RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK BIJ DE CALEIDOSCOOP SO-CLUSTER 4 Plaats : Leeuwarden BRIN-nummer : 02EP Onderzoek uitgevoerd op : 15 en 16 september 2010 Rapport vastgesteld te Zwolle op 3 november 2010 HB2742988/12 Documentnummer: H2999638
Pagina 2 van 8
1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 15 en 16 september 2010 een onderzoek uitgevoerd op De Caleidoscoop om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en/of de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding In maart 2009 heeft de Inspectie van het Onderwijs een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op De Caleidoscoop. De inspectie heeft toen geconstateerd dat de kwaliteit van het didactisch handelen achterbleef en dat er sprake was van enkele hiaten in de leerlingenzorg. Bovendien was de school nog in opbouw na de samenvoeging van twee so-afdelingen en de recente verhuizing naar een nieuw pand. De inspectie achtte de situatie nog weinig stabiel en heeft daarom besloten de school na een jaar opnieuw te bezoeken, om na te gaan in hoeverre de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven. Onderzoeksopzet Uit het waarderingskader zijn de indicatoren die vorig jaar als onvoldoende zijn beoordeeld opnieuw onderzocht. De indicatoren die betrekking hebben op het schoolklimaat zijn echter niet opnieuw beoordeeld, omdat het beleid hiervoor op bovenschools niveau in ontwikkeling is. Naast genoemde indicatoren heeft de inspectie tevens een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Deze rapportage is gebaseerd op: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn; - Onderzoek op locatie, waarbij o schooldocumenten zijn bestudeerd; o de onderwijspraktijk is geobserveerd; o gesprekken zijn gevoerd met de directie en leden van de commissie voor de begeleiding. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek en de daarop gebaseerde kwaliteitsoordelen op hoofdlijnen besproken met de directie van de school. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs 2005. In het jaarplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. Pagina 3 van 8
2. BEVINDINGEN De Caleidoscoop (inclusief de onderwijsgroepen bij het MOD in Leeuwarden). 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader (voortgezet) speciaal onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Systeem van leerlingenzorg 3.5 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. Functionaliteit handelingsplanning 4.1 De leerinhouden komen overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning. Onderwijstijd 6.3 De teamleden maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 6.4 De school stemt de hoeveelheid tijd af op de onderwijsbehoeften van (individuele) leerlingen. (Ortho)didactisch handelen 8.2 De leraren leggen duidelijk uit. 8.4 De leraren stimuleren de leerlingen tot denken. 8.5 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 8.7 De leraren stemmen de instructie en verwerking af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Actieve en zelfstandige rol leerlingen 9.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. 9.3 De leerlingen hebben verantwoordelijkheid voor de organisatie van hun leerproces, die past bij hun ontwikkelingsniveau. Pagina 4 van 8
Wet- en regelgeving De onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WEC, artikel 11). ja nee Pagina 5 van 8
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie constateert dat De Caleidoscoop in de afgelopen periode planmatig heeft gewerkt aan verbetering van het didactisch handelen en de leerlingenzorg. Dit is de kwaliteit van het onderwijs ten goede gekomen. Het merendeel van de indicatoren die de inspectie na een jaar opnieuw heeft onderzocht, beoordeelt zij positief. Toelichting Leerlingenzorg Tijdens het vorige bezoek gebruikte de school geen instrumenten om de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerlingen in kaart te brengen. Daarom beoordeelde de inspectie het samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen als onvoldoende. Inmiddels heeft de school daarvoor twee instrumenten ingevoerd die informatie geven over de individuele leerling en over de groep waarin de leerling zit. De informatie die uit de instrumenten naar voren komt, betrekt de commissie voor de begeleiding bij het bepalen van de doelen in het individuele handelingsplan. De leerinhouden die de leraren aanbieden komen niet overeen met de afspraken in de documenten voor handelingsplanning omdat deze documenten ten tijde van het onderzoek nog niet beschikbaar zijn. Dit leidt tot een negatief oordeel op de betrokken indicator. Er is echter wel sprake van verbeteringen. In het afgelopen schooljaar zijn aan het eind van het schooljaar de handelingsplannen geëvalueerd en de uitkomsten van de evaluatie zijn met de ouders besproken. Na de zomervakantie zijn nieuwe handelingsplannen opgesteld en binnen zes weken na aanvang van dit schooljaar zullen de ouders deze ondertekenen. Dat is al veel eerder dan vorig schooljaar, maar er is nog steeds sprake van een hiaat in het cyclisch proces van leerlingenzorg. Volgens de verbeterplannen van de school zal aan het eind van het huidige schooljaar het nieuwe handelingsplan in overeenstemming met ouders worden opgesteld, zodra het oude plan is geëvalueerd. Onderwijspraktijk Vrijwel alle indicatoren die tijdens het vorige onderzoek onvoldoende waren, zijn nu positief beoordeeld. De leraren gaan efficiënt met de onderwijstijd om en zij weten beter dan voorheen in te spelen op de onderlinge verschillen tussen de leerlingen. Per onderwijszorgprofiel heeft de school een lessentabel ontwikkeld en in de praktijk is herkenbaar dat de tijden voor de verschillende vakgebieden, per profiel, kunnen verschillen. Bovendien werken de leraren in de groepen met maximaal drie instructiegroepen. Zowel in de lesvoorbereiding als in het handelen van de leraren is dit herkenbaar. De scholing in het model van de directe instructie heeft zijn vruchten afgeworpen. Een aantal elementen daarvan is in alle groepen herkenbaar. Daarmee is het handelen van de leraren, dat voorheen sterk van elkaar verschilde, meer met elkaar in overeenstemming gebracht. Een aandachtspunt blijft echter de afsluiting van de les. Het kenmerk van een goede afsluiting is onder meer een terugblik op het eerder benoemde doel van de les. Dit element ontbreekt veelal. Wel laten de leraren de leerlingen reflecteren op de vraag hoe ze gewerkt hebben. De leerlingen zijn over het algemeen actief betrokken bij de lessen, maar ze krijgen nog weinig verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces, bijvoorbeeld door te werken met dag- Pagina 6 van 8
of weektaken. De school heeft dit onderkend en heeft het opgenomen in haar verbeterplannen. Hoewel het pedagogisch klimaat niet opnieuw is beoordeeld, omdat dit de vorige keer over de gehele linie positief was, wil de inspectie toch opmerken dat in het pedagogisch handelen verschillen voorkomen in de wijze en de toon waarop de leraren de leerlingen benaderen. Voorts blijft de rol en de verantwoordelijkheid van de onderwijsassistenten, evenals na het vorige inspectiebezoek, een punt van aandacht. Pagina 7 van 8
3. TOEZICHTARRANGEMENT Geen belangrijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan De Caleidoscoop, inclusief de onderwijsgroepen bij het MOD Leeuwarden, het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van een themaonderzoek. Pagina 8 van 8