E-book Hoogsensitief, zonder zweverig te zijn Hier vind je waardevolle: Informatie Reflectie vragen Tips Praktijk Liaroma Hoogsensitief, nuchter met prikkels Van overprikkelend naar bruisend 1
Inhoudsopgave Over Lianne Pagina 3 Wat is hoogsensitief Pagina 4 Kenmerken van hoogsensitiviteit Pagina 5 t/m 9 Hoe werkt de prikkelverwerking Pagina 9 en 10 Soorten prikkels Pagina 11+10 Types hoogsensitieve mensen Pagina 12 Onderprikkeling Pagina 13 t/m 17 Overprikkeling Pagina 18 Boekentips en Contact gegevens Pagina 19 2
Over Lianne Hoogsensitief, ik had er nog nooit van gehoord. Tot ik tussen mijn 30-35 levensjaar per toeval informatie over hoogsensitief op internet las. En alle puzzelstukjes vielen op zijn plek. Want eigenlijk was ik op zoek naar informatie over add. Ik was ervan overtuigd dat ik dat had. En wat fijn dat dat niet zo bleek te zijn, maar dat hoogsensitief de mooie eigenschap is en die ook bij mij hoort. Er zijn echt periodes geweest in mijn leven dat ik mij niet op mijn gemak voelde in deze wereld. En dat ik ook het gevoel had dat anderen mij ook echt niet begrepen en mij ook niet aan voelden. Ik vond het echt vreemd dat anderen niet hetzelfde voelde als ik. Ook gingen aannames die ik zelf had, op de loop met mij. Niet van mensenmassa s houden. Mezelf terug trekken als het druk is. Het leed van de wereld vrat enorm aan mij en de emoties/stemmingen van anderen die ik aanvoelde. Ook altijd bang om fouten te maken. Kritiek trok ik mij persoonlijk aan. Omdat ik van nature ook spirituele interesses heb, ben ik op zoek gegaan naar wat ik wilde vinden en uiteindelijk was dat naar mezelf. Ik merkte wel dat het fijn is om spiritueel te zijn, maar wilde ik echt mezelf terug vinden, moest ik ook mijn nuchtere nononsens (die ik ook heb en ben) mentaliteit inzetten. Ik ben zelf bij een hsp coach terecht gekomen en hij leerde mij op een luchtige, concrete wijze om te leren gaan met mijn hoogsensitiviteit. Ik heb geleerd, om door zelf in actie te komen en in actie te blijven, de spirituele tools nuchter in te zetten, ik het meest ver kom. Dat is waar dit e-book voor geschreven is. Zie het als een basis persoonlijke ontwikkeling om inzicht te krijgen in jezelf. Dit e-book is een combinatie van informatie, reflectie vragen en tips die je praktisch kan toepassen in je dagelijks leven. Dit e-book is geschreven voor gemotiveerde mensen die een nuchtere en positieve instelling hebben. De eerste stap begint hier, succes! Lianne Bekker 3
Wat is hoogsensitief? HSP betekent Highly Sensitive Person, oftewel hoogsensitief. Sensitief betekent gevoel en zintuigen. Kortom: je zintuigen reageren gevoeliger, waardoor de prikkelverwerking in het zenuwstelsel uitgebreider en intenser verloopt. Wanneer je langdurig harde prikkels krijgt te verwerken, raak je overprikkeld. De verwerking van prikkels gaat uitgebreider en langzamer dan bij mensen die niet hsp zijn. Jij ervaart de wereld anders en neemt details waar en beleeft alles intensiever. Ook voel je de emoties en energieën van andere mensen haarscherp aan, waardoor je de energie en emotie van die ander over gaat nemen. Hoogsensitief is een eigenschap, net als dat de ene persoon rechtshandig is en de andere persoon linkshandig is. Hoogsensitief is geen ziekte, want je hebt geen hsp, maar je bent hsp. Grondlegger HSP: De term hooggevoeligheid is bedacht door Elaine Aron, een Amerikaanse psychotherapeut en universitair docent. Zij is de grondlegger van de term hsp in 1992. Zij heeft wetenschappelijk onderzoek hier naar gedaan. 15 tot 20% van de Nederlandse bevolking is hoogsensitief. Dr. Elke van Hoof heeft de laatste jaren nog meer onderzoek gedaan en heeft kunnen bewijzen dat de prikkelverwerking bij hoogsensitieve mensen anders werkt. Verschil tussen hoogsensitief en hooggevoelig Hooggevoelig en hoogsensitief worden vaak door elkaar gebruikt. Hoogsensitief Wanneer je een sterk bewustzijn hebt en als je zintuigen gevoeliger zijn. Als je hoogsensitief bent, heb je oog voor detail en heb je een positieve levenshouding. Hoogsensitief, daar word je mee geboren. Hooggevoelig: Hooggevoeligheid kan ontstaan en aangeleerd zijn bij trauma s, ongeluk, overspannenheid, niet om kunnen gaan met je emoties. Je ervaart continue stress, je voelt je kwetsbaar en je bent snel uit balans. Je ervaart je hoogsensitiviteit als een last, met als gevolg: hooggevoeligheid. 4
Kenmerken Hoogsensitiviteit Lichamelijk Emotioneel Mentaal Spiritueel Veel zien, kleine veranderingen waarnemen Aanvoelen van emoties en stemmingen van anderen Goed geheugen Eigen wijsheid, heel gericht eigen weg volgen Graag de kat uit de boom kijken en observeren Scherp horen Gevoelig zijn voor natte of kriebelige kleding Intenser pijn ervaren Subtiele smaak en geuren onderscheiden Gevoelige ogen, last van fel licht Snel zorgen maken Grote woordenschat Vol levenslust, enthousiast en blij zijn Toetrekken naar mensen die buiten de groep vallen Behoefte aan een rustige omgeving, zonder teveel mensen Moeite met veranderingen Kwetsbaarheid van anderen zien en begrijpen Tijd nodig om aan een nieuwe situatie, omgevingen mensen te wennen Goed inlevingsvermogen Groot bewustzijn en zelf reflectie Niet in de belangstelling willen staan Snel van de ene naar de andere gedachte associëren Diepzinnige vragen stellen Eindeloos willen weten waarom Beter zijn in taal dan in rekenen Liever creatief bezig zijn, dan letterlijk de kennis op school reproduceren Moeite met structureren, organiseren en plannen Hekel aan oneindig oefenen en herhalen Hechten aan waarheid Gericht zijn op liefde, harmonie en vrede Diep nadenken over levensvragen Sterke verbinding met natuur en dieren Respect voor het leven en mensen Uiteraard hebben hsp ers niet alle kenmerken. De ene hsp er is de andere hsp er niet. Zet 50 hsp ers op een rij en ze zijn alle 50 verschillend. Uiteraard word je gevormd door je: Opvoeding Karakter Welke beroepskeuze je hebt gemaakt Wat je mee maakt in je leven Welke mensen er op je pad komen Wat je van andere mensen leert Hoe je met tegenslagen omgaat 5
Opdracht 1: 1. Schrijf eens op welke kenmerken van toepassing zijn voor jou. 2. Welke kenmerken ervaar jij als een kracht? 3. Welke kenmerken ervaar jij als een last? 4. Hoe zou je je positieve kenmerken kunnen compenseren ten opzichte van de lastige kenmerken? 5. En wat heb je ervoor nodig? De meest voorkomende kenmerken van hsp ers: Zich goed kunnen inleven in een ander Rechtvaardigheidsgevoel Moeite met veranderingen Van de zintuigen de geluidsprikkels de meest voorkomende prikkel is Angst voor afwijzing Agressie Emotionele reacties Over enthousiast Zich goed in kunnen leven in een ander: Hsp ers voelen goed aan hoe het met de ander gesteld is, tonen begrip en ze laten de ander in hun waarde. Je hebt interesse in de ander en toont betrokkenheid. Maar je kan je ook mee laten slepen door de emoties van anderen, waardoor jij met die emoties zit. Laat los wat niet van jou is, je kan er tenslotte niets mee. Een luisterend oor aanbieden is voldoende. Recht en onrecht: Je kan slecht tegen onrechtvaardigheid en je houdt van principes. Je gaat conflicten meestal uit de weg, gezien de vele prikkelverwerking. Accepteer dat er onrechtvaardigheid bestaat in de wereld. Je kan tenslotte de wereld niet veranderen in je eentje, maar je kan zelf er op een andere manier om mee leren gaan. Moeite met veranderingen: Door de langzame prikkelverwerking, kost het een hsp er meer moeite en tijd om zich aan te passen. - Goede voorbereiding bij veranderingen 6
- Meer tijd nemen naar de veranderingen toe - Goede planning en structuur - Geef aan dat je moeite hebt met veranderingen Geluidsprikkels: Geluiden zijn overal: auto s, spoorwegbomen, mobieltje, pratende mensen, tv, radio, kortom: bijna nergens is het stil. Wanneer je teveel en langdurig geluidsprikkels blootgesteld wordt, kan je moe worden, hoofdpijn krijgen, onrustig voelen, wit weg trekken, stil of opstandig worden. Zoek thuis de stilte op, waardoor de geluidsprikkels op andere momenten beter te handelen is. En focus op 1 geluidsprikkel Angst voor afwijzing: Hsp ers betrekken veel dingen op zichzelf, trekken het persoonlijk aan, omdat de prikkelverwerking ook harder aankomt. Dit komt vaker voor bij hsp ers die hun hoogsensitivieit als een last zien. Denk eerst goed na of het ook daadwerkelijk om een (persoonlijke) afwijzing is of dat het misschien zo lijkt? Trek niet te snel conclusies 7
Agressie: Als hsp ers te vaak en te lang gepusht en in een omgeving zitten met veel verwachtingen en prikkels, kan de emmer vol lopen met woede als uitlaatklep. - Geef eerder je grenzen aan - Vertel wat het met je doet en hoe je je voelt op zo n moment: Ik ervaar dit als.of ik voel mij niet serieus genomen..of ik heb het idee dat.of je gaat nu over mijn grenzen heen of heb je enig idee wat dit mij doet? - Bij een woede uitbarsting, ga afkoelen en reageer af door bv te gaan hardlopen, boksen, drummen, alles van je afschrijven enz..wat voor jou helpt! - Informeer de omgeving dat de emmer sneller vol is dan bij anderen - Tip voor de omgeving: ga niet in discussie, maar zeg dat je er een andere keer over wil praten. Emotionele reacties: Emoties van woede, verdriet en blijdschap worden dieper en intenser ervaren. Emoties mogen er zijn! Wees blij dat we emoties mogen ervaren. Emotie heeft een functie. Laat alles stromen, dat ruimt op en geeft weer ruimte voor jezelf. Maar laat je je niet beheersen door je emotie. Over enthousiast: Dit betreft opgebouwde positieve spanning voor een positieve gebeurtenis. Mensen gedragen zich uitgelaten en opgewonden. 8
Opdracht 2: a. Waar herken jezelf het meeste in? b. Welke prikkel wil jij als eerste aanpakken om er anders mee om te gaan? c. Wat zou het jou brengen als je minder last zou hebben van deze prikkel? d. Welke emotie ervaar jij het meest? Boosheid, verdriet of blijdschap? Bij boosheid is dat altijd naar die ander gericht? Bij verdriet Bij blijdschap Hoe werkt de prikkelverwerking? De informatie verwerking gebeurt nauwkeuriger en uitgebreider dan bij niet-hsp ers. gefilterd, geen (koffie) filterzakje. Prikkels komen hard, snel en intens binnen. Prikkels worden niet Je hoofd raakt snel vol als een spons die te zwaar wordt. Nieuwe prikkels krijg je niet meer in je opgenomen en verwerkt. de accu/brandstof leeg. Als je maar doorgaat en jezelf niet oplaadt door rust te nemen, is 9
Met als gevolg: Overprikkeling! Er zijn 3 soorten prikkels om overprikkeld te raken: 1. Externe factoren 2. Interne factoren 3. Zintuiglijke prikkels Externe factoren Dat zijn omgevingsprikkels, zoals stress op het werk, relatie die niet lekker gaat, ruzie met de buren, maar ook niet tegen grote mensen massa s kunnen, zorgen maken om de gezondheid van een ander of die van jezelf. Interne factoren Deze prikkels komen van binnenuit, vanuit jou zelf. Zoals piekeren, angst hebben, je onzeker voelen, weinig zelfvertrouwen hebben enz. Zintuigelijke prikkels: Iedereen heeft zo zijn zintuigelijke prikkel die overheerst en dus gevoelig wordt als de zintuigelijke prikkel teveel en te hard binnen komt. Welke zintuig het ook is, vaak komen symptomen als onrust, hoofdpijn, moe, chagarijnig naar voren als de prikkel teveel wordt. De zintuigprikkels op een rij: 10
Geluidsprikkels: Waar je ook bent, overal is er geluid in meer of mindere mate. Rijdende auto s, telefoons die af gaan, pratende mensen, muziek, spelende kinderen. Bij geluid kan het zeer aan je oren doen. Visuele prikkels: Last van felle lampen, zonlicht, lichtflitsten die zeer doen aan je ogen. Uit bescherming knijp je je ogen samen, maar eigenlijk is dat vermoeiender, waardoor je uitgeput raakt. Tast prikkels: Wanneer je gevoelig bent voor aanraking, kietelen, massage, als je niet tegen wol kan, of naden in je kleding. Ervaar jij dit, word je er letterlijk en figuurlijk gek van! Geur prikkels: Slecht tegen synthetische geuren kunnen of verschillende soorten geuren bij elkaar, er misselijk van worden en hoofdpijn krijgen. Opdracht 3 a. Beschrijf eens wanneer je voor het laatst last heb gehad van je hooggevoeligheid, dus NIET hoogsensitief. b. Wat deed het met jou? c. Waar in jouw lichaam voelde jij spanning? d. Wat heb je er tegen gedaan om het te verminderen? En hielp dit? e. Welke soort prikkels hebben bij jou de overhand? f. Welke externe en interne factoren hebben invloed op jouw? g. Welke zintuiglijke prikkel heeft bij jou de overhand? TIP: - Erken dat je hoogsensitief bent. Er tegen verzetten heeft geen zin. - Wees bewust wat het met jou doet - Ga nuchter en luchtig met je hsp om 11
2 types hoogsensitieve mensen: 1. Rustzoekers, 70% van de bevolking valt hieronder. 2. Sensatie zoekers, 30% van de bevolking valt hieronder Rustzoekers: Ben je misschien introvert van aard, vermijd je grote mensen massa s en zoek je de rust en stilte op als het je teveel wordt? Kan je je energie weer opladen in rust en ontspanning? Dan behoor jij tot de rustzoekers. Sensatie zoekers: Dan zoek je bewust de prikkels, sensaties en drukte op. Ben je extravert, hou je van spanning en avontuur en durf je risico s te nemen? Ben je snel op mensen, activiteiten, werk uit gekeken? Vind je alles leuk en kan je moeilijk een keus maken? Hoogstwaarschijnlijk ben jij een high sensation seeker. Rust, stilte en ontspanning is niet zozeer wat jij nodig hebt, maar nieuwe keuzes en uitdagingen! Opdracht 4 a. Tot welke type behoor jij? b. Hoe ga jij er op dit moment mee om? c. Wat helpt wel en niet? d. Waar heb je hulp bij nodig? 12
Onder prikkeling: Onder prikkeling is ook wat voor kan komen bij hoogsensitieve mensen. Is iets wat er langzaam insluipt, jij zelf en de omgeving hebben het niet in de gaten. De oorzaak is vaak te vinden door fysieke of psychische aandoeningen. Of op het gebied van relaties, werk en gezondheid. Het ontstaat wanneer je te weinig prikkels en uitdagingen krijgt. Alles lijkt een sleur te worden. Rust en structuur is niet wat je nodig hebt, maar nieuwe keuzes, nieuwe relatie, nieuwe baan/opleiding, nieuwe vrienden. Oftewel: stappen ondernemen die uitdagend zijn. Je moet juist in actie komen om niet onder prikkelt te raken. Symptomen van een onderprikkelt zenuwstelsel: Een onderprikkelt zenuwstelsel is net zo lastig en vervelend. Je loopt met je ziel onder je arm en weet met jezelf geen raad. Je wil veranderingen, maar je weet niet wat en hoe te beginnen. De eerste stap is om je eigen wensen en verlangens te erkennen. Symptomen: - Lamlendig voelen - Opgebrand zijn - Geestelijk afgestompt - In een sleur zitten - Geen keuzes durven/kunnen/willen maken Op welk gebied kan er sprake zijn van onderprikkeling? Werk/opleiding Je baan ervaar je niet meer als uitdagend en prikkelend. Je hebt het gevoel dat je niks meer leert en dat je onder je niveau zit te werken. Je hebt geen afwisseling, je functie bied geen apel op jouw krachtige eigenschappen en creativiteit. Het kost je alleen maar energie dan dat je er positieve energie van krijgt. Een tip: - Praat met je leidinggevende dat je behoefte hebt aan iets nieuws in je werk. Misschien krijg je de ruimte om aan een nieuw project te starten - Kijk of je in je huidige baan een cursus kan volgen om jezelf ergens in te specialiseren - Kijk in je huidige baan of er collega s en/of afdelingen zijn die jouw hulp/expertise kunnen gebruiken - Zorg dat je naast je werk, een leuke hobby hebt ter compensatie van je saaie baan - Ga eens onderzoeken of je misschien om wilt scholen en volg nieuwe opleidingen - Ga op zoek naar een andere baan! 13
Sociale relaties: Vrienden: Je raakt uitgekeken op sommige vriendschappen. Je hebt het gevoel dat jij wil groeien, maar dat die ander stilstaat. Je hebt behoefte aan diverse soorten vriendschappen om te voorkomen dat je uit gekeken raakt op die ene vriend of vriendin die met dezelfde verhalen komt en waarmee je telkens hetzelfde mee onderneemt, zorgt voor saaiheid in de vriendschap met die ander. Een tip: Is om verschillende soorten vriendschappen te onderhouden. Een vriend(in) waarmee je uit gaat, een vriend(in) waarmee je avontuurlijke/culturele activiteiten onderneemt, een vriend(in) waarmee je goede gesprekken kan voeren. Kortom: diverse vriendschappen om het jezelf leuk te houden! Zorg dat je vrienden hebt die jouw voeden, positieve energie geven en inspireren! Partner: Uitgekeken zijn op je partner bij een langdurige relatie kan ook erg als een sleur worden ervaren. Sommige hsp ers vinden het lastig om langdurige relaties te onderhouden. Alles wordt zo voorspelbaar. Soms wordt een partner als benauwend ervaren om jou bij zich te houden en je het gevoel hebt dat je belemmert wordt in jouw persoonlijke groei. 14
- Blijf in contact met elkaar, praten en een open communicatie verheldert de relatie - Tijdelijk uit elkaar gaan geeft rust tot nadenken en krijg je meer inzichten - Ga in relatie therapie, ook al is de keus gemaakt om uit elkaar te gaan, kan relatietherapie ook ingezet worden om het samen goed af te ronden - Verras elkaar op onverwachte momenten - Onderneem samen activiteiten die je normaal nooit zou doen - Onderneem ook activiteiten alleen of met vrienden/vriendinnen - Kijk eens samen naar je seksuele leven en kijk of je samen iets nieuws kan beleven Gezondheid: Als je gedwongen wordt om het rustiger aan te doen, omdat je bv een slijmbeursontsteking hebt of een burn-out met als gevolg dat je veel activiteiten niet doet, waardoor je weer onderprikkelt raakt. En zo is de viceuze cirkel rond. - Kijk wat je nog WEL kan en hoe je dat wilt aanpakken - Vind een balans tussen rust en actief zijn - Bij actieve activiteit pas je tempo aan - Kijk wat jezelf kan doen om beter te worden - Onderneem activiteiten in huis waar je anders nooit aan toe komt - Doe iets waar je blij van wordt Diverse uitingen van gedrag om met onderprikkeling om te gaan: Aanpassen Tegen de stroom in Presteren naar resultaten Dagdromen 15
Aanpassen: Door zich continue aan te passen aan anderen voor het gewenst gedrag voor anderen. Maar echt blij zijn ze niet met hun leven, werk, en/of relatie. Ze hebben het gevoel geleefd te worden. - Zeg vaker NEE - Geef je grenzen aan - Kies vaker voor jezelf - Nee tegen de ander zeggen is JA tegen jezelf - Wees jezelf en blijf bij jezelf en je gevoel Resultaat: Je houdt rekening met anderen, zonder dat je je over je heen laat lopen! Tegen de stroom in: Het tegenovergestelde gaan doen in de vorm van opstandig en recalitrant gedrag door dwars in te gaan van adviezen van de omgeving die jouw gedrag en keuzes afkeuren. - Vermijd dat je een tunnelvisie gaat ontwikkelen - Hoe te reageren als een ander advies geeft dank je wel voor je advies, ik neem het in overweging mee, of dat past niet bij mij, maar fijn dat je mee denkt. - Laat je je niet mee slepen met het gevoel dat anderen het beter weten dan jij Resultaat: Je bent in staat om te luisteren naar de adviezen van anderen, maar je durft ook je eigen keuzes te maken en toch bij jezelf te blijven! 16
Presteren naar resultaten: Laten zien dat je het allemaal wel kan en dat alles lukt en KEI HARD werken om je doelen te behalen. Streven naar perfectie en winnaars mentaliteit. - Fouten maken mag - Ontspan op zijn tijd - Je hoeft je niet te bewijzen, blijf jezelf - Minder is meer Resultaat: Balans tussen inspanning en ontspanning, om toch je doelen te behalen! Dagdromen: Dat jouw wensen alleen bij dagdromen blijft. Echte keuzes maken en doorpakken durf je niet. Liever niet doen, dan wel, dan neem ik ook geen risico dat het verkeerd gaat. - Kom uit je comfortzone, toon lef en moed - Maak je zichtbaar - Maak keuzes - Kom in actie - Jouw harde werken wordt beloond met resultaat! Resulaat: Jouw wensen en doelen komen uit, zonder dat je risico loopt. Opdracht 5 a. Schrijf eens op, op welk gebied jij last hebt van onderprikkeling? b. Wat kan je in kleine stappen al zelf veranderen of aanpassen? c. Wat zou het met jou doen als je geen onderprikkeling meer ervaart in je leven? d. Hoe ga jij op dit moment om met jouw onderprikkeling? Door te presteren? Te dagdromen? Of pas je je aan anderen aan? Of ben je recalcitrant? e. Kijk eens waar je teveel en waar je te weinig aan hebt en of je deze vaardigheden dichter naar elkaar kan brengen? Bv: Dagdromen is bij jou het meeste aanwezig, waardoor jij niet komt waar jij naar toe wilt. In dit geval heb je te weinig vaardigheden om te presteren naar resultaten. Je hebt meer daadkracht nodig om te komen waar je wilt. 17
Overprikkeling Symptomen van een overprikkeld zenuwstelsel - Chronische vermoeidheid - Burn-out - Stemmingswisselingen - Stress - Lusteloosheid - Onzekerheid - Slechte concentratie - Hoofdpijn Als je een overprikkeld hoofd hebt, is het heel lastig om inzicht te krijgen in je eigen patroon, waardoor je in een vicieuze cirkel beland. Er zijn 2 soorten prikkels: Korte termijn overprikkeling: Wanneer je naar een groot feest of evenment bent geweest, met mensen massa s, harde muziek, diverse energien, lichtflitsten enz. Na een paar uur wil je naar huis, omdat het genoeg is geweest. Wacht niet te lang met het aanpakken van korte termijn prikkels, voordat het lange termijn prikkels worden. Lange termijn overprikkeling: Komt door ingesleten patronen, gewoonten die funest zijn. Met als gevolg: vermoeidheid, stemmingswisselingen, lichamelijke klachten enz. - Luister heel goed naar de signalen die jouw lichaam geven - Slaap voldoende - Beweeg voldoende - Voed je ook van binnenuit met gezonde voeding - Zoek hulp - Doorbreek ingesleten patronen 18
Boekentips: 1. Hoogsensitief Elke van Hoof Wetenschappelijk onderbouwd in makkelijke taal 24,99 2. Hoog sensitieve personen Elaine Aron ISBN: 9400502478 17,95 3. Hoogsensitiviteit als kracht ISBN: 9789021529905 4. Leven met hooggevoeligheid Susan Marletta-Hart 19,99 5. Bewust-er-zijn met hooggevoeligheid Antoine van Staveren Contact Praktijk Liaroma Nuchter met prikkels en van overprikkeld naar bruisend info@liaroma.nl Tel: 06-40648631 www.hspliaroma.nl Facebook groep: hoogsensitief van overprikkeld naar bruisend Volg Liaroma op Bron: Saskia Klaassen en dr. Elke van Hoof 19