbank benoemen. Tevens stellen wij aan u voor een krediet van 6.120.000 beschikbaar te stellen voor de aankoop van agrarische grond in het kader van de grondruilbank. Wij zullen u geregeld informeren over de toepassing van de Toolkit. Beoogd effect en argumenten In de notitie Grondinstrument, voorstel uitwerking fase 2 staat het doel en het beoogde effect van de werking van het onderdeel grondruilbank van de Toolkit beschreven. Het uitgangspunt van het project Grondinstrument is de agrarische grondmarkt zoveel mogelijk op eigen kracht te laten functioneren, zonder actief grondbeleid van de overheid. Toch kan het, om een gewenste verkaveling mogelijk te maken, in voorkomende gevallen noodzakelijk zijn dat de overheid een tijdelijke grondpositie inneemt. Het verwerven van grond vraagt grote investeringen van Pagina 3 van 6
bedrijven. Forse arealen van tientallen hectares kunnen niet altijd in een keer door individuele agrariërs worden verworven. De grondruilbank is dan een faciliteit die, indien nodig en als de markt dit niet zelf kan organiseren, (grote) percelen vrijgekomen agrarische grond koopt en doorverkoopt in afzonderlijke, kleinere percelen aan individuele agrariërs. De achterliggende gedachte is dat op deze wijze grondtransacties en kavelruilingen doorgang kunnen vinden die anders niet zouden plaatsvinden. De grondruilbank komt echter uitsluitend in beeld als alleen transacties tussen ondernemers onderling niet tot het beoogde resultaat leiden. Kanttekeningen De inzet van de grondruilbank is gebonden aan de volgende uitgangspunten. Ook deze staan vermeld in de notitie Grondinstrument, voorstel uitwerking fase 2. a) De grondruilbank wordt ingezet als het strikt noodzakelijk is. Grondtransacties moeten in beginsel plaats kunnen vinden zonder inzet van de grondruilbank b) De aankoop van grond vindt plaats als onderdeel binnen een grotere grondtransactie of kavelruil. Er dienen naast de grondruilbank minimaal twee duurzame grondgebonden veehouders te participeren in deze grondtransactie of kavelruil. c) De grondruilbank behoudt de aangekochte grond voor maximaal drie jaar in eigendom. Binnen deze periode zoekt de kavelruilcoördinator naar geïnteresseerde grondgebonden veehouders om de grond te kopen. Indien binnen deze periode geen geïnteresseerde grondgebonden veehouder zich meldt, dan kan de grondruilbank het perceel te koop aanbieden aan overige geïnteresseerden d) De aankoop van grond door de grondruilbank geschiedt uitsluitend marktconform. Het bepalen van de marktconforme waarde van een door de grondruilbank beoogd aan te kopen perceel vindt plaats door middel van taxatie door een erkend taxateur in agrarisch grondverkeer. e) De grondruilbank koopt uitsluitend gronden aan met de bestemming Agrarisch met waarden conform het vigerende bestemmingsplan Buitengebied gras. f) Er vindt uitsluitend aankoop van grond plaats. Het aankopen van woningen, bedrijfsgebouwen en overige bouwwerken behoort niet tot de mogelijkheden van de grondruilbank. g) Het inzetten van de grondruilbank in afwijking van onderdelen b en d vindt uitsluitend plaats na zorgvuldige afweging van belangen. Indien het noodzakelijk is af te wijken van onderdeel f dient te worden onderzocht of het onderdeel Gebiedsontwikkelfaciliteit hiervoor kan worden ingezet. h) Er is een maximum dat de gemeente Midden-Delfland per jaar aan grond aankoopt. Dit maximum wordt bepaald door een jaarlijks door de raad geijkt financieel meerjarenoverzicht. Het college van B&W beslist over de aankoop van grond, op basis van een voorstel van de kavelruilcoördinator. Financiën De grondruilbank Midden-Delfland werkt in principe als een revolverend fonds. De gemeente Midden- Delfland doet een fysieke investering door grond aan te kopen, met de bedoeling deze na een aantal jaren weer door te verkopen. Naast de kosten van de grond worden ook de daarmee samenhangende verwervingskosten uit het beschikbare krediet betaald. Het gaat dan bijvoorbeeld om kosten voor taxaties, notaris en bodemonderzoek. De gemeente Midden-Delfland is vrijgesteld van overdrachtsbelasting. Pagina 4 van 6
In onderstaande tabel is ter illustratie een mogelijk verloop van het revolverende fonds geschetst en het project indicatief financieel weergegeven voor de periode 2014-2023. Het benodigde krediet is aan de hand van de kosten-batenanalyse (opgesteld door Landbouw Economisch Instituut (LEI)) bepaald op 6.120.000,-. Dit biedt voldoende ruimte voor de verwerving van een aankoop van 30 hectare per jaar. Dit sluit aan op één gemiddeld bedrijf dat te koop komt in Midden-Delfland en dat moet worden herverdeeld. Wij vragen u een krediet ter hoogte van dit bedrag beschikbaar te stellen. Dit bedrag wordt volledig gedekt vanuit de IODS-gelden. Als aankoopprijs wordt in onderstaande tabel uitgegaan van 60.000 euro per hectare. In de praktijk zal per individuele aankoop een taxatie opgesteld worden om een objectieve aankoopprijs te bepalen. In de regel bedragen de verwervingskosten circa 5% van het aankoopbedrag. De structurele opbrengsten van verpachting zijn normaal gesproken 1,5%, maar vanwege de korte verpachtingen wordt gerekend met 1%. Hiertegen over kunnen weer beheerskosten geplaatst worden van 1%. Derhalve vallen deze opbrengsten en kosten tegen elkaar weg en worden deze niet genoemd in onderstaande tabel. Aankoop ha. Aankoopbedrag Kosten verwerving 5% Verkoop ha. verkoopbedrag Restant verwervingskrediet 6.120.000 2014 30 1.800.000 54.000 4.266.000 2015 30 1.800.000 54.000 2.412.000 2016 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 2.358.000 2017 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 2.304.000 2018 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 2.250.000 2019 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 2.196.000 2020 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 2.142.000 2021 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 2.088.000 2022 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 2.034.000 2023 30 1.800.000 54.000 30 1.800.000 1.980.000 2024 30 1.800.000 3.780.000 2025 30 1.800.000 5.580.000 300 540.000 300 Rente Op grond van het Besluit begroting en verantwoording (BBV) worden de aan te kopen gronden aangemerkt als materiële vaste activa. Dit zijn bezittingen (bijvoorbeeld gebouwen, grond, machines, etc.) waarvan het daarvoor benodigde vermogen voor een periode langer dan een jaar is vastgelegd. Doordat dit benodigde vermogen een claim legt op de beschikbare middelen van de gemeente rekenen wij rente over investeringen toe aan de exploitatiebegroting. Samen met de afschrijvingen vormen dit de kapitaallasten. Op basis van het BBV wordt op grond echter niet afgeschreven. Daarnaast legt deze investering geen beslag op de beschikbare middelen van de gemeente, omdat het ten laste komt van de IODS-gelden. Om die reden stellen wij u voor geen rente te berekenen over deze investering. NB: alle bedragen zijn aannames. Snelheid van de verwerving en doorverkoop is afhankelijk van marktomstandigheden. Dit kan dus sneller of langzamer plaatsvinden dan in de bovenstaande tabel. Ook de prijzen per ha kunnen hoger of lager uitvallen. Per saldo zullen de kosten het krediet van 6.120.000 echter niet overschrijden. Pagina 5 van 6
Aangezien het de intentie van de gemeente is om de aangekochte gronden binnen (gemiddeld) drie jaar weer verkocht te hebben, beperken de kosten na verloop van de periode van tien jaar tot de aankoop-/ bijkomende kosten. Deze zijn naar verwachting ca. 540.000,-. Communicatie Met het aanvangen van de werkzaamheden van de kavelruilcoördinator en het uitwerken van de Toolkit Grondinstrument is een concrete stap gezet binnen het project Grondinstrument. Met de doelgroep grondgebonden agrariërs is hierover reeds gecommuniceerd, met name op ledenavonden van LTO Noord afdeling Delflands Groen. Inwoners en andere organisaties zullen over de voortgang en uitwerking van het project Grondinstrument worden geïnformeerd via geëigende kanalen. Vervolgstappen Met het beschikbaar stellen van het voorgestelde krediet is er weer een stap gezet in het uitwerken en operationaliseren van de Toolkit Grondinstrument. De kavelruilcoördinator kan nu concrete voorstellen voorleggen aan de gemeente. U zult in de komende jaren regelmatig geïnformeerd worden over de voortgang van het project. Reactie college op commissiebehandeling Pagina 6 van 6