tel. 070-3682017, e-mail: info@nib.nl, internet: www.nib.nl Flits Nieuw Extra Over Flits Nieuw Extra nu met spraak! Door leerkrachten, remedial teachers en logopedisten het meest gebruikte flitswoordenprogramma voor het trainen van de directe woordherkenning bij dyslectische kinderen. Zet Flits Nieuw in voor kinderen met ernstige leesproblemen (dyslexie) of gebruikt Flits Nieuw voor kinderen met een zwakke spelling. Lezen Als u Flits inzet voor kinderen met dyslexie die problemen hebben met de directe woordherkenning. Deze leerlingen lezen bijvoorbeeld nog gedeeltelijk spellend of het leestempo ligt te laag. Door middel van woordflitsoefeningen wordt de directe woordherkenning getraind. Hierbij laat de leerkracht een woord op het scherm flitsen waarbij de leerling het woord zo snel mogelijk opleest. Als de leerling een aantal woorden per minuut leest, dan wordt de volgende beurt automatisch de volgende lijst gekozen. Spelling Bij de spelling heeft u met Flits Nieuw een krachtig hulpmiddel voor het trainen van woordpakketten. Ieder woordpakket wordt systematisch en doeltreffend getraind volgens een uitgekiende methode en met de nieuwe spraakuitbreiding laat u ieder Nederlands woord uitspreken. U kunt de woordenlijsten zelf uitbreiden en wijzigen. Verder kunt u verschillende werkbladen laten afdrukken. Ook kunt u Flits een huiswerkdiskette op maat laten maken. Hoe is Flits Nieuw opgebouwd? Het programma kent een groot aantal woordenlijsten die zijn ondergebracht in een aantal zogenaamde woordenlijstmappen. Deze woordenlijsten zijn samengesteld aan de hand van woordfrequentielijsten en lopen in moeilijkheidsgraad op. Standaard worden de volgende mappen meegeleverd: Woordenlijsten voor de onderbouw Woordenlijsten voor de middenbouw Woordenlijsten voor de bovenbouw Lijsten met letters Thematische woordenlijsten Woordenlijsten met clusterrijtjes (uit het computerprogramma "Clusteren Nieuw Net") Woordenlijsten met zinnen (uit de teksten van het computerprogramma "Raad een woord") De programma's "Clusteren Nieuw Net" en "Raad een woord" worden ook uitgegeven door NIB Software. Lezen: Op welke manieren kan ik flitsen? U kunt de woorden op verschillende manieren laten flitsen. Een aantal voorbeelden: Het gehele woord Ieder woord zal steeds in zijn geheel getoond worden. Dit is de standaard instelling. In lettergrepen De woorden worden per lettergreep geflitst. De pauze tussen twee lettergrepen kunt u bij de pauzeduur instellen. Flits Nieuw verdeelt de woorden zelf in lettergrepen. De instelling "In lettergrepen" is heel goed bruikbaar bij het 1
oefenen van een nieuwe lijst met meerlettergrepige woorden. U oefent deze lijst eerst in lettergrepen en als de leerling de woorden redelijk kent, dan kunt u overgaan op "Het gehele woord". Letters De woorden worden per letter geflitst. De pauze tussen twee letters kunt u bij de pauzeduur instellen. Flits Nieuw verdeelt de woorden zelf in letters. U kunt een lijst (eigenlijk alleen bij eenlettergrepige woorden) eerst in letters oefenen en later, als dat goed gaat, het gehele woord. Alleen de medeklinkers (spellende lezers) Bij "Alleen de medeklinkers" worden alleen de medeklinkers getoond en staat op de plaats van de klinkers een puntje. In clusters (visuele synthese) Met de instelling "In clusters" wordt het cluster eerst geflitst en dan de rest van het woord. Het cluster is daarbij rood. Hier kunt u de visuele synthese (het snel herkennen van lettergroepen) extra mee oefenen. Zinnen U kunt ook hele zinnen flitsen. Verder kunt u nog links of rechts flitsen, half, opbouwend per woord en opbouwend per letter. Natypen: Hoe houdt Flits de resultaten bij en wanneer zijn de resultaten voldoende? Als de leerling fouten maakt bij het intypen van de woorden, dan geeft Flits de fout nauwkeurig aan. Het woord wordt dan nog eens aangeboden. De leerling moet hierbij een bepaald percentage woorden twee keer achter elkaar goed natypen. Dan wordt het woord afgevinkt en komt niet meer terug. De leerling mag hier natuurlijk meerdere beurten over doen. Flits houdt precies bij welke woorden al goed zijn nagetypt. Dit wordt bijgehouden in de zogenaamde "typlijst" van de leerling. Deze typelijst kunt u altijd opvragen. Hier ziet u dat de leerling het woord "behulp" niet meer krijgt aangeboden. De leerling heeft het twee keer achter elkaar goed ingetypt. 2
Het woord "geheel" is drie keer aangeboden, maar de leerling heeft het pas één keer goed nagetypt. Als de leerling het woord de volgende keer weer fout natypt, dan springt de teller weer op nul, want de leerling moet het woord twéé keer achtereen goed natypen. U kunt dit natuurlijk per leerling instellen. De dag voor het einddictee Lees het tekstrapport en maak handig gebruik van de informatie over de woorden die de kinderen nog moeilijk vinden. Laat het tekstrapport via de e-mail aan u opsturen. De dag voor het einddictee bekijkt u het tekstrapport van de groep. U ziet hier welke woorden iedere leerling nog moeilijk vindt. Als laatste vindt u een overzicht van de moeilijkste woorden voor de hele groep. Dit overzicht kunt prima gebruiken om de moeilijkste woorden voor het dictee nog even met de groep te herhalen. U kunt het rapport ook via de e-mail laten bezorgen op de dag voordat u het dictee geeft! Pastoor van Arsschool, Haviklaan 1, 2566 XA Den Haag Rapportage Flits Nieuw. Groep groep-3 14-01-2003 Kees Kees is nu bezig met het natypen van de woordenlijst: Tweelettergrepige woorden met be-, ge-, ver (verstand). Kees is nog bezig met de volgende woorden in de lijst: Woord Achtereen correct Totaal nagetypt bedrijf 1 2 bekend 1 1 beleefd 0 1 beroemd 1 3 beslist 1 1 besluit 1 1 bestuur 1 2 bewust 0 0 bezit 0 0 bezwaar 0 0 geheel 0 0 geheim 0 0 gehoor 0 0 geloof 0 0 gemak 0 0 geval 0 0 gevolg 0 0 gewicht 0 0 verstand 0 0 vervoer 0 0 Fred Fred is nu bezig met het natypen van de woordenlijst: Tweelettergrepige woorden met be-, ge-, ver (verstand). Fred is nog bezig met de volgende woorden in de lijst: Woord Achtereen correct Totaal nagetypt bekend 1 1 beroemdst 0 0 3
beroep 1 1 beslist 1 1 besluit 0 0 bezwaar 0 0 gebruik 0 0 geheel 1 3 geheim 0 0 gehoor 1 3 geloof 1 1 gemak 1 2 gevolg 0 0 gewicht 1 1 gezin 0 0 verstand 0 0 vervoer 0 0 De moeilijkste woorden van de leerling die lijsten natypen in deze groep zijn (van boven naar beneden en van links naar rechts): gehoor (3) geheel (3) beroemd (3) gemak (2) bestuur (2) beslist (2) bekend (2) bedrijf (2) gewicht (1) geloof (1) besluit (1) beroep (1) beleefd (1) vervoer (0) verstand (0) gezin (0) gevolg (0) geval (0) geheim (0) gebruik (0) bezwaar (0) bezit (0) bewust (0) beroemdst (0) Achter ieder woord ziet u tussen haakjes hoe vaak het woord opnieuw is aangeboden. Spraak Voor de spraakmodule maken we gebruik van "Fluency". U heeft via Flits een licentie op het gebruik van deze tekstnaar-spraak machine. Dit is zogenaamde "synthetische spraak". Dat wil zeggen dat het woord dat moet worden uitgesproken, door Fluency wordt opgebouwd. Het is dus geen geluidsbestand dat door een persoon is ingesproken. Het grote voordeel is dat ieder woord kan worden uitgesproken. Daar staat tegenover dat spraak die door een persoon is ingesproken altijd kwalitatief beter is. Bij het invoeren van een leerling kunt aangeven hoe de woorden moeten worden aangeboden: auditief, visueel of beide. Verder kunt u het volume en het leestempo opgeven. De leerling kan bij het oefenen ook het volume en leestempo wijzigen. Flucency is een product van van Dale Data in Utrecht. Zie onze site www.nib.nl voor spraakvoorbeelden. Grafisch verslag Flits Nieuw kan verschillende overzichten van de door de leerlingen behaalde resultaten presenteren. Eén daarvan is het grafische verslag. Hierbij gaat u steeds uit van een staafdiagram waarop u ziet hoever de leerling al gevorderd is. Van hieruit kunt u van iedere leerling een lijndiagram van het beurtenverloop opvragen. Vanuit het lijndiagram kunt u nog verder op de resultaten van een leerling "inzoomen" en de resultaten van één bepaalde beurt bekijken. 4
Als u op één van de staafjes klikt, kunt u het beurtenverloop van de leerling bekijken. Door op één van de vakjes te klikken kunt u de resultaten van die beurt in detail bekijken. Lezen: Feedback voor de leerling Als de leerling het goed doet, dat rijdt de auto steeds verder. De lijst is voldoende gelezen als de auto aan het eind komt. U kunt deze feedback ook per leerling uitschakelen. 5
Tekstrapport Een tekstrapport geeft een verslag van de prestaties van de leerling in de vorm van een tekst. De prestaties van de leerling worden door Flits Nieuw bekeken en beoordeeld. U krijgt adviezen en aanwijzingen. Het tekstrapport is met name een belangrijke informatiebron bij het aanpassen van de leerlinginstellingen. Leerlingen invoeren, oefenen en de resultaten bekijken Flits Nieuw maakt drie iconen aan bij de installatie: Flits Nieuw Extra leerling Het icoontje waarmee het oefenmenu voor de leerling bereikbaar is (dit icoontje op het bureaublad plaatsen) Flits Nieuw Extra leraar Het leerkrachtgedeelte voor het invoeren van leerlingen en het bekijken van de resultaten. Leerlingen invoeren Dubbelklik op Flits Nieuw Extra leraar. U krijgt nu een scherm met een aantal grote knoppen. Stap 1. Klik op de knop Leerlingen. Op het scherm verschijnt het volgende venster. 6
Hier voert u nieuwe leerlingen in. Kies Verwijder om eventuele voorbeeldleerlingen te verwijderen. Stap 2. Klik op Nieuw om een nieuwe leerling in te voeren. De cursor verschijnt in het veld naam. Hier typt u de naam van de leerling. Met de Tab-toets gaat u naar het volgende veld. U hoeft uw invoer niet te bevestigen; Flits Nieuw bewaart automatisch alles wat u invoert. Tabblad algemeen De belangrijkste velden en knoppen zijn: Naam Hier vult u de naam van de leerling in. Met de Tab-toets brengt u de cursor naar het volgende veld. Groep Geef aan in welke groep de leerling in zit. Let op als u een bepaalde groep heeft geselecteerd. Als u bijvoorbeeld "Groep 3" heeft geselecteerd en u voert een leerling in en u plaatst deze in "Groep 4" dan zal deze leerling na het invoeren van het scherm verdwijnen. De leerling is echter niet verdwenen, maar u ziet de leerling niet omdat u immers "Groep 3" had geselecteerd. Als u nu echter "Groep 4" selecteert, dan zult u de leerling terugzien. Woordenlijstmap en woordenlijst Kies een woordenlijstmap en een woordenlijst. Voor de naam van de woordenlijst vindt u het nummer van de lijst. Instellen voor meerdere leerlingen Klik op de knop om voor meerdere leerlingen in één keer een woordenlijst in te stellen. Flitswijze In dit veld geeft u aan op welke wijze de woorden getoond moeten worden. U ziet dat ook hier een zaklampje staat. Als u hierop klikt, krijgt u een meer uitgebreid dialoogvenster op het scherm om de flitswijze in te stellen. Lettertype Kies een lettertype. Hier kiest u het gewenste lettertype. Voor de jongere kinderen is een lettertype als "Arial" of "Helvetica" goed. Voor de oudere kinderen kunt u ook gebruik maken van andere lettertypen zoals "Times New Roman". Tabblad oplezen De belangrijkste velden en knoppen zijn: Flitsduur In het veld Flitsduur vult u in hoeveel seconden een woord voor de leerling op het scherm zichtbaar moet blijven. Bij het flitsen van de woorden moet u streven naar een flitsduur tussen de 0.10 en 0.20 seconden. Soms moet u dit opbouwen. U oefent dan eerst een lijst met een flitsduur van bijvoorbeeld 0.50 seconden. Als dit goed gaat, dan kunt u de flitsduur verlagen en dezelfde lijst nog eens oefenen. Dit gaat natuurlijk niet allemaal in één beurt. Voor veel kinderen is één minuut geconcentreerd flitsen een hele opgave. U kunt direct daarna vaak nog wel een tweede beurt geven, om bijvoorbeeld de voorgaande beurt te verbeteren. Pauzeduur 7
Hier geeft u de pauze aan na het tonen van een letter of lettergreep van een woord. Dit is vooral van belang als u de woorden in letters of lettergrepen laat flitsen. Als de Flitsduur kleiner is dan de Pauzeduur, dan wordt als laatste pauze de Pauzeduur aangenomen. Dit is om de voorkomen dat het woord na de laatste letter of na de laatste lettergreep te snel kan verdwijnen. Norm U vult u in hoeveel woorden de leerling gemiddeld per minuut moet lezen om door te mogen naar de volgende lijst. Als u hier bijvoorbeeld 40 invult, dan moet de leerling gemiddeld 40 woorden per minuut lezen om naar een volgende lijst te worden doorgezet. Normaal gesproken houdt u de norm tussen de 40-50. Als u letters flitst, kan de norm wat verder omhoog. Hierbij kunt u tot 60 letters per minuut gaan. U moet deze norm aanpassen aan de leerling. Als de norm te hoog ligt dan gaat de uitdaging voor de leerling verloren en kan het frustrerend werken voor kinderen. Als u zinnen flitst moet u de norm heel voorzichtig hanteren (liever zelfs geen norm hanteren). Bij het flitsen van zinnen gaat het meer om de oefening op zich, dan om het aantal zinnen dat de leerling leest. De leerling zal de woordenlijst niet in één keer halen. Hij/zij zal er in het algemeen een aantal beurten over doen. Als het erg moeilijk is voor de leerling, dan kunt u het ook opbouwen. U zet de norm dan eerst bijvoorbeeld wat lager. Als de leerling de lijst gehaald heeft, probeert u die lijst de volgende beurt nog eens, maar dan op de oorspronkelijke norm. Als het erg moeilijk blijft voor de leerling, dan moet u misschien eenvoudiger woordenlijsten kiezen. Werktijd Hier vult u in hoelang u met de leerling wilt werken. Eén minuut is een gebruikelijke tijd. U geeft de tijd op in seconden. Het kan voor een leerling uitdagend zijn om twee keer achter elkaar één minuut te flitsen. De tweede keer kan de leerling dan zijn score verbeteren. Dit is natuurlijk alleen uitdagend als het om dezelfde lijst gaat. Animatie tonen Om de leerling te motiveren, verschijnt tijdens het flitsen een auto op het scherm. Als de leerling het goed doet dan gaat de auto rijden. Hoe beter het gaat, hoe sneller de auto rijdt. Als de auto aan het einde komt, dan heeft de leerling de lijst gehaald. Ook de auto kunt u uitschakelen. Dit kan ook tijdens het werken. Duim tonen Iedere vijf seconden controleert Flits Nieuw tijdens het oplezen van woorden of de leerling aan de ingestelde norm voldoet. Als dat zo is dan verschijnt een duim in beeld. Deze duim blijft in beeld, zolang de leerling op of boven de ingestelde norm leest. Komt het gemiddelde onder de norm dan verdwijnt de duim en zal pas weer verschijnen als het gemiddelde op of boven de norm komt. Deze optie is vooral als stimulans bedoeld voor de leerling en de leerling enige feedback te geven op zijn werken. Vindt u, of de leerling, de duim echter afleiden dan kunt u de optie uitschakelen door Duim tonen niet actief te maken. Dit kan ook tijdens het werken. Wees echter niet te vlug met het uitschakelen van de duim, de leerlingen moeten ook even de tijd hebben om er aan te wennen. Staafdiagram tonen Na het flitsen wordt in een histogram de vooruitgang van de leerling getoond. Dit is niet altijd gewenst. Als bijvoorbeeld zinnen flitst, dan gaat het meer om de oefening op zich dan om het aantal woorden dat de leerling uiteindelijk leest. In die gevallen kunt u het tonen van het histogram uitzetten. Tabblad natypen De belangrijkste velden en knoppen zijn: Flitsduur Zie tabblad oplezen. Pauzeduur Zie tabblad oplezen. Afvinken na Als de leerling de woorden moet natypen, dan houdt Flits Nieuw voor een zogenaamde typlijst bij. Hierin bewaart Flits Nieuw welke woorden de leerling correct heeft nagetypt. Als de leerling een woord twee keer correct heeft nagetypt, dan wordt het betreffende woord afgevinkt. Dat betekent dat de leerling het woord niet meer aangeboden krijgt. Hier vult u in hoe vaak een leerling een woord correct moet natypen voordat het wordt afgevinkt. Als een bepaald percentage woorden zo is afgevinkt (zie: Norm), dan heeft de leerling de lijst gehaald. Als de leerling de lijst niet in één beurt haalt, wat heel gebruikelijk is, dan bewaart Flits Nieuw de typlijst voor de volgende beurt. De leerling hoeft dus niet steeds opnieuw te beginnen. 8
Norm Hier vult u in welk percentage woorden van de lijst afgevinkt moet zijn om naar de volgende lijst te kunnen. Werktijd Hier geeft u aan hoelang de leerling moet werken als deze de woorden moet natypen. Een gebruikelijke tijd is vijf minuten. Herkansingen Hier geeft u aan hoe vaak de leerling een woord opnieuw mag intypen voordat het wordt overgeslagen. Flitswijze na een fout Als de leerling bij het natypen een fout maakt, dan wordt het woord herhaald (als Herkansingen op 1 of meer staat). Flits kan het woord dan op een andere manier tonen, dan de oorspronkelijke flitswijze. Hiermee geeft Flits een hint over de correcte schrijfwijze. Als de woorden auditief worden aangeboden, dan wordt het woord ook op deze manier geflitst. Oefenen Stap 1. Klik op de knop Oefenen. Stap 2 Flits Nieuw kan op twee manieren met de leerling werken. Als de leerling samen met de leerkracht gaat werken (de leerling moet de geflitste woorden hardop oplezen), dan kiest de leerling hier Oplezen, als de leerling zelfstandig moet werken (de leerling moet de geflitste woorden natypen), dan kiest de leerling Natypen. Als de leerling samen met de leerkracht werkt, verschijnt het volgende scherm: De belangrijkste knoppen zijn: Sluit de oefening af. Als u voortijdig afsluit wordt de oefening toch beoordeeld. Als u dus na vijf seconden afsluit, dan rekent Flits Nieuw toch het gemiddeld aantal woorden per minuut uit en als de leerling dan de norm haalt, mag deze naar een volgende lijst. 9
Flitst het volgende woord. Flitst het vorige woord. Opnieuw instellen van de flitswijze. De nieuwe instellingen worden bewaard. De vrachtauto wel/niet tonen. De nieuwe instellingen worden bewaard. De duim wel/niet tonen. De nieuwe instellingen worden bewaard. Resultaten Stap 1. Klik op de knop Verslag. Stap 2. Klik op één van de staafjes om het beurtenverloop in detail te bekijken. Stap 3. Klik op één van de vakjes om de resultaten van die beurt te bekijken. 10
U kunt de resultaten ook bekijken met de menukeuzes Typlijsten en Moeilijke-woordenlijsten. Het Tekstrapport is hierbij heel interessant omdat het u ook adviezen geeft met betrekking tot de leerlinginstellingen. De huiswerkdiskette Regelmatig vragen ouders om oefeningen die ze thuis met hun kind kunnen doen. De huiswerkdiskette van Flits Nieuw geeft de ouders deze mogelijkheid. U zult geen diskette in de doos vinden met de titel "Huiswerkdiskette". Dit komt omdat Flits zelf een huiswerkdiskette kan aanmaken. Flits kopieert daarbij het oefenprogramma naar een diskette en stelt de leerlinggegevens in. Hierbij neemt Flits de instellingen over die u heeft aangegeven. U hoeft dus niet bang te zijn dat de ouders de verkeerde oefening kiezen. De huiswerkdiskette oefent het oplezen, niet het natypen van woorden. Bij het aanmaken van de diskette kopieert Flits vier woordenlijsten naar de diskette. Dat is de woordenlijst waar het kind op dat moment mee bezig is, plus de volgende drie lijsten. 11