Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Een onderzoek onder Enschedeërs van 70 jaar en ouder September 2013

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Een onderzoek onder Enschedeërs van 70 jaar en ouder September 2013

Colofon Uitgave I&O Research Zuiderval 70 Postbus 563, 7500 AN Enschede Rapportnummer 2013/048 Datum September 2013 Opdrachtgever Gemeente Enschede Rob van den Hof Auteurs G.J. Visser F. ten Doeschot Bestellingen Exemplaren zijn verkrijgbaar bij de opdrachtgever Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

Inhoudsopgave pag. 1. Inleiding en onderzoeksopzet 1 1.1 Aanleiding 1 1.2 Onderzoeksvragen 1 1.3 Onderzoeksopzet en respons 2 1.4 Leeswijzer 3 2. Bekendheid en imago van de OV70+ pas 5 2.1 Bekendheid 5 2.2 Imago 5 3. Bezit, aanvraag en gebruik van de OV70+ pas 8 3.1 Bezit van de pas 8 3.2 Aanvraag van de pas 10 3.3 Gebruik van de pas 11 3.4 Praktische aspecten van gebruik 12 4. Effect op mobiliteit 17 4.1 Busgebruik 17 4.2 Effecten op mobiliteit door pasbezit 18 4.3 Effecten op mobiliteit als de pas verdwijnt 19 5. Betrokkenheid bij de stad en de samenleving 22 6. Eindoordeel over de OV70+ pas 26

7. Conclusies 28 7.1 Inleiding 28 7.2 Conclusies per deelvraag 28 7.3 Algemene conclusie 30 Bijlage 1. Vragenlijst 32

Hoofdstuk 1 Inleiding en onderzoeksopzet

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Inleiding en onderzoeksopzet 1. Inleiding en onderzoeksopzet 1.1 Aanleiding Alle inwoners van de gemeente Enschede die 70 jaar en ouder zijn, kunnen een gratis pas voor het gebruik van het openbaar vervoer (busvervoer) binnen de gemeente aanvragen. Zij kunnen hiermee gratis met de bus reizen. Deze pas is sinds 30 juni 2011 ingevoerd. Doelstelling van de regeling is om de mobiliteit van 70-plussers te vergroten en hen daarmee een kans te bieden betrokken te blijven bij de samenleving en de stad (uit: EnschedeCentraal 22 juni 2011). Twee jaar na de invoering van de pas moet worden onderzocht of de doelstelling is gehaald. De gemeente Enschede heeft I&O Research gevraagd voor een tussentijdse evaluatie van de OV70+ pas onder 70-plussers in Enschede. Deze rapportage beschrijft de resultaten van dit onderzoek. 1.2 Onderzoeksvragen De centrale onderzoeksvraag van het project luidt als volgt: Heeft de OV70+ pas een gunstig effect gehad op de mobiliteit van 70-plussers in Enschede en is daarmee hun sociale activiteit vergroot? Gratis OV + Mobiliteit + Sociale activiteit Aanvullend daarop wil de gemeente graag inzicht in het effect van de OV70+ pas op de zogenaamde modal split van 70-plussers. Met andere woorden: heeft de OV70+ pas gevolgen gehad voor het gebruik van andere vervoermiddelen, met name auto? Aan de hand van de volgende deelvragen wordt de centrale onderzoeksvraag beantwoord: 1. In hoeverre is de OV70+ pas bekend onder 70-plussers en wat is het imago van de pas? 2. Welk deel van de 70-plussers heeft een OV70+ pas aangevraagd en in welke mate maken zij er gebruik van? 3. Waarom hebben niet-aanvragers de OV70+ pas niet aangevraagd? Waarom maken niet-gebruikers geen gebruik van de OV70+ pas? 4. Hebben 70-plussers in Enschede door het aanbod van de OV70+ pas meer of anders gebruik gemaakt van het openbaar vervoer? 5. Is het autogebruik van 70-plussers verminderd door de OV70+ pas? En wat voor effect heeft de pas gehad op andere vervoermiddelen? 6. Is de mobiliteit van 70-plussers toegenomen en in hoeverre is het gebruik van openbaar vervoer structureel bevorderd? 7. Is de sociale activiteit onder 70-plussers in Enschede toegenomen? En, in hoeverre heeft gratis openbaar vervoer daar een bijdrage in gehad? 1

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Inleiding en onderzoeksopzet De deelvragen zijn in te delen naar de volgende vijf onderwerpen: A. bekendheid en imago B. bezit, aanvraag en gebruik C. (effect op) mobiliteit D. (effect op) betrokkenheid bij de stad en de samenleving E. eindoordeel over de pas. Aan de hand van deze onderwerpen is het rapport ingedeeld. In het afsluitende hoofdstuk worden aan de hand van de beschreven resultaten in de voorgaande hoofdstukken de onderzoeksvragen beantwoord. 1.3 Onderzoeksopzet en respons Het onderzoek is uitgevoerd door een combinatie van een schriftelijke enquête onder een steekproef van 70-plussers en een online enquête onder leden van het EnschedePanel van 70 jaar en ouder. Voor de schriftelijke enquête zijn 4.000 inwoners van 70 en jaar en ouder uitgenodigd, op basis van een steekproef uit het GBA van de gemeente Enschede. Deze inwoners hebben een uitnodigingsbrief ontvangen, met daarbij een schriftelijke vragenlijst die men kon invullen en kosteloos kon terugsturen naar I&O Research. In de brief stond ook een link naar de online versie van de enquête. In totaal hebben 1.836 inwoners uit de steekproef deelgenomen, een respons van 46 procent. Het grootste deel (1.659) van deze groep vulde de schriftelijke vragenlijst in, een klein deel (177) heeft de vragenlijst online ingevuld. In totaal zijn 520 leden van het EnschedePanel van 70 jaar en ouder uitgenodigd voor het onderzoek. Hiervan deden er 286 mee. Dit is een respons van 55 procent. Tabel 1 toont de respons per groep. De totale respons komt uit op 47 procent. Zowel voor het steekproef- als het panelonderzoek zijn uitstekende responspercentages behaald. methode aantal uitgenodigd respons percentage steekproef 4.000 1.836 46% Enschede Panel 520 286 55% totaal 4.520 2.122 47% Op de resultaten is een statistische herweging toegepast naar leeftijd en geslacht om over- en ondervertegenwoordiging te corrigeren. 2

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Inleiding en onderzoeksopzet 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 gaan we in op de bekendheid en het imago van de OV70+ pas. Hoofdstuk 3 behandelt het bezit (en niet-bezit) en de aanvraag van de pas, en het gebruik (en niet-gebruik) ervan. In hoofdstuk 4 staat het effect van de pas op de mobiliteit centraal en hoofdstuk 5 gaat in op het effect op de betrokkenheid bij stad en samenleving. Tenslotte wordt in hoofdstuk 6 het eindoordeel van 70- plussers over de pas weergegeven en worden in het afsluitende hoofdstuk 7 de onderzoeksvragen beantwoord en is de eindconclusie geformuleerd. De belangrijkste punten uit de open antwoorden en toelichtingen bij de diverse vragen worden in de hoofdtekst meegenomen. Bij dit rapport is een aparte bijlage met daarin alle gegeven open antwoorden geleverd. 3

Hoofdstuk 2 Bekendheid en imago 4

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bekendheid en imago 2. Bekendheid en imago van de OV70+ pas 2.1 Bekendheid Van alle 70-plussers in dit onderzoek heeft 90 procent een OV70+ pas. Een overgrote meerderheid van de 70-plussers in de steekproef kent de OV70+ pas. De pashouders kennen de pas uiteraard allemaal. Onder niet-pashouders is dat de helft (52 procent). Figuur 2.1 Kent u de OV70+ pas? (n=2.048) 94% 6% 0% 25% 50% 75% 100% ja nee 2.2 Imago Negen op de tien respondenten (92 procent) is positief over de pas (figuur 2.2). Een klein deel is neutraal, slechts 1 procent oordeelt negatief. Respondenten die de pas kennen, zijn positiever (93 procent) dan de groep die de pas niet kent (38 procent, 31 procent van deze groep gaf weet niet aan). Men kon de gegeven antwoorden toelichten. Positief gestemde respondenten geven onder meer aan dat ze zonder de pas nergens meer komen, en dat ze er erg blij mee zijn. Men vindt een taxi te duur, rijdt geen auto meer en moet te lang op de regiotaxi wachten. Zeker als er een bushalte dichtbij is (wat vaak wordt gezegd) zijn mensen positief. Diverse delen van de stad zijn volgens deze groep ook prima bereikbaar met de bus. De groep die neutraal oordeelt, maakt vooral niet of nauwelijks gebruik van de pas, bijvoorbeeld omdat de bushalte te ver weg ligt, of omdat men nog alternatieven heeft, zoals de fiets of een auto. Een zeer klein deel is negatief (in totaal 15 respondenten). In twee gevallen is dit omdat men een negatieve ervaring met reizen met de bus heeft. Een respondent is een keer gevallen omdat de chauffeur te snel optrok, een ander vindt dat de bus teveel omrijdt. En zes respondenten geven aan dat ze vinden dat de pas inkomensafhankelijk moet zijn, en dat zij de pas zelf wel kunnen (en ook willen) betalen. 5

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bekendheid en imago Figuur 2.2 Hoe staat u tegenover de OV70+ pas? (n=2.013) 92% 7% 0% 25% 50% 75% 100% (zeer) positief neutraal (zeer) negatief 6

Hoofdstuk 3 Bezit, aanvraag en gebruik 7

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik 3. Bezit, aanvraag en gebruik van de OV70+ pas 3.1 Bezit van de pas 3.1.1 Wel of niet bezit In deze paragraaf gaan we in op het bezit van de pas. Negen op de tien respondenten heeft een OV70+ pas. Dit is nagenoeg gelijk onder mannen (90 procent) en vrouwen (89 procent). Naar inkomen is te zien dat respondenten met een hoog inkomen wat minder vaak de pas in bezit hebben (76 procent). De lage en middeninkomens zitten nabij het gemiddelde van 90 procent. Figuur 3.1 toont duidelijk aan dat het bezit van de pas vanaf 80 jaar afneemt naarmate men ouder wordt. Het aantal aanvragers van de pas is oververtegenwoordigd in dit onderzoek. In werkelijkheid bezit circa 80 procent van de 70- plussers de OV70+ pas. Figuur 3.1 Bent u in het bezit van een OV70+ pas? (n=2.019) 70-72 jaar 73-74 75-76 77-79 80-82 83-84 85 jaar en ouder totaal 93% 93% 94% 93% 90% 83% 76% 90% 7% 7% 6% 7% 10% 17% 24% 10% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ja Nee 3.1.2 Motieven voor bezit De pashouders hebben de pas vooral omdat deze gratis is in aanschaf en gebruik (56 procent, figuur 3.2). Ook dat men daardoor minder vaak van andere vervoersmiddelen gebruik hoeft te maken, is een voorname reden om de OV70+ pas aan te vragen. Dat geldt met name voor de auto die men kan laten staan (39 procent), ongeveer een vijfde hoeft dankzij de pas niet meer met de regiotaxi reizen (22 procent) en dat er niet meer gefietst hoeft te worden (19 procent). Bijna veertig procent geeft aan er dankzij de pas vaker op uit te kunnen gaan. Drie op de tien (31 procent) pashouders reizen veel binnen Enschede of reizen veel met de bus (24 procent). 8

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik Nog andere redenen (11 procent) om de pas wel te hebben zijn onder meer dat men de pas uit nood gebruikt (als een ander vervoermiddel niet beschikbaar is), omdat er geen parkeerplaats gezocht hoeft te worden of omdat men slecht ter been is. Figuur 3.2 Ik heb een OV70+ pas omdat.. (n=1.814; meerdere antwoorden mogelijk) deze gratis is in aanschaf en gebruik 56% ik hierdoor minder auto hoef te rijden ik er hierdoor vaker op uit kan gaan ik veel binnen Enschede reis ik veel met de bus reis ik hierdoor minder van de regiotaxi gebruik hoef te maken ik hierdoor minder hoef te fietsen ik hierdoor minder met iemand in de auto hoef mee te rijden Anders 39% 38% 31% 24% 22% 19% 19% 11% 0% 25% 50% 75% 100% 3.1.3 Motieven voor niet-bezit De respondenten die geen OV70+ pas hebben, geven hier diverse redenen voor (figuur 3.3). Fysiek niet in staat zijn om met de bus te reizen en het niet nodig hebben van de pas, omdat men liever met de auto rijdt zijn de vaakst genoemde redenen (respectievelijk 27 en 23 procent). Andere redenen hebben te maken met dat men liever fietst of de regiotaxi neemt. Een op de zeven (13 procent) zegt dat ze niet weet hoe de pas kan worden aangevraagd, een op de tien (9 procent) weet niet dat de pas gratis is. Onder anders (17 procent) wordt onder meer nog genoemd dat men per scootmobiel reist, of te ver van een bushalte woont (bijvoorbeeld in het buitengebied). 9

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik Figuur 3.2 Ik heb geen OV70+ pas omdat.. (n=228; meerdere antwoorden mogelijk) ik deze niet nodig heb, omdat ik (fysiek) niet in staat ben met de bus te reizen ik deze niet nodig heb, omdat ik liever blijf autorijden ik deze niet nodig heb, omdat ik liever blijf fietsen ik deze niet nodig heb, omdat ik liever van de regiotaxi gebruik blijf maken ik niet wist dat deze er ook voor mij is ik niet weet niet hoe ik deze kan aanvragen ik deze niet nodig heb, omdat ik niet of nauwelijks binnen Enschede reis ik deze niet nodig heb, omdat ik liever met iemand in de auto blijf meerijden ik niet wist dat deze gratis is ik deze niet nodig heb, omdat ik niet met de bus wil reizen Anders 27% 23% 19% 18% 17% 13% 12% 11% 9% 4% 17% 0% 25% 50% 75% 100% 3.2 Aanvraag van de pas Het aanvragen van de pas door pashouders ging in vrijwel alle gevallen goed (figuur 3.3). Het niet ontvangen hebben van de brief en het aanmeldformulier is de voornaamste reden waarom een aanvraag in een aantal gevallen (negen) niet goed ging. In enkele gevallen (twee) is de pas wel aangevraagd, maar is deze niet ontvangen, en in enkele gevallen (twee) stonden er foutieve gegevens op de pas. Figuur 3.3 Hoe is het aanvragen van de pas verlopen? (n=1.801) 98% 0% 25% 50% 75% 100% (zeer) goed voldoende (zeer) slecht 10

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik 3.3 Gebruik van de pas 3.3.1 Wel of geen gebruik Van de pashouders heeft 86 procent deze ook daadwerkelijk gebruikt. Vrouwen doen dit iets vaker (87 procent) dan mannen (84 procent). Het eerder geconstateerde verband tussen inkomen en pasbezit is ook te zien bij het gebruik. De hoogste inkomens gebruiken de pas het minst vaak (74 procent), onder de midden- en laagste inkomens is dit respectievelijk 84 en 90 procent. Figuur 3.4 toont het gebruik naar leeftijdsgroepen. Er is geen verband zichtbaar zoals bij het bezit: naarmate men ouder wordt neemt het gebruik niet af. De jongste en oudste leeftijdsgroepen (70 tot en met 74 jaar en 85 jaar en ouder) laten het laagste gebruikerspercentage zien. Onder respondenten van 75 tot 84 jaar ligt het gebruik het hoogst. Figuur 3.4 Heeft u gebruik gemaakt van de pas? (n=1.815) 70-72 jaar 73-74 75-76 77-79 80-82 83-84 85 jaar en ouder totaal 82% 84% 90% 88% 89% 90% 82% 86% 18% 16% 10% 12% 11% 10% 18% 14% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ja Nee 3.3.2 Motieven voor niet-gebruik Pashouders die ervoor kiezen (of gekozen hebben) om de pas toch niet te gebruiken, geven aan het liefst op een andere manier te reizen: vooral per fiets (36 procent) of de auto (25 procent). De regiotaxi of meerijden in de auto met een ander worden duidelijk minder vaak genoemd (9 en 5 procent). Veertien procent reist nauwelijks binnen Enschede, of is hier fysiek niet toe in staat (figuur 3.5). Andere redenen (in totaal 26 procent) om de pas ondanks het bezit ervan niet te gebruiken, zijn dat deze respondenten te ver bij een bushalte vandaan wonen, liever niet met een rollator de bus in gaan, of prima kunnen lopen. 11

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik Figuur 3.5 Waarom heeft u geen gebruik gemaakt van de pas? (meerdere antwoorden mogelijk, n=273) Ik blijf liever fietsen 36% Ik blijf liever autorijden 25% Ik reis niet of nauwelijks binnen Enschede 14% Ik ben (fysiek) niet in staat ben met de bus te reizen 14% Ik blijf liever van de regiotaxi gebruik maken 9% Ik blijf liever met iemand in de auto meerijden 5% Ik wil niet met de bus reizen 1% Anders 26% 0% 25% 50% 75% 100% 3.4 Praktische aspecten van gebruik 3.4.1 Instappen Een pashouder moet bij het instappen in de bus zowel zijn of haar pas en een geldig identiteitsbewijs aan de chauffeur laten zien. Doordeweeks mag er voor 9.00 uur niet met de pas worden gereisd. Bijna driekwart van de pashouders (73 procent) heeft geen moeilijkheden met het dagelijks gebruik van de OV70+ pas. Voor nog eens 14 procent gaat dit meestal goed (figuur 3.6). 12

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik Figuur 3.6 Hoe gaat het gebruik van de OV70+ pas in de bus? (in combinatie met een identificatiebewijs, n=1.798) Dat gaat (bijna) altijd goed 73% Dat gaat meestal goed 14% Dat gaat soms goed 1% Dat gaat (bijna) nooit goed 0% Ik gebruik de OV70+ pas nooit 13% 0% 25% 50% 75% 100% Figuur 3.7 toont de meest voorkomende situaties die niet goed gaan. Men vindt het onhandig om bij het instappen zowel de pas als het identiteitsbewijs te moeten laten zien, of vergeet het identiteitsbewijs. In sommige gevallen doet de chauffeur kritisch over dit bewijs. Andere moeilijkheden zijn onder meer dat de gemeentegrens niet duidelijk is, en daarmee het moment dat overgeschakeld moet worden naar een ander vervoersbewijs. Figuur 3.7 Wat gaat er wel eens niet goed? (n=192) Ik vind het onhandig om de OV70+ pas en het identificatiebewijs tegelijk te moeten laten zien 40% Ik vergeet mijn identificatiebewijs 21% De buschauffeur is overdreven kritisch over het identificatiebewijs Ik probeer doordeweeks voor 09.00 uur gratis te reizen 13% 11% Ik vergeet mijn OV70+ pas 7% Anders 26% 0% 25% 50% 75% 100% 13

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik 3.4.2 Voorbij gemeentegrens reizen In deze paragraaf staan we stil bij de situatie dat gebruikers van de OV70+ pas verder reizen dan de gemeentegrens van Enschede. Er zijn twee situaties mogelijk: men reist verder met de trein, of men gaat met de bus de gemeentegrens over. Ongeveer de helft (45 procent) reist wel eens door met de trein, in 17 procent van de gevallen is dat vaak/regelmatig (figuur 3.8). Figuur 3.8 Reist u weleens verder met de trein? (met de OV70+ pas met de bus naar een treinstation en dan per trein verder, n=1.597) vaak 1% regelmatig 16% soms 28% (vrijwel) nooit 55% 0% 25% 50% 75% 100% Het met de bus verder reizen dan de gemeentegrenzen van Enschede wordt door bijna 80 procent nooit gedaan. Door de respondenten die dat wel eens doen, wordt er vooral richting Hengelo en Oldenzaal gereisd. Figuur 3.9 Reist u met de OV70+ pas met de bus ook weleens verder dan de gemeentegrens? (n=1.584) richting Oldenzaal richting Losser richting Haaksbergen richting Hengelo 9% 4% 6% 13% vrijwel nooit 78% weet niet 1% 0% 25% 50% 75% 100% 14

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Bezit, aanvraag en gebruik Na het passeren van de gemeentegrens moet er gewoon voor de reis worden betaald. Bijna tweederde van de pashouders die hier wel eens mee te maken heeft, gebruikt dan een OV-chipkaart (64 procent). Een veel kleinere groep (29 procent) koopt dan een buskaartje. Slechts 4 procent betaalt in dit geval niet. Figuur 3.10 Als u de gemeentegrens passeert met de bus, hoe betaalt u dan voor het vervolg? (n=315) gebruikt OV-chipkaart 64% koopt buskaartje 29% betaalt niet, weet niet dat het moet 3% betaalt niet, denkt er niet aan 1% anders 4% 0% 25% 50% 75% 100% 3.4.3 OV70+ pas als reisproduct op OV-chipkaart Tot slot van dit hoofdstuk is gevraagd of men het een verbetering vindt als de OV70+ pas een reisproduct op een OV-chipkaart wordt. Een meerderheid (62 procent) is hier positief over, waarvan de meeste al een OV-chipkaart hebben (44 procent) en de rest bereid is er een voor aan te schaffen (18 procent). Degenen die dit niet willen vinden het huidige systeem prima, of zijn bang dat ze dan vergeten uit te checken. Figuur 3.11 Zou u het een verbetering vinden als het gratis openbaar vervoer voor 70-plussers in Enschede op een OV-chipkaart zou staan (als reisproduct)? (n=1.491) 44% 18% 38% 0% 25% 50% 75% 100% ja, heb een OV-chipkaart ja, zou er een OV-chipkaart voor aanschaffen nee 15

Hoofdstuk 4 Effect op mobiliteit

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Effect op mobiliteit 4. Effect op mobiliteit 4.1 Busgebruik 4.1.1 Busgebruik voor en na bezit Figuur 4.1 toont het busgebruik van de respondenten voordat zij de OV70+ pas kregen, en nadat zij de pas hebben ontvangen. Er is duidelijk te zien dat het reisgedrag door het bezit van de pas is toegenomen. Voordat de respondenten de pas kregen, reisde bijna een derde (31 procent) nooit met de bus, nadat men de pas had gekregen is dit percentage meer gehalveerd (naar 14 procent). Ook het reizen zelf is fors toegenomen. Voor bezit van de OV70+ pas reisde een kwart (26 procent) minimaal een week met de bus, in bezit van de pas is dit percentage gestegen naar meer dan de helft (51 procent). Er is dus een duidelijk positief effect van het bezit van de OV70+ pas op het reisgedrag met de bus van de respondenten. Figuur 4.1 Hoe vaak reisde u gemiddeld met de bus binnen Enschede voordat u de OV70+ pas kreeg, en sinds u de pas heeft? (n=1.814) 4 keer per week of vaker 2% 7% 2 of 3 keer per week 13% 29% 1 keer per week 1-3 keer per maand 15% 11% 24% 20% sinds bezit van de pas vóór bezit van de pas Minder dan 1 keer per maand 11% 24% Ik reis nooit met de bus 14% 31% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 4.1.2 Reisdoelen bus Een medische afspraak en/of bezoek is de belangrijkste reden voor de pashouders om met de bus te reizen 1, gevolgd door winkelen, en het bezoek van familie, vrienden of kennissen (figuur 4.2). 1 Het vermoeden bestaat dat de antwoordcategorie medische afspraak en/of bezoek wat ruimer door de respondenten geïnterpreteerd is dan bedoeld. En dat het gemeten percentage niet alleen gaat om afspraken met huisarts, specialist etc., maar ook ziekenbezoek en andere bezoeken. Dat blijkt o.a. uit het opvallend hoge percentage dat de bus hiervoor ook wel eens op zaterdag en zondag gebruikt. Verder wijken de uitkomsten af van een onderzoek uit 2012 naar het OV-gebruik van Enschedeërs, waaruit bleek dat ouderen de bus het meest gebruiken voor winkelbezoek. Het bezoek aan medische voorzieningen kwam toen op plaats 2. 17

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Effect op mobiliteit Figuur 4.2 Voor welk(e) reisdoel(en) maakt u gebruik van de bus? (n=1.563) Medische afspraken en/of bezoeken 74% Winkelen 65% Bezoek familie/vrienden/kennissen 44% Recreatief 17% Eigen hobby/sport 7% anders 14% 0% 25% 50% 75% 100% 4.1.3 Reistijden bus De meeste pashouders (78 procent) reizen het vaakst doordeweeks na de ochtendspits met de bus, op afstand gevolgd door de zaterdag. Op zondag en doordeweeks voor 9.00 uur in de ochtend wordt relatief weinig gereisd, wat uiteraard komt omdat de pas op doordeweekse dagen voor 9.00 uur niet geldig is. Er is ook gevraagd op welke tijdstippen men wel eens met de bus reist. Hieruit blijkt dat de pas ook in het weekend gebruikt wordt. De helft van de pashouders reist wel eens op zaterdag met de bus en een op de vijf op zondag. Figuur 4.3 Wanneer reist u met de bus? (n=1.352) Doordeweeks vóór 9.00 uur 11% 5% Doordeweeks na 9.00 uur 78% 91% Zaterdag 15% 50% Zondag 2% 19% 0% 25% 50% 75% 100% wel eens (meerdere antwoorden mogelijk) het vaakst 4.2 Effecten op mobiliteit door pasbezit Sinds men de pas in bezit heeft is het reizen met de bus fors toegenomen (68 procent reist vaker met de bus). Dit gaat vooral ten koste van het zelf autorijden (de helft doet dit minder vaak), en het meerijden in de auto (35 procent). Ook fietst en loopt men minder vaak sinds het bezit van de OV70+ pas en is het gebruik van de regiotaxi afgenomen (figuur 4.4). 18

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Effect op mobiliteit Figuur 4.4 Bent u, sinds u de OV70+ pas kreeg of kon aanvragen, vaker, even vaak of minder vaak op de volgende manieren gaan reizen? (n=1.648) Bus 68% 20% 10% Trein 12% 44% 8% 36% Met de regiotaxi 9% 12% 24% 56% Lopen 8% 44% 30% 19% Fiets 8% 41% 32% 19% Met iemand in de auto meerijden 6% 16% 35% 43% Autorijden 3% 25% 51% 21% 0% 25% 50% 75% 100% (veel) vaker even vaak (veel) minder vaak ik reis nooit op deze manier Meer dan de helft van de pashouders is sinds zij de OV70+ pas in bezit hebben in het algemeen vaker gaan reizen (figuur 4.5). Voor ruim twee vijfde trad er geen verandering in reisgedrag op. Slechts 5 procent is ondanks de pas in totaal juist minder vaak gaan reizen. Figuur 4.5 Bent u, sinds u de OV70+ pas kreeg of kon aanvragen, in totaal vaker, even vaak of minder vaak gaan reizen? (n=1.711) 52% 43% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% (veel) vaker even vaak minder vaak 4.3 Effecten op mobiliteit als de pas verdwijnt De OV70+ pas is nu twee jaar in gebruik. Dit jaar wordt de pas geëvalueerd, onder meer of er een structureel effect van de pas op het mobiliteitsgedrag is. Aan de respondenten is daarom gevraagd hoe men denkt te gaan reizen als de pas verdwijnt (figuur 4.6). Het directe effect is dat het busgebruik fors gaat afnemen (72 procent zegt dan minder vaak de bus te nemen). Met name het zelf autorijden, fietsen, met iemand met de auto meerijden en het gebruik van de regiotaxi zal dan gaan toenemen. 19

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Effect op mobiliteit Figuur 4.6 Stel: vanwege bezuinigingen verdwijnt de OV70+ pas en daarmee dus het gratis busvervoer. Verwacht u vaker, even vaak of minder vaak op de volgende manieren te reizen als gratis busvervoer verdwijnt? (n=1.578) Bus 2% 18% 72% 9% Trein 1% 41% 22% 35% Met de regiotaxi 25% 14% 9% 53% Lopen 21% 47% 14% 19% Fiets 34% 39% 7% 20% Met iemand in de auto meerijden 28% 22% 9% 41% Autorijden 39% 31% 9% 22% 0% 25% 50% 75% 100% vaker even vaak minder vaak nooit Meer dan zeven op de tien respondenten (71 procent) verwacht in het algemeen minder vaak te gaan reizen als de OV70+ pas verdwijnt. Voor ruim een kwart heeft dit geen effect. Figuur 4.7 Verwacht u in totaal vaker, even vaak of minder vaak te reizen als gratis busvervoer verdwijnt? (n=1.692) 1% 28% 71% 0% 25% 50% 75% 100% (veel) vaker even vaak minder vaak 20

Hoofdstuk 5 Betrokkenheid bij de stad en de samenleving 21

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Betrokkenheid bij de stad en de samenleving 5. Betrokkenheid bij de stad en de samenleving In deze paragraaf komen stellingen over de (ontwikkeling van) betrokkenheid van respondenten bij de stad en de samenleving aan de orde. Om inzicht te krijgen in de invloed van de OV70+ pas zijn deze uitgesplitst naar pashouders en niet-pashouders. Bij de stellingen uit figuur 5.1 valt met name op dat pashouders er veel vaker regelmatig op uit gaan (80 procent), in vergelijking met niet-pashouders (48 procent). Ook voelt de groep pashouders zich vaker verbonden met de stad en komt men vaker onder de mensen. Dit zijn significante verschillen. Verder lijken pashouder zich minder vaak eenzaam te voelen dan niet-pashouders, maar dit verschil is kleiner en niet significant. Bij het vóórkomen van gevoelens van eenzaamheid hebben andere factoren een grotere invloed dan de OV70+ pas, zoals leeftijd (hoe ouder, hoe eenzamer), geslacht (vrouwen zijn eenzamer dan mannen), inkomen (minder eenzaamheid bij hogere inkomengroep), huishoudensamenstelling (meer eenzaamheid onder alleenstaanden) en wel of geen auto (autobezitters zijn minder eenzaam). Figuur 5.1 Stellingen: welke situatie is op u van toepassing? (n min =1.272) Ik voel mij verbonden met de stad 78% 88% Ik ga er regelmatig op uit 48% 80% pashouders Ik kom genoeg onder de mensen 75% 84% niet-pashouders Ik voel mij wel eens eenzaam 27% 32% 0% 25% 50% 75% 100% Twee jaar geleden is de OV70+ pas ingevoerd. Pashouders reageren positiever op vier stellingen over de ontwikkeling in die periode van hun betrokkenheid bij de stad en de samenleving, dan nietpashouders (figuur 5.2). De pas heeft er vooral voor gezorgd dat de pashouders er meer op uitgaan, en meer betrokken zijn bij de stad. Daarnaast zijn ze ook sociaal actiever geworden, want de pashouders geven vaker dan niet-pashouders aan dat ze genoeg onder de mensen komen en zich minder eenzaam voelen dan twee jaar geleden. Het verschil in ontwikkeling tussen pashouders en niet-pashouders is op alle stellingen significant. 22

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Betrokkenheid bij de stad en de samenleving Ook andere factoren kunnen van invloed zijn op de ontwikkeling van de betrokkenheid van ouderen bij de stad en samenleving. Daarom is met behulp van correlaties nader geanalyseerd hoe groot de invloed is van pasbezit op deze ontwikkeling, in vergelijking met de invloed van de volgende andere kenmerken: leeftijd, geslacht, inkomen, autobezit, regiotaxipas, wel/niet alleenstaand. Op drie van de vier stellingen ( 1) meer verbonden, 2) vaker erop uit en 3) meer onder de mensen) uit figuur 5.2 heeft, van de onderzochte kenmerken, het wel of niet bezitten van OV70+ pas de sterkste samenhang met de gegeven antwoorden op de vraag naar de ontwikkeling in de afgelopen twee jaar. Omdat de pas aan het begin van deze periode is ingevoerd, kunnen deze ontwikkelingen dus (in ieder geval voor een belangrijk deel) worden toegewezen aan de OV70+ pas. Alleen bij de 4 e stelling (minder eenzaam) is er een sterkere samenhang met autobezit dan met pasbezit. Figuur 5.2 In vergelijking met twee jaar geleden.. (n=1.412; percentage (helemaal) mee eens) voel ik mij meer verbonden met de stad 28% 53% ga ik er vaker op uit 17% 51% pashouders kom ik meer onder de mensen 17% 41% niet-pashouders voel ik mij minder eenzaam 12% 31% 0% 25% 50% 75% 100% Er is de respondenten ook direct gevraagd naar het effect van de OV70+ pas op de betrokkenheid bij de stad en samenleving. Figuur 5.3 laat zien dat de OV70+ pas voor de pashouders met name voor de betrokkenheid bij de stad een positief effect heeft gehad. Meer dan de helft van deze groep voelt zich door de pas meer verbonden met de stad Enschede, en gaat er vaker op uit door deze pas. Verder komt een flink deel van de pashouders (43 procent) vaker onder de mensen dankzij de pas. Het effect van de OV70+ pas op de afname van eenzaamheid is minder evident. Toch geeft 31 procent van de pashouders aan dat zij zich dankzij de pas minder eenzaam voelen. Daar staat 26 procent tegenover die aangeeft dat dit niet het geval is. Hoewel dat niet hoeft te betekenen dat men zich meer eenzaam voelt. 23

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Betrokkenheid bij de stad en de samenleving Figuur 5.3 Door of dankzij de OV70+ pas (n min =1.228) voel ik mij meer verbonden met de stad 56% 22% 11% 12% ga ik er vaker op uit 56% 20% 14% 10% kom ik meer onder de mensen 43% 28% 18% 12% voel ik mij minder eenzaam 31% 27% 26% 16% 0% 25% 50% 75% 100% (helemaal) eens niet eens, niet oneens helemaal) oneens weet niet/n.v.t. 24

` Hoofdstuk 6 Eindoordeel over de OV70+ pas 25

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Eindoordeel over de OV70+ pas 6. Eindoordeel over de OV70+ pas Figuur 6.1 toont enkele afsluitende stellingen uit de vragenlijst over de OV70+ pas. In het algemeen zijn de pashouders positiever dan de niet-pashouders. Maar ook onder niet-pashouders is er veel draagvlak. De overgrote meerderheid vindt de OV70+ pas een goed initiatief van de gemeente, bijvoorbeeld omdat deze de mobiliteit van ouderen bevordert, en ervoor zorgt dat ouderen beter worden betrokken bij de stad. Een minderheid (9 procent onder de pashouders en 17 procent onder de niet-pashouders) vindt dat er mag worden bezuinigd op de pas. Een deel is voor uitbreiding van deze regeling voor heel Twente, ook al betekent dit dat er op andere terreinen moet worden bezuinigd: onder pashouders is dit bijna de helft (47 procent), onder niet-pashouders 37 procent. Van de pashouders is 53 procent van mening dat de OV70+ pas voor hen onmisbaar is. Hier ligt een sterk verband met de inkomengroep. Hoe lager het inkomen, hoe hoger het percentage dat aangeeft dat de pas onmisbaar is. Onder pashouders met een laag inkomen geeft 66 procent aan dat de pas voor hen onmisbaar is, in de middeninkomengroep is dat 41 procent en in de hoge inkomengroep is dat 7 procent. Sowieso zijn pashouders met een hoog inkomen wat kritischer over de OV70+ pas. Zo vinden zij vaker dan de lage- en middeninkomengroepen dat er wel op de pas bezuinigd mag worden. Figuur 6.1 Eindoordeel over de OV70+ pas. (n min =1.502; percentage (helemaal) mee eens) De OV70+ pas is een goed initiatief van de gemeente Door de OV70+ pas wordt de mobiliteit van ouderen bevorderd 82% 78% 97% 96% Door de OV70+ pas worden ouderen meer betrokken bij de stad 73% 88% De OV70+ pas is voor mij onmisbaar De OV70+ pas moet uitgebreid worden tot heel Twente (ook al betekent dat dat daarvoor op andere terreinen bezuinigd moet worden) 47% 37% 53% pashouder niet-pashouder Op de OV70+ pas mag wel bezuinigd worden Iedereen moet voor zijn eigen busgebruik betalen en niet de overheid 9% 17% 7% 14% 0% 25% 50% 75% 100% 26

Hoofdstuk 7 Conclusies 27

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Conclusies 7. Conclusies 7.1 Inleiding In dit hoofdstuk wordt de centrale onderzoeksvraag beantwoord aan de hand van de deelvragen. De centrale onderzoeksvraag luidt: Heeft de OV70+ pas een gunstig effect gehad op de mobiliteit van 70-plussers in Enschede en is daarmee hun sociale activiteit vergroot? De volgende deelvragen dragen bij aan de beantwoording van de onderzoeksvraag: 1. In hoeverre is de OV70+ pas bekend onder 70-plussers en wat is het imago van de pas? 2. Welk deel van de 70-plussers heeft een OV70+ pas aangevraagd en in welke mate maken zij er gebruik van? 3. Waarom hebben niet-aanvragers de OV70+ pas niet aangevraagd? Waarom maken niet-gebruikers geen gebruik van de OV70+ pas? 4. Hebben 70-plussers in Enschede door het aanbod van de OV70+ pas meer of anders gebruik gemaakt van het openbaar vervoer? 5. Is het autogebruik van 70-plussers verminderd door de OV70+ pas? En wat voor effect heeft de pas gehad op andere vervoermiddelen? 6. Is de mobiliteit van 70-plussers toegenomen en in hoeverre is het gebruik van openbaar vervoer structureel bevorderd? 7. Is de sociale activiteit onder 70-plussers in Enschede toegenomen? En, in hoeverre heeft gratis openbaar vervoer daar een bijdrage in gehad? 7.2 Conclusies per deelvraag Hieronder worden eerst per deelvraag de conclusies en bevindingen besproken, waarna de centrale onderzoeksvraag wordt beantwoord. 1. In hoeverre is de OV70+ pas bekend onder 70-plussers en wat is het imago van de pas? De pas is zeer bekend. Maar liefst 94 procent van de doelgroep kent deze. Omdat er in dit onderzoek sprake is van een oververtegenwoordiging van pashouders ligt het werkelijke percentage waarschijnlijk iets lager, maar zonder meer hoog. Het imago van de OV70+ pas is zeer goed/positief: 92 procent van de doelgroep, oordeelt er positief over. Onder meer omdat deze gratis is, maar ook zeker omdat men er hierdoor vaker op uit kan gaan. 2. Welk deel van de 70-plussers heeft een OV70+ pas aangevraagd en in welke mate maken zij er gebruik van? Uit de beschikbare gegevens van de gemeente blijkt dat 78 procent van de doelgroep de pas in bezit heeft. Uit het onderzoek komt naar voren dat bijna negen op de tien (86 procent) de pas ook daadwerkelijk gebruikt. Dit betekent dat overall tweederde van de Enschedese 70-plussers gebruik maakt van de OV70+ pas. 28

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Conclusies 3. Waarom hebben niet-aanvragers de OV70+ pas niet aangevraagd? Waarom maken niet-gebruikers geen gebruik van de OV70+ pas? De beschikbaarheid van andere vervoermiddelen is de voornaamste reden om de pas niet aan te vragen, of na aanvraag niet te gebruiken. Ook is er een verband met inkomen (bezit en gebruik liggen lager in de hoge inkomengroep). Degenen die de OV70+ pas niet hebben aangevraagd, geven onder meer aan dat ze zichzelf niet in staat achten om met de bus te reizen. Een redelijk groot deel heeft de beschikking over of geeft de voorkeur aan andere vervoermiddelen, zoals de auto (23 procent), de fiets (19 procent) en de regiotaxi (18 procent). De groep respondenten die de pas wel heeft aangevraagd, maar er geen gebruik van heeft gemaakt geeft aan dat zij liever blijven fietsen (36 procent) of autorijden (25 procent). 4. Hebben 70-plussers in Enschede door het aanbod van de OV70+ pas meer of anders gebruik gemaakt van het openbaar vervoer? Ja. De pas heeft zonder meer een positief effect op het gebruik van het openbaar vervoer (de bus) door de doelgroep. Voordat zij een OV70+ pas hadden reisde een kwart (26 procent) minimaal eens per week met de bus, terwijl eenderde (31 procent) dat helemaal niet deed. Nadat men de pas had aangevraagd reisde de helft (51 procent) minimaal één keer per week met de bus, en een op de zeven (14 procent) helemaal niet. Driekwart (75 procent) van de doelgroep reist sinds zij de OV70+ pas hebben minimaal eens per maand met de bus, voordat zij de pas hadden was dit minder dan de helft (46 procent). 5. Is het autogebruik van 70-plussers verminderd door de OV70+ pas? En wat voor effect heeft de pas gehad op andere vervoermiddelen? Ja. Ruim tweederde (68 procent) van de 70-plussers is vaker met de bus gaan reizen door de OV70+ pas. Dit heeft tot gevolg dat men minder vaak zelf is gaan autorijden (51 procent), minder vaak met een ander meerijdt (35 procent), maar ook minder vaak is gaan fietsen (32 procent), lopen (30 procent) of gebruik maakt van de regiotaxi (24 procent). 6. Is de mobiliteit van 70-plussers toegenomen en in hoeverre is het gebruik van openbaar vervoer structureel bevorderd? De mobiliteit van 70-plussers is toegenomen door de OV70+ pas. De helft (52 procent) van de 70- plussers geeft aan dat zij sinds ze de OV70+ pas konden aanvragen vaker zijn gaan reizen. Voor tweevijfde (43 procent) is er geen verschil, 5 procent is juist minder gaan reizen. Mocht de pas afgeschaft worden, dan zou driekwart (71 procent) minder vaak met de bus reizen, en juist weer vaker de auto (zelf rijden of meerijden) of de fiets pakken. Hoewel het niet in een percentage is uit te drukken, is te zeggen dat het OV-gebruik wordt gestimuleerd door de invoering van de OV70+ pas. Een positief effect is dat de doelgroep minder vaak autorijdt. Een neveneffect is dat men ook minder vaak de fiets pakt, of loopt. Als de pas wordt afgeschaft, neemt de overall mobiliteit af en gaat bijna driekwart (72 procent) naar verwachting minder vaak met de bus. Hier staat tegenover dat het auto- en fietsgebruik juist weer zal toenemen (met respectievelijk 39 en 34 procent). Ook rijdt men dan weer vaker met iemand mee (28 procent), of wordt er vaker een beroep op de regiotaxi gedaan (25 procent). Het gebruik van de bus lijkt dus niet structureel bevorderd, al gaat het hier om voorgenomen gedrag en niet feitelijk. 29

Gebruik, bekendheid en draagvlak voor de gratis 70+ pas Conclusies 7. Is de sociale activiteit onder 70-plussers in Enschede toegenomen? En, in hoeverre heeft gratis openbaar vervoer daar een bijdrage in gehad? Ja. Volgens tweevijfde (43 procent) van de pashouders zijn zij sinds de invoering van de OV70+ pas vaker onder de mensen gekomen. Meer dan de helft (56 procent) gaat er sinds deze periode vaker op uit. De stellingen zijn op te vatten als een indicator voor sociale activiteit. Op alle stellingen is te zien dat een relatief groot deel van de pashouders aangeeft dat er, sinds zij in het bezit zijn van de pas, een positief effect is opgetreden. Alleen het effect op eenzaamheid is minder evident, omdat daar veel andere factoren mede invloed hebben. De conclusie is dat de sociale activiteit onder de Enschedese 70-plussers is toegenomen sinds de invoering van de OV70+ pas. En dat geldt ook voor hun betrokkenheid bij de stad 7.3 Algemene conclusie De antwoorden op de centrale onderzoeksvraag zijn dat de OV70+ pas een duidelijk positief effect heeft op de mobiliteit van Enschedese 70-plussers, en dat hun sociale activiteit is vergroot dankzij de pas. Dit jaar is het evaluatiemoment voor het gratis openbaar vervoer voor 70-plussers binnen de gemeente Enschede. Geredeneerd vanuit de gebruikers heeft de pas zonder meer een positief effect op het gebruik van het openbaar vervoer (bus) van de doelgroep. Ook zijn de 70-plussers zeer positief over de pas, en is meer dan de helft vaker gaan reizen sinds men de pas heeft. Ook voelen de gebruikers zich sinds zij de pas hebben minder vaak eenzaam, gaan zij er vaker op uit en komen zij vaker onder mensen. Dus alle doelstellingen van de pas zijn gehaald. Slotopmerking De gemeente staat voor een grote bezuinigingsopgave. Na de start van dit evaluatieonderzoek in mei 2013 is bekend geworden dat er op de OV70+ pas bezuinigd wordt. Op dit moment wordt nagedacht over de invulling van de bezuiniging. 30

bijlagen 31

Bijlage 1. Vragenlijst Onderzoek gratis OV70+ pas Sinds juli 2011 kunnen inwoners van 70 jaar en ouder bij de gemeente een pas aanvragen waarmee ze in de daluren gratis met de bus binnen de gemeentegrenzen van Enschede mogen reizen. De gemeente wil met deze OV70+ pas de mobiliteit van 70-plussers in Enschede vergroten en hen daarmee zoveel mogelijk betrokken houden bij de samenleving en de stad. U bent 70 jaar of ouder en heeft de brief ontvangen waarmee u de gratis OV70+ pas kon aanvragen. Graag horen wij van u, wat u van de pas vindt. Ook als u de pas niet heeft aangevraagd of deze niet (veel) gebruikt. Voor u begint Let goed op doorverwijzingen. Soms kunt u één of meer vragen(blokken) overslaan. Graag een blauwe of zwarte pen gebruiken. Kruis één antwoord per vraag aan, tenzij anders is aangegeven. Graag uw antwoorden binnen de lege vakjes aankruisen: Vergissing gemaakt? Aangekruiste vakje zwart maken ( vakje aankruisen. Ten slotte: graag de enquête volledig invullen! Bekendheid en imago OV70+ pas 1. Kent u de OV70+ pas? ) en het juiste Met de OV70+ pas mogen 70-plussers doordeweeks na 9 uur en in het weekend gratis in Enschede met de bus reizen. Ja Nee 32

2. Hoe staat u tegenover de OV70+ pas? Zeer positief Positief Neutraal Negatief Zeer negatief Weet niet/geen mening 3. Wilt u hieronder uw antwoord bij vraag 2 toelichten? Bezit en aanvraag OV70+ pas 4. Bent u in het bezit van een OV70+ pas? Ja Ga naar vraag 6 Nee Ga naar vraag 5 5. U bent niet in het bezit van een OV70+ pas. Kruis hieronder aan wat voor u van toepassing is. Meerdere antwoorden mogelijk Ik heb geen OV70+ pas omdat ik niet wist dat deze er ook voor mij is ik niet wist dat deze gratis is ik niet weet niet hoe ik deze kan aanvragen ik deze niet nodig heb, omdat ik niet of nauwelijks binnen Enschede reis ik deze niet nodig heb, omdat ik (fysiek) niet in staat ben met de bus te reizen ik deze niet nodig heb, omdat ik niet met de bus wil reizen ik deze niet nodig heb, omdat ik liever blijf fietsen ik deze niet nodig heb, omdat ik liever blijf autorijden ik deze niet nodig heb, omdat ik liever met iemand in de auto blijf meerijden ik deze niet nodig heb, omdat ik liever van de regiotaxi gebruik blijf maken Anders, namelijk: Weet niet Ga naar vraag 26 als u geen OV70+ pas heeft 33

6. U bent in het bezit van een OV70+ pas. Kruis hieronder aan wat voor u van toepassing is. Meerdere antwoorden mogelijk Ik heb een OV70+ pas omdat ik er hierdoor vaker op uit kan gaan deze gratis is in aanschaf en gebruik ik veel binnen Enschede reis ik veel met de bus reis ik hierdoor minder hoef te fietsen ik hierdoor minder auto hoef te rijden ik hierdoor minder met iemand in de auto hoef mee te rijden ik hierdoor minder van de regiotaxi gebruik hoef te maken Anders, namelijk: Weet niet 7. Hoe is het aanvragen van de OV70+ pas verlopen? Zeer goed Ga naar vraag 9 Slecht Goed Ga naar vraag 9 Zeer slecht Voldoende 8. Wat is er niet goed verlopen bij het aanvragen van de OV70+ pas? Ik heb de brief en het aanvraagformulier niet ontvangen Ik heb het aanvraagformulier ingestuurd maar geen pas ontvangen Er stonden foutieve gegevens op de pas Anders, namelijk: Gebruik OV70+ pas 9. Heeft u gebruik gemaakt van de OV70+ pas? Ja Ga naar vraag 11 Nee Ga naar vraag 10 34

10. Waarom heeft u geen gebruik gemaakt van de OV70+ pas? Meerdere antwoorden mogelijk Ik reis niet of nauwelijks binnen Enschede Ik ben (fysiek) niet in staat ben met de bus te reizen Ik wil niet met de bus reizen Ik blijf liever fietsen Ik blijf liever autorijden Ik blijf liever met iemand in de auto meerijden Ik blijf liever van de regiotaxi gebruik maken Anders, namelijk: Weet niet 11. Hoe vaak reisde u gemiddeld met de bus binnen Enschede voordat u de OV70+ pas kreeg of kon aanvragen? Ik reisde nooit met de bus Minder dan 1 keer per maand 1-3 keer per maand 1 keer per week 2 of 3 keer per week 4 keer per week of vaker 12. Hoe vaak reist u gemiddeld met de bus binnen Enschede sinds u de OV70+ pas kreeg of kon aanvragen? Ik reis nooit met de bus Ga naar vraag 16 Minder dan 1 keer per maand 1-3 keer per maand 1 keer per week 2 of 3 keer per week 4 keer per week of vaker 13. Voor welk(e) reisdoel(en) maakt u gebruik van de bus? Als de reis (bijvoorbeeld per trein) verder gaat na de bus, dan graag het einddoel van de reis aangeven. Meerdere antwoorden mogelijk Winkelen Medische afspraken en/of bezoeken Bezoek familie/vrienden/kennissen Eigen hobby/sport Recreatief (museum, sportwedstrijden, bioscoop, vakantie etc.) Anders, namelijk: 35

14. Op wat voor dagen reist u wel eens met de bus? Meerdere antwoorden mogelijk Doordeweeks vóór 9.00 uur Zaterdag Doordeweeks na 9.00 uur Zondag 15. Op wat voor dagen reist u het meest met de bus? Eén antwoord aankruisen Doordeweeks vóór 9.00 uur Zaterdag Doordeweeks na 9.00 uur Zondag 16. Bent u, sinds u de OV70+ pas kreeg of kon aanvragen, vaker, even vaak of minder vaak op de volgende manieren gaan reizen? Veel vaker Vaker Even vaak Minder vaak Veel minder vaak Ik reis nooit op deze manier Weet niet Bus Trein Fiets Lopen Autorijden Met iemand in de auto meerijden Met de regiotaxi 17. Bent u, sinds u de OV70+ pas kreeg of kon aanvragen, in totaal vaker, even vaak of minder vaak gaan reizen? Veel vaker Minder vaak Vaker Veel minder vaak Even vaak Weet niet 36

18. Stel: vanwege bezuinigingen verdwijnt de OV70+ pas en daarmee dus het gratis busvervoer. Verwacht u vaker, even vaak of minder vaak op de volgende manieren te reizen als gratis busvervoer verdwijnt? Veel vaker Vaker Even vaak Minder vaak Veel minder vaak Ik reis nooit op deze manier Bus Trein Fiets Lopen Autorijden Met iemand in de auto meerijden Weet niet Met de regiotaxi 19. Stel: vanwege bezuinigingen verdwijnt de OV70+ pas en daarmee dus het gratis busvervoer. Verwacht u in totaal vaker, even vaak of minder vaak te reizen als gratis busvervoer verdwijnt? Veel vaker Minder vaak Vaker Veel minder vaak Even vaak Weet niet Praktisch gebruik 20. Hoe gaat het gebruik van de OV70+ pas in de bus (in combinatie met een identificatiebewijs)? Dat gaat (bijna) altijd goed Ga naar vraag 22 Dat gaat meestal goed Dat gaat soms goed Dat gaat (bijna) nooit goed Ik gebruik de OV70+ pas nooit Ga naar vraag 26 37

21. Wat gaat er wel eens niet goed? Meerdere antwoorden mogelijk Ik vergeet mijn OV70+ pas Ik vergeet mijn identificatiebewijs Ik vind het onhandig om de OV70+ pas en het identificatiebewijs tegelijk te moeten laten zien Ik probeer doordeweeks voor 09.00 uur gratis te reizen De buschauffeur is overdreven kritisch over het identificatiebewijs Anders, namelijk: 22. Reist u weleens verder met de trein? (met de OV70+ pas met de bus naar een treinstation en dan per trein verder) Nee, (vrijwel) nooit Ja, regelmatig Ja, soms Ja, vaak 23. Reist u met de OV70+ pas met de bus ook weleens verder dan de gemeentegrens? Meerdere antwoorden mogelijk Nee, (vrijwel) nooit Ga naar vraag 25 Ja, richting Hengelo (buslijn 8 of 9) Ja, richting Haaksbergen (buslijn 20, 73 of 74) Ja, richting Oldenzaal (buslijn 60 of 62) Ja, richting Losser (buslijn 61) Weet ik niet Ga naar vraag 25 24. Als u de gemeentegrens passeert met de bus, hoe betaalt u dan voor het vervolg? Ik koop een buskaartje Ik reis met de OV-chipkaart Ik betaal niet omdat ik niet weet dat ik voor het deel buiten de gemeentegrens moet betalen Ik betaal niet omdat ik er niet aan denk en de chauffeur me er ook niet op wijst Anders, namelijk: 38

25. Zou u het een verbetering vinden als het gratis openbaar vervoer voor 70-plussers in Enschede op een OV-chipkaart zou staan (als reisproduct)? U hoeft dan alleen in en uit te checken en geen identificatiebewijs te laten zien. Ja, en ik heb al een OV-chipkaart Ja, en ik zou hiervoor een OV-chipkaart willen aanvragen Nee, omdat: Betrokkenheid bij de stad en de samenleving 26. Zijn de onderstaande situaties op u van toepassing? Ja Nee Weet niet Ik voel mij verbonden met de stad Ik ga er regelmatig op uit Ik kom genoeg onder de mensen Ik voel mij wel eens eenzaam 27. Kunt u aangeven in hoeverre u het met de onderstaande stellingen eens of oneens bent? hele hele maal niet mee maal mee mee eens en niet mee mee eens eens mee oneens oneens oneens In vergelijking met twee jaar geleden voel ik mij meer verbonden met de stad weet niet/ n.v.t. ga ik er vaker op uit kom ik meer onder de mensen voel ik mij minder eenzaam 39

28. Kunt u aangeven in hoeverre u het met de onderstaande stellingen eens of oneens bent? hele maal niet mee hele maal weet Door de OV70+ pas mee mee eens en niet mee mee niet/ eens eens mee oneens oneens oneens n.v.t. voel ik mij meer verbonden met de stad ga ik er vaker op uit kom ik meer onder de mensen voel ik mij minder eenzaam Eindoordeel OV70+ pas 29. Kunt u aangeven in hoeverre u het met de onderstaande stellingen eens of oneens bent? hele maal mee eens mee eens niet mee eens en niet mee oneens mee oneens hele maal mee oneens weet niet/ n.v.t. De OV70+ pas is een goed initiatief van de gemeente Op de OV70+ pas mag wel bezuinigd worden De OV70+ pas is voor mij onmisbaar Iedereen moet voor zijn eigen busgebruik betalen en niet de overheid Door de OV70+ pas wordt de mobiliteit van ouderen bevorderd Door de OV70+ pas worden ouderen meer betrokken bij de stad De OV70+ pas moet uitgebreid worden tot heel Twente (ook al betekent dat dat daarvoor op andere terreinen bezuinigd moet worden) 40

Achtergrondvragen 30. Wat is uw leeftijd?06-1990 31. Bent u man of vrouw? Man Vrouw 32. Woont u alleen? Ja Nee 33. Er wordt wel gesproken over lage, gemiddelde of hoge inkomens. Tot welke inkomensgroep rekent u zichzelf? Laag inkomen Hoog inkomen Gemiddeld inkomen Zeg ik liever niet 34. Heeft uzelf en/of uw eventuele partner een auto ter beschikking? Ja Nee 35. Bent u in het bezit van een regiotaxipas? Ja Nee 36. Heeft u tot slot nog opmerkingen over de OV70+ pas (of het gratis busvervoer) die hiervoor niet aan de orde zijn geweest? 41

EnschedePanel Zoals u misschien weet, heeft de gemeente Enschede een groot burgerpanel. De panelleden ontvangen enkele keren per jaar per e-mail een uitnodiging om via internet een vragenlijst in te vullen over onderwerpen die in Enschede spelen, zoals over veiligheid, sport, de eigen wijk, de binnenstad, en veel meer. Zo kunnen inwoners van Enschede in dit EnschedePanel meepraten over dingen die belangrijk zijn in de gemeente. Wilt u lid worden van het EnschedePanel? 37. Ja, mijn emailadres is: Nee, ik ben al lid Nee, ik heb geen belangstelling Meer informatie Ga voor meer informatie over de OV70+ pas naar www.enschede.nl/verkeer of bel 14 053 42